The strange politics of disgust | David Pizarro

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Thuy Ta Reviewer: Ngoc Nguyen

In the 17th century, a woman named Giulia Tofana

Ở thế kỉ 17, một phụ nữ tên Giulia Tofana

had a very successful perfume business.

rất thành công trong kinh doanh nước hoa

For over 50 years she ran it.

Việc kinh doanh sau 50 năm

bị dừng lại đột ngột khi bà ấy bị xử tử - (Tiếng cười) -

It sort of ended abruptly when she was executed — (Laughter) —

for murdering 600 men. You see, it wasn't a very good perfume.

vì đã giết 600 người đàn ông. Bạn thấy đó, đây không phải là một loại nước hoa tốt.

In fact, it was completely odorless and tasteless and colorless,

Thật ra, nó hoàn toàn không mùi, vị và màu

but as a poison, it was the best money could buy,

những xét về mặt thuốc độc, nó là thứ tốt nhất tiền có thế mua được,

so women flocked to her in order to murder their husbands.

vì thế nhiều phụ nữ tìm đến để có thể mưu sát chồng của họ

It turns out that poisoners were a valued and feared group,

Những kẻ đầu độc hóa ra là một nhóm người được coi trọng và đáng sợ

because poisoning a human being is a quite difficult thing.

bởi vì đầu độc một người là điều khá khó khăn

The reason is, we have sort of a built-in poison detector.

Đó là lý do chúng ta có một hệ thống kiểm tra chất độc

You can see this as early as even in newborn infants.

Bạn có thể thấy điều này rất sớm ngay khi còn là một đứa trẻ

If you are willing to do this, you can take a couple of drops

Nếu bạn đồng ý thử nghiệm, bạn có thể nhỏ vài giọt

of a bitter substance or a sour substance,

chất gì đó đắng hoặc chua vào miệng,

and you'll see that face, the tongue stick out, the wrinkled nose,

và bạn sẽ thấy khuôn mặt đó, lưỡi lè ra, mũi nhăn lại,

as if they're trying to get rid of what's in their mouth.

giống như đang cố gắng nhổ thứ trong miệng mình ra.

This reaction expands into adulthood and becomes

Phản xạ này theo ta lớn lên và trở thành

sort of a full-blown disgust response, no longer just

một phản ứng chán ghét mãnh liệt, không chỉ là

about whether or not we're about to be poisoned,

việc chúng ta có bị đầu độc hay không

but whenever there's a threat of physical contamination

nhưng bất cứ khi nào cũng có nguy cơ về sự nhiễm bẩn

from some source. But the face remains strikingly similar.

vật lý từ một số nguồn. Ngoại trừ các mặt còn lại gây chú ý tương tự.

It has expanded more, though, than just keeping us away

Phản ứng này đã phát triển hơn, dù chỉ là giúp chúng ta tránh xa

from physical contaminants, and there's a growing

các tác nhân vật lí gây ô nhiễm, và có một

body of evidence to suggest that, in fact, this emotion

bằng chứng rõ ràng cho thấy rằng, thực tế, cảm xúc của sự chán ghét

of disgust now influences our moral beliefs

tác động đến niềm tin về đạo đức của chúng ta

and even our deeply held political intuitions.

và thậm chí là những trực giác sâu sắc về chính trị của chúng ta.

Why this might be the case?

Tại sao lại có chuyện như vậy xảy ra?

We can understand this process by understanding

Chúng ta có thể hiểu quá trình này bằng sự hiểu biết

a little bit about emotions in general. So the basic human emotions,

một chút về cảm xúc nói chung. Những cảm xúc cơ bản của con người,

those kinds of emotions that we share with all other human beings,

những cảm xúc mà chúng ta chia sẻ với tất cả những người khác,

exist because they motivate us to do good things

chúng tồn tại bởi vì chúng thúc đẩy ta làm những việc tốt

and they keep us away from doing bad things.

và giúp ta tránh làm những việc xấu.

So by and large, they are good for our survival.

Nên có thể nói , chúng giúp ích cho sự sống còn của ta.

