Bruce Aylward: How we'll stop polio for good

Bruce Aylward: Chúng ta sẽ ngăn chặn bệnh bại liệt như thế nào

Translator: huong nguyen Reviewer: Alice Tran

I want to share with you

Tôi muốn chia sẻ với các bạn

over the next 18 minutes

Trong vòng 18 phút tới đây

a pretty incredible idea.

Một ý tưởng phi thường

Actually, it's a really big idea.

Thực ra, đó thực sự là một ý tưởng lớn lao.

But to get us started,

Nhưng để bắt đầu

I want to ask if everyone

Tôi muốn đề nghị tất cả các bạn

could just close your eyes for two seconds

Chỉ nhắm mắt trong 2 giây

and try and think of a technology or a bit of science

Và thử nghĩ về một công nghệ hay một sáng chế khoa học nào

that you think has changed the world.

Mà các bạn cho rằng có thể thay đổi cả thế giới.

Now I bet, in this audience,

Và giờ tôi đánh cuộc rằng, trong tất cả các khán giả tại đây,

you're thinking of some really incredible technology,

Cá bạn đang nghĩ tới những thứ công nghệ vĩ đại nào đó,

some stuff that I haven't even heard of,

Những thứ mà tôi thậm chí còn chưa biết đến,

I'm absolutely sure.

Tôi tuyệt đối chắc chắn.

But I'm also sure, pretty sure,

Nhưng cũng đảm bảo, khá đảm bảo,

that absolutely nobody is thinking of this.

Chắc chắn không ai có thể nghĩ tới thứ này.

This is a polio vaccine.

Đây là vắc xin phòng bệnh bại liệt.

And it's a great thing actually

Và đây thực sự là một thứ vô cùng phi thường

that nobody's had to think about it here today

Đến nỗi trước đây không ai có thể tưởng tượng được sự có mặt của nó ngày nay,

because it means that we can take this for granted.

Và vì điều này có nghĩa là chúng ta có thể cho rằng điều đó là hiển nhiên.

This is a great technology.

Đây là một công nghệ vĩ đại.

We can take it completely for granted.

Chúng ta có thể cho rằng đây là điều hoàn toàn hiển nhiên.

But it wasn't always that way.

Nhưng trước đây thì không hoàn toàn vậy

Even here in California,

Ngay cả tại Carlifornia này đây,

if we were to go back just a few years,

nếu chúng ta quay lại vài năm trước,

it was a very different story.

nơi đây là cả một câu chuyện hoàn toàn khác.

People were terrified of this disease.

Mọi người kinh hãi căn bệnh này.

They were terrified of polio, and it would cause public panic.

Họ khiếp sợ căn bệnh bại liệt, và căn bệnh này gây khủng hoảng trong quần chúng.

And it was because of scenes like this.

Và vì những cảnh tượng như thế này.

In this scene,

Trong bức hình này,

people are living in an iron lung.

con người đang sống trong những cái phổi sắt.

These are people who were perfectly healthy two or three days before,

Đây là những người hoàn toàn khỏe mạnh 2 hay 3 ngày trước đây,

and then two days later,

nhưng rồi 2 ngày sau đó,

they can no longer breathe,

họ không thể thở được nữa,

and this polio virus has paralyzed

và virus bệnh bại liệt đã làm tê liệt,

not only their arms and their legs,

không chỉ tay và chân,

but also their breathing muscles.

mà còn cả những cơ quan để thở của họ.

And they were going to spend the rest of their lives, usually,

Và thường họ sẽ phải sống nốt cuộc đời còn lại của họ,

in this iron lung to breathe for them.

trong chiếc phổi sắt này, để thở.

This disease was terrifying.

Căn bệnh này rất khiếp đảm;

There was no cure,

không có thuốc chữa,

and there was no vaccine.

va không có vắc xin.

The disease was so terrifying

Căn bệnh này khiếp đảm đến mức

that the president of the United States

Tổng thống Mỹ

launched an extraordinary national effort

phải tiến hành một nỗ lực quốc gia phi thường

to find a way to stop it.

Để tìm cách ngăn chặn nó

Twenty years later, they succeeded

20 năm sau, họ đã thành công

and developed the polio vaccine.

Và phát triển một loại vắc xin phòng bệnh bại liệt.

It was hailed as a scientific miracle

Nó được chào đón như một điều kì diệu của khoa học

in the late 1950s.

vào cuối những năm năm mươi

Finally, a vaccine that could stop this awful disease,

Cuối cùng cũng có một loại vắc xin phòng trừ căn bệnh tồi tệ này.

and here in the United States

Và ngay tại nước Mỹ này

it had an incredible impact.

nó đã có một tác động phi thường

As you can see, the virus stopped,

Như các bạn đã thấy, virus đã chấm dứt.

and it stopped very, very fast.

và nó ngừng rất, rất nhanh

But this wasn't the case

Nhưng trường hợp này

everywhere in the world.

không diễn ra ở mọi nơi trên thế giới.

And it happened so fast in the United States, however,

Tuy nhiên nó lại diễn ra rất nhanh ở Mỹ

that even just last month Jon Stewart said this:

Đến mức chỉ tháng trước, Jon Stewart đã nói:

(Video) Jon Stewart: Where is polio still active?

(Video) Jon Stewart: Vẫn còn có nơi có bệnh bại liệt?

Because I thought that had been eradicated

Vì tôi tưởng rằng nó đã bị xóa bỏ

in the way that smallpox had been eradicated.

giống như cái cách bệnh đậu mùa bị xóa bỏ vậy.

Bruce Aylward: Oops. Jon, polio's almost been eradicated.

Bruce Aylward: Úi, Jon, bênh bại liệt chỉ gần như bị xóa bỏ thôi.

But the reality is

Còn sự thật là

that polio still exists today.

ngày nay, bệnh bại liệt vẫn tồn tại.

We made this map for Jon to try to show him exactly where polio still exists.

Chúng tôi đã làm bản đồ này để chỉ cho Jon thấy một cách chính xác nơi bệnh bại liệt vẫn tồn tại.

