Why we get mad -- and why it's healthy | Ryan Martin

Reviewer: 24 Anh

Hãy tưởng tượng nhận được tin nhắn từ một người bạn với nội dung...

“Bạn sẽ KHÔNG tin chuyện gì đã xảy ra. Mình đang TỨC ĐIÊN đây!”

Alright, so I want you to imagine that you get a text from a friend, and it reads ...

Và rồi bạn làm nghĩa vụ của người bạn, bạn hỏi chi tiết câu chuyện.

"You will NOT believe what just happened. I'm SO MAD right now!"

Và thế là họ kể cho bạn nghe những gì đã xảy ra

tại phòng tập, chỗ làm hay buổi hẹn hò tối qua.

So you do the dutiful thing as a friend, and you ask for details.

Thế là bạn lắng nghe và cố hiểu tại sao họ lại tức đến thế.

And they tell you a story about what happened to them

Và có thể âm thầm đánh giá rằng họ có nên bực tức hay không.

at the gym or at work or on their date last night.

(Tiếng cười)

And you listen and you try to understand why they're so mad.

Và có thể bạn sẽ đưa ra vài lời khuyên.

Lúc này, về cơ bản thì bạn đang làm điều mà tôi làm thường ngày.

Maybe even secretly judge whether or not they should be so mad.

(Laughter)

vì tôi là một nhà nghiên cứu cơn giận,

và với tư cách là nhà nghiên cứu cơn giận, tôi dành nhiều thời gian làm việc --

And maybe you even offer some suggestions.

Now, in that moment, you are doing essentially what I get to do every day,

đùa chút chút thôi, tôi dùng cả thời gian cá nhân --

because I'm an anger researcher,

để nghiên cứu tại sao người ta tức giận.

and as an anger researcher, I spend a good part of my professional life --

Tôi nghiên cứu những kiểu suy nghĩ khi người ta tức giận,

và cả những gì họ làm khi tức giận,

who am I kidding, also my personal life --

như là đánh nhau hay đập đồ,

studying why people get mad.

hay cả la hét người khác trên mạng bằng loạt chữ viết in hoa.

I study the types of thoughts they have when they get mad,

(Tiếng cười)

and I even study what they do when they get mad,

Như bạn có thể tưởng tượng,

khi nghe tôi là nhà nghiên cứu cơn giận, họ muốn kể tôi nghe về cơn giận của họ,

whether it's getting into fights or breaking things,

or even yelling at people in all caps on the internet.

họ muốn chia sẻ với tôi những chuyện làm họ bực tức.

Không hẳn là vì họ cần một nhà trị liệu,

(Laughter)

And as you can imagine,

mặc dù việc đó đôi khi xảy ra,

when people hear I'm an anger researcher,

mà thật sự là vì cơn giận rất phổ biến.

they want to talk to me about their anger,

Nó là một thứ mà ai cũng cảm nhận và có thể thấy đồng cảm.

they want to share with me their anger stories.

And it's not because they need a therapist,

Chúng ta đã tức giận từ những tháng đầu tiên trong đời,

though that does sometimes happen,

chúng ta khóc nhằm phản đối nếu không có được thứ mình muốn,

it's really because anger is universal.

It's something we all feel and it's something they can relate to.

ví như, “Tại sao bố không nhặt lục lạc lên cho con, con muốn nó!”

We've been feeling it since the first few months of life,

(Tiếng cười)

when we didn't get what we wanted in our cries of protests,

Ta cảm thấy tức giận suốt thời niên thiếu,

things like, "What do you mean you won't pick up the rattle, Dad,

vì mẹ tôi chắc chắn có thể chứng thực điều đó.

Xin lỗi Mẹ.

I want it!"

Chúng ta cảm nhận nó đến tận cùng.

(Laughter)

Thật ra, cơn giận đã ở bên ta vào những lúc tăm tối nhất trong đời.

We feel it throughout our teenage years, as my mom can certainly attest to with me.

