Language Shouldn't Be a Barrier to Climate Action | Sophia Kianni | TED Countdown

Translator: Vi Hạ Nguyễn Reviewer: Cao Tú Bùi

At just 12 years old,

Khi mới 12 tuổi,

I witnessed the devastating impact pollution was having on Iran,

tôi đã chứng kiến sự tàn phá do ô nhiễm môi trường ở Iran,

my parents' home country.

quê hương của bố mẹ tôi.

On one of my summer visits,

Trong một chuyến thăm quê mùa hè,

I witnessed smog so heavy it completely blanketed the air,

tôi đã nhìn thấy màn khói sương dày đặc bao phủ bầu không khí,

obscuring the stars I wanted to trace out of the night sky.

làm lu mờ những vì sao mà tôi muốn nhìn ngắm trên bầu trời đêm.

I decided to read more about climate change in Iran,

Tôi quyết định tìm hiểu thêm về vấn đề biến đổi khí hậu ở Iran,

and I became increasingly alarmed,

và ngày càng cảm thấy lo sợ,

particularly when I learned the fact that temperatures in the Middle East

nhất là khi biết được nhiệt độ trung bình ở vùng Trung Đông

were rising more than twice the global average.

tăng hơn gấp đôi so với nhiệt độ trung bình của thế giới.

Armed with this knowledge, I decided to confront my relatives.

Với những kiến thức này, tôi quyết định nói chuyện với họ hàng.

But I was shocked when they informed me

Tôi vô cùng bất ngờ khi họ nói với tôi

that they knew almost nothing about climate change.

họ hầu như chẳng biết gì về vấn đề biến đổi khí hậu.

So I began to dig into the lack of climate education in Iran,

Nên tôi bắt đầu tìm hiểu những thiếu sót trong việc giáo dục khí hậu ở Iran,

and I found a study that read

và tìm thấy một nghiên cứu chỉ ra

only five percent of Iranian students

chỉ 5% trong số các học sinh Iran

could properly explain the greenhouse gas effect.

có thể định nghĩa chính xác hiệu ứng nhà kính.

As I continued to scour the internet for more information,

Tôi tiếp tục lần mò trên mạng để tìm thêm thông tin,

I began to connect the dots.

và bắt đầu tổng hợp chúng.

From what I could see,

Tôi nhận thấy,

there was a severe lack of climate resources

có quá ít tài liệu về vấn đề khí hậu

available in Farsi, Iran's native language.

được viết bằng tiếng Farsi, ngôn ngữ của người Iran.

Now, I was still determined to educate my relatives,

Nhưng tôi vẫn quyết tâm phổ cập cho họ hàng mình,

so I decided to work with my mom to translate climate resources into Farsi

tôi và mẹ bắt đầu dịch các tài liệu về khí hậu ấy sang tiếng Farsi

để tôi có thể dạy cho các cô dì chú bác

so I could teach my aunts and uncles

about how climate-change-induced disasters were impacting millions of Iranians.

về các thảm họa do biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến hàng triệu người Iran.

As I watched my relatives read my translations,

Nhìn họ đọc các bản dịch của mình,

I had never been happier to see fear plastered all over their faces --

tôi thấy hạnh phúc hơn bao giờ hết khi nhìn thấy vẻ sợ hãi trên mặt họ

(Laughter)

(Cười)

because reading my translations had succeeded in convincing them

bởi các bản dịch đã thành công trong việc thuyết phục họ rằng

that climate change was a real and pressing threat.

biến đổi khí hậu là có thật và là vấn đề cấp thiết.

Now, my story is anecdotal.

Câu chuyện của tôi chỉ là chuyện vặt.

But the fact that the vast majority of scientific research

Trên thực tế, phần lớn các nghiên cứu khoa học

is only available in English

chỉ được viết bằng tiếng Anh,

is a big problem when it comes to climate change ...

đây là một trở ngại cho người muốn tìm hiểu về biến đổi khí hậu...

(Applause)

(Vỗ tay)

because most people in the world don't speak English.

bởi phần lớn dân số trên thế giới không nói tiếng Anh.

In fact, 75 percent of them do not speak English at all.

Trên thực tế, 75% dân số thế giới hoàn toàn không nói tiếng Anh.

Yet, according to a 2012 study on Scopus,

Tuy vậy, theo nghiên cứu năm 2012 trên Scopus,

the world's largest database for peer-reviewed journals,

kho dữ liệu tạp chí nghiên cứu khoa học lớn nhất trên thế giới,

80 percent of articles are written entirely in English.

80% các bài viết được viết hoàn toàn bằng tiếng Anh.

Even the United Nations' IPCC report,

Bản báo cáo IPCC của Mỹ,

widely regarded as one of the most renowned pieces of climate literature

được xem là một trong những tài liệu nổi tiếng nhất về vấn đề khí hậu

in the world,

trên toàn thế giới,

is only officially available in the six UN languages:

chỉ được dịch sang sáu ngôn ngữ chính thức của Liên Hiệp Quốc:

Arabic, Chinese, English, French, Russian and Spanish.

tiếng Ả-rập, tiếng Hoa, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga và tiếng Tây Ban Nha.

But these are languages that account for less than half

Nhưng số người sử dụng các ngôn ngữ này chỉ chiếm ít hơn

of the world's speaking population.

một nửa dân số thế giới.