This is the picture.

Đây là một bức hình.

There's not very much left in the world.

Không còn nhiều nơi tồn tại căn bệnh này.

But the reason there's not very much left

Nhưng lí do không còn nhiều nơi có căn bệnh này

is because there's been an extraordinary public/private partnership

Là vì đã có một sự chung tay phi thường của tập thể/cá nhân

working behind the scenes, almost unknown,

làm việc âm thầm, gần như không được biết đến,

I'm sure to most of you here today.

với phần lớn các bạn ngày nay.

It's been working for 20 years

Họ đã làm việc trong 20 năm

to try and eradicate this disease,

cố gắng xóa bỏ căn bệnh này.

and it's got it down to these few cases

Và chỉ còn lại một số ít trường hợp

that you can see here on this graphic.

các bạn có thể thấy trên biểu đồ này.

But just last year,

Nhưng chỉ năm ngoái thôi,

we had an incredible shock

chúng ta chịu một cú shock kinh hoàng

and realized that almost just isn't good enough

khi nhận ra rằng như vậy vẫn chưa đủ

with a virus like polio.

với virus như virus bại liệt

And this is the reason:

Và đây chính là lí do:

in two countries

ở 2 đất nước này

that hadn't had this disease for more than probably a decade,

nơi chưa bao giờ xuất hiện căn bệnh này trong khoảng 1 thập kỷ

on opposite sides of the globe,

ở phía bên kia bán cầu

there was suddenly terrible polio outbreaks.

đột nhiên có sự bùng nổ tồi tệ của căn bệnh này

Hundreds of people were paralyzed.

Hàng trăm người bị tê liệt

Hundreds of people died --

Hàng trăm người chết

children as well as adults.

Trẻ con cũng như người lớn

And in both cases,

ở cả 2 trường hợp

we were able to use genetic sequencing to look at the polio viruses,

chúng tôi có thể sử dụng các chuỗi gen để kiểm tra virus bại liệt

and we could tell these viruses were not from these countries.

và chúng tôi có thể kết luận rằng những con virus này không phải bắt nguồn từ những đất nước này

They had come from thousands of miles away.

chúng đến từ nơi cách xa đây hàng nghìn dặm

And in one case, it originated on another continent.

trong một trường hợp, nó bắt nguồn từ một châu lục khác

And not only that, but when they came into these countries,

và không chỉ dừng ở đấy, chúng lan sang những nước này

then they got on commercial jetliners probably

rồi chúng có thể lan qua những chiếc máy bay thương mại

and they traveled even farther

và lan xa hơn nữa

to other places like Russia,

đến những nơi như Nga chẳng hạn

where, for the first time in over a decade last year,

nơi mà lần đầu tiên trong lịch sử, năm ngoái

children were crippled and paralyzed

trẻ em bị tàn tật và tê liệt

by a disease that they had not seen for years.

bởi căn bệnh mà họ chưa bao giờ nhìn thấy trong bao nhiêu năm

Now all of these outbreaks that I just showed you,

nhưng giờ đây, tất cả những sự bùng phát mà tôi vừa chỉ cho các bạn

these are under control now,

đều đã được kiểm soát

and it looks like they'll probably stop very, very quickly.

chúng có vẻ chấm dứt rất, rất nhanh

But the message was very clear.

nhưng thông điệp mà tôi muốn nói vẫn rất rõ ràng

Polio is still

bệnh bại liệt vẫn còn

a devastating, explosive disease.

là một dịch bệnh bùng nổ và gây phá hủy

It's just happening in another part of the world.

nó chỉ xảy ra ở một phần khác của thế giới

And our big idea

và ý muốn lớn lao của chúng tôi là

is that the scientific miracle of this decade

điều kì diệu của khoa học trong thập kỉ này

should be the complete eradication

phải là sự chấm dứt hoàn toàn

of poliomyelitis.

của viên tủy xám

So I want to tell you a little bit

vì vậy tôi muốn nói với các bạn một chút về

about what this partnership, the Polio Partnership,

những điều mà sự kết nối này, Hội Polio Partnership

is trying to do.

đang cố gắng thực hiện

We're not trying to control polio.

chúng tôi không tìm cách kiểm soát bệnh bại liệt

We're not trying to get it down to just a few cases,

chúng tôi chỉ muốn giảm chúng xuống còn một số ít trường hợp

because this disease is like a root fire;

vì dịch bệnh này như một ngòi lửa

it can explode again if you don't snuff it out completely.

chúng có thể bùng phát lại nếu chúng ta không dập tắt chúng hoàn toàn

So what we're looking for

vì vậy điều mà chúng tôi đang tìm kiếm

is a permanent solution.

là một giải pháp tạm thời

We want a world in which every child, just like you guys,

chúng tôi muốn thế giới này là nơi mà mọi trẻ em, như các bạn ở đây,

can take for granted

đều có thể cho là

a polio-free world.

thế giới không có bại liệt

So we're looking for a permanent solution,

vì vậy chúng tôi đang tìm một biện pháp tạm thời

and this is where we get lucky.

đây là nơi mà chúng tôi đã gặp may mắn

This is one of the very few viruses in the world

đây là một trong số ít virus trên thế giới

where there are big enough cracks in its armor

mà có những vết rách đủ lớn trên lớp vỏ giáp sắt của chúng

that we can try to do something truly extraordinary.

để chúng tôi có thể thự hiện một điều nào đó thật sự phi thường

This virus can only survive in people.

loại virus nàu chỉ có thể sống trên con người

It can't live for a very long time in people.

nhưng chúng chỉ có thẻ sống trên cơ thể người trong một thời gian ngắn

It doesn't survive in the environment hardly at all.

chúng không thể sống sót trong một môi trường hoàn toàn khắc nghiệt

And we've got pretty good vaccines, as I've just showed you.

và chúng tôi đã có một loại vắc xin khá tốt mà tôi vừa chỉ cho các bạn

So we are trying

chúng tôi đang nỗ lực

to wipe out this virus completely.

quét sạch loại virus này

What the polio eradication program is trying to do

mục đích của chương trinhg xóa bỏ virus này là

is to kill the virus itself

tiêu diệt chính virus

that causes polio

gây nên bênh baị liệt

everywhere on Earth.

khắp mọi nơi trên trái đất

Now we don't have a great track record

nhưng bây giờ chúng tôi không có những số liệu

when it comes to doing something like this,

khi làm những việc như thế này

to eradicating diseases.