Nó tự nhiên và là một phần của nỗi buồn.

Sorry, Mom.

We feel it to the very end.

Nhưng nó cũng đồng hành với ta trong một số giây phút tuyệt nhất đời,

In fact, anger has been with us at some of the worst moments of our lives.

với những dịp đặc biệt như lễ cưới hay những chuyến nghỉ dưỡng,

It's a natural and expected part of our grief.

thường bị phá hỏng bởi những mối bận tâm thường nhật --

But it's also been with us in some of the best moments of our lives,

thời tiết xấu, chuyến đi bị trì hoãn --

mà đem lại cảm giác tệ tại thời điểm đó,

with those special occasions like weddings and vacations

nhưng sau cùng lại bị lãng quên khi mọi việc suôn sẻ.

often marred by these everyday frustrations --

Tôi đã trò chuyện với nhiều người về cơn giận của họ,

bad weather, travel delays --

that feel horrible in the moment,

và từ đó tôi đã học được rằng nhiều người,

but then are ultimately forgotten when things go OK.

tôi chắc rằng những người ở đây,

coi tức giận là một vấn đề.

I have a lot of conversations with people about their anger

Bạn nhìn thấy cách nó tác động tới cuộc đời,

and it's through those conversations that I've learned that many people,

cách nó phá vỡ các mối quan hệ, thậm chí có thể nó đáng sợ đến mức nào.

and I bet many people in this room right now,

Và trong khi hiểu được điều đó, tôi nhìn nhận cơn giận khác đi một chút,

you see anger as a problem.

You see the way it interferes in your life,

và hôm nay, tôi muốn chia sẻ một điều rất quan trọng về cơn giận của bạn:

the way it damages relationships, maybe even the ways it's scary.

cơn giận là năng lượng mạnh mẽ và lành mạnh cho cuộc đời.

And while I get all of that, I see anger a little differently,

Sẽ rất tốt nếu bạn cảm được nó.

and today, I want to tell you something really important

Bạn cần phải cảm nhận nó.

about your anger, and it's this:

Nhưng để hiểu tất cả những điều đó, ta phải lùi lại

anger is a powerful and healthy force in your life.

và nói về lý do ta tức giận ngay từ đầu.

It's good that you feel it.

Phần lớn điều này bắt nguồn từ công trình của một nhà nghiên cứu về cơn giận

You need to feel it.

tên là Tiến sĩ Jerry Deffenbacher, người đã viết về nó vào năm 1996

But to understand all that, we actually have to back up

and talk about why we get mad in the first place.

trong chương sách về cách đối phó với cơn tức giận rắc rối.

A lot of this goes back to the work of an anger researcher

Với phần lớn chúng ta, và tôi chắc rằng hầu hết các bạn,

named Dr. Jerry Deffenbacher, who wrote about this back in 1996

đơn giản cảm thấy rằng:

Tôi tức giận khi bị chọc giận.

in a book chapter on how to deal with problematic anger.

Bạn nghe thấy điều đó trong lời nói của mọi người.

Họ nói những câu như,

Now, for most of us, and I bet most of you,

“Mọi người lái xe chậm như vậy khiến tôi tức điên”

it feels as simple as this:

hay là “Tôi bực mình khi cô lại để sữa ở ngoài một lần nữa.”

I get mad when I'm provoked.

You hear it in the language people use.

Hoặc câu yêu thích của tôi, “Tôi chẳng gặp vấn đề gì về cơn giận --

They say things like,

"It makes me so mad when people drive this slow,"

mọi người chỉ cần đừng phá tôi nữa.”

(Tiếng cười)

or, "I got mad because she left the milk out again."

Bây giờ, trên tinh thần hiểu rõ hơn về những kiểu khiêu khích đó,

Or my favorite,

"I don't have an anger problem -- people just need to stop messing with me."

tôi hỏi rất nhiều người, bạn bè, đồng nghiệp và ngay cả người thân,

(Laughter)

Now, in the spirit of better understanding those types of provocations,

“Điều gì thật sự làm bạn kích động?

