Peter Gabriel: Fighting injustice with a videocamera

Tłumaczenie: Ewa Barycka Korekta: Marcin Kasiak

I love trees, and I'm very lucky,

Kocham drzewa i jestem szczęściarzem,

because we live near a wonderful arboretum,

bo mieszkam blisko pięknego arboretum,

and Sundays, usually, I'd go there with my wife

W niedzielę czasami chodzę tam z moją żoną,

and now, with my four-year-old,

teraz też z moim 4-letnim synkiem.

and we'd climb in the trees, we'd play hide and seek.

Chodzimy po drzewach, bawimy się w chowanego.

The second school I was at had big trees too,

Druga szkoła, do której chodziłem też była otoczona drzewami.

had a fantastic tulip tree, I think it was the biggest in the country,

Rósł tam tulipanowiec, chyba największy w Wielkiej Brytanii,

and it also had a lot of wonderful bushes and vegetation

były tam też wspaniałe krzewy i roślinność

around it, around the playing fields.

wokół boiska sportowego.

One day I was grabbed by some of my classmates,

Pewnego dnia koledzy z klasy

and taken in the bushes -- I was stripped; I was attacked;

zaciągnęli mnie w krzaki, tam rozebrali,

I was abused; and this came out of the blue.

zgwałcili, wszystko stało się tak nagle.

Now, the reason I say that, because, afterwards, I was thinking --

Mówię to, ponieważ później, gdy wróciłem do szkoły

well, I went back into the school -- I felt dirty; I felt betrayed;

czułem się zbrukany, zdradzony,

I felt ashamed, but mainly -- mainly, I felt powerless.

zawstydzony, ale przede wszystkim bezsilny.

And 30 years later I was sitting in an airplane,

30 lat później w samolocie obok mnie

next to a lady called Veronica, who came from Chile,

siedziała Veronica z Chile.

and we were on a human rights tour,

Było to podczas trasy w obronie praw człowieka,

and she was starting to tell me what it was like to be tortured,

opowiedziała mi jak to jest, gdy człowiek jest torturowany

and, from my very privileged position,

i z mojej bardzo uprzywilejowej pozycji

this was the only reference point that I had.

to były jedyny punkt odniesienia, jaki istniał.

And it was an amazing learning experience

To było fantastyczne doświadczenie,

because, for me, human rights have been something in which I had,

bo trochę interesowałem się

you know, a part-time interest, but, mainly,

sprawami praw człowieka,

it was something that happened to other people over there.

a ich łamanie miało tam miejsce.

But I got a phone call from Bono in 1985 and, as you know,

W 1985 r. zadzwonił do mnie Bono, jak wiecie -

he's a great singer, but he's a magnificent hustler, and --

to rewelacyjny piosenkarz i niezły z niego cwaniak,

(Laughter) --

(śmiech)

a very hard guy to say no to, and he was saying,

bardzo trudno mu odmówić.

you know, just after I'd done the Biko song,

Po tym, jak stworzyłem protest song 'Biko'

we're going to do a tour for Amnesty,

powiedział, że bierze udział w trasie Amnesty International

you have to be on it, and really that was the first time

i nalegał, bym do nich dołączył.

that I'd been out and started meeting people

Po raz pierwszy spotkałem się z ludźmi,

who'd watched their family being shot in front of them,

którzy widzieli, jak strzelano do członków ich rodzin

who'd had a partner thrown out of an airplane into an ocean,

lub jak osoby im bliskie wyrzucano z samolotu nad oceanem.

and suddenly this world of human rights arrived in my world,

Nagle, cały ten świat walki o prawa człowieka pochłonął mnie

and I couldn't really walk away in quite the same way as before.

i nie mogłem się z tego wyplątać.

So I got involved with this tour, which was for Amnesty,

Tak więc wziąłem udział w trasie Amnesty

and then in '88 I took over Bono's job trying to learn how to hustle.

i w 1988 roku przejąłem rolę Bono - starałem się pójść w jego ślady.