Take the emotion of fear, for instance. It keeps us away

Ví dụ như một cảm xúc sợ hãi. Nó giúp ta tránh

from doing things that are really, really risky.

làm những điều thực sự, thực sự mạo hiểm.

This photo taken just before his death — (Laughter) —

Bức ảnh này được chụp ngay trước khi ông ấy qua đời— (tiếng cười) —

is actually a — No, one reason this photo is interesting

thật sự là - à không, một lý do mà bức ảnh này thú vị là

is because most people would not do this, and if they did,

bởi vì hầu hết mọi người sẽ không làm điều này, và nếu họ đã làm,

they would not live to tell it, because fear would have

họ chẳng còn sống để kể lại vì nỗi sợ hãi

kicked in a long time ago to a natural predator.

sẽ kháng cự trong một thời gian dài trước đó với thú săn mồi hoang

Just like fear offers us protective benefits, disgust seems

Giống như sự sợ hãi mang lại lợi ích bảo vệ,

to do the same thing, except for what disgust does is

sự chán ghét có vẻ cũng như vậy, ngoại trừ

keeps us away from not things that might eat us,

những thứ mà sự chán ghét giữ ta tránh xa

or heights, but rather things that might poison us,

những thứ có thể ăn thịt mình, hoặc độ cao, còn có

or give us disease and make us sick.

vài thứ có thể đầu độc hoặc lây nhiễm và gây bệnh.

So one of the features of disgust that makes it such

Như vậy một trong các đặc điểm của sự chán ghét là làm cho

an interesting emotion is that it's very, very easy to elicit,

một cảm xúc thú vị cái mà rất, rất dễ bị khơi ra,

in fact more so than probably any of the other basic emotions,

thực tế là có thể dễ hơn những cảm xúc cơ bản khác,

and so I'm going to show you that with a couple of images

tôi sẽ cho bạn thấy rằng chỉ với vài hình ảnh

I can probably make you feel disgust.

Tôi có thể làm cho bạn cảm thấy ghê tởm

So turn away. I'll tell you when you can turn back.

Vì vậy, quay đi nào. Tôi sẽ cho bạn biết khi bạn quay mặt lại.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I mean, you see it every day, right? I mean, come on. (Laughter)

Ý tôi là, bạn nhìn thấy nó mỗi ngày, đúng không? Ý tôi là, thôi nào. (Tiếng cười)

(Audience: Ewww.)

(Khán giả: Ewww.)

Okay, turn back, if you didn't look.

Được rồi, quay mặt lại nào, nếu bạn không nhìn.

Those probably made a lot of you in the audience

chúng có thể làm cho nhiều bạn trong số khán giả

feel very, very disgusted, but if you didn't look,

cảm thấy rất, rất ghê tởm, nhưng nếu bạn không nhìn,

I can tell you about some of the other things that have been shown

Tôi có thể cho bạn biết về vài thứ khác

sort of across the world to make people disgusted,

cái mà hầu như trên Thế giới người ta đều ghê sợ

things like feces, urine, blood, rotten flesh.

những thứ như phân, nước tiểu, máu, thịt thối rữa.

These are the sorts of things that it makes sense

Đây là những thứ làm cho

for us to stay away from, because they might actually contaminate us.

chúng ta muốn tránh xa, vì chúng có thể lây nhiễm cho chúng ta.

In fact, just having a diseased appearance

Thực tế, chỉ cần nhìn bề ngoài như mang bệnh

or odd sexual acts, these things are also

hoặc lệch lạc về giới tính, những thứ này

things that give us a lot of disgust.

cũng khiến cho ta cảm thấy rất ghê tởm.

Darwin was probably one of the first scientists

Darwin là một trong những nhà khoa học đầu tiên

to systematically investigate the human emotions,

nghiên cứu một cách có hệ thống

and he pointed to the universal nature and the strength

về cảm xúc của con người và ông đã chỉ ra bản chất chung và thế mạnh

of the disgust response.

của những phản ứng ghê tởm này.

This is an anecdote from his travels in South America.

Đây là một câu chuyện từ chuyến đi của ông ấy ở Nam Mỹ.

"In Tierro del Fuego a native touched with his finger

"Ở Tierro del Fuego, có người dân

some cold preserved meat while I was eating ...