để xóa bỏ dịch bệnh

It's been tried six times in the last century,

điều này đã được thực hiện sáu lần trong vòng thiên niên kỉ qua

and it's been successful exactly once.

nhưng chỉ thành công chính xác nhất một lần

And this is because disease eradication,

và vi sự xóa bỏ dịch bệnh

it's still the venture capital of public health.

vẫn là một sự mạo hiểm của cộng đồng

The risks are massive,

sự mạo hiểm này khá ồ ạt

but the pay-off --

nhưng thành quả của nó --

economic, humanitarian, motivational --

kinh tế, con người, sự thúc đẩy

it's absolutely huge.

thì vô cùng to lớn

One congressman here in the United States

một nghị sĩ Mỹ

thinks that the entire investment

cho rằng tổng số tiền đầu tư

that the U.S. put into smallpox eradication

mà nước Mỹ chi cho việc xóa bỏ bệnh thủy đậu

pays itself off every 26 days --

đã trả lại cứ mỗi 26 ngày

in foregone treatment costs

cho số tiền chữa trị

and vaccination costs.

và tiền vắc xin được dự tính tước

And if we can finish polio eradication,

và nếu chúng ta hoàn thành việc xóa bỏ bệnh bại liệt

the poorest countries in the world

thì những nước nghèo nhất trên thế giới

are going to save over 50 billion dollars

có thể tự tiết kiệm được 50 tỷ đô

in the next 25 years alone.

trong vòng 25 năm tới

So those are the kind of stakes that we're after.

đó chính là số tiền mà chúng ta đang hướng tới

But smallpox eradication was hard;

nhưng việc chấm dứt bệnh thủy đậu vô cũng khó khăn

it was very, very hard.

rất, rất khó khăn

And polio eradication, in many ways, is even tougher,

nhưng việc xóa bỏ bệnh bại liệt, theo nhiều khả năng, còn khó khăn hơn nữa

and there's a few reasons for that.

và có một số ít lí do cho điều đó

The first is that,

lí do thứ nhất là

when we started trying to eradicate polio

khi chúng ta bắt đầu xóa bỏ bệnh bại liệt

about 20 years ago,

khoảng 20 năm trước đấy

more than twice as many countries were infected

số nước nhiễm phải căn bệnh này gấp đôi

than had been when we started off with smallpox.

so với khi chúng ta bắt đầu với căn bệnh thủy đậu

And there were more than 10 times as many people

và dân số ở những đất nước này

living in these countries.

thì lớn gấp 10 lần

So it was a massive effort.

đó là một nỗ lực to lớn

The second challenge we had was --

thách thức thứ hai mà chúng ta phải đối mặt

in contrast to the smallpox vaccine,

khác với vắc xin phòng bệnh thủy đậu

which was very stable, and a single dose protected you for life --

mà khá bền vững, chỉ một liều thuốc cũng có thể bảo vệ mạng sống của bạn

the polio vaccine is incredibly fragile.

thì vắc xin bại liệt lại rất mong manh

It deteriorates so quickly in the tropics

chúng suy giảm khá nhanh trong vùng nhiệt đới

that we've had to put this special vaccine monitor

và chúng tôi phải cài đặt bộ kiểm tra vắc xin đặc biệt này

on every single vial

trên mỗi một lọ thuốc nhỏ

so that it will change very quickly

nên chúng sẽ thay đổi rất nhanh

when it's exposed to too much heat,

khi chúng tỏa ra qua nhiều nhiệt

and we can tell that it's not a good vaccine to use on a child --

chúng tôi có thẻ kết luận rằng đó không phải là một loại vắc xin tốt dùng cho trẻ em

it's not potent; it's not going to protect them.

chúng không đủ mạnh và không thể bảo vệ trẻ em

Even then, kids need many doses of the vaccine.

dù gì, trẻ em cần nhiều liều lượng vắc xin

But the third challenge we have --

thách thức thứ 3

and probably even bigger one, the biggest challenge --

có lẽ là thách thức lớn hơn, lớn nhất

is that, in contrast to smallpox where you could always see your enemy --

đó là, khác với bệnh thủy đậu, bạn thường thấy kẻ thù của mình

every single person almost who was infected with smallpox

hầu như những người bị nhiễm bệnh thủy đậu

had this telltale rash.

đều có triệu chứng phát ban

So you could get around the disease;

vì vậy bạn có thể vượt qua dịch bệnh này

you could vaccinate around the disease and cut it off.

bạn có thể tiêm vắc xin phòng trừ bênh và chấm dứt chúng

With polio it's almost completely different.

nhưng bệnh bại liệt thì hầu như hoàn toàn khác

The vast majority of people who are infected with the polio virus

phần lớn những người bị nhiễm virus bại liệt

show absolutely no sign of the disease.

không cho thấy dấu hiệu của bệnh

So you can't see the enemy most of the time,

vì vậy hầu như không thể thấy kẻ thù của chúng ta

and as a result,

bởi vậy

we've needed a very different approach to eradicate polio

chúng ta cần một cách khác để diệt trừ dịch bệnh này

than what was done with smallpox.

chứ không như cái cách được dùng với bệnh thủy đậu

We've had to create

chúng ta phải tạo lập

one of the largest social movements in history.

một trong những bước chuyển biến xã hội lớn nhất trong lịch sử

There's over 10 million people,

khoàng hơn 10 triệu người

probably 20 million people,

có lẽ khoảng 20 triệu người

largely volunteers,

phần lớn là tình nguyện viên,

who have been working over the last 20 years

những người đã làm việc trong suốt 20 năm qua

in what has now been called

cho cái được gọi là

the largest internationally-coordinated operation in peacetime.

sự hợp tác quốc tế lớn nhất trong thời bình

These people, these 20 million people,

những người này, 20 triệu người này

vaccinate over 500 million children

đã tiêm vắc xin cho khoảng hơn 500 triệu trẻ em

every single year,

mỗi năm

multiple times

một số lượng lớn thời gian

at the peak of our operation.