I didn't do it as well, but we managed to get Youssou N'Dour, Sting,

Nie wyszło mi tak dobrze, ale udało mi się załatwić Youssou N'Doura, Stinga,

Tracy Chapman, and Bruce Springsteen to go 'round the world for Amnesty,

Tracy Chapman i Bruce'a Sprinsteena na objazd świata z Amnesty.

and it was an amazing experience.

To było fantastyczne doświadczenie.

And, once again, I got an extraordinary education,

Ponownie było to nadzwyczajna nauka

and it was the first time, really,

i naprawdę po raz pierwszy

that I'd met a lot of these people in the different countries,

spotkałem wielu ludzi w tylu krajach, którzy opowiedzieli mi

and these human rights stories became very physical,

historie o łamaniu praw człowieka były pełne przemocy,

and, again, I couldn't really walk away quite so comfortably.

znowu nie mogłem tak po prostu odejść.

But the thing that really amazed me, that I had no idea,

Zdumiało mnie to, że nie miałem pojęcia o tym,

was that you could suffer in this way

że można cierpieć w ten sposób,

and then have your whole experience, your story, denied,

a potem takie doświadczenie ulega

buried and forgotten.

pogrzebaniu i zapomnieniu.

And it seemed that whenever there was a camera around,

Wydawało się, że gdy tylko w pobliżu była kamera,

or a video or film camera,

wszystko jedno czy kamera wideo, czy ktoś z aparatem fotograficznym,

it was a great deal harder to do -- for those in power to bury the story.

o wiele trudniej było tym u władzy tak po prostu zataić historię.

And Reebok set up a foundation after these Human Rights Now tours

Po trasie 'Human Rights Now' firma Reebok założyła fundację

and there was a decision then --

i zapadła wtedy decyzja,

well, we made a proposal, for a couple of years,

cóż, zaproponowaliśmy, że na parę lat

about trying to set up a division

stworzymy specjalny dział, który ma wyposażać

that was going to give cameras to human rights activists.

osoby działające na rzecz praw człowieka w kamery.

It didn't really get anywhere,

Nie dotarliśmy wszędzie

and then the Rodney King incident happened, and people thought,

i gdy zdarzył się incydent z Rodneyem Kingiem pomyślano,

OK, if you have a camera in the right place at the right time,

że jeśli kamera znajdzie się we właściwym miejscu,

or, perhaps, the wrong time, depending who you are,

o właściwej lub nie porze, to każdy może

then you can actually start doing something,

zacząć coś robić, prowadzić kampanię,

and campaigning, and being heard,

spowodować, by cię wysłuchano

and telling people about what's going on.

i opowiedzieć innym, co się dzieje.

So, WITNESS was started in '92

W 1992 r. założyliśmy organizację WITNESS

and it's since given cameras out in over 60 countries.

i rozdaliśmy już kamery w ponad 60 krajach.

And we campaign with activist groups

Prowadzimy kampanie z grupami aktywistów,

and help them tell their story and, in fact,

pomagamy im opowiadać własne historie.

I will show you in a moment one of the most recent campaigns,

Pokażę za chwilę jedną z ostatnich kampanii,

and I'm afraid it's a story from Uganda,

to jest opowieść pochodząca z Ugandy

and, although we had a wonderful story from Uganda yesterday,

i mimo że wczoraj wysłuchaliśmy wspaniałej historii z Ugandy,

this one isn't quite so good.

to ta nie jest tak całkiem pozytywna.

In the north of Uganda,

Na północy Ugandy mieszka

there are something like 1.5 million internally displaced people,

około 1,5 miliona wysiedlonych obywateli,

people who are not refugees in another country,

ludzi, którzy nie są uchodźcami z innego kraju,

but because of the civil war, which has been going on for about 20 years,

ale z powodu wojny domowej, która tam trwa od 20 lat,

they have nowhere to live.

nie mają gdzie mieszkać.