đã chạm tay vào miếng thịt hộp khi tôi đang ăn...

and plainly showed disgust at its softness, whilst I felt

và cảm thấy ghê tởm vì sự mềm của nó, trong khi tôi cảm thấy

utter disgust at my food being touched by a naked savage — (Laughter) —

rất ghê khi đồ ăn của tôi bị người man rợ trần truồng chạm vào

though his hands did not appear dirty."

dù tay của ông ta có vẻ không bẩn"

He later wrote, "It's okay, some of my best friends are naked savages." (Laughter)

Ông viết, "Không sao, vài người bạn thân của tôi cũng man rợ và trần truồng."

Well it turns out it's not only old-timey British scientists

Vâng, hóa ra là không chỉ những nhà khoa học Anh xưa kia

who are this squeamish. I recently got a chance

mới khó tính. Mới đây tôi đã có một cơ hội

to talk to Richard Dawkins for a documentary,

nói chuyện với Richard Dawkins để làm phóng sự,

and I was able to disgust him a bunch of times. Here's my favorite.

và tôi đã ghê sợ về anh ta hàng lần Đây là phần yêu thích của tôi.

Richard Dawkins: "Ta đã tiến triển về sự hiểu biết và tình dục

Richard Dawkins: "We've evolved around courtship and sex,

are attached to deep-rooted emotions and reactions

được gắn với những cảm xúc và phản ứng khá sâu sắc

that are hard to jettison overnight."

chúng thật khó có thể vứt bỏ chỉ sau 1 đêm."

David Pizarro: So my favorite part of this clip is that

David Pizarro: Phần yêu thích của tôi trong clip này là

Professor Dawkins actually gagged.

Giáo sư Dawkins thật sự đã nôn

He jumps back, and he gags, and we had to do it three times,

Ông ấy giật ngược lại và nôn, và chúng tôi phải thử lại 3 lần

and all three times he gagged. (Laughter)

và ông đã nôn cả ba lần. (Tiếng cười)

And he was really gagging. I thought he might throw up on me, actually.

ông ấy thực sự đã nôn. Tôi nghĩ ông có lẽ sẽ đổ lên người tôi

One of the features, though, of disgust,

Một trong các đặc điểm của sự ghê tởm,

is not just its universality and its strength,

không chỉ là sự phổ biến và sức mạnh của nó,

but the way that it works through association.

mà còn là cách nó hoạt động thông qua sự kết hợp.

So when one disgusting thing touches a clean thing,

Khi mà một thứ ghê sợ chạm vào một thứ sạch sẽ,

that clean thing becomes disgusting, not the other way around.

thì cái sạch sẽ trở nên ghê sợ, chứ không phải ngược lại.

This makes it very useful as a strategy if you want to

Điều này khiến nó trở thành một chiến lược hữu ích nếu bạn muốn

convince somebody that an object or an individual

thuyết phục ai đó về một vật hoặc một cá thể

or an entire social group is disgusting and should be avoided.

hoặc toàn bộ một nhóm xã hội là ghê sợ và nên tránh xa.

The philosopher Martha Nussbaum points this out

Nhà triết học Martha Nussbaum chỉ ra điều này trong

in this quote: "Thus throughout history, certain disgust

câu nói: "Trong suốt lịch sử, những đặc tính

properties -- sliminess, bad smell, stickiness, decay, foulness --

của sự ghê tởm-sự dơ bẩn, hôi, sự nhầy nhụa, thối rữa, ghê sợ-

have been repeatedly and monotonously been associated with ...

đã gắn liền một cách lặp lại và đều đặn với

Jews, women, homosexuals, untouchables, lower-class people --

người Do Thái, phụ nữ, người đồng tính, tiện dân, người có địa vị xã hội thấp--

all of those are imagined as tainted by the dirt of the body."

tất cả người đó đều bị cho là ô uế bởi sự dơ bẩn trên người"

Let me give you just some examples of how, some powerful

Hãy để tôi cho bạn chỉ một vài ví dụ, một vài ví dụ hùng hồn

examples of how this has been used historically.

về cách mà việc này được sử dụng trong lịch sử.

