Ukraine's Fight to Keep Educating Its Children | Zoya Lytvyn | TED

Translator: An Pham Reviewer: Ai Van Tran

On February 24,

Ngày 24 tháng 2,

my daughter spoke for the first time.

con gái tôi đã bắt đầu biết nói.

First word was “ba-bah,”

Từ đầu tiên là “ba-bah”,

which means the sound of a great explosion.

nghĩa là tiếng nổ lớn.

That night, we woke to the concussive sound of bombs

Đêm hôm đó, chúng tôi bị đánh thức bởi những chấn động do tiếng bom

as our windows came crashing in.

khi kính cửa sổ bị vỡ.

It was the bombardment of Kyiv.

Đó là hôm Kiev bị bắn phá.

I'm someone who didn't believe it would happen.

Tôi thuộc tuýp người không hề tin điều này sẽ xảy ra.

I was born just a few days before the Chernobyl disaster

Tôi được sinh ra chỉ vài ngày trước thảm hoạ Chernobyl

and a few years before the collapse of the Soviet Union.

và chỉ vài năm trước sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết.

I grew up in an independent Ukraine,

Tôi lớn lên trong một nước Ukraine độc lập

struggling to overcome the legacy of the Soviet system.

và chật vật để vượt qua cái bóng quá lớn của hệ thống Liên Xô.

My mother and my grandmother worked very hard

Mẹ tôi và bà tôi đã làm việc cật lực

so that I could have a good education

để tôi có thể có được một sự giáo dục tốt

because they believed my generation would build the country.

bởi họ tin rằng thế hệ chúng tôi sẽ là những người xây dựng đất nước.

And we have.

Và chúng tôi đã làm thế.

Until six weeks ago,

Cho đến sáu tuần trước,

Ukraine was on an upward path,

Ukraine đang trên con đường đi lên,

becoming more prosperous, more fair, more free.

trở nên thịnh vượng hơn, công bằng hơn, tự do hơn.

In 2004 and 2013,

Trong năm 2004 và 2013,

we marched for democracy, and we defeated autocracy.

chúng tôi tuần hành vì dân chủ, và chúng tôi đả bại chế độ chuyên quyền.

So I was stunned when the windows crushed in.

Vì vậy, tôi đã bị choáng váng khi các cửa sổ bị nghiền nát.

I froze.

Tôi lặng người đi.

Speechless, motionless,

Không nói nên lời, bất động,

absolutely helpless.

hoàn toàn bất lực.

That was my first lesson of war.

Đó là bài học chiến tranh đầu tiên của tôi.

What you cherish can be taken from you in a moment.

Những gì bạn trân trọng có thể bị lấy khỏi bạn trong chốc lát.

Even your peace of mind.

Ngay cả sự yên bình của bạn.

My hands were still shaking as I fled to the west of Ukraine with my children

Tay tôi vẫn còn run khi tôi chạy trốn sang phía tây Ukraine cùng các con

and then over the border to Slovakia.

sau đó qua biên giới sang Slovakia.

My husband and my parents remain in Kyiv, helping our country.

Chồng tôi và bố mẹ tôi vẫn ở Kyiv, giúp đỡ đất nước của chúng tôi.

As we traveled further from our family,

Khi chúng tôi đi xa gia đình hơn,

I imagined all that was being destroyed.

tôi tưởng tượng ra tất cả những gì đang bị phá hủy.

Our homes, our hospitals,

Nhà của chúng tôi, bệnh viện của chúng tôi,

our critical infrastructure and so much more.

các cơ sở hạ tầng quan trọng của chúng tôi và nhiều thứ khác nữa.

For 40 million people in my country

Đối với 40 triệu người ở đất nước tôi

and for billions around the globe,

và hàng tỷ người trên toàn cầu,

February 24 is the day Russia invaded Ukraine.

ngày 24 tháng 2 là ngày Nga xâm lược Ukraine.

For seven million Ukrainian children,

Đối với bảy triệu trẻ em Ukraine,

it is also the day Russia tried to take their future.

đó cũng là ngày nước Nga cố gắng tước đoạt tương lai của các em.

176 children have been killed by Russian bombs.

176 trẻ em đã thiệt mạng vì bom của Nga.

Hundreds more have been wounded.

Hàng trăm người khác đã bị thương.

Ten years ago,

Mười năm trước,

I dedicated myself to building world-class schools

tôi đã cống hiến hết mình để xây những ngôi trường đẳng cấp thế giới

for the children of Ukraine.

cho trẻ em Ukraine.

I believe education is the most powerful tool

Tôi tin rằng giáo dục là công cụ mạnh mẽ nhất

for improving the economy,

để cải thiện nền kinh tế,

the environment and human well-being.

môi trường và hạnh phúc của con người.

War very quickly destroys all three.

Chiến tranh rất nhanh chóng hủy hoại cả ba.

So far, 900 schools have been critically damaged.

Cho đến nay, 900 trường học đã bị thiệt hại nghiêm trọng.

84 are completely destroyed.

84 nơi bị phá hủy hoàn toàn.

And yet, education goes on.

Tuy nhiên, giáo dục vẫn được tiếp tục.

During the COVID pandemic,

Trong đại dịch COVID,

Ukrainian government engaged my team to create the Ukrainian school online.

chính phủ Ukraine đã mời nhóm của tôi tạo ra trường học trực tuyến Ukraine.

During the last two years,

Trong hai năm qua,

it has delivered school to children wherever they were.

nó đã hỗ trợ giáo dục cho trẻ em mọi lúc mọi nơi.