Điều gì làm bạn tức giận?"

I ask a lot of people, including my friends and colleagues and even family,

Tiện thể, giờ là lúc thích hợp để chỉ ra một trong những ích lợi

của nhà nghiên cứu tức giận

là việc mà tôi đã dành hơn một thập kỷ để lập nên một danh sách đầy đủ

"What are the things that really get to you?

What makes you mad?"

về tất cả những điều làm các đồng nghiệp của tôi khó chịu.

By the way, now is a good time to point out one of the advantages

of being an anger researcher

Phòng khi tôi cần dùng đến.

(Tiếng cười)

is that I've spent more than a decade generating a comprehensive list

of all the things that really irritate my colleagues.

Nhưng câu trả lời của họ rất thú vị,

bởi vì họ nói những điều như là,

Just in case I need it.

(Laughter)

“khi đội bóng của tôi thua,”

"người khác nhai quá to."

But their answers are fascinating,

Nhân tiện, câu này phổ biến đến kinh ngạc.

because they say things like,

“Người ta đi quá chậm,” câu này là của tôi.

"when my sports team loses,"

"people who chew too loudly."

Và tất nhiên, “những vòng xuyến.”

That is surprisingly common, by the way.

Những vòng xuyến --

(Tiếng cười)

"People who walk too slowly," that one's mine.

Thật lòng chẳng có cơn thịnh nộ nào giống cơn thịnh nộ vòng xuyến.

And of course, "roundabouts."

(Tiếng cười)

Roundabouts --

Đôi khi câu trả lời của họ thật lớn lao.

(Laughter)

Đôi khi họ nói về phân biệt chủng tộc, phân biệt giới tính và bắt nạt

I can tell you honestly, there is no rage like roundabout rage.

(Laughter)

và huỷ diệt môi trường -- các vấn đề lớn, toàn cầu mà chúng ta ai cũng đối mặt.

Sometimes their answers aren't minor at all.

Sometimes they talk about racism and sexism and bullying

Nhưng đôi khi,

câu trả lời của họ rất cụ thể, có lẽ là cụ thể một cách kì lạ.

and environmental destruction -- big, global problems we all face.

“Vết nước dính trên áo

khi bạn vô tình dựa vào thành của một nhà vệ sinh công cộng.”

But sometimes,

their answers are very specific, maybe even oddly specific.

(Tiếng cười)

Siêu tởm, đúng không?

"That wet line you get across your shirt

(Tiếng cười)

when you accidentally lean against the counter of a public bathroom."

“Hay là ổ USB, chỉ có hai cách cắm vào,

(Laughter)

vậy tại sao tôi luôn phải thử ba lần mới cắm được?”

Super gross, right?

(Tiếng cười)

(Laughter)

Or "Flash drives: there's only two ways to plug them in,

Cho dù nó là thứ yếu hay tất yếu, khách quan hay cụ thể,

so why does it always take me three tries?"

(Laughter)

chúng ta nhìn qua các ví dụ và rút ra vài điều.

Chúng ta tức giận trong các tình huống khó chịu, bất công,

Now whether it's minor or major, whether it's general or specific,

we can look at these examples

khi không thể đạt được mục tiêu,

and we can tease out some common themes.

điều đó lẽ ra có thể tránh được và khiến chúng ta cảm thấy bất lực.

We get angry in situations that are unpleasant,

Đây là công thức của cơn giận.

Nhưng bạn có thể thấy rằng

that feel unfair, where our goals are blocked,

giận dữ không phải là cảm giác duy nhất mà ta cảm nhận được trong những lúc này.

that could have been avoided, and that leave us feeling powerless.

Cơn giận không tự nhiên xuất hiện.

This is a recipe for anger.

Chúng ta có thể giận dữ cùng lúc với sợ hãi hay buồn bã,

But you can also tell

that anger is probably not the only thing we're feeling in these situations.

hoặc vô số cảm xúc khác.