đạt tới đỉnh điểm của cuộc hợp tác

Now giving the polio vaccine is simple.

giờ đây việc cung cấp vắc xin bại liệt rất đơn giản

It's just two drops, like that.

chỉ cần nhỏ 2 giọt, như thế này

But reaching 500 million people

nhưng để đạt tới con số 500 triệu người

is much, much tougher.

thì còn khó khăn hơn rất rất nhiều

And these vaccinators, these volunteers,

và những người tiêm vắc xin này, những tình nguyện viên này,

they have got to dive headlong

họ phải dẫn thân vào

into some of the toughest, densest

những khu ổ chuột đô thị

urban slums in the world.

khắc nghiệt nhất, dày đặc nhất thế giới

They've got to trek under sweltering suns

họ phải di chuyển dưới cái nắng oi ả

to some of the most remote, difficult to reach places in the world.

tới những vùng xa xôi nhất, khó đạt chân đến nhất trên thế giới.

And they also have to dodge bullets,

và họ cũng phải tìm cách tránh đạn

because we have got to operate

vì chúng tôi làm việc hợp tác với nhau

during shaky cease-fires and truces

dưới những lệnh ngừng bắn và sự ngừng bắn không ổn định

to try and vaccinate children,

để tìm cách tiêm vắc xin cho trẻ em

even in areas affected by conflict.

ngay cả ở những nơi bị ảnh hưởng bởi chiến tranh

One reporter

một phóng viên

who was watching our program in Somalia about five years ago --

người đã quan sát chương trình của chúng tôi tại Somalia 5 năm trước

a place which has eradicated polio,

nơi đã xóa bỏ bệnh bại liệt

not once, but twice, because they got reinfected.

không chỉ một, mà 2 lần, vì họ bị nhiễm lại

He was sitting outside of the road,

ông ấy ngồi ở ngoài đường

watching one of these polio campaigns unfold,

quan sát một trong những chiến dịch bại liệt, bày tỏ

and a few months later he wrote:

và một vài tháng sau đó ông ấy viết

"This is foreign aid at its most heroic."

đây là sự trợ cấp quốc tế đạt tới đỉnh điểm của anh hùng cả

And these heroes, they come from every walk of life,

những người anh hùng này đén từ nhiều nghành nghề và tầng lớp khác nhau,

all sorts of backgrounds.

với đủ các loại nền tảng

But one of the most extraordinary is Rotary International.

nhưng một trong những điều phi thường nhất là Rotary International.

This is a group

đây là một nhóm

whose million-strong army of volunteers

một đội quân tình nguyện mạnh mẽ khoảng triệu người

have been working to eradicate polio

đã cùng làm việc để xóa bỏ bệnh bại liệt

for over 20 years.

trong hơn 20 năm.

They're right at the center of the whole thing.

họ đã làm rất đúng trong tất cả mọi việc.

Now it took years to build up the infrastructure

cần rất nhiều năm để xây dựng cơ sở hạ tầng

for polio eradication --

vì ảnh hưởng của việc xóa bỏ bệnh bại liệt--

more than 15 years, much longer than it should have --

nên việc này đã diễn ra trong 15 năm, dài hơn số năm nó đáng lẽ được xây dựng --

but once it was built, the results were striking.

nhưng một khi đã được xây dựng, kết quả đạt được vô cùng lớn lao.

Within a couple of years,

chỉ trong vòng 2 năm

every country that started polio eradication

những đất nước tiến hành xỏa bỏ bệnh bại liệt

rapidly eradicated all three of their polio viruses,

đã nhanh chóng tiêu diệt được cả 3 loại virus bại liệt,

with the exception of four countries that you see here.

chỉ còn lại 4 nước mà các bạn có thể thấy trên đây

And in each of those, it was only part of the country.

nhưng trong số những ngước này cũng chỉ còn một phần vẫn còn dịch bệnh

And then, by 1999,

và rồi tới năm 1999

one of the three polio viruses

một trong 3 loại virus bại liệt

that we were trying to eradicate

mà chúng tôi tìm cách xóa bỏ

had been completely eradicated worldwide --

đã bị tiêu diệt hoàn toàn trên toàn thế giới --

proof of concept.

bằng chứng của tư tưởng.

And then today,

và rồi giờ đây.

there's been a 99 percent reduction --

khoảng 99% sự sự thuyên giảm --

greater than 99 percent reduction --

hơn 99% sự giảm sút--

in the number of children

số lượng trẻ em

who are being paralyzed by this awful disease.

bị tê liệt bởi dịch bệnh tồi tệ này

When we started, over 20 years ago,

khi chúng tôi bắt đầu chiến dịch, 20 năm trước đây

1,000 children were being paralyzed

1000 trẻ em bị tê liệt

every single day by this virus.

mỗi ngày bởi loại virus này

Last year, it was 1,000.

năm ngoái con số là 1000.

And at the same time,

Cùng lúc đó

the polio eradication program

Chương trình xóa bỏ bệnh bại liệt

has been working to help with a lot of other areas.

Đang thực hiện để giúp đỡ rất nhiều vùng khác

It's been working to help control pandemic flu,

Chương trình đã giúp kiểm soát dịch cúm

SARS for example.

như dịch SARS chẳng hạn

It's also tried to save children by doing other things --

Họ cũng tìm cách giúp đỡ trẻ em bằng những việc làm khác

giving vitamin A drops, giving measles shots,

Như cung cấp những liều vitamin A, những mũi tiêm phòng bệnh sởi

giving bed nets against malaria even

và cung cấp những màn ngủ để phòng chống bệnh sốt rét

during some of these campaigns.

trong một vài chiến dịch

But the most exciting thing

Nhưng điều thú vị nhất

that the polio eradication program has been doing

Là chiến dịch xóa bỏ bệnh bại liệt đã làm những việc

has been to force us,

khiến chúng ta

the international community,

một cộng đồng quốc tế

to reach every single child, every single community,

Giúp đỡ được từng trẻ em, từng cộng đồng riêng lẻ

the most vulnerable people in the world,

Những người dễ bị tổn thương nhất trên thế giới

with the most basic of health services,

Cũng được hưởng những dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản nhất

irrespective of geography, poverty,

Không quan trọng về mặt địa lý, sự nghèo khổ

culture and even conflict.