Điều này đến từ một quyển sách cho trẻ em Đức Quốc được xuất bản năm 1938:

This comes from a Nazi children's book published in 1938:

"Just look at these guys! The louse-infested beards,

"Hãy nhìn vào những kẻ này! Râu bị rận bu,

the filthy, protruding ears, those stained, fatty clothes...

những cái tai bẩn nhô ra, những bộ quần áo thùng thình bẩn thỉu,...

Jews often have an unpleasant sweetish odor.

Người Do Thái thường có một mùi hơi ngọt khó chịu.

Nếu bạn có một cái mũi thính, bạn có thể ngửi thấy người Do Thái."

If you have a good nose, you can smell the Jews."

A more modern example comes from people who try to

Một ví dụ hiện đại hơn đến từ những người cố gắng

convince us that homosexuality is immoral.

thuyết phục chúng ta rằng đồng tính luyến ái là trái với đạo đức.

This is from an anti-gay website, where they said

Điều này là từ một trang web chống đồng tính, nơi họ nói về

gays are "worthy of death for their vile ... sex practices."

người đồng tính rằng "xứng đáng phải chết vì hành vi hèn hạ của họ... quan hệ tình dục"

They're like "dogs eating their own vomit and sows wallowing in their own feces."

Họ giống như: "chó ăn lại chỗ ói của chúng và heo nái đắm mình trong bãi phân của chính chúng"

These are disgust properties that are trying to be directly

Những đặc tính ghê tởm này đang cố gắng tạo mối liên kết

linked to the social group that you should not like.

trực tiếp với nhóm xã hội mà bạn không nên thích.

When we were first investigating the role of disgust in

Khi chúng tôi lần đầu tiên điều tra vai trò của sự ghê tởm

moral judgment, one of the things we became interested in

trong việc đánh giá đạo đức, một trong những điều khiến chúng tôi quan tâm

was whether or not these sorts of appeals are more likely

là liệu có hay không điều này dễ thấy hơn

to work in individuals who are more easily disgusted.

ở những người dễ cảm thấy ghê tởm hơn.

So while disgust, along with the other basic emotions,

Như vậy trong khi ghê tởm, cùng với những cảm xúc cơ bản khác,

are universal phenomena, it just really is true

là hiện tượng phổ biến, có một sự thật là

that some people are easier to disgust than others.

một số người thì dễ cảm thấy ghê tởm về một cái gì đó hơn những người khác.

You could probably see it in the audience members

Bạn có thể thấy điều này ở khán giả

when I showed you those disgusting images.

khi tôi cho các bạn xem những bức ảnh kinh tởm.

The way that we measured this was by a scale that was

Chúng tôi đo nó bằng một thước đo

constructed by some other psychologists

được xây dựng bởi một vài nhà tâm lí học

that simply asked people across a wide variety of situations

bằng cách hỏi nhiều người ở rất nhiều trường hợp

how likely they are to feel disgust.

về việc họ có thể cảm thấy kinh tởm như thế nào

So here are a couple of examples.

Đây là một số ví dụ.

"Even if I were hungry, I would not drink a bowl of my

"Ngay cả khi tôi đói, tôi sẽ không ăn món súp yêu thích

favorite soup if it had been stirred by a used but thoroughly washed fly-swatter."

nếu như nó đã bị khuấy bởi một cái đập ruồi đang xài và ko được rửa sạch"

"Do you agree or disagree?" (Laughter)

"bạn đồng ý hay không đồng ý?" (Tiếng cười)

"While you are walking through a tunnel under a railroad track,

"Trong khi bạn đang đi bộ qua một đường hầm dưới một đường ray,

you smell urine. Would you be very disgusted or not at all disgusted?"

Bạn có thể ngửi thấy mùi nước tiểu. Bạn có thể thấy rất ghê tởm hoặc không thấy gì cả ?"

If you ask enough of these, you can get a general overall

Nếu bạn hỏi đủ trong số này, bạn có thể nhận được

score of disgust sensitivity.

một số điểm tổng về mức độ nhạy cảm đối với sự ghê sợ

It turns out that this score is actually meaningful.