Nhưng vấn đề là:

Anger doesn't happen in a vacuum.

những sự kích động này không khiến ta giận dữ.

We can feel angry at the same time that we're scared or sad,

Ít nhất là không phải tự thân nó,

or feeling a host of other emotions.

bởi vì nếu đúng như vậy,

ta sẽ đều tức giận vì những điều tương tự, và thực tế không phải vậy.

But here's the thing:

these provocations -- they aren't making us mad.

Lý do tôi nổi nóng khác với lý do của bạn,

At least not on their own,

thế nên ắt hẳn phải có điều gì khác đang diễn ra.

and we know that, because if they were,

we'd all get angry over the same things, and we don't.

Cái thứ đó là gì?

Chúng ta biết mình đang làm gì và cảm giác thế nào khi bị kích động.

The reasons I get angry are different than the reasons you get angry,

so there's got to be something else going on.

Chúng ta gọi là giai đoạn tiền giận dữ -- bạn có đói, có mệt không,

What is that something else?

Well, we know what we're doing and feeling at the moment of that provocation matters.

bạn có lo lắng về cái gì không, có đang chậm trễ nãi việc gì không?

Khi bạn cảm nhận những điều này,

We call this the pre-anger state -- are you hungry, are you tired,

những sự kích động đó khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn nhiều.

are you anxious about something else, are you running late for something?

Nhưng điều quan trọng nhất không phải là sự kích động,

hay giai đoạn tiền giận dữ, mà là:

When you're feeling those things,

those provocations feel that much worse.

cách chúng ta diễn giải sự kích động,

cách mà chúng ta hiểu nó trong cuộc sống.

But what matters most is not the provocation,

Khi có chuyện gì xảy ra,

it's not the pre-anger state, it's this:

trước tiên chúng ta quyết định xem điều này là tốt hay xấu?

it's how we interpret that provocation,

Nó có công bằng hay không, có đáng lên án, trừng phạt không?

it's how we make sense of it in our lives.

When something happens to us,

Đó là sự đánh giá ban đầu, tức là khi bạn tự đánh giá việc đó.

we first decide, is this good or bad?

Is it fair or unfair, is it blameworthy, is it punishable?

Chúng ta quyết định nó có ý nghĩa gì trong đời mình

và sau khi làm việc đó, ta quyết định nó tệ nhường nào.

That's primary appraisal, it's when you evaluate the event itself.

Đó là lần đánh giá thứ hai.

Ta nói, “Đây có phải là điều tệ nhất từng xảy ra không,

We decide what it means in the context of our lives

hay tôi có thể đương đầu với nó?

and once we've done that, we decide how bad it is.

Để minh họa điều đó, tôi muốn bạn tưởng tượng đang lái xe đi đâu đó.

That's secondary appraisal.

We say, "Is this the worst thing that's ever happened,

Trước khi nói tiếp, tôi muốn bạn biết rằng

or can I cope with this?

nếu tôi là một thiên tài xấu xa

Now, to illustrate that, I want you to imagine you are driving somewhere.

và tôi muốn tạo ra một tình huống chọc tức các bạn,

tình huống đó sẽ khá tương tự như lái xe.

And before I go any further, I should tell you,

(Tiếng cười)

if I were an evil genius

Đó là sự thật.

Giả sử bạn đang trên đường đến một nơi nào đó,

and I wanted to create a situation that was going to make you mad,

vậy nên mọi thứ xảy ra -- giao thông, các tài xế khác, công trường --

that situation would look a lot like driving.

(Laughter)

dường như đang ngăn cản bạn đến đích.

It's true.

You are, by definition, on your way somewhere,

Có những luật lệ giao thông do luật định và bất thành văn,

so everything that happens -- traffic, other drivers, road construction --

và những luật lệ đó luôn bị vi phạm ngay trước mặt bạn,

it feels like it's blocking your goals.

thường là không gây ra hậu quả.