Students from remote areas had access to teachers and lessons

Học sinh từ các vùng sâu vùng xa được tiếp cận với giáo viên và các bài học

they wouldn't have otherwise.

mà họ không thể có được.

This platform covers the secondary school curriculum

Nền tảng này gồm chương trình giảng dạy cấp trung học cơ sở

and puts every student in front of our very best teachers.

và giao mọi học sinh cho những giáo viên giỏi nhất của chúng tôi.

We never imagined our nonprofit project would be needed in a situation

Chúng tôi chưa bao giờ tưởng tượng rằng dự án phi lợi nhuận của chúng tôi

even more horrible than COVID.

sẽ cần thiết trong một tình huống còn kinh khủng hơn COVID.

But today, almost 400,000 students learn on this platform.

Nhưng ngày nay, gần 400.000 học sinh tham gia học trên nền tảng này.

They connect from within Ukraine and from 120 countries

Họ kết nối với mọi người từ trong Ukraine và từ 120 quốc gia nơi họ đang

where they are refugees at the moment.

tị nạn tại thời điểm này.

And for all of them, those couple of hours a day

Và đối với tất cả họ, vài giờ mỗi ngày

is not just a safe environment where they learn something new.

không chỉ là một môi trường an toàn để họ học hỏi điều gì đó mới.

It is also the space where, despite everything,

Đó cũng là không gian mà dù cho có bất cứ chuyện gì xảy ra,

Ukraine continues to invest in them.

Ukraine vẫn tiếp tục đầu tư vào họ.

And that was my second lesson of war.

Đó là bài học chiến tranh thứ hai của tôi.

Putin can take a lot from us.

Putin có thể tước đoạt rất nhiều thứ khỏi chúng tôi.

Our homes, our jobs, our loved ones, our peace.

Những ngôi nhà, công việc của chúng tôi, những người thân yêu, nền hòa bình.

But he cannot undo education.

Tuy nhiên, ông ta không thể xóa sổ giáo dục.

Knowledge and curiosity are unassailable treasures.

Trí tò mò và kiến thức là kho báu vô song.

And as long as our children keep learning

Và miễn là con cái chúng ta tiếp tục học

and our teachers keep teaching,

và giáo viên của chúng tôi tiếp tục dạy,

even while they are starving in shelters under bombardment,

ngay cả khi chúng đang chết đói trong những nơi trú ẩn dưới sự bắn phá,

even in refugee camps,

ngay cả trong những trại tị nạn,

we are undefeated.

chúng ta vẫn không bị khuất phục.

In this war, every Ukrainian has his own front.

Trong cuộc chiến này, mỗi người Ukraine đều có mặt trận của riêng mình.

Our soldiers, our doctors, our mothers.

Những người lính, những bác sĩ của chúng tôi, những người mẹ của chúng tôi.

And, yes, even our children and teachers.

Và, vâng, ngay cả con cái và giáo viên của chúng tôi.

By continuing to learn, they fight for our future.

Bằng cách tiếp tục học hỏi, họ chiến đấu cho tương lai của chúng tôi.

And this fight is about so much more than borders.

Và cuộc chiến này không chỉ là về biên giới.

Ukrainians are fighting for freedom,

Người Ukraine đang đấu tranh cho tự do,

for our right to imagine and build our future in our own way.

cho quyền hình dung và xây dựng tương lai của chúng tôi theo cách của chúng tôi.

Our people stand heroically.

Nhân dân tôi anh dũng đứng lên.

But against the second-largest army in the world,

Nhưng chống lại đội quân lớn thứ hai trên thế giới,

we cannot stand alone.

chúng tôi không thể đứng một mình.

To end this war, we need you.

Để kết thúc cuộc chiến này, chúng tôi cần các bạn.

We need every citizen in every nation to demand that it stops.

Chúng tôi cần mọi công dân ở mọi quốc gia yêu cầu cuộc chiến dừng lại.

And that was my third lesson.

Và đó là bài học thứ ba của tôi.

My freedom is connected to yours.

Sự tự do của tôi được kết nối với sự tự do của các bạn.

My daughter's first word was the sound of destruction.

Lời đầu tiên của con gái tôi là âm thanh của sự hủy diệt.

But as she grows,

Nhưng khi cô gái ấy lớn lên,

I know she and the rest of her generation

tôi biết cô gái này và phần còn lại của thế hệ của cô

will build Ukraine again.

sẽ xây dựng Ukraine một lần nữa.

We will rehabilitate our roads, our schools, our hospitals,

Chúng tôi sẽ cải tạo đường xá, trường học,

our houses and people.

bệnh viện, nhà cửa và con người chúng tôi.

Fueled by knowledge and curiosity,

Được thúc đẩy bởi kiến thức và sự tò mò,

we will walk again the path to become a prosperous, free nation.

chúng tôi sẽ từng bước trở lại con đường trở thành một quốc gia tự do, thịnh vượng.

If you stand with us.

Nếu bạn đứng về phía chúng tôi.

So please,

Vì vậy, xin vui lòng,

don't watch from the side.

đừng quan sát từ một bên.

Don't wait and see.

Đừng chờ đợi và quan sát.

Stand up with us now.

Đứng lên với chúng tôi ngay bây giờ.

Stand up for freedom.

Đứng lên vì tự do.

Stand up for democracy.

Đứng lên vì dân chủ.

Stand up for Ukraine.

Hãy đứng lên vì Ukraine.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)