Peter Gabriel: Fighting injustice with a videocamera

Peter Gabriel dùng những thước phim để chống lại bất công

Translator: Chi Mai Reviewer: Duc Nguyen

I love trees, and I'm very lucky,

Tôi yêu cây cối và hết mực may mắn

because we live near a wonderful arboretum,

vì chúng tôi sống gần một vườn thực vật tuyệt vời.

and Sundays, usually, I'd go there with my wife

Vào các ngày Chủ nhật tôi thường đến đó với vợ tôi

and now, with my four-year-old,

và bây giờ là với đứa con bốn tuổi nữa

and we'd climb in the trees, we'd play hide and seek.

Chúng tôi leo lên cây, rồi chơi trốn tìm.

The second school I was at had big trees too,

Trường thứ hai tôi theo học cũng có cây to,

had a fantastic tulip tree, I think it was the biggest in the country,

và một cây tulip tuyệt đẹp. Tôi nghĩ nó to nhất nước đấy

and it also had a lot of wonderful bushes and vegetation

và cũng có nhiều bụi rậm và cỏ cây

around it, around the playing fields.

xung quanh và quanh cả sân chơi.

One day I was grabbed by some of my classmates,

Rồi một ngày, tôi bị một số người học cùng lớp tóm lấy

and taken in the bushes -- I was stripped; I was attacked;

lôi vào bụi rậm, lột sạch quần áo và bị tấn công.

I was abused; and this came out of the blue.

Tôi bi lạm dụng một cách bất ngờ như vậy.

Now, the reason I say that, because, afterwards, I was thinking --

Lý do tôi kể chuyện này là vì sau đó, tôi nghĩ

well, I went back into the school -- I felt dirty; I felt betrayed;

tôi trở lại truờng, cảm thấy mình dơ bẩn, cảm thấy bị phản bội

I felt ashamed, but mainly -- mainly, I felt powerless.

Tôi cảm thấy nhục nhã, nhưng chủ yếu là - đa phần là bất lực.

And 30 years later I was sitting in an airplane,

30 năm sau, tôi ngồi trong máy bay

next to a lady called Veronica, who came from Chile,

cạnh một phụ nữ tên là Veronica người Chile

and we were on a human rights tour,

Chúng tôi đang công du để bảo vệ nhân quyền

and she was starting to tell me what it was like to be tortured,

và chị ấy bắt đầu kể tôi nghe về cảm giác khi bị tra tấn

and, from my very privileged position,

và từ vị thế là một kẻ rất may mắn

this was the only reference point that I had.

đó là câu chuyện liên quan duy nhất mà tôi có.

And it was an amazing learning experience

Đó là một kinh nghiệm học hỏi tuyệt vời

because, for me, human rights have been something in which I had,

vì với tôi nhân quyền luôn là một điều mà

you know, a part-time interest, but, mainly,

bạn biết đấy, tôi thỉnh thoảng có quan tâm, nhưng quan trọng

it was something that happened to other people over there.

đó là thứ gì đó xảy ra với những người ở khắp nơi.

But I got a phone call from Bono in 1985 and, as you know,

Rồi năm 1985, tôi nhận được cú điện thoại từ Bono và bạn biết đấy

he's a great singer, but he's a magnificent hustler, and --

anh ta là một ca sĩ xuất sắc nhưng cũng là kẻ la liếm kinh khủng

(Laughter) --

(Cười)

a very hard guy to say no to, and he was saying,

một người rất khó chối từ. Anh ấy nói

you know, just after I'd done the Biko song,

cậu biết đấy, sau khi tôi hát bài Biko

we're going to do a tour for Amnesty,

chúng tớ sẽ lưu diễn cho tổ chức Amnesty (Ân xá),

you have to be on it, and really that was the first time

cậu phải tham gia nhé. Và đó thực là lần đầu tiên

that I'd been out and started meeting people

tôi đến gặp những người

who'd watched their family being shot in front of them,

đã tận mắt chứng kiến người thân bị bắn ngay trước mặt mình

who'd had a partner thrown out of an airplane into an ocean,

và có người yêu bị ném ra khỏi máy bay xuống biển

and suddenly this world of human rights arrived in my world,

Thế là bỗng dưng, thế giới hoạt động nhân quyền bước vào cuộc sống của tôi;

and I couldn't really walk away in quite the same way as before.

và tôi thực sự chẳng thể quay lưng như trước kia được nữa.