Ai vi phạm những luật lệ đó?

There are all these written and unwritten rules of the road,

Những người lạ mà bạn sẽ không bao giờ gặp lại,

and those rules are routinely violated right in front of you,

điều này khiến họ rất dễ trở thành mục tiêu cho cơn thịnh nộ của bạn.

usually without consequence.

(Tiếng cười)

And who's violating those rules?

Bạn đang lái xe đi đâu đó, bắt đầu bực dọc,

Anonymous others, people you will never see again,

making them a very easy target for your wrath.

và người trước bạn đang đi với tốc độ dưới mức cho phép.

(Laughter)

So you're driving somewhere, thus teed up to be angry,

Thật khó chịu vì bạn thực sự không hiểu tại sao họ lại lái xe chậm như vậy.

and the person in front of you is driving well below the speed limit.

Đó là đánh giá sơ bộ.

Bạn chú ý đến sự việc này và cho rằng nó thật tồi tệ và đáng khiển trách.

And it's frustrating

Nhưng cũng có thể không xem đây là vấn đề nghiêm trọng.

because you can't really see why they're driving so slow.

Bạn đang không vội, không quan trọng.

That's primary appraisal.

You've looked at this and you've said it's bad and it's blameworthy.

Đó là lần đánh giá thứ hai -- bạn không nổi nóng.

But maybe you also decide it's not that big a deal.

Nhưng hãy tưởng tượng rằng bạn đang đến một buổi phỏng vấn xin việc.

You're not in a hurry, doesn't matter.

That's secondary appraisal -- you don't get angry.

Việc người đó đang làm vẫn không thay đổi, phải không?

Và sự đánh giá ban đầu không thay đổi; vẫn tồi tệ, vẫn đáng bị khiển trách.

But now imagine you're on your way to a job interview.

Nhưng khả năng bạn đối phó với nó chắc chắn đã thay đổi.

What that person is doing, it hasn't changed, right?

Bởi vì bất thình lình,

bạn sẽ bị trễ buổi phỏng vấn xin việc.

So primary appraisal doesn't change; still bad, still blameworthy.

Bất thình lình,

bạn sẽ không có được công việc mơ ước,

But your ability to cope with it sure does.

công việc sẽ mang lại cho bạn hàng đống tiền.

Because all of a sudden,

you're going to be late to that job interview.

(Tiếng cười)

Ai đó sẽ có được công việc mơ ước của bạn

All of a sudden,

you are not going to get your dream job,

và bạn sẽ nghèo nàn.

the one that was going to give you piles and piles of money.

Bạn sẽ trở nên thiếu thốn.

Có lẽ bây giờ bạn hãy dừng lại, quay về và dọn đến sống cùng bố mẹ.

(Laughter)

Somebody else is going to get your dream job

(Tiếng cười)

and you're going to be broke.

Tại sao?

You're going to be destitute.

“Nhờ phước của người đi trước tôi.

Might as well stop now, turn around, move in with your parents.

Đấy chẳng phải là con người, đấy là quái vật.”

(Tiếng cười)

(Laughter)

Và con quái vật này ở đây để huỷ hoại cuộc đời bạn.

Why?

(Tiếng cười)

"Because of this person in front of me.

This is not a person, this is a monster."

Quá trình suy nghĩ đó được gọi là cường điệu hóa,

(Laughter)

And this monster is here just to ruin your life.

là khi chúng ta nghĩ đến những tình huống xấu nhất.

Và đó là một trong những loại suy nghĩ chủ yếu mà ta biết

(Laughter)

Now that thought process,

có liên quan đến tức giận mãn tính.

it's called catastrophizing, the one where we make the worst of things.

Nhưng có một số loại khác nữa.

Phân bổ sai nguyên nhân.

And it's one of the primary types of thoughts that we know

Người nóng giận thường đổ lỗi cho những thứ không liên quan.