And 20,000 kids have been taken away to become child soldiers,

Porwano 20 tysięcy dzieci i wyszkolono je na małych żołnierzy.

and the International Criminal Court is going after five of the leaders of the --

Międzynarodowy Trybunał Karny ściga 5 przywódców,

now, what's it called?

jak nazywa się ta armia?

I forget the name of the of the army --

Nie pamiętam jej nazwy,

it's Lord's Resistance Army, I believe --

chyba Armia Bożego Oporu.

but the government, also, doesn't have a clean sheet,

Rząd Ugandy też nie ma czystego konta.

so if we could run the first video.

Może obejrzyjmy pierwszy film na wideo.

(Music)

(muzyka)

Woman: Life in the camp is never simple. Even today life is difficult.

Kobieta: Życia w obozie nigdy nie jest proste, nawet dziś jest ciężko.

We stay because of the fear that what pushed us into the camp ...

Zostajemy, bo boimy się tego, co nas zmusiło do życia w tym obozie...

still exists back home.

i ciągle ma miejsce w naszych domach.

Text: "Between Two Fires: Torture and Displacement in Northern Uganda"

Tekst: "Pomiędzy dwoma ogniami: torturowanie i wysiedlenie w północnej Ugandzie"

Man: When we were at home, it was Kony's [rebel] soldiers disturbing us.

Mężczyzna: Gdy żyliśmy w domu, to nękali nas żołnierze Kony'ego.

At first, we were safe in the camp.

Początkowo byliśmy bezpieczni w tym obozie,

But later the government soldiers began mistreating us a lot.

ale później żołnierze rządu zaczęli znęcać się nad nami.

(Chanting)

(skandowanie)

Jennifer: A soldier walked onto the road, asking where we'd been.

Jennifer: Żołnierz pojawił się na drodze i spytał nas skąd idziemy.

Evelyn and I hid behind my mother.

Schowałyśmy się z Evelyn za mamą.

Evelyn: He ordered us to sit down, so we sat down.

Evelyn: Kazał nam usiąść i tak zrobiłyśmy.

The other soldier also came.

Przyszedł drugi żołnierz.

Jennifer: The man came and started undressing me.

Jennifer: Ten mężczyzna zaczął mnie rozbierać.

The other one carried Evelyn aside.

Drugi odciągnął Evelyn na bok.

The one who was defiling me then left me and went to rape Evelyn.

Ten, który mnie zhańbił poszedł gwałcić Evelyn.

And the one who was raping Evelyn came and defiled me also.

A ten, który zgwałcił Evelyn przyszedł, by mnie też zhańbić.

Man: The soldiers with clubs this long beat us to get a confession.

Mężczyzna: Żołnierze takimi oto pałami bili nas, byśmy się przyznali.

They kept telling us, "Tell the truth!" as they beat us.

Gdy bili wciąż powtarzali: - Powiedz prawdę!

Woman: They insisted that I was lying.

Kobieta: Upierali się, że kłamię.

At that moment, they fired and shot off my fingers.

W tym momencie odstrzelili mi palce.

I fell. They ran to join the others ... leaving me for dead.

Upadłam. Pobiegli za innymi... i zostawili mnie, bym umarła.

(Music)

(muzyka)

Text: Uganda ratified the Convention Against Torture in 1986.

Tekst: Uganda ratyfikowała Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur w 1986r.

Torture is defined as any act by which severe pain of suffering,

Torturą określa się każde działanie, które przynosi ból i cierpienie

whether physical or mental,

fizyczne lub psychiczne

is intentionally inflicted by a person acting in an official capacity

i gdy takie działanie pochodzi od osoby, która z urzędu może działać tak,

to obtain information or a confession, to punish, coerce or intimidate.

aby uzyskać informacje lub przyznanie się, aby ukarać, przymusić lub zastraszyć.