Văn hóa hay ngay cả chiến tranh

So things were looking very exciting,

Bởi vậy mọi thứ trông rất thú vị

and then about five years ago,

Nhưng rồi 5 năm trước

this virus, this ancient virus, started to fight back.

Loại virus, chính loại virus cũ này lại tấn công trở lại

The first problem we ran into

Vấn đề đầu tiên mà chúng tôi gặp phải

was that, in these last four countries, the strongholds of this virus,

Đó là, tại 4 đất nước này, căn cứ của loài virus

we just couldn't seem to get the virus rooted out.

Chúng tôi không thể tìm được nguồn gốc

And then to make the matters even worse,

Và để làm mọi chuyện tồi tệ hơn

the virus started to spread out of these four places,

Loài virus này bắt đầu lan rộng ra khỏi 4 đất nước trên

especially northern India and northern Nigeria,

Đặc biệt là từ phía bắc Ấn Độ, bắc Nigeria

into much of Africa, Asia, and even into Europe,

Đến những vùng rộng lớn của châu Phi, châu Á, và ngay cả châu Âu

causing horrific outbreaks

Gây nên sự bùng phát kinh hãi

in places that had not seen this disease for decades.

Tại những vùng chưa từng biết đến dịch bệnh này trong bao nhiêu thập kỉ

And then,

Và rồi

in one of the most important, tenacious

Tại một trong những nguồn virus bại liệt quan trọng nhất, bền bỉ nhất

and toughest reservoirs of the polio virus in the world,

Và khắc nghiệt nhất trên thế giới

we found that our vaccine was working

Chúng tôi phát hiện ra rằng vắc xin của chúng tôi chỉ đạt hiệu quả

half as well as it should have.

Một nửa so với hiểu quả đáng lẽ chúng phải có

In conditions like this,

Trong điều kiện như vậy

the vaccine just couldn't get the grip it needed to

Các vắc xin không có đủ sự kìm chặt cần thiết

in the guts of these children

Trong ruột trẻ em

and protect them the way that it needed to.

Để bảo vệ các em

Now at that time,

Tại thời điểm đó

there was a great, as you can imagine,

Có một điều vô cùng khủng khiếp, như các bạn có thể tưởng tượng,

frustration -- let's call it frustration --

Sự mất tác dụng , có thể gọi đó là sự mất tác dụng

it started to grow very, very quickly.

Và chúng diễn ra rất, rất nhanh

And all of a sudden, some very important voices

rồi đột nhiên,một vài tiếng nói quan trọng

in the world of public health

Trong cộng đông sức khỏe thế giới

started to say, "Hang on.

Kêu gọi rằng: “dừng lại đã

We should abandon this idea of eradication.

Chúng ta nên từ bỏ ý định xóa bỏ bệnh bại liệt này đi

Let's settle for control -- that's good enough."

Chúng ta hãy tạo lập một sự kiểm soát- thế là đủ rồi"

Now as seductive as the idea of control sounds,

Nhưng cũng hấp dẫn như cái ý định kiểm soát ấy

it's a false premise.

Đó là một tiền đề sai lầm

The brutal truth is,

Sự thật tàn bạo là

if we don't have the will or the skill,

Nếu chúng ta không có đủ ý chí hay kĩ năng

or even the money that we need

Hay lượng tài chính cần thiết

to reach children, the most vulnerable children in the world,

Để chu cấp cho trẻ em, những em bé dễ tổn thương nhất trên thế giới

with something as simple

Những thứ đơn giản như

as an oral polio vaccine,

Vắc xin bại liệt truyền qua đường miệng

then pretty soon,

Thì sớm thôi

more than 200,000 children

Hơn 200 000 trẻ em

are again going to be paralyzed by this disease

Sẽ lại bị tê liệt bởi dịch bệnh này

every single year.

Hằng năm

There's absolutely no question.

Tuyệt nhiên chẳng có gì đáng ngờ

These are children like Umar.

Những trẻ em này cũng như Umar

Umar is seven years old,

Umar 7 tuổi

and he's from northern Nigeria.

Em đến từ bắc Nigeria

He lives in a family home there

Em sống với gia đình ở đó

with his eight brothers and sisters.

Với 8 anh chị em

Umar also has polio.

Umar cũng bị bại liệt

Umar was paralyzed for life.

Umar bị tê liệt cả đời

His right leg was paralyzed

Chân phải của em đã bị tê liệt

in 2004.

Vào năm 2004

This leg, his right leg,

Chân phải này của em ấy

now takes an awful beating

Giờ phải chịu một cú đập tồi tệ

because he has to half-crawl,

Vì em phải vừa bò vừa đi

because it's faster to move that way

Vì như vậy em mới nhanh

to keep up with his friends, keep up with his brothers and sisters,

Bắt kịp với các bạn, các anh chị em của em

than to get up on his crutches and walk.

Hơn là bám vào cái nạng của em để đi

But Umar is a fantastic student. He's an incredible kid.

Nhưng Umar là một học sinh diệu kì, em là một đứa trẻ phi thường

As you probably can't see the detail here,

Bạn có lẽ không thể xem được chi tiết ở đây

but this is his report card,

Đây là bảng điểm của em

and you'll see, he's got perfect scores.

Các bạn có thể thấy, em ấy đạt được số điểm tuyệt đối

He got 100 percent in all the important things,

Em ấy đạt 100% trong các môn quan trọng

like nursery rhymes, for example there.

