Dimitar Sasselov: How we found hundreds of Earth-like planets

Dimitar Sasselov: Phương pháp chúng ta tìm hàng trăm hành tinh giống Trái Đất

Translator: Duc Nguyen Reviewer: Ngan Nguyen H

Well, indeed, I'm very, very lucky.

Vâng, phải nói rằng tôi thực sự rất, rất may mắn.

My talk essentially got written

Cuộc trò chuyện này đã được đề cập

by three historic events

bởi 3 sự kiện lịch sử

that happened within days of each other

xảy ra liên tiếp

in the last two months --

trong 2 tháng gần đây -

seemingly unrelated, but as you will see,

dường như không liên quan, nhưng bạn sẽ thấy,

actually all having to do with

chúng đều liên hệ tới

the story I want to tell you today.

câu chuyện tôi muốn kể với các bạn hôm nay.

The first one was actually a funeral --

Sự kiện đầu tiên thực chất là 1 đám tang -

to be more precise, a reburial.

hay chính xác hơn, là cải táng.

On May 22nd, there was a hero's reburial

Vào ngày 22 tháng Năm đã diễn ra lễ cải táng

in Frombork, Poland

ở Frombork, Ba Lan

of the 16th-century astronomer

của nhà thiên văn thế kỷ 16,

who actually changed the world.

nguời thực chất đã thay đổi cả thế giới

He did that, literally,

bằng cách

by replacing the Earth with the Sun

hoán đổi vị trí của Trái Đất bằng Mặt Trời

in the center of the Solar System,

để trở thành trung tâm của Thái Dương hệ.

and then with this simple-looking act,

Và với hành động dường như đơn giản này,

he actually launched a scientific

ông đã bắt đầu

and technological revolution,

cuộc cách mạng khoa học và công nghệ,

which many call the Copernican Revolution.

mà nhiều người gọi là cuộc Cách mạng Copernican.

Now that was,

Bây giờ,

ironically, and very befittingly,

trớ trêu thay, và cũng xác đáng thay,

the way we found his grave.

cách mà chúng ta đã tìm ra mộ của ông ấy.

As it was the custom of the time,

Vào thời đó,

Copernicus was actually

Copernicus chỉ đơn giản

simply buried in an unmarked grave,

là đã được chôn trong một ngôi mộ không tên

together with 14 others

cùng với 14 người khác

in that cathedral.

ở trong 1 nhà thờ.

DNA analysis,

Phương pháp phân tích ADN,

one of the hallmarks

1 trong những thành tựu

of the scientific revolution

của cuộc cách mạng khoa học

of the last 400 years that he started,

400 năm sau khi ông bắt đầu,

was the way we found

là cách chúng ta dùng để tìm xem

which set of bones

đâu là bộ xương

actually belonged to the person

của người

who read all those astronomical books

đã đọc những cuốn sách thiên văn

which were filled with leftover hair

mà chứa những sợi tóc rụng

that was Copernicus' hair --

của Copernicus -

obviously not many other people

hiển nhiên là cũng không có nhiều người

bothered to read these books later on.

để ý đọc những cuốn sách ấy vào thời gian đó.

That match was unambiguous.

Sự trùng hợp là quá rõ ràng.

The DNA matched,

Kết quả ADN của sợi tóc và bộ xương là giống nhau.

and we know that this was indeed

Và do đó chúng ta biết chắc chắn rằng

Nicolaus Copernicus.

đây là Nicolaus Copernicus.

Now, the connection between

Bây giờ, sự quan hệ giữa

biology and DNA

sinh học và ADN

and life

và sự sống

is very tantalizing when you talk about Copernicus

là rất gần khi chúng ta nói tới Copernicus

because, even back then,

bởi vì, ngay cả ở thời ông,

his followers

những môn đồ của ông

very quickly made the logical step

đã rất nhanh chóng đặt ra câu hỏi:

to ask: if the Earth is just a planet,

nếu Trái Đất chỉ là 1 hành tinh,

then what about planets around other stars?

thì những hành tinh quay xung quanh các ngôi sao khác sẽ như thế nào?

What about the idea of the plurality of the worlds,

Có thể có sự tồn tại của nhiều thế giới,

about life on other planets?

và sự sống trên hành tinh khác không?

In fact, I'm borrowing here from one of those

Thực tế, tôi đọc được điều này từ một trong những

very popular books of the time.

cuốn sách nổi tiếng thời đó.