Hóa ra số điểm này là thực sự có ý nghĩa.

When you bring people into the laboratory and you ask

Khi bạn đưa mọi người vào phòng thí nghiệm và bạn hỏi họ rằng

them if they're willing to engage in safe but disgusting behaviors

họ đang chuẩn bị để tiến hành trong an toàn nhưng mà với những hoạt động ghê tởm

like eating chocolate that's been baked to look like dog poop,

như ăn sô cô la được nướng để trông giống như phân chó,

or in this case eating some mealworms that are perfectly healthy but pretty gross,

hoặc trong trường hợp này ăn một số con dòi hoàn toàn khỏe mạnh nhưng trông khá ghê tởm,

your score on that scale actually predicts whether or not

điểm số của bạn trên thước đo thực sự dự đoán được việc

you'll be willing to engage in those behaviors.

bạn có sẵn sàng để tham gia vào những hoạt động này hay không.

The first time that we set out to collect data on this

Lần đầu tiên chúng tôi đặt ra để thu thập dữ liệu về điều này

and associate it with political or moral beliefs,

và liên kết nó với niềm tin về chính trị hoặc đạo đức,

we found a general pattern --

chúng tôi tìm thấy một mô hình tổng quát--

this is with the psychologists Yoel Inbar and Paul Bloom --

Điều này với nhà tâm lý học Yoel Inbar và Paul Bloom--

that in fact, across three studies we kept finding

trong thực tế, trên ba nghiên cứu chúng tôi tìm được

that people who reported that they were easily disgusted

thì những người báo cáo rằng họ dễ dàng bị ghê sợ

also reported that they were more politically conservative.

cũng thông báo rằng họ đã thận trọng khôn khéo hơn.

Another way to say this, though, is that people

Một cách khác để nói điều này, Tuy nhiên, những người

who are very liberal are very hard to disgust. (Laughter)

rộng rãi thì rất khó để chán ghét. (Tiếng cười)

In a more recent follow-up study, we were able to look at

Trong một nghiên cứu theo dõi gần đây, chúng tôi đã có thể nhìn ra được

a much greater sample, a much larger sample. In this case,

nhiều mẫu thử lớn hơn, nhiều mẫu thử chi tiết hơn. Trong trường hợp này,

this is nearly 30,000 U.S. respondents,

là gần 30.000 sự phản hồi ở Mỹ ,

and we find the same pattern. As you can see,

và chúng tôi tìm thấy cùng một khuôn mẫu. Như bạn thấy,

people who are on the very conservative side

những người có vẻ bảo thủ trong việc trả lời

of answering the political orientation scale are

về quy mô định hướng chính trị thì

also much more likely to report that they're easily disgusted.

cũng rất có khả năng tố cáo rằng họ rất dễ dàng bị chán ghét.

This data set also allowed us to statistically control

Dữ liệu này cũng cho phép chúng tôi thống kê kiểm soát

for a number of things that we knew were both related

đối với một số điều mà chúng tôi biết cả hai có liên quan

to political orientation and to disgust sensitivity.

đến sự định hướng chính trị và sự ghê sợ nhạy bén

So we were able to control for gender, age, income,

Vì vậy chúng tôi có thể kiểm soát về giới tính, tuổi tác, thu nhập,

education, even basic personality variables,

giáo dục, thậm chí cả sự thay đổi về nhân cách,

and the result stays the same.

và kết quả vẫn như nhau.

When we actually looked at not just self-reported political orientation,

Khi chúng tôi thực sự xem xét không chỉ về việc tự báo cáo định hướng chính trị,

but voting behavior, we were able to look geographically

mà còn có hành vi bầu cử, chúng tôi đã có thể nhìn về mặt địa lý

across the nation. What we found was that in regions

trên toàn quốc. Những gì chúng tôi tìm được là trong khu vực

in which people reported high levels of disgust sensitivity,

có người báo cáo cấp cao của sự chán ghét nhạy cảm,

McCain got more votes.

McCain có nhiều phiếu.