Ví dụ như môn thơ ca cho trẻ mẫu giáo

But you know I'd love to be able to tell you

Nhưng tôi rất vui khi có thể nói với các bạn rằng

that Umar is a typical kid with polio these days,

Umar tuy là một trẻ em điển hình bị mắc bệnh bại liệt ngày nay

but it's not true.

Nhưng sự thật không phải vậy

Umar is an exceptional kid

Umar là đứa trẻ ngoại lệ

in exceptional circumstances.

Trong một trường hợp ngoại lệ

The reality of polio today

Thực tế là bệnh bại liệt ngày nay

is something very different.

Đã trở nên rất khác

Polio strikes the poorest communities in the world.

Bệnh bại liệt tấn công vào những cộng đồng nghèo nhất thế giới

It leaves their children paralyzed,

Khiến các em sống trong những vùng này bị bại liệt

and it drags their families

Và khiến các gia đình

deeper into poverty,

Ngày càng nghèo khổ hơn

because they're desperately searching

Bởi vì họ đang tìm kiếm một cách vô vọng

and they're desperately spending the little bit of savings that they have,

Và sử dụng những đồng tiền ít ỏi họ kiếm được

trying in vain

Cố gắng trong vô ích

to find a cure for their children.

Tìm cách cứu chữa cho con họ

We think children deserve better.

Nhưng chúng tôi cho rằng các em xứng đáng những điều tốt hơn thế

And so when the going got really tough

Bởi vậy nên chúng tôi càng cứng rắn hơn

in the polio eradication program

Trong chiến dịch xóa bỏ bại liệt

about two years ago,

Khoảng 2 năm trước

when people were saying, "We should call it off,"

Khi mọi người đều nói rằng:”chúng ta nên hoãn chiến dịch này lại”

the Polio Partnership

Hiệp hội Polio Partnership

decided to buckle down once again

Quyết định bắt đầu chiến dịch một lần nữa

and try and find innovative new solutions,

Và cố gắng tìm ra những giải pháp đổi mới

new ways to get to the children

Những cách mới để cứu lấy những trẻ em

that we were missing again and again.

Mà chúng tôi cứ để lỡ hết lần này đến lần khác

In northern India, we started mapping the cases

ở phía bắc Ấn Độ, chúng tôi bắt đầu định vị bản đồ những trường hợp nhiễm bệnh

using satellite imaging like this,

bằng việc sử dụng những hình ảnh vệ tinh như thế này

so that we could guide our investments and vaccinator shelters,

để định hướng việc đầu tư của chúng tôi cũng như những người di cư tiêm vắc xin

so we could get to the millions of children

để chúng tôi có thể cứu chữa hàng ngàn trẻ em

on the Koshi River basin

ở thung lũng sông Koshi

where there are no other health services.

nơi không có một dịch vụ y tế nào

In northern Nigeria,

ở phía bắc Nigeria

the political leaders and the traditional Muslim leaders,

những quan chức chính trị và những nhà lãnh đạo Hồi giáo

they got directly involved in the program

họ tham gia trực tiếp vào chương trình

to help solve the problems of logistics

để giúp giải quyết các vấn đề về hậu cần

and community confidence.

và lòng tin cộng đồng

And now they've even started using these devices --

rồi họ bắt đầu sử dụng những thiết bị này--

speaking of cool technology --

lại nói về những thiết bị thú vị

these little devices, little GIS trackers like this,

những thiết bị nhỏ này, những thiết bị theo dõi GIS như thế này

which they put into the vaccine carriers of their vaccinators.

họ cài vào trong đồ chứa vắc xin của những người tiêm vắc xin

And then they can track them,

để có thể theo dõi họ

and at the end of the day, they look and see,

rồi đến cuối ngày, họ nhìn lại để xem

did these guys get every single street, every single house.

những người này đã đến từng con đường, từng ngôi nhà hay chưa

This is the kind of commitment now we're seeing

đây là sự tận tâm mà chúng tôi tìm kiếm

to try and reach all of the children we've been missing.

để cứu chữa đến tùng trẻ em mà chúng tôi đã bỏ lỡ

And in Afghanistan, we're trying new approaches --

và ở Afghanistan , chúng tôi dùng một phương pháp mới

access negotiators.

tiếp cận những người đàm phán

We're working closely with the International Committee of the Red Cross

chúng tôi làm việc mật thiết với Ủy ban quốc tế Hội chữ thập đỏ

to ensure that we can reach every child.

để đảm bảo rằng chúng tôi có thể đến với từng em nhỏ

But as we tried these extraordinary things,

nhưng khi chúng tôi cố gắng làm những điều phi thường này

as people went to this trouble

khi những con người gặp phải vấn đề này

to try and rework their tactics,

phải cố gắng thực hiện ại phương pháp của họ

we went back to the vaccine -- it's a 50-year-old vaccine --

chúng tôi quay trở lại với vắc xin, một vắc xin 50 tuổi đời

and we thought, surely we can make a better vaccine,

chúng tôi đã nghĩ rằng, chúng ta có thể làm ra vắc xin tốt hơn

so that when they finally get to these kids,

cuối cùng khi họ đến với từng đứa trẻ

we can have a better bang for our buck.

Chúng ta sẽ đổi lại được những giá trị tốt hơn

And this started an incredible collaboration with industry,

và điều này đã tạo nên sự cộng tác phi thường trong nền công nghiệp

and within six months,

chỉ trong vòng 6 tháng

we were testing a new polio vaccine

chúng tôi thử nghiệm loại vắc xin mới

that targeted, just two years ago,

mà hướng tới mục tiêu, chỉ trong 2 năm trước

the last two types of polio in the world.

là 2 loại virus bại liệt cuối cùng trên thế giới

Now June the ninth, 2009,

ngày 9 tháng 6 năm 2009

we got the first results from the first trial with this vaccine,

chúng tôi có kết quả thử nghiệm đầu tiên với loại vắc xin này

and it turned out to be a game-changer.

nó đã trở thành một thứ thay đổi cuộc chơi

The new vaccine

loại vắc xin mới này

had twice the impact on these last couple of viruses

có công dụng gấp 2 lần trên cặp virus bại liệt cuối cùng

as the old vaccine had,

so với vắc xin trước đó

and we immediately started using this.

ngay lập tức chúng tôi sử dụng loại vắc xin này

Well, in a couple of months we had to get it out of production.

chỉ trong vòng 2 tháng, chúng tôi đưa loại vắc xin này vào sản xuất

And it started rolling off the production lines

và nó bắt đầu vượt khỏi đường sản phẩm

and into the mouths of children around the world.