And at the time,

Và khi đó,

people actually answered that question

người ta đã trả lời

positively: "Yes."

là "có."

But there was no evidence.

Nhưng họ chưa hề có bằng chứng.

And here begins 400 years

Và từ đây bắt đầu 400 năm

of frustration, of unfulfilled dreams --

của thất vọng, của những ước mơ còn dang dở -

the dreams of Galileo, Giordano Bruno,

những ước mơ của Galileo, của Giordano Bruno,

many others --

và nhiều người khác,

which never led to the answer

đã chưa bao giờ đưa ra được câu trả lời

of those very basic questions

cho những câu hỏi cơ bản trên

which humanity has asked all the time.

mà nhân loại đã hỏi từ lâu.

"What is life? What is the origin of life?

Sự sống là gì? Đâu là nguồn gốc của sự sống?

Are we alone?"

Liệu chúng ta chỉ có một mình?

And that especially happened in the last 10 years,

Và nhất là trong 10 năm cuối

at the end of the 20th century,

của thế kỷ 20,

when the beautiful developments

khi tất cả sự phát triển

due to molecular biology,

của sinh học phân tử,

understanding the code of life, DNA,

sự hiểu biết về mật mã của sự sống, ADN

all of that seemed to actually

đều thực tế đẩy chúng ta,

put us, not closer,

không phải gần hơn,

but further apart from answering

mà là ra xa hơn tới câu trả lời

those basic questions.

cho những câu hỏi trên.

Now, the good news.

Bây giờ hãy đến với những tin tốt lành.

A lot has happened in the last few years,

Nhiều thứ đã và đang xảy ra trong một vài năm gần đây.

and let's start with the planets.

Và hãy bắt đầu từ những hành tinh,

Let's start with the old Copernican question:

bằng câu hỏi xưa từ Copernicious:

Are there earths around other stars?

Liệu các ngôi sao khác có hành tinh quay xung quanh không?

And as we already heard,

Và như chúng ta đã biết,

there is a way in which

có một cách

we are trying, and now able,

mà chúng ta đang thử và giờ

to answer that question.

có thể trả lời câu hỏi trên.

It's a new telescope.

Đó là 1 kính thiên văn mới.

Our team, befittingly I think,

Nhóm của tôi đặt tên nó,

named it after one of those dreamers

theo tên của 1 trong những kẻ mơ mộng

of the Copernican time,

thời Copernican,

Johannes Kepler,

Johannes Kepler.

and that telescope's sole purpose

Và mục đích duy nhất của chiếc kính đó

is to go out,

là ra ngoài không gian,

find the planets that orbit

tìm các hành tinh quay xung quanh

other stars in our galaxy,

các ngôi sao khác trong giải Ngân Hà của chúng ta,

and tell us how often do planets like our own Earth

và cho ta biết số lượng những hành tinh giống Trái Đất

happen to be out there.

ở ngoài đó.

The telescope is actually

Chiếc kính thực chất

built similarly to

được lắp giống,

the, well-known to you, Hubble Space Telescope,

có lẽ bạn cũng biết, kính thiên văn Hubble,

except it does have an additional lens --

ngoại trừ việc nó có thêm 1 thấu kính -

a wide-field lens,

một thấu kính góc rộng,

as you would call it as a photographer.

như bạn sẽ gọi nếu bạn là 1 nhà nhiếp ảnh.

And if, in the next couple of months,

Và nếu như, trong một vài tháng tới,

you walk out in the early evening

bạn ra ngoài vào xẩm tối,

and look straight up

ngước lên,

and place you palm like this,

và đặt lòng bàn tay như thế này,

you will actually be looking at the field of the sky

bạn sẽ đang nhìn phần vũ trụ

where this telescope is searching for planets

nơi mà chiếc kính này đang tìm kiếm các hành tinh

day and night, without any interruption,

cả ngày và đêm, không ngừng nghỉ,

for the next four years.

trong suốt 4 năm tới.

The way we do that, actually,

Phương pháp chúng tôi làm thực ra là

is with a method, which we call the transit method.

phương pháp di chuyển.

It's actually mini-eclipses that occur

Đó thực chất là những nhật thực mini xảy ra

when a planet passes in front of its star.

khi hành tinh đi ngang qua trước mặt ngôi sao.