Meaning, the majority of people on our planet

Nghĩa là phần lớn người dân trên hành tinh này

are unable to understand the documents and agreements

không thể hiểu được các tài liệu và hiệp định được ban hành

being issued by the world's highest international political body.

bởi tổ chức chính trị quốc tế lớn nhất thế giới.

This lack of easily accessible documents and resources

Sự thiếu thốn các văn kiện, tài liệu

leads to misinformation and low public interest

dẫn đến việc thiếu thông tin và mối quan tâm xã hội thấp

around tackling issues such as climate change.

khi nói đến các vấn đề cấp thiết như biến đổi khí hậu.

In fact, just six years ago,

Trên thực tế, chỉ sáu năm trước đây,

40 percent of adults in the world had never heard of climate change.

40% người trưởng thành trên thế giới chưa từng nghe nói về vấn đề này.

Let me repeat that.

Để tôi lặp lại nhé.

Two out of five adults had never heard of climate change.

Hai trong số năm người trưởng thành chưa từng nghe nói về biến đổi khí hậu.

When looking at specific regions where this problem lies,

Khi nhìn vào các khu vực cụ thể đang phải đối mặt với vấn đề này,

we can see that multiple studies have found, in Africa,

ta có thể tìm thấy vô số các nghiên cứu chỉ ra, ở châu Phi,

there was a severe lack of climate education and curriculum

đang thiếu trầm trọng các khóa học và giáo dục về khí hậu

available in Africa’s Indigenous and local languages.

bằng tiếng của người bản địa châu Phi và các ngôn ngữ địa phương khác.

This lack of information only hurts those who need access to it the most.

Sự thiếu hụt thông tin này gây hại cho những người cần tiếp cận nó nhất.

In countries such as Japan and the Philippines,

Ở những đất nước như Nhật Bản hay Philippines,

climate change has worsened typhoons and disrupted agricultural industries.

biến đổi khí hậu đã dẫn đến những cơn bão tồi tệ và phá hủy nền nông nghiệp.

In these and the other 10 countries worst impacted by climate change,

Trong số hai nước này và 10 nước khác

bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu,

only one, Canada, is a majority English-speaking.

chỉ có Canada là nơi tiếng Anh được sử dụng phổ biến.

Languages remain a significant barrier

Ngôn ngữ đã trở thành rào cản đáng quan ngại

to the global transfer of scientific knowledge --

trong việc chuyển giao kiến thức khoa học trên toàn cầu

be it through the press, through schools

dù là qua báo chí, trường học

or through political processes.

hay các quy trình chính trị.

Trong nỗ lực xóa bỏ sự thiếu hụt các bản dịch tài liệu về khí hậu,

In an effort to close the climate translation gap,

I decided to start Climate Cardinals,

tôi đã thành lập Climate Cardinals,

and international youth-led nonprofit

tổ chức phi lợi nhuận do người trẻ toàn cầu dẫn dắt,

working to make climate education more accessible

hoạt động giúp việc giáo dục về khí hậu trở nên dễ tiếp cận hơn

to those who don't speak English.

cho những người không biết tiếng Anh.

We work with over 8,000 bilingual student volunteers

Chúng tôi làm việc với hơn 8.000 học sinh tình nguyện thạo hai thứ tiếng

who translate climate information in exchange for community service hours.

để dịch các thông tin về khí hậu thay cho lao động công ích.

In just over a year,

Chỉ trong hơn một năm,

we've translated hundreds of thousands of words of climate information

chúng tôi đã dịch hàng trăm ngàn từ thông tin về khí hậu

into over 100 languages,

sang hơn 100 thứ tiếng,

including Yoruba, Somali, Swahili and Gujarati.

bao gồm Yoruba, Somali, Swahili và Gujarati.

If a ragtag group of teenagers that congregate through social media

Nếu một nhóm thanh thiếu niên xa lạ hợp lại thông qua mạng xã hội

can do this work,

có thể làm được điều này,

imagine the impact that a concentrated effort

hãy tưởng tượng nếu các bộ máy chính quyền, nhà khoa học

by governments, scientists and policymakers would have.

và các nhà lập pháp chung tay, hiệu quả còn to lớn đến dường nào.

Groups of people

Các nhóm đối tượng

that are being disproportionately affected by climate change

đang bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu đổi bất kể mức độ

deserve to have access to the resources they need

xứng đáng được tiếp cận với những thông tin mà họ cần biết

to make sense of these disasters that are destroying their communities.

để hiểu được những tai họa đang phá hủy cộng đồng mình.

(Cheers and applause)

(Vỗ tay và tán thưởng)

The more people are informed about the climate crisis,

Càng nhiều người hiểu về khủng hoảng khí hậu

the greater chance we have to coordinate

ta càng có nhiều cơ hội để hợp tác

collective efforts in protection of the future of our planet.

cùng nhau nỗ lực bảo vệ tương lai của hành tinh này.

Because every single person in the world,

Vì mỗi một người trên thế giới này,

every single person in this room,

mỗi một người trong căn phòng này,

has the power to further climate action.

đều có sức mạnh để hành động vì khí hậu.

So we must engage people from every country,

Nên ta cần kết nối công dân từ mỗi quốc gia trên thế giới,

young and old,

cả già lẫn trẻ,

to join the fight for climate justice.

tham gia vào cuộc chiến vì khí hậu.

English cannot be the barrier to entry.

Và tiếng Anh không thể là rào cản ở vạch xuất phát.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Cheers and applause)

(Vỗ tay và tán thưởng)