Không chỉ cho con người,

is associated with chronic anger.

But there's a couple of others.

mà còn những thứ vô tri vô giác khác.

Và nếu bạn nghĩ nó thật lố bịch,

Misattributing causation.

Angry people tend to put blame where it doesn't belong.

hãy nghĩ về lần cuối bạn làm mất chìa khoá xe và tự nhủ rằng,

Not just on people,

“Chìa khoá xe đi đâu rồi nhỉ?

Vì bạn biết nó mọc chân và chạy mất.

but actually inanimate objects as well.

(Tiếng cười)

And if you think that sound ridiculous,

think about the last time you lost your car keys and you said,

Họ có xu hướng thái quá và sử dụng những từ như “luôn luôn”,

"Where did those car keys go?"

“chưa từng”, “mọi lúc”, “điều này luôn xảy ra với tôi”,

Because you know they ran off on their own.

(Laughter)

“tôi chưa từng có được điều mình muốn”

hay “hôm nay tôi cứ gặp đèn đỏ trên đường đến đây.”

They tend to overgeneralize, they use words like "always,"

Sự đòi hỏi: họ đặt nhu cầu cá nhân lên trên nhu cầu của người khác:

"never," "every," "this always happens to me,"

“Tôi không quan tâm tại sao người này lái xe chậm,

"I never get what I want"

or "I hit every stoplight on the way here today."

họ cần phải tăng tốc lên hay tránh ra để tôi có thể đến buổi phỏng vấn.”

Demandingness: they put their own needs ahead of the needs of others:

Cuối cùng, dán mác nhằm kích động.

"I don't care why this person is driving so slow,

Họ gọi người khác đồ ngu, kẻ dốt, quái vật,

they need to speed up or move over so I can get to this job interview."

hay cả những thứ khác

mà tôi được dặn là không được nói trong buổi TED Talk này.

And finally, inflammatory labeling.

(Tiếng cười)

They call people fools, idiots, monsters,

Trong một thời gian dài,

các nhà tâm lý học gọi những điều này là biến dạng nhận thức

or a whole bunch of things I've been told I'm not allowed to say

hoặc thậm chí là những niềm tin phi lý.

during this TED Talk.

Và vâng, đôi khi chúng thật phi lý.

(Laughter)

So for a long time,

Có lẽ thậm chí hầu hết thời gian.

psychologists have referred to these as cognitive distortions

Nhưng đôi khi, những suy nghĩ này hoàn toàn hợp lý.

or even irrational beliefs.

And yeah, sometimes they are irrational.

Có sự bất công trên thế giới.

Có người ác độc, ích kỷ,

Maybe even most of the time.

và cơn giận không những chấp nhận được mà còn là điều đúng đắn

But sometimes, these thoughts are totally rational.

There is unfairness in the world.

khi bị đối xử tệ bạc.

There are cruel, selfish people,

Nếu có một điều tôi muốn bạn ghi nhớ sau bài nói chuyện hôm nay thì đó là:

and it's not only OK to be angry when we're treated poorly,

sự tức giận tồn tại trong bạn như là một cảm xúc

it's right to be angry when we're treated poorly.

If there's one thing I want you to remember from my talk today, it's this:

bởi vì nó mang lại cho tổ tiên của bạn, cả con người và phi nhân loại,

your anger exists in you as an emotion

một lợi thế tiến hóa.

Giống như việc nỗi sợ cảnh báo nguy hiểm,

because it offered your ancestors, both human and nonhuman,

sự tức giận cảnh báo cho bạn sự bất công/

Đó là một trong những cách để bộ não mách bạn biết rằng

with an evolutionary advantage.

Just as your fear alerts you to danger,

bạn đã chịu đựng đủ rồi.

Hơn nữa, nó tiếp thêm năng lượng cho bạn để đối đầu với sự bất công.

your anger alerts you to injustice.

Hãy nghĩ về lần cuối bạn nổi nóng.