Not all of the planets will be fortuitously oriented

Không phải tất cả các hành tinh đều tình cờ

for us to be able do that,

di chuyển như vậy để ta có thể sử dụng phương pháp này,

but if you have a million stars,

nhưng nếu bạn có hàng triệu ngôi sao,

you'll find enough planets.

bạn sẽ tìm ra đủ các hành tinh.

And as you see on this animation,

Và như các bạn thấy ở hình minh họa trên đây,

what Kepler is going to detect

những gì Kepler phải phát hiện

is just the dimming of the light from the star.

là sự lờ mờ của ánh sáng từ các ngôi sao.

We are not going to see the image of the star and the planet as this.

Chúng ta sẽ không nhìn ảnh của các hành tinh và ngôi sao như thế này.

All the stars for Kepler are just points of light.

Các ngôi sao chỉ là chấm nhỏ ánh sáng đối với Kepler.

But we learn a lot from that:

Nhưng chúng ta biết được nhiều thứ từ điều này,

not only that there is a planet there, but we also learn its size.

không chỉ là hiện hữu của các hành tinh, mà chúng ta còn biết được kích thước của chúng.

How much of the light is being dimmed

Bao nhiêu ánh sáng bị mờ đi

depends on how big the planet is.

phụ thuộc vào độ lớn của hành tinh đó.

We learn about its orbit,

Chúng ta biết được quỹ đạo của nó,

the period of its orbit and so on.

chu kỳ quay và nhiều thứ khác.

So, what have we learned?

Vậy, chúng ta hiện đã biết được những gì?

Well, let me try to walk you through

Hãy để tôi dẫn các bạn xem

what we actually see

những gì chúng tôi thực sự thấy

and so you understand the news

và do đó bạn sẽ hiểu được

that I'm here to tell you today.

những gì tôi kể hôm nay.

What Kepler does

Những gì Kepler làm

is discover a lot of candidates,

là đi tìm thật nhiều những ứng cử viên khả dĩ

which we then follow up and find as planets,

mà sau đó chúng tôi sẽ theo dõi

confirm as planets.

và kiểm chứng đó là hành tinh.

It basically tells us

Nó về cơ bản cho chúng tôi biết

this is the distribution of planets in size.

sự phân bố của các hành tinh theo kích thước.

There are small planets, there are bigger planets, there are big planets, okay.

Có các hành tinh nhỏ, hành tinh lớn hơn, và các hành tinh lớn.

So we count many, many such planets,

Do đó chúng tôi đếm rất rất nhiều những hành tinh như vậy,

and they have different sizes.

và chúng có các kích thước khác nhau.

We do that in our solar system.

Chúng tôi làm vậy ở ngay trong Thái Dương hệ.

In fact, even back during the ancients,

Thực tế, ngay từ thời cổ xưa

the Solar System in that sense

hệ Mặt Trời, theo cách đó,

would look on a diagram like this.

sẽ trông giống biểu đồ này.

There will be the smaller planets, and there will be the big planets,

Có những hành tinh nhỏ hơn, và sẽ có những hành tinh lớn,

even back to the time of Epicurus

ngay từ thời của Epicurus

and then of course Copernicus

và sau đó, dĩ nhiên, Copernicus

and his followers.

và những môn đồ của ông ấy.

Up until recently, that was the Solar System --

Từ đó tới nay, đó là hệ Mặt Trời -

four Earth-like planets with small radius,

4 hành tinh giống Trái Đất với bán kính nhỏ,

smaller than about two times the size of the Earth --

nhỏ hơn 2 lần kích thước của Trái Đất.

and that was of course Mercury,

Bao gồm sao Kim,

Venus, Mars,

sao Thuỷ, sao Hoả,

and of course the Earth,

và Trái Đất,

and then the two big, giant planets.

rồi tiếp theo là 2 hành tinh to lớn.

Then the Copernican Revolution

Sau đó cuộc Cách mạng Copernican

brought in telescopes,

đã cho ra đời kính thiên văn,

and of course three more planets were discovered.

giúp ta tìm ra thêm 3 hành tinh nữa.

Now the total planet number

Bây giờ tổng số lượng các hành tinh

in our solar system was nine.

trong hệ Mặt Trời là 9.

The small planets dominated,

Các hành tinh nhỏ chiếm chủ yếu,

and there was a certain harmony to that,

và có 1 sự hài hoà cân đối cho điều đó

which actually Copernicus was very happy to note,

mà Copernicus ghi chép lại

and Kepler was one of the big proponents of.

và Kepler thì bảo vệ quan điểm này.