So I got involved with this tour, which was for Amnesty,

Và tôi bắt đầu tham gia vào cuộc lưu diễn cho Amnesty

and then in '88 I took over Bono's job trying to learn how to hustle.

và rồi vào năm 88, tôi thế chỗ Bono để la liếm khắp nơi.

I didn't do it as well, but we managed to get Youssou N'Dour, Sting,

Tôi chẳng làm giỏi bằng anh ấy nhưng chúng tôi cũng lôi được Youssou N'Dour, Sting,

Tracy Chapman, and Bruce Springsteen to go 'round the world for Amnesty,

Tracy Chapman và Bruce Springsteen đi khắp thế giới đễ hỗ trợ Amnesty.

and it was an amazing experience.

Đó là một trải nghiệm rất tuyêtj vời.

And, once again, I got an extraordinary education,

Một lần nữa, tôi học được những điều lớn lao

and it was the first time, really,

Đó là lần đầu tiên

that I'd met a lot of these people in the different countries,

tôi gặp được nhiều người từ nhiều quốc gia khác nhau

and these human rights stories became very physical,

những câu chuyện nhân quyền trở nên rất thực.

and, again, I couldn't really walk away quite so comfortably.

Một lần nữa, tôi chẳng thể dễ dàng quay lưng lại.

But the thing that really amazed me, that I had no idea,

Nhưng điều thực sự làm tôi sửng sốt mà chính tôi cũng không hiểu,

was that you could suffer in this way

đó là bạn có thể đau khổ đến vậy

and then have your whole experience, your story, denied,

và rồi, tất cả trải nghiệm, câu chuyện của bạn bị phủ nhận,

buried and forgotten.

chôn vùi, và quên lãng.

And it seemed that whenever there was a camera around,

Và dường như mỗi khi có máy chụp ảnh

or a video or film camera,

một chiếc máy quay nằm quanh đâu đó

it was a great deal harder to do -- for those in power to bury the story.

thì những kẻ có thế lực sẽ khó chôn vùi những câu chuyện này hơn.

And Reebok set up a foundation after these Human Rights Now tours

Sau các chuyến lưu diễn đòi nhân quyền này, Reebok đã thành lập một tổ chức

and there was a decision then --

và sau đó là một quyết định --

well, we made a proposal, for a couple of years,

chúng tôi đã lập một đề xuất trong vài ba năm

about trying to set up a division

đề nghị lập nên một phòng ban

that was going to give cameras to human rights activists.

có chức năng cung cấp camera cho những người hoạt động vì nhân quyền.

It didn't really get anywhere,

Chuyện đấy chẳng dẫn đến đâu

and then the Rodney King incident happened, and people thought,

thế rồi vụ Rodney King xảy đến và người ta nghĩ

OK, if you have a camera in the right place at the right time,

Ok, nếu bạn có một chiếc máy ảnh vào đúng nơi, đúng thời điểm

or, perhaps, the wrong time, depending who you are,

hay có lẽ, khi sai thời điểm, còn tuỳ bạn là ai

then you can actually start doing something,

thì bạn có thể thực sự bắt tay làm một điều gì đó

and campaigning, and being heard,

và gây dựng phong trào, và được nghe thấy

and telling people about what's going on.

và kể cho mọi người về những chuyện đang xảy ra.

So, WITNESS was started in '92

Vì thế, năm 92, tổ chức Nhân chứng được khai sinh

and it's since given cameras out in over 60 countries.

Từ đó trở đi, nó đã cung cấp máy ảnh ở hơn 60 nước.

And we campaign with activist groups

Chúng tôi tổ chức phong trào cùng các nhóm hoạt động,

and help them tell their story and, in fact,

giúp họ kể câu chuyện của mình. Và thực ra,

I will show you in a moment one of the most recent campaigns,

một lát nữa thôi, tôi sẽ cho các bạn thấy một trong những phong trào gần đây nhất,

and I'm afraid it's a story from Uganda,

tôi e rằng đó là một câu chuyện từ Uganda.

and, although we had a wonderful story from Uganda yesterday,

Mặc dầu hôm qua, chúng ta nhận được một câu chuyện tuyệt vời từ Uganda

this one isn't quite so good.

câu chuyện tôi sắp kể sẽ có vẻ không tốt lắm.