So it not only predicted self-reported political orientation,

Vì vậy nó không chỉ dự đoán tự báo cáo việc định hướng chính trị,

but actual voting behavior. And also we were able,

ngoại trừ hành vi biểu quyết thực tế. Và chúng tôi đã có thể,

with this sample, to look across the world,

với mẫu thử này, để xem xét trên toàn thế giới,

in 121 different countries we asked the same questions,

tại 121 quốc gia khác nhau, chúng tôi đã hỏi cùng một câu hỏi,

and as you can see, this is 121 countries collapsed

và như bạn thấy đấy, đây là 121 quốc gia bị sụp đổ

into 10 different geographical regions.

ở 10 khu vực địa lý khác nhau.

No matter where you look, what this is plotting is the size

Bất cứ nơi nào mà bạn thấy, những thứ này đang âm mưu mở rộng

of the relationship between disgust sensitivity and political orientation,

các mối quan hệ giữa sự ghê sợ nhạy bén và định hướng chính trị,

and no matter where we looked, we saw a very similar effect.

và bất cứ nơi nào mà chúng tôi tìm kiếm, chúng tôi đều thấy một hiệu ứng tương tự.

Other labs have actually looked at this as well

Các phòng thí nghiệm khác đã thực sự xem xét điều này

using different measures of disgust sensitivity,

cũng sử dụng các biện pháp khác nhau của sự ghê sợ nhạy bén,

so rather than asking people how easily disgusted they are,

Vì vậy chứ không phải là yêu cầu mọi người làm thế nào dễ dàng bị ghê sợ,

they hook people up to physiological measures,

họ treo người lên với những biện pháp sinh lý,

in this case skin conductance.

trong trường hợp bọc lớp dẫn điện.

And what they've demonstrated is that people who report

Và những gì họ đã chứng minh được rằng những người báo cáo

being more politically conservative are also more physiologically aroused

đang bảo thủ chính trị hơn thì cũng tỉnh táo nhiều hơn

when you show them disgusting images like the ones that I showed you.

khi bạn cho họ thấy hình ảnh ghê tởm như những cái mà tôi cho bạn thấy.

Interestingly, what they also showed in a finding

Thật thú vị, những gì họ cho thấy trong một phát hiện

that we kept getting in our previous studies as well

mà chúng tôi nhận được trong nghiên cứu trước đây của chúng tôi

was that one of the strongest influences here is that

tốt như là một trong những ảnh hưởng mạnh nhất ở đây

individuals who are very disgust-sensitive not only are

đó là những cá nhân rất nhạy cảm với sự ghê tởm không chỉ có

more likely to report being politically conservative, but

nhiều khả năng tố cáo một cách bảo toàn khôn ngoan ,

they're also very much more opposed to gay marriage

mà họ còn rất phản đối hôn nhân đồng tính

and homosexuality and pretty much a lot of

và đồng tính luyến ái cũng như khá nhiều

the socio-moral issues in the sexual domain.

vấn đề đạo đức xã hội thuộc phạm vi tình dục.

So physiological arousal predicted, in this study,

Kích thích sinh lý được dự đoán, trong nghiên cứu này,

attitudes toward gay marriage.

Thái độ đối với hôn nhân đồng tính.

But even with all these data linking disgust sensitivity

Nhưng ngay cả với tất cả các dữ liệu liên kết giữa sự kì thị nhạy cảm

and political orientation, one of the questions that remains is

và định hướng chính trị, một trong những câu hỏi những gì còn lại

what is the causal link here? Is it the case that

quan hệ nhân quả ở đây là gì? Có phải nó là trường hợp mà

disgust really is shaping political and moral beliefs?

sự kì thị thực sự đang trở thành niềm tin chính trị và đạo đức?

We have to resort to experimental methods to answer this,

Chúng tôi đã phải nhờ đến các phương pháp thực nghiệm để trả lời câu hỏi này,

and so what we can do is actually bring people into the lab

và vì vậy những gì chúng tôi có thể làm là thực sự đưa mọi người vào các phòng thí nghiệm

and disgust them and compare them to a control group

và kì thị họ đồng thời so sánh họ với một nhóm kiểm soát

that hasn't been disgusted. It turns out that over

những thứ mà không bị kì thị. Nó chỉ ra rằng

the past five years a number of researchers have done this,

hơn năm năm qua một số nhà nghiên cứu đã làm điều này,

and by and large the results have all been the same,

và với số lượng lớn các kết quả có là như nhau,

that when people are feeling disgust, their attitudes

khi mọi người đang cảm giác ghê tởm, Thái độ của họ

shift towards the right of the political spectrum,

thay đổi về phía bên phải của quang phổ chính trị,

toward more moral conservatism as well.

về hướng chủ nghĩa bảo thủ hơn.