So now we have Pluto to join the numbers of small planets.

Giờ đây chúng ta có thêm sao Diêm Vương gia nhập các hành tinh nhỏ.

But up until, literally, 15 years ago,

Nhưng, cho đến 15 năm trước,

that was all we knew about planets.

đó là tất cả những gì chúng ta biết về các hành tinh.

And that's what the frustration was.

Và đó chính là sự thất vọng.

The Copernican dream was unfulfilled.

Giấc mở Copernican đã không được hoàn thành.

Finally, 15 years ago,

Cuối cùng, 15 trước,

the technology came to the point

công nghệ đã phát triển đủ để

where we could discover a planet around another star,

chúng ta tìm được những hành tinh xung quanh các ngôi sao khác,

and we actually did pretty well.

và thực tế chúng ta đã làm rất tốt.

In the next 15 years,

Trong vòng 15 năm,

almost 500 planets

gần 500 hành tinh

were discovered orbiting other stars, with different methods.

đã được tìm thấy, bằng các phương pháp khác nhau.

Unfortunately, as you can see,

Không may, như các bạn thấy,

there was a very different picture.

có 1 điều hoàn toàn khác.

There was of course an explanation for it:

Dĩ nhiên sẽ có 1 lời giải thích cho điều này.

We only see the big planets,

Đó là chúng ta chỉ thấy các hành tinh lớn.

so that's why most of those planets

Hầu hết các hành tinh

are really in the category of "like Jupiter."

đều thuộc loại giống Sao Mộc.

But you see, we haven't gone very far.

Nhưng như bạn thấy, chúng ta chưa tiến xa.

We were still back where Copernicus was.

Chúng ta vẫn đang ở ngưỡng của Copernicus.

We didn't have any evidence

Chúng ta chưa tìm thấy bằng chứng

whether planets like the Earth are out there.

cho thấy hành tinh giống Trái Đất ở ngoài kia.

And we do care about planets like the Earth

Và chúng ta rất quan tâm tới các hành tinh giống Trái Đất

because by now we understood

bởi vì theo những gì chúng ta biết

that life as a chemical system

thì sự sống là 1 hệ thống hoá học,

really needs a smaller planet

rất cần các hành tinh nhỏ hơn

with water and with rocks

cùng với nước và đá

and with a lot of complex chemistry

và rất nhiều các phản ứng hoá học phức tạp

to originate, to emerge, to survive.

để khởi đầu, để xuất hiện và để tồn tại.

And we didn't have the evidence for that.

Và chúng ta chưa có nhiều bằng chứng cho điều đó.

So today, I'm here to actually give you a first glimpse

Do đó hôm nay, tôi sẽ cho các bạn thấy cái nhìn thoáng qua

of what the new telescope, Kepler,

về những gì chiếc kính Kepler

has been able to tell us in the last few weeks,

đã và đang cho chúng tôi thấy trong vài tuần vừa rồi.

and, lo and behold,

Và thật ngạc nhiên,

we are back to the harmony

chúng ta đang trở lại với sự hài hoà

and to fulfilling the dreams of Copernicus.

và hoàn thành những giấc mơ của Copernicus.

You can see here,

Các bạn có thể thấy,

the small planets dominate the picture.

các hành tinh nhỏ đang chiếm chủ đạo.

The planets which are marked "like Earth,"

Những hành tinh được liệt vào dạng "giống Trái Đất,"

[are] definitely more than

chắc chắn nhiều hơn

any other planets that we see.

bất cứ hành tinh nào chúng ta thấy.

And now for the first time, we can say that.

Và đây là lần đầu tiên, chúng ta có thể nói điều đó.

There is a lot more work we need to do with this.

Còn rất nhiều việc cần phải làm với những thứ này.

Most of these are candidates.

Hầu hết đây chỉ là những khả năng.

In the next few years we will confirm them.

Trong một vài năm tới, chúng tôi sẽ xác nhận chúng.

But the statistical result

Nhưng kết quả thống kê

is loud and clear.

là chắc chắn và rõ ràng.

And the statistical result is that

Và kết quả cho thấy

planets like our own Earth

các hành tinh giống Trái Đất

are out there.

đang ở ngoài kia.

Our own Milky Way Galaxy is rich in this kind of planets.