In the north of Uganda,

Chuyện thế này: ở miền bắc Uganda

there are something like 1.5 million internally displaced people,

có xấp xỉ 1,5 triệu di dân trong nước.

people who are not refugees in another country,

Chẳng phải đi tị nạn ở một nước khác.

but because of the civil war, which has been going on for about 20 years,

Nhưng vì cuộc nội chiến đã kéo dài khoảng 20 năm nay

they have nowhere to live.

nên họ chẳng có nơi đâu để sinh sống.

And 20,000 kids have been taken away to become child soldiers,

20.000 trẻ em đã bị bắt đi lính.

and the International Criminal Court is going after five of the leaders of the --

Toà Án Hình sự Quốc tế đang theo dấu năm trong số những kẻ lãnh đạo...

now, what's it called?

nó tên gì nhỉ?

I forget the name of the of the army --

Tôi quên mất tên của đội quân này rồi

it's Lord's Resistance Army, I believe --

tôi tin là nó gọi là Quân Kháng Chiến của Chúa.

but the government, also, doesn't have a clean sheet,

nhưng chính phủ nước này cũng chẳng sạch sẽ gì.

so if we could run the first video.

Nên, nếu chúng ta có thể chiếu đoạn phim đầu tiên

(Music)

(Nhạc)

Woman: Life in the camp is never simple. Even today life is difficult.

Cuộc sống trong trại chẳng bao giờ đơn giản. Ngay cả cuộc sống hôm nay cũng khó khăn.

We stay because of the fear that what pushed us into the camp ...

Chúng tôi vẫn ở lại vì sợ những thứ đã đẩy chúng tôi đến trại...

still exists back home.

vẫn đang tiếp tục ở quê nhà mình.

Text: "Between Two Fires: Torture and Displacement in Northern Uganda"

Chữ: "Giữa Hai Ngọn Lửa: Tra tấn và Di tản ở Bắc Uganda"

Man: When we were at home, it was Kony's [rebel] soldiers disturbing us.

Lúc chúng tôi còn ở nhà, quân phiến loạn của Kony phá rối chúng tôi.

At first, we were safe in the camp.

Thoạt tiên, trại tị nạn là một nơi an toàn.

But later the government soldiers began mistreating us a lot.

Nhưng rồi sau đó, quân của chính phủ bắt đầu đối xử tệ bạc.

(Chanting)

(Tiếng cầu kinh)

Jennifer: A soldier walked onto the road, asking where we'd been.

Jennìfer: Một người lính bước ra đường, hỏi chúng tôi đã ở những đâu

Evelyn and I hid behind my mother.

Evelin và tôi nấp sau lưng mẹ.

Evelyn: He ordered us to sit down, so we sat down.

Evelyn: Hắn ra lệnh cho chúng tôi ngồi xuống, nên chúng tôi làm theo

The other soldier also came.

Người lính khác bước đến.

Jennifer: The man came and started undressing me.

Jennifer: Gã kia đến và bắt đầu lột quần áo của tôi.

The other one carried Evelyn aside.

Gã còn lại kéo Evelyn ra một bên.

The one who was defiling me then left me and went to rape Evelyn.

Sau khi làm nhục tôi, hắn bỏ đến hãm hiếp Evelyn.

And the one who was raping Evelyn came and defiled me also.

Và người hãm hiếp Evelyn cũng đến và làm nhục cả tôi.

Man: The soldiers with clubs this long beat us to get a confession.

Bọn lính cầm những chiếc dùi cui dài chừng này đánh đập buộc chúng tôi nhận tội.

They kept telling us, "Tell the truth!" as they beat us.

Họ vừa đánh vừa hét "Mày nói thật đi!"

Woman: They insisted that I was lying.

Họ cứ khăng khăng là tôi nói dối.

At that moment, they fired and shot off my fingers.

Lúc đấy, họ nổ súng và bắn nát các ngón tay tôi.

I fell. They ran to join the others ... leaving me for dead.

Tôi ngã xuống. Họ chạy đi để nhập bọn cùng những tên lính khác... để mặc tôi chết.

(Music)

(Nhạc)

Text: Uganda ratified the Convention Against Torture in 1986.

Chữ: Uganda phê chuẩn Hiệp ước Chống Tra tấn vào năm 1986.

Torture is defined as any act by which severe pain of suffering,

Tra tấn được định nghĩa là bất kỳ hành động gây đau đớn nghiêm trọng

whether physical or mental,

về thể xác và tinh thần

is intentionally inflicted by a person acting in an official capacity

do một người có thẩm quyền cố tình gây ra

to obtain information or a confession, to punish, coerce or intimidate.