So this is whether you use a foul odor, a bad taste,

Vì vậy, cho dù bạn sử dụng một mùi hôi, một hương vị tệ,

from film clips, from post-hypnotic suggestions of disgust,

từ phim ảnh, từ việc đề nghị thôi miên trong sự ghê tởm,

images like the ones I've shown you, even just

hình ảnh như những cái tôi đã cho bạn xem, thậm chí chỉ cần

reminding people that disease is prevalent and they should

nhắc nhở mọi người rằng căn bệnh này là phổ biến và

be wary of it and wash up, right, to keep clean,

họ nên được cảnh giác về nó cũng như gội rửa, chỉnh đốn, giữ trong sạch,

these all have similar effects on judgment.

Tất cả những điều đó có hiệu lực tương tự như một bản án.

Let me just give you an example from a recent study

Hãy để tôi chỉ cho bạn một ví dụ từ một nghiên cứu gần đây

that we conducted. We asked participants

mà chúng tôi đã thực hiện. Chúng tôi yêu cầu người tham gia

to just simply give us their opinion of a variety of social groups,

chỉ đơn giản là cung cấp cho chúng tôi ý kiến của mình về một loạt các nhóm xã hội,

and we either made the room smell gross or not.

và chúng tôi cũng không làm toàn bộ căn phòng đoán được

When the room smelled gross, what we saw was that

Khi toàn bộ căn phòng đoán được, những gì chúng tôi thấy được là

individuals actually reported more negative attitudes toward gay men.

những cá nhân thực sự phản ứng nhiều thái độ tiêu cực về phía đồng tính nam.

Disgust didn't influence attitudes toward all the other

Sự kì thị không ảnh hưởng đến thái độ đối với tất cả những nhóm xã hội khác

social groups that we asked, including African-Americans,

mà chúng tôi yêu cầu, bao gồm cả người Mỹ gốc Phi,

the elderly. It really came down to the attitudes they had

người cao tuổi. Nó thực sự đã thất bại với những thái độ

toward gay men.

mà họ đối với đồng tính nam.

In another set of studies we actually simply reminded people --

Trong một tập hợp các nghiên cứu, chúng tôi thực sự chỉ đơn giản là nhắc nhở người--

this was at a time when the swine flu was going around --

đây là khoảng thời gian khi dịch cúm lợn đã đi qua--

we reminded people that in order to prevent the spread

chúng tôi nhắc nhở mọi người rằng để ngăn chặn sự lây lan

of the flu that they ought to wash their hands.

của bệnh cúm thì họ phải rửa tay.

For some participants, we actually had them take questionnaires

Với một số người tham gia, chúng tôi đã đưa ra những câu hỏi

next to a sign that reminded them to wash their hands.

bên cạnh một dấu hiệu để nhắc nhở họ để rửa tay.

And what we found was that just taking a questionnaire

Và những gì chúng tôi tìm thấy rằng chỉ cần làm một bảng câu hỏi

next to this hand-sanitizing reminder made individuals

cùng với việc nhắc nhở vệ sinh tay đã làm cho các cá nhân

report being more politically conservative.

trở nên khá bảo thủ.

And when we asked them a variety of questions about

Và khi chúng tôi hỏi họ một loạt các câu hỏi về

the rightness or wrongness of certain acts, what we also

việc đúng đắn và sai trái, những gì chúng tôi tìm thấy được

found was that simply being reminded that they ought

đó là nhăc nhở họ phải rửa tay

to wash their hands made them more morally conservative.

để làm họ dùy trì hơn về mặt đạo đức.