Dải Ngân Hà của chúng ta có rất nhiều những hành tinh như vậy.

So the question is: what do we do next?

Vậy câu hỏi là: chúng ta sẽ làm gì tiếp theo?

Well, first of all, we can study them

Đầu tiên chúng ta có thể tìm hiểm về chúng

now that we know where they are.

khi mà giờ ta đã biết chúng ở đâu.

And we can find those that we would call habitable,

Và chúng ta có thể tìm những hành tinh có thể sống được,

meaning that they have similar conditions

nghĩa là những hành tinh đó có những điều kiện

to the conditions

giống với điều kiện sống

that we experience here on Earth

trên Trái Đất

and where a lot of complex chemistry can happen.

và là nơi mà các phản ứng hoá học phức tạp có thể xảy ra.

So, we can even put a number

Do đó, chúng tôi đã dự đoán

to how many of those planets

xem có bao nhiêu

now do we expect our own

hành tinh như vậy

Milky Way Galaxy harbors.

ở trong dải Ngân Hà.

And the number, as you might expect,

Và con số đó, như bạn có thể mong đợi,

is pretty staggering.

là rất lớn.

It's about 100 million such planets.

Có khoảng 100 triệu hành tinh như vậy.

That's great news. Why?

Đó là 1 tin tốt. Vì sao?

Because with our own little telescope,

Bời vì với chiếc kính nhỏ bé này

just in the next two years,

chỉ trong vòng 2 năm tới,

we'll be able to identify at least 60 of them.

chúng ta có thể nhận dạng được ít nhất 60 trong số chúng.

So that's great because then

Đó là điều tuyệt vời bởi sau đó

we can go and study them --

chúng ta có thể tới và tìm hiểu chúng -

remotely, of course --

dĩ nhiên ở mức độ nhỏ -

with all the techniques that we already have

bằng tất cả các công nghệ mà chúng ta

tested in the past five years.

đã thử nghiệm trong suốt 5 năm qua.

We can find what they're made of,

Chúng ta có thể tìm ra các hành tinh đó cấu tạo từ đâu,

would their atmospheres have water, carbon dioxide, methane.

khí quyển của chúng liệu có nước, carbon dioxide, methane.

We know and expect that we'll see that.

Chúng ta mong đợi sẽ biết được những thông tin đó.

That's great, but that is not the whole news.

Đây là điều tuyệt vời, nhưng không phải là tất cả.

That's not why I'm here.

Đây không phải là lý do tôi đứng ở đây.

Why I'm here is to tell you that the next step

Lý do tôi đứng đây là để cho bạn thấy bước tiếp theo

is really the exciting part.

mới thực sự là phần lý thú.

The one that this step

Phần mà

is enabling us to do is coming next.

sẽ giúp chúng ta làm những việc tiếp theo.

And here comes biology --

Và bây giờ tới sinh học -

biology, with its basic question,

sinh học, với câu hỏi cơ bản của nó

which still stands unanswered,

vẫn chưa có lời giải đáp,

which is essentially:

mà ý chính là:

"If there is life on other planets,

"Nếu có sự sống ở hành tinh khác,

do we expect it to be like life on Earth?"

liệu sự sống đó có giống như ở trên Trái Đất?"

And let me immediately tell you here,

Và tôi muốn nói ngay rằng,

when I say life, I don't mean "dolce vita,"

khi tôi nói sự sống, tôi không đề cập tới "cuộc sống ngọt ngào,"

good life, human life.

cuộc sống tốt đẹp, hay cuộc sống con người.

I really mean life

Tôi muốn nói tới sự sống

on Earth, past and present,

trên Trái Đất, cả quá khứ lẫn hiện tại,

from microbes to us humans,

từ vi khuẩn tới con người

in its rich molecular diversity,

trong sự phong phú và đa dạng cấu trúc phân tử

the way we now understand life on Earth

cái cách mà ta hiểu sự sống trên Trái Đất

as being a set of molecules and chemical reactions --

như là 1 tập hợp của các phân tử và các phản ứng hoá học -

and we call that, collectively, biochemistry,

và chúng tôi gọi đó, nói chung là, ngành hoá sinh,

life as a chemical process,

sự sống như 1 quá trình hoá học,

as a chemical phenomenon.

như 1 hiện tượng hoá học.

So the question is:

Vậy, câu hỏi đặt ra là:

is that chemical phenomenon universal,

liệu hiện tượng hoá học đó phổ biến trong vũ trụ,

or is it something

hay nó chỉ

which depends on the planet?

phụ thuộc vào từng hành tinh?