để thu thập thông tin hay ép thú tội, để trừng phạt, cưỡng ép hay đe dọa.

Peter Gabriel: So torture is not something that always happens on other soil.

Peter Gabriel: Tra tấn không phải là vấn nạn chỉ xảy ra ở các nước khác.

In my country, it was --

Nó cũng diễn ra trên đất nước của tôi.

we had been looking at pictures of British soldiers beating up young Iraqis;

Ta đã xem ảnh lính Anh đánh đập những người Iraq trẻ

we've got Abu Ghraib; we've got Guantanamo Bay.

Ta có vụ Abu Ghraib, vụ Guantanamo Bay.

I had a driver on my way to Newark Airport,

Có lần, một cậu tài xế chở tôi đến Sân bay Newark.

and he told me a story that, in the middle of the night, 4 a.m.,

Cậu ta kể với tôi rằng có một đêm, vào 4 giờ sáng,

he'd been taken out of his home in Queens -- taken to a place in the Midwest,

cậu ấy bị lôi ra khỏi nhà ở Queens và mang đến một nơi tại Midwest

that he was interrogated and tortured

bị hỏi cung và tra tấn

and returned to the street four weeks later,

và bốn tuần sau bị ném trả ra đường

because he had the same -- he was Middle Eastern,

vì cậu ấy - vốn là người Trung Đông

and he had the same name as one of the 9/11 pilots,

và cùng tên với một trong những phi công trong vụ 11 tháng 9

and that may or may not be true --

Chuyện đó có thể thật, hoặc không

I didn't think he was a liar, though.

Nhưng tôi nghĩ cậu ta chẳng phải là một người dối trá.

And, I think, if we look around the world,

Và tôi cho rằng nếu ta nhìn khắp thế giới

as well as the polar ice caps melting,

cùng với các đỉnh băng tan ở cực trái đất,

human rights, which have been fought for,

nhân quyền, điều mà người ta tranh đấu để có

for many hundreds of years in some cases,

đôi khi đến hàng trăm năm,

are, also, eroding very fast,

cũng đang xói lở rất nhanh.

and that is something that we need to take a look at

Và đó là điều mà ta cần xem xét

and, maybe, start campaigning for.

và có lẽ, đấu tranh.

I mean, here, too, one of our partners was at Van Jones

Tôi cũng muốn nói về một trong những đối tác của chúng tôi -- tại Van Jone

and the Books Not Bars project -- they have managed,

và phong trào Sách Thay vì Xà Lim, họ đã tìm cách

with their footage in California

sử dụng các thước phim quay ở California

to change the youth correction systems employed,

để thay đổi hệ thống hồi phục nhân phẩm thanh thiếu niên

and it's much -- much -- I think, more humane methods

Và người ta đang xem xét các phương thức nhân bản hơn rất nhiều

are being looked at, how you should lock up young kids,

để kiểm soát thanh thiếu niên

and that's questionable to start off.

Khởi đầu một việc như vậy đi kèm nhiều nghi ngại.

And as the story of Mr. Morales, just down the road,

Như chuyện của ông Morales sống ở gần đây

excuse me, Mr. Gabriel,

Ông Gabriel, xin thứ lỗi cho tôi

would you mind if we delayed your execution a little bit?

nếu chúng tôi hoãn cuộc hành hình của ông lại một chút, ông có phiền không?

No, not at all, no problem, take your time.

Không, không vấn đề gì, cứ thoải mái đi.

But this, surely, whoever that man is, whatever he's done,

Một điều chắc chắn là cho dù người này là ai, đã làm gì đi nữa,

this is cruel and unusual punishment.

hình phạt đấy thật quá tàn nhẫn và kỳ quặc.

Anyway, WITNESS has been trying to arm the brave people

Chuyện là Witness đã cố gắng trang bị máy quay cho những người gan dạ,

who often put their lives at risk around the world, with cameras,

đi khắp thế giới và đặt mạng sống của mình vào tình thế nguy hiểm.

and I'd like to show you just a little more of that. Thank you.

Tôi muốn cho các bạn xem thêm một vài đoạn phim nữa. Xin cảm ơn.

(Thunder) Text: You can say a story is fabricated.

Bạn có thể cho rằng một câu chuyện nào đấy là bịa đặt.