để được đưa vào miệng của các em nhỏ trên thế giới.

And we didn't start with the easy places.

chúng tôi không bắt đầu ở những nơi dễ dàng

The first place this vaccine was used

nơi đầu tiên mà vắc xin được sử dụng

was in southern Afghanistan,

là phía bắc Afghanistan

because it's in places like that

vì ở những nơi như thế

where kids are going to benefit the most

thì những em nhỏ mới được hưởng lợi ích nhiều nhất

from technologies like this.

từ những công nghệ như thế này

Now here at TED, over the last couple of days,

trong 2 ngày vừa qua tại TED

I've seen people challenging the audience again and again

tôi đã chứng kiến những diễn giả thách thức khán giả nhiều lần

to believe in the impossible.

để tin vào những điều không thể làm được

So this morning at about seven o'clock,

bởi vậy 7 giờ sáng hôm nay

I decided that we'd try to drive Chris

tôi đã khiến Chris

and the production crew here berserk

và nhóm sản xuất tức giận

by downloading all of our data from India again,

với việc nhờ họ tải về các dữ liệu của chúng tôi ở Ấn Độ một lần nữa

so that you could see something

để các bạn thấy được những điều

that's just unfolding today,

được đưa ra ngày hôm nay

which proves that the impossible is possible.

đã chứng minh rằng những điều không thể là có thể

And only two years ago, people were saying that this is impossible.

chỉ 2 năm tước thôi, mọi người nói rằng điều này là không thể

Now remember, northern India is the perfect storm

hãy nhớ rằng, bắc Ấn Độ từng là một cơn bão hoàn chỉnh

when it comes to polio.

khi chịu ảnh hưởng của dịch bại liệt

Over 500,000 children

hơn 500 000 trẻ em

are born in the two states that have never stopped polio --

được sinh ra tại 2 bang chưa từng dập tắt dịch bại liệt

Uttar Pradesh and Bihar --

Uttar Pradesh và Bihar

500,000 children every single month.

500 00 trẻ em mỗi tháng

Sanitation is terrible,

Hệ thống vệ sinh vô cùng tồi tệ

and our old vaccine, you remember,

Và vắc xin cũ của chúng tôi, các bạn còn nhớ chứ

worked half as well as it should have.

Chỉ đạt hiệu quả một nửa so với hiệu quả đáng lẽ nó phải có

And yet, the impossible is happening.

Nhưng điều phi thường đã diễn ra

Today marks exactly six months --

Hôm nay đánh dấu tròn 6 tháng

and for the first time in history,

Lần đầu tiên trong lịch sử

not a single child has been paralyzed

Không một trẻ em nào bị bại liệt

in Uttar Pradesh or Bihar.

ở Uttar Pradesh hay Bihar

(Applause)

(vỗ tay)

India's not unique.

Ấn Độ không hề đặc biệt

In Umar's home country of Nigeria,

tại nhà của Umar ở đất nước Nigeria,

a 95 percent reduction

95% đã giảm

in the number of children paralyzed by polio last year.

ở số trẻ em bị bệnh bại liệt trong năm qua.

And in the last six months,

và chỉ trong 6 tháng qua,

we've had less places reinfected by polio

số nơi bị nhiễm lại dịch bại liệt đã giảm đi

than at any other time in history.

so với bất kì thời điềm nào khác trong lịch sử.

Ladies and gentlemen, with a combination

thưa các vị, với sự kết hợp

of smart people, smart technology

của những con người thông minh, những công nghệ tiên tiến

and smart investments,

và sự đầu tư thông minh,

polio can now be eradicated anywhere.

dịch bại liệt giờ có thể bị xóa bỏ ở bất cứ đâu

We have major challenges, you can imagine,

chúng ta có những thách thức lớn, các bạn có thể tưởng tượng được không

to finish this job,

để hoàn thành nhiệm vụ này

but as you've also seen,

nhưng các bạn có thể thấy đó

it's doable,

điều này hoàn toàn có thể làm được

it has great secondary benefits,

điều đó cũng đem lại lợi ích thứ 2

and polio eradication is a great buy.

xóa bỏ dịch bại liệt là một đầu tư tuyệt với

And as long as any child anywhere

khi nào mà vẫn còn trẻ em ở những nơi nào đó

is paralyzed by this virus,

vẫn còn bị bại liệt bởi loại virus này

it's a stark reminder

thì đó sẽ là sự nhắc nhở khắc nghiệt

that we are failing, as a society, to reach children

rằng chúng ta, một xã hội vẫn thất bại trong việc cung cấp cho các em

with the most basic of services.

những dịch vụ cơ bản nhất

And for that reason, polio eradication:

vì lí do đó, việc xóa bỏ dịch bại liệt

it's the ultimate in equity

là sự công bằng tối thượng

and it's the ultimate in social justice.

nó tối thượng trong pháp lý xã hội

The huge social movement

những người tạo nên tác động xã hội lớn lao

that's been involved in polio eradication

mà đã tham gia vào chiến dịch xóa bỏ dịch bại liệt

is ready to do way more for these children.

sẵn sàng làm nhiều hơn nữa cho những trẻ em này

It's ready to reach them with bed nets, with other things.

họ sẵn sàng cung cấp đến các em những lưới ngủ và những thứ khác

But capitalizing on their enthusiasm,

nhưng tư bản hóa sự nhiệt tình của họ

capitalizing on their energy

tư bản hóa năng lượng của họ

means finishing the job

là kết thúc công việc

that they started 20 years ago.

mà họ đã bắt đầu cách đây 20 năm

Finishing polio is a smart thing to do,

chấm dứt dịch bại liệt là điều cần làm

and it's the right thing to do.