In particular, when we asked them questions about

Đặc biệt, khi chúng tôi hỏi họ

sort of taboo but fairly harmless sexual practices,

về điều cấm kỵ nhưng khá không có hại về mặt tình dục,

just being reminded that they ought to wash their hands

chỉ cần được nhắc nhở rằng họ phải rửa tay

made them think that they were more morally wrong.

làm cho họ nghĩ rằng họ đã làm trái với đạo lý.

Let me give you an example of what I mean by harmless

Hãy để tôi cung cấp cho bạn một ví dụ mà tôi có nghĩ là vô hại

but taboo sexual practice. We gave them scenarios.

nhưng lại bị cấm kỵ về tình dục. Chúng tôi đã cho họ kịch bản.

One of them said a man is house-sitting for his grandmother.

Một trong số họ cho biết một người đàn ông canh cửa cho bà ngoại của ông ta.

When his grandmother's away, he has sex with his girlfriend

Khi bà ngoại của ông ta chết, ông ta đã làm tình với bạn gái

on his grandma's bed.

trên giường của bà ông ta.

In another one, we said a woman enjoys masturbating

Trong một số khác, chúng tôi cho biết một người phụ nữ thích thủ dâm

with her favorite teddy bear cuddled next to her. (Laughter)

với con gấu bông yêu thích bên cạnh cô ta. (Tiếng cười)

People find these to be more morally abhorrent

Mọi người đi tìm những thứ trở nên trái với đạo đức

if they've been reminded to wash their hands. (Laughter)

khi họ đã được nhắc nhở về việc rửa tay. (Tiếng cười)

(Laughter)

(Tiếng cười)

Okay. The fact that emotions influence our judgment

Ok. Một thực tế cho thấy rằng những cảm xúc ảnh hưởng đến sự phê bình của chúng tôi

should come as no surprise. I mean,

nên đến như là không có bất ngờ. Ý tôi là

that's part of how emotions work.

đó là một phần của việc cảm xúc hoạt động thế nào.

They not only motivate you to behave in certain ways,

Chúng không chỉ thúc đẩy bạn cư xử theo cách nhất định,

but they change the way you think.

mà còn thay đổi cách bạn nghĩ.

In the case of disgust, what is a little bit more surprising

Trong trường hợp của sự ghê sợ, cái ngạc nhiên hơn một chút

is the scope of this influence. It makes perfect sense,

là phạm vi ảnh hưởng. Nó tạo ra cảm giác hoàn hảo,

and it's a very good emotion for us to have, that disgust

và nó mang đến một cảm xúc rất tốt cho chúng ta, sự ghê tởm đó

would make me change the way that I perceive

sẽ làm cho tôi thay đổi cách nhận thức về thế giới vật lý

the physical world whenever contamination is possible.

bất cứ khi nào sự ô nhiễm xảy ra.

It makes less sense that an emotion that was built

Nó làm cho ít cảm nhận được một cảm xúc

to prevent me from ingesting poison should predict

cái được dựng lên để ngăn tôi khỏi việc ăn phải chất độc

who I'm going to vote for in the upcoming presidential election.

nên dự đoán những người tôi sẽ bỏ phiếu cho trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.

The question of whether disgust ought to influence

Các câu hỏi về cho dù ghê tởm cũng phải ảnh hưởng

our moral and political judgments

đến sự phê bình về đạo đức và chính trị

certainly has to be complex, and might depend on exactly

chắc chắn đã được phức tạp hóa, và có thể phụ thuộc một cách chính xác

what judgments we're talking about, and as a scientist,

những gì chúng ta đang nói về, và như là một nhà khoa học,

we have to conclude sometimes that the scientific method

chúng ta phải kết luận theo phương pháp khoa học

is just ill-equipped to answer these sorts of questions.

đó là trang bị ít để trả lời các loại câu hỏi này.

But one thing that I am fairly certain about is,

Nhưng một điều mà tôi là khá chắc chắn đó là,

at the very least, what we can do with this research is

ít nhất, những gì chúng tôi có thể làm với nghiên cứu này là

point to what questions we ought to ask in the first place.

chỉ ra những câu hỏi mà chúng ta phải hỏi ở nơi đầu tiên.

Thank you. (Applause)

Cảm ơn các bạn. (Vỗ tay)