Is it like gravity,

Nó giống như trọng lực

which is the same everywhere in the universe,

hiện hữu ở khắp mọi nơi trong vũ trụ,

or there would be all kinds of different biochemistries

hay là có rất nhiều dạng hoá sinh khác nhau

wherever we find them?

tại mỗi hành tinh chúng ta thấy?

We need to know what we are looking for

Chúng ta cần biết mục đích của công việc

when we try to do that.

khi chúng ta làm.

And that's a very basic question, which we don't know the answer to,

Và đó là 1 câu hỏi cơ bản mà chúng ta không biết đáp án,

but which we can try --

nhưng chúng ta có thể thử -

and we are trying -- to answer in the lab.

và thực tế đang thử - để trả lời ở trong phòng thí nghiệm.

We don't need to go to space

Chúng ta không cần đi vào không gian

to answer that question.

để trả lời câu hỏi đó.

And so, that's what we are trying to do.

Và đó là những gì chúng tôi đang làm,

And that's what many people now are trying to do.

cũng như rất nhiều người hiện tại đang cố gắng làm.

And a lot of the good news comes from that part of the bridge

Và đã có rất nhiều tin tốt đẹp xuất hiện từ cây cầu nối

that we are trying to build as well.

mà chúng tôi đang cố gắng xây dựng.

So this is one example

Đây là 1 ví dụ

that I want to show you here.

mà tôi muốn cho các bạn thấy.

When we think of what is necessary

Khi chúng ta nghĩ tới thứ thiết yếu

for the phenomenon that we call life,

cho hiện tượng mà ta gọi là sự sống,

we think of compartmentalization,

ta nghĩ tới sự phân ngăn,

keeping the molecules which are important for life

giữ những phân tử quan trọng cho sự sống

in a membrane,

ở trong 1 cái màng,

isolated from the rest of the environment,

tách biệt ra khỏi môi trường,

but yet, in an environment in which

môi trường mà trong đó

they actually could originate together.

chúng có thể phát triển cùng với nhau.

And in one of our labs,

Và trong 1 phòng thí nghiệm,

Jack Szostak's labs,

phòng của Jack Szostak,

it was a series of experiments

đã thực hiện 1 chuỗi các thí nghiệm

in the last four years

trong 4 năm qua

that showed that the environments --

đã cho thấy môi trường -

which are very common on planets,

mà rất phổ biến trên các hành tinh

on certain types of planets like the Earth,

giống Trái Đất,

where you have some liquid water and some clays --

nơi mà khi bạn có một chút nước và đất,

you actually end up with

bạn sẽ có

naturally available molecules

các phân tử cần thiết tự nhiên

which spontaneously form bubbles.

để tự động tạo ra các bong bóng.

But those bubbles have membranes

Nhưng những bong bóng đó có màng

very similar to the membrane of every cell

rất giống với màng của tế bào

of every living thing on Earth looks like,

của mọi sinh vật trên Trái Đất.

like this.

Giống như đây.

And they really help molecules,

Và chúng giúp các phân tử,

like nucleic acids, like RNA and DNA,

như nucleic acids, ARN, ADN,

stay inside, develop,

ở bên trong, phát triển,

change, divide

thay đổi, phân chia

and do some of the processes that we call life.

và làm 1 số quá trình mà chúng ta gọi là sự sống.

Now this is just an example

Và đây chỉ là 1 ví dụ

to tell you the pathway

cho các bạn thấy con đường

in which we are trying to answer

mà chúng tôi đang cố gắng trả lời

that bigger question about the universality of the phenomenon.

câu hỏi lớn hơn về sự phổ biến của hiện tượng này.

And in a sense, you can think of that work

Và bạn có thể nghĩ công việc đó

that people are starting to do now around the world

giống như việc chúng ta vẫn đang làm vòng quanh thế giới

as building a bridge,

- xây một chiếc cầu

building a bridge from two sides of the river.

xây cầu từ 2 bờ của dòng sông.

On one hand, on the left bank of the river,

Một bên, ở bờ trái của con sông,

are the people like me who study those planets

là những người như tôi đang cố gắng tìm hiểu về các hành tinh

and try to define the environments.

và xác định môi trường trên đó.