Peter Gabriel: So torture is not something that always happens on other soil.

Peter Gabriel: Tortury to coś, co nie zawsze ma miejsce gdzie indziej.

In my country, it was --

W moim kraju to znaczyło...

we had been looking at pictures of British soldiers beating up young Iraqis;

widzieliśmy zdjęcia brytyjskich żołnierzy, jak biją młodych Irakijczyków,

we've got Abu Ghraib; we've got Guantanamo Bay.

były wydarzenia w Abu Ghraib, w Guantanamo Bay.

I had a driver on my way to Newark Airport,

Człowiek, który wiózł mnie na lotnisko Newark

and he told me a story that, in the middle of the night, 4 a.m.,

opowiedział mi historię, jak to kiedyś o 4 nad ranem

he'd been taken out of his home in Queens -- taken to a place in the Midwest,

zabrano go z domu w Queens do jakiegoś miejsca na na środkowym zachodzie,

that he was interrogated and tortured

gdzie go przesłuchiwano i torturowano,

and returned to the street four weeks later,

po 4 tygodniach wypuszczono na ulicy,

because he had the same -- he was Middle Eastern,

ponieważ pochodzi on z Bliskiego Wschodu

and he had the same name as one of the 9/11 pilots,

i ma takie samo nazwisko, jak jeden z porywaczy samolotów podczas zamachu z 11 września.

and that may or may not be true --

To mogła być prawda lub nie,

I didn't think he was a liar, though.

ale nie wydaje mi się, by mnie okłamał.

And, I think, if we look around the world,

Myślę, że jeśli rozejrzymy się po świecie,

as well as the polar ice caps melting,

to oprócz topniejących gór lodowych

human rights, which have been fought for,

dostrzeżemy, że prawa człowieka, o które tak walczyliśmy,

for many hundreds of years in some cases,

w niektórych przypadkach przez wiele stuleci,

are, also, eroding very fast,

są ograniczane w szybkim tempie.

and that is something that we need to take a look at

Na to bezwzględnie musimy mieć baczenie

and, maybe, start campaigning for.

i może zacząć walczyć.

I mean, here, too, one of our partners was at Van Jones

Tutaj również jeden z naszych partnerów - Van Jones

and the Books Not Bars project -- they have managed,

oraz projekt "Books Not Bars"

with their footage in California

za pomocą tego filmu wideo zdołali

to change the youth correction systems employed,

zmienić system poprawczy dla młodocianych przestępców w Kalifornii.

and it's much -- much -- I think, more humane methods

O wiele bardziej humanitarne metody są stosowane

are being looked at, how you should lock up young kids,

przy uwięzianiu młodych ludzi.

and that's questionable to start off.

Przede wszystkim budzi to wątpliwości,

And as the story of Mr. Morales, just down the road,

jak historia pana Morales.

excuse me, Mr. Gabriel,

Przepraszam pana, panie Gabriel,

would you mind if we delayed your execution a little bit?

czy moglibyśmy opóźnić trochę Pańską egzekucję?

No, not at all, no problem, take your time.

Ależ skąd! Nie ma problemu, proszę się nie spieszyć.

But this, surely, whoever that man is, whatever he's done,

Ale to naturalnie, bez względu na to kim taki człowiek jest, cokolwiek zrobił,

this is cruel and unusual punishment.

jest okrutna i niecodzienna kara.

Anyway, WITNESS has been trying to arm the brave people

Organizacja WITNESS stara się zaopatrzyć tych odważnych ludzi na całym świecie,

who often put their lives at risk around the world, with cameras,

którzy często ryzykują własnym życiem, w kamery.

and I'd like to show you just a little more of that. Thank you.

Chciałbym pokazać teraz część ich prac. Dziękuję.

(Thunder) Text: You can say a story is fabricated.