đó là điều đúng đắn để làm

Now we're in tough times economically.

và chúng ta đang trong thời buổi kinh tế khắc nghiệt

But as David Cameron of the United Kingdom

nhưng như David Cameron của vương quốc Anh

said about a month ago when he was talking about polio,

đã nói 1 tháng trước khi ông bàn về dịch bại liệt

"There's never a wrong time

không bao giờ có thời điểm sai

to do the right thing."

để làm một việc đúng

Finishing polio eradication

xóa bỏ dịch bại liệt

is the right thing to do.

là một điều đúng đắn cần làm

And we are at a crossroads right now

chúng ta đang ở bước ngoặt

in this great effort over the last 20 years.

trong nỗ lực suốt 20 năm vừa qua

We have a new vaccine,

giờ chúng ta đã có vắc xin mới

we have new resolve,

cách giải quyết mới

and we have new tactics.

phương thức mới

We have the chance

chúng ta có cơ hội

to write an entirely new polio-free chapter

để viết nên một chương hoàn toàn không có dịch bại liệt

in human history.

trong lịch sử loài người

But if we blink now,

nhưng nếu chúng ta lẩn tránh vấn đề

we will lose forever

chúng ta sẽ mất mãi mãi

the chance to eradicate an ancient disease.

cơ hội để xóa bỏ dịch bệnh lịch sử

Here's a great idea to spread:

và đây là tư tưởng cần được truyền bá

End polio now.

hãy chấm dứt bệnh bại liệt ngay bây giờ

Help us tell the story.

hãy giúp chúng tôi lan truyền câu chuyện này

Help us build the momentum

hãy giúp chúng tôi tạo nên một sức đẩy

so that very soon

như vậy thì rất sỡm thôi

every child, every parent

mỗi em nhỏ, mỗi cha mẹ

everywhere

ở khắp mọi nơi

can also take for granted

có thể hưởng

a polio-free life forever.

cuộc sống không có bệnh bại liệt mãi mãi.

Thank you.

cảm ơn các bạn

(Applause)

( vỗ tay)

Bill Gates: Well Bruce, where do you think the toughest places are going to be?

Bill Gates: ừm Bruce à, theo ông thì đâu có lẽ là nơi khó khăn nhất trong chiến dịch ấy?

Where would you say we need to be the smartest?

Nơi đâu chúng ta cần khôn ngoan nhất?

BA: The four places where you saw, that we've never stopped --

4 nơi mà các bạn vừa được xem, những nơi mà chúng tôi không hề dừng lại

northern Nigeria, northern India,

Là bắc Nigeria, bắc Ấn Độ

the southern corner of Afghanistan

Và một góc phía bắc Afghanistan

and bordering areas of Pakistan --

Và phần biên giới Pakistan

they're going to be the toughest.

Đó là những nơi khó khăn nhất

But the interesting thing is, of those three,

Những điều thú vị là, trong số 3 nơi trên

India's looking real good, as you just saw in the data.

Ấn Độ trông khá ổn, như các bạn vừa thấy trên dữ liệu đó

And Afghanistan, Afghanistan, we think

Còn, Afghanistan, Afghanistan, chúng tôi cho là

has probably stopped polio repeatedly.

Nơi có lẽ phải dập tắt dịch bệnh nhiều lần

It keeps getting reinfected.

Nơi đấy cứ liên tục bị nhiễm lại dịch

So the tough ones: going to get the top of Nigeria finished

Bởi vậy những việc khó khăn nhât hiện là: giúp nơi đỉnh điểm của Nigeria

and getting Pakistan finished.

Và Pakistan hoàn thành việc xóa bỏ dịch bệnh

They're going to be the tough ones.

Vâng, đó là những việc khó khăn nhất

BG: Now what about the money?

BG: Thế còn vấn đề tài chính?

Give us a sense of how much the campaign costs a year.

Hãy cho chúng tôi hình dung được chi phí cho 1 năm thực hiện chiến dịch

And is it easy to raise that money?

Việc xin tài trợ có dễ dàng không?

And what's it going to be like the next couple of years?

Và việc này sẽ như thế nào trong 2 năm tới?

BA: It's interesting.

BA: Điều đó rất hay

We spend right now about 750 million

Chúng tôi dùng khoảng 750 triệu

to 800 million dollars a year.

Đến 800 triệu đô la 1 năm

That's what it costs to reach 500 million children.

Đó là tổng số tiền cho 500 000 triệu trẻ em

It sounds like a lot of money; it is a lot of money.

Nó trông có vẻ nhiều. thực sự đó là một số tiền khá lớn

But when you're reaching 500 million children multiple times --

Nhưng khi cung cấp đến 500 triệu trẻ em cùng thời điểm

20, 30 cents to reach a child --

Chỉ còn 20, 30 cent 1 em

that's not very much money.

Như vậy vẫn chưa đủ

But right now we don't have enough of that.

Nhưng hiện giờ chúng tôi vẫn chưa có số tiền lớn đến vậy

We have a big gap in that money. We're cutting corners,

Chúng tôi đang có khó khăn trong vấn đề tài chính. Chúng tôi phải làm tắt

and every time we cut corners,

Mà mỗi lần chúng tôi làm tắt

more places get infected that shouldn't have, and it just slows us down.

lại có nhiều nơi bị nhiễm dịch mà đáng lẽ không bị nhiễm, và như ậy lại chậm tiến trình của chúng tôi

And that great buy costs us a little bit more.

Và việc đầu tư lớn cũng cần cái giá đắt một chút

BG: Well, hopefully we'll get the word out,

BG: ồ, hy vọng chúng ta sẽ giúp thế giới giải quyết chuyện này

and the governments will keep their generosity up.

và chính phủ các quốc gia sẽ giữ sự rộng rãi của họ

So good luck. We're all in this with you.

chúc ông may mắn. chúng tôi luôn sát cánh bên ông

Thank you. (BA: Thank you.)

cảm ơn. (BA: cảm ơn)

(Applause)

( vỗ tay)