We don't want to go blind because there's too many possibilities,

Chúng tôi không muốn xác định rõ bởi có rất nhiều lựa chọn, khả năng

and there is not too much lab,

nhưng lại có rất ít phòng thí nghiệm,

and there is not enough human time

và chúng ta không có đủ nhân lực

to actually to do all the experiments.

để làm hết các thí nghiệm cần thiết.

So that's what we are building from the left side of the river.

Vậy đó là những gì chúng tôi đang làm ở bờ trái dòng sông.

From the right bank of the river

Ở bờ bên phải

are the experiments in the lab that I just showed you,

là những thí nghiệm như tôi đã nói với bạn,

where we actually tried that, and it feeds back and forth,

chúng tôi xuất phát từ 2 bên

and we hope to meet in the middle one day.

và hi vọng sẽ gặp nhau vào 1 ngày nào đó.

So why should you care about that?

Vậy tại sao bạn phải quan tâm tới vấn đề này?

Why am I trying to sell you

Tại sao tôi cố bán cho bạn

a half-built bridge?

chiếc cầu xây dở?

Am I that charming?

Tối quyến rũ như vậy ư?

Well, there are many reasons,

Thực ra có vài lý do,

and you heard some of them

và bạn đã nghe 1 vài trong số đó

in the short talk today.

trong buổi nói chuyện ngắn hôm nay.

This understanding of chemistry

Sự hiểu biết về môn hoá học này

actually can help us

có thể giúp chúng ta

with our daily lives.

trong cuộc sống hàng ngày.

But there is something more profound here,

Nhưng có 1 thứ quan trọng hơn,

something deeper.

sâu xa hơn.

And that deeper, underlying point

Và thứ sâu xa, quan trọng đó

is that science

chính là khoa học

is in the process of redefining life

đang trong quá trình định nghĩa lại sự sống

as we know it.

như chúng ta biết.

And that is going to change

Và điều đó sẽ thay đổi

our worldview in a profound way --

nhận thức về thế giới của chúng ta 1 cách sâu sắc -

not in a dissimilar way

không phải theo 1 cách hoàn toàn khác

as 400 years ago,

như 400 năm trước,

Copernicus' act did,

Copernicus đã làm,

by changing the way

bằng cách thay đổi cách

we view space and time.

chúng ta nhìn về không gian và thời gian.

Now it's about something else,

Bây giờ điều đó tuy không phải như vậy

but it's equally profound.

nhưng cũng có chung sự ảnh hưởng.

And half the time,

Và nhiều khi,

what's happened

những gì đang xảy ra

is it's related this kind of

đó là sự liên hệ giữa

sense of insignificance

sự nhỏ bé

to humankind,

với con người,

to the Earth in a bigger space.

với Trái Đất, trong 1 không gian lớn hơn.

And the more we learn,

Và chúng ta càng biết nhiều,

the more that was reinforced.

thì quan điểm đó càng được củng cố.

You've all learned that in school --

Các bạn đã được học ở trường

how small the Earth is

rằng Trái Đất bé nhỏ như thế nào

compared to the immense universe.

khi so sánh với vũ trụ to lớn.

And the bigger the telescope,

Và dường như khi kính thiên văn càng hiện đại

the bigger that universe becomes.

thì vũ trụ càng to ra.

And look at this image of the tiny, blue dot.

Hãy nhìn vào dấu chấm nhỏ màu xanh trên bức ảnh này.

This pixel is the Earth.

Đó chính là Trái Đất.

It is the Earth as we know it.

Đó là Trái Đất chúng ta biết.

It is seen from, in this case,

Nó được nhìn từ, ở đây là

from outside the orbit of Saturn.

từ bên ngoài quỹ đạo sao Thổ.

But it's really tiny.

Nhưng nó thực sự bé.

We know that.

Chúng ta biết điều đó.

Let's think of life as that entire planet

Hãy nghĩ rằng sự sống là cả hành tinh đó.

because, in a sense, it is.

bởi vì, chính là vậy.

The biosphere is the size of the Earth.

Hệ sinh quyển có kích thước bằng Trái Đất.

Life on Earth

Sự sống trên Trái Đất

is the size of the Earth.

có kích thước bằng Trái Đất.

And let's compare it to the rest of the world

Và hãy so sánh nó với phần còn lại của thế giới

in spatial terms.

theo giới hạn không gian.

What if that

Sẽ ra sao nếu như

Copernican insignificance

mọi sự nhỏ bé

was actually all wrong?

thực tế đều không phải?