(grzmoty)

(Music)

(muzyka)

Text: You can say a jury is corrupt.

Tekst: Można powiedzieć, że przysięgli są skorumpowani.

You can say a person is lying.

Można powiedzieć, że ktoś nie mówi prawdy.

You can say you don't trust newspapers.

Można powiedzieć, że nie ufa się gazetom.

But you can't say

Ale nie można powiedzieć,

what you just saw

że to, co właśnie widziałeś

never happened.

nigdy się nie wydarzyło.

Help WITNESS give cameras to the world.

Wspomóż organizację WITNESS dzięki której na świecie rozdajemy kamery.

Shoot a video;

Zarejestruj wydarzenie kamerą wideo,

expose injustice;

obnaż niesprawiedliwość,

reveal the truth;

wyjaw prawdę,

show us what's wrong with the world;

pokaż, co złego dzieje się na świecie,

and maybe

i może

we can help

będziemy

make it

mogli pomóc

right.

to naprawić.

WITNESS.

WITNESS.

All the video you have just seen was recorded by

Cały materiał wideo, jaki Państwo zobaczyli został zarejestrowany

human rights groups working with WITNESS.

przez grupy walki o prawa człowieka w ramach organizacji WITNESS.

(Applause)

(oklaski)

PG: WITNESS was born of technological innovation --

Peter Gabriel: Organizacja WITNESS narodziła się w wyniku innowacji technologicznej,

in a sense the small, portable, DV cam

gdy mały przenośny system cyfrowego zapisu wizji

was really what allowed it to come into being.

pozwolił na powstanie organizacji WITNESS.

And we've also been trying to get computers out to the world,

Również staraliśmy się o dostarczanie im komputerów,

so that groups can communicate much more effectively,

aby grupy mogły się skuteczniej komunikować

campaign much more effectively,

i prowadzić swe kampanie.

but now we have the wonderful possibility,

Teraz mamy wspaniałą możliwość

which is given to us from the mobile phone with the camera in it,

wykorzystywania telefonów komórkowych z kamerą.

because that is cheap; it's ubiquitous; and it's moving fast

Są one tanie, dostępne na całym świecie,

all around the world -- and it's very exciting for us.

to jest bardzo ekscytujące!

And so, the dream is that we could have a world

Naszym marzeniem jest, by gdziekolwiek na świecie

in which anyone who has anything bad happen to them of this sort

komuś dzieje się krzywda,

has a chance of getting their story uploaded,

to by istniała szansa na nagłośnienie tej sprawy,

being seen, being watched,

pokazanie jej,

that they really know that they can be heard,

i by można było o niej opowiedzieć,

that there would be a giant website,

by powstała wielka strona internetowa,

maybe, a little like Google Earth,

coś w rodzaju Google Earth,

and you could fly over and find out the realities of what's going,

gdzie można by dowiedzieć się o faktach, o tym co się dzieje.

for the world's inhabitants. In a way

Ludzie na świecie w ten sposób -

what this technology is allowing is, really,

dzięki technologii dowiedzą się

that a lot of the problems of the world can have a human face,

o problemach, jakie nękają innych ludzi.

that we can actually see who's dying of AIDS

Można dowiedzieć się, kto umiera na AIDS,

or who's being beaten up, for the first time,

kto został pobity,

and we can hear their stories in a way that the blogger culture --

możemy wysłuchać historii tak, jak to się odbywa w kulturze bloggerów,

if we can move that into these sort of fields,

jeśli też wykorzystamy takie pola komunikacji.

I think we can really transform the world in all sorts of ways.

Myślę, że naprawdę możemy zmieniać świat na wiele sposobów.

There could be a new movement growing up,

Nowy ruch będzie aktywny

rising from the ground, reaching for the light,

począwszy od samego dołu aż do góry

and growing strong, just like a tree. Thank you.

i rosnąć mocny jak drzewo. Dziękuję.