(Music)

(Nhạc)

Text: You can say a jury is corrupt.

Chữ: Bạn có thể nói rằng một ban bồi thẩm bị hối lộ.

You can say a person is lying.

Bạn có thể cho rằng một ai đó đang nói dối.

You can say you don't trust newspapers.

Bạn có thể nói rằng bạn không tin báo chí.

But you can't say

Nhưng bạn không thể nói rằng

what you just saw

những điều bạn vừa thấy

never happened.

chưa bao giờ xảy ra.

Help WITNESS give cameras to the world.

Hãy giúp NHÂN CHỨNG mang máy quay đến cho thế giới.

Shoot a video;

Hãy quay một đoạn phim,

expose injustice;

phơi bày bất công,

reveal the truth;

công khai sự thật,

show us what's wrong with the world;

hãy cho chúng tôi thấy những sai trái trên thế giới

and maybe

và có thể

we can help

chúng tôi có thể giúp

make it

sửa đổi

right.

nó.

WITNESS.

NHÂN CHỨNG.

All the video you have just seen was recorded by

Toàn bộ các đoạn phim mà các bạn vừa xem

human rights groups working with WITNESS.

là tác phẩm của các nhóm nhân quyền hợp tác cùng NHÂN CHỨNG.

(Applause)

(Vỗ tay)

PG: WITNESS was born of technological innovation --

PG: NHÂN CHỨNG được ra đời từ thành tựu công nghệ

in a sense the small, portable, DV cam

vì chính các máy quay DV nhỏ gọn

was really what allowed it to come into being.

là điều đã giúp tổ chức tồn tại.

And we've also been trying to get computers out to the world,

Chúng tôi đồng thời cố gắng phân phát máy tính khắp thế giới

so that groups can communicate much more effectively,

để các nhóm nhân quyền có thể liên lạc và

campaign much more effectively,

tổ chức vận động hiệu quả hơn

but now we have the wonderful possibility,

Nhưng, giờ đây, ta có một khả năng tuyệt vời

which is given to us from the mobile phone with the camera in it,

đó là máy điện thoại di động có camera.

because that is cheap; it's ubiquitous; and it's moving fast

Nó rẻ, đâu cũng có và có thể dịch chuyển nhanh

all around the world -- and it's very exciting for us.

khắp thế giới. Điều đó khiến chúng tôi rất phấn khởi.

And so, the dream is that we could have a world

Ước mơ của chúng tôi là một thế giới

in which anyone who has anything bad happen to them of this sort

mà bất kỳ ai gặp phải chuyện bất công gì

has a chance of getting their story uploaded,

cũng có cơ hội đăng câu chuyện của mình lên

being seen, being watched,

để những người khác xem và thấy

that they really know that they can be heard,

và họ sẽ biết rằng thế giới đang lắng nghe họ

that there would be a giant website,

Chúng tôi mơ ước có một trang web lớn

maybe, a little like Google Earth,

có lẽ là hơi giống Google Earth

and you could fly over and find out the realities of what's going,

giúp bạn bay đến tận nơi và tìm hiểu xem điều gì đang thực sự xảy ra

for the world's inhabitants. In a way

cho các cư dân của thế giới này. Theo một cách nhất định thì

what this technology is allowing is, really,

điều công nghệ cho phép ta làm

that a lot of the problems of the world can have a human face,

là giúp cho nhiều vấn đề của thế giới có một nhân diện,

that we can actually see who's dying of AIDS

mà ta có thể thật sự nhìn thấy ai đang chết vì AIDS

or who's being beaten up, for the first time,

hay lần đầu tiên, ta có thể thấy ai đang bị đánh đập,

and we can hear their stories in a way that the blogger culture --

ta có thể nghe câu chuyện cá nhân của họ như trong văn hoá blog

if we can move that into these sort of fields,

nếu ta có thể mang văn hoá đó vào các lĩnh vực như vậy.

I think we can really transform the world in all sorts of ways.

Tôi nghĩ chúng ta thực sự có thể biến chuyển thế giới bằng vô số cách.

There could be a new movement growing up,

Có thể một phong trào mới đang lớn dậy

rising from the ground, reaching for the light,

trỗi lên từ nền đất, vươn đến ánh sáng,

and growing strong, just like a tree. Thank you.

và vươn cao mạnh mẽ, như một cái cây. Cảm ơn các bạn.