Would that make us more responsible

Liệu điều đó có làm chúng ta có thêm trách nhiệm

for what is happening today?

với những gì đang xảy ra?

Let's actually try that.

Hãy thử xem.

So in space, the Earth is very small.

Vậy ở trong không gian, Trái Đất rất nhỏ bé.

Can you imagine how small it is?

Các bạn có thể tưởng tượng nổi không?

Let me try it.

Để tôi cho bạn thấy.

Okay, let's say

Hãy coi như

this is the size

đây là kích thước

of the observable universe,

của phần vũ trụ có thể nhìn thấy,

with all the galaxies,

với đầy đủ các thiên hà,

with all the stars,

ngôi sao,

okay, from here to here.

từ đây tới đây.

Do you know what the size of life

Thì kích thước của sự sống

in this necktie will be?

bên trong chiếc cavat này là bao nhiêu?

It will be the size

Nó sẽ có kích thước

of a single, small atom.

nhỏ bằng 1 nguyên tử.

It is unimaginably small.

Nó rất rất nhỏ đến nỗi

We can't imagine it.

chúng ta không thể tưởng tượng được.

I mean look, you can see the necktie,

Bạn có thể nhìn thấy toàn bộ chiếc cavat,

but you can't even imagine seeing

nhưng bạn không thể nhìn thấy

the size of a little, small atom.

kích thước của 1 nguyên tử.

But that's not the whole story, you see.

Nhưng đấy không phải là toàn bộ câu chuyện.

The universe and life

Vũ trụ và sự sống

are both in space and time.

đều tồn tại trong không gian và thời gian.

If that was

Nếu như đây

the age of the universe,

là tuổi thọ của vũ trụ,

then this is the age of life on Earth.

thì đây là tuổi thọ của sự sống trên Trái Đất.

Think about those oldest living things on Earth,

Hãy nghĩ tới những thứ già cỗi nhất trên Trái Đất,

but in a cosmic proportion.

nhưng tương quan với vũ trụ.

This is not insignificant.

Thì nó không còn nhỏ bé nữa.

This is very significant.

Ngược lại rất to lớn.

So life might be insignificant in size,

Vậy sự sống có thể nhỏ bé theo kích thước,

but it is not insignificant in time.

nhưng không hề nhỏ bé theo thời gian.

Life and the universe

Sự sống và vũ trụ

compare to each other like a child and a parent,

giống như đứa trẻ và cha mẹ,

parent and offspring.

cha mẹ và con cái.

So what does this tell us?

Vậy nó cho ta biết những gì?

This tells us that

Nó cho ta biết rằng

that insignificance paradigm

sự nhỏ bé

that we somehow got to learn

mà chúng ta đã biết

from the Copernican principle,

từ những nguyên lý Copernican

it's all wrong.

là hoàn toàn sai.

There is immense, powerful potential

Có một sự sống rộng lớn, mạnh mẽ và tiềm năng

in life in this universe --

trong vũ trụ -

especially now that we know

nhất là khi ta đã biết các hành tinh

that places like the Earth are common.

như Trái Đất là phổ biến.

And that potential, that powerful potential,

Và tiềm năng đó,

is also our potential,

cũng là tiềm năng của chúng ta,

of you and me.

của bạn và tôi.

And if we are to be stewards

Và nếu chúng ta là những người quản lý

of our planet Earth

của Trái Đất

and its biosphere,

và hệ sinh quyển của nó,

we'd better understand

chúng ta nên biết về

the cosmic significance

sự to lớn đối với vũ trụ

and do something about it.

và làm điều gì đó.

And the good news is we can

Và điều tốt đẹp là chúng ta có thể

actually, indeed do it.

và thực tế là đang làm.

And let's do it.

Hãy làm điều đó.

Let's start this new revolution

Hãy bắt đầu cuộc cách mạng mới

at the tail end of the old one,

ở nơi kết thúc của cuộc cách mạng cũ

with synthetic biology being

với sinh học tổng hợp đang là

the way to transform

con đường để thay đổi

both our environment

đòng thời cả môi trường

and our future.

và tương lai của chúng ta.

And let's hope that we can build this bridge together

Hãy hy vọng rằng chúng ta có thể cùng nhau xây chiếc cầu này

and meet in the middle.

và gặp nhau ở giữa.

Thank you very much.

Cám ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)