It's one of the ways your brain communicates to you

that you have had enough.

Nhịp tim bạn tăng.

Bạn thở nhanh hơn, bạn bắt đầu chảy mồ hôi.

What's more, it energizes you to confront that injustice.

Đó là hệ thống thần kinh giao cảm,

Think for a second about the last time you got mad.

hay còn được biết là phản ứng chiến-hay-chạy,

Your heart rate increased.

hoạt động để cung cấp cho bạn năng lượng cần thiết để phản ứng.

Your breathing increased, you started to sweat.

That's your sympathetic nervous system,

Và chỉ là điều mà bạn để ý.

otherwise known as your fight-or-flight system,

Cùng lúc đó, hệ tiêu hoá chậm lại để bạn có thể bảo toàn năng lượng.

kicking in to offer you the energy you need to respond.

Đó là lí do miệng bạn khô lại.

And that's just the stuff you noticed.

Và những mạch máu giãn ra để đưa máu đến tứ chi của bạn.

At the same time, your digestive system slowed down so you could conserve energy.

Đó là lí do mặt bạn đỏ lên.

Tất cả đều là một phần của những trải nghiệm tâm lý phức tạp

That's why your mouth went dry.

And your blood vessels dilated to get blood to your extremities.

tồn tại đến ngày nay

bởi vì chúng đã giúp tổ tiên của bạn

That's why your face went red.

chống lại những tác động tàn khốc và không đáng khoan dung của thiên nhiên..

It's all part of this complex pattern of physiological experiences

Và vấn đề là những gì mà tổ tiên của bạn đã làm

that exist today

because they helped your ancestors

để xoa dịu cơn giận dữ,

là động đậy tay chân,

deal with cruel and unforgiving forces of nature.

không còn chính đáng hoặc phù hợp nữa.

And the problem is that the thing your ancestors did

Bạn không thể và không nên vung gậy mỗi lần bị chọc tức nữa.

to deal with their anger,

(Tiếng cười)

to physically fight,

they are no longer reasonable or appropriate.

Nhưng có tin tốt đây.

Bạn có khả năng làm được điều

You can't and you shouldn't swing a club every time you're provoked.

mà tổ tiên phi nhân loại của bạn không làm được.

(Laughter)

Và đó là khả năng điều chỉnh cảm xúc.

But here's the good news.

Ngay cả khi bạn muốn mắng nhiếc,

You are capable of something

your nonhuman ancestors weren't capable of.

bạn có thể kiềm chế

và chuyển cơn giận đó thành một thứ gì đó hữu ích hơn.

And that is the capacity to regulate your emotions.

Thường khi nói về cơn giận,

Even when you want to lash out,

ta nói về cách để không nổi nóng.

you can stop yourself and you can channel that anger

Chúng ta khuyên mọi người phải giữ bình tĩnh và thư giãn.

into something more productive.

Chúng ta còn có thể khuyên hãy bỏ qua đi.

So often when we talk about anger,

Và tất cả những cách đó quy chụp nổi nóng là xấu và sai trái.

we talk about how to keep from getting angry.

We tell people to calm down or relax.

Thay vào đó, tôi thích coi cơn giận là động lực.

We even tell people to let it go.

And all of that assumes that anger is bad and that it's wrong to feel it.

Giống như cách cơn khát thúc đẩy bạn uống nước

hay như việc cơn đói thúc đẩy bạn kiếm món gì để ăn,

But instead, I like to think of anger as a motivator.

cơn giận dữ thúc đẩy bạn đối đầu với điều bất công.

The same way your thirst motivates you to get a drink of water,

Vì ta không cần phải suy nghĩ quá nhiều để tìm ra những điều khiến ta nổi nóng.

the same way your hunger motivates you to get a bite to eat,

your anger can motivate you to respond to injustice.

Quay lại chủ đề ban đầu,

vâng, một số điều đó thật ngớ ngẩn và không đáng để tức giận.

Because we don't have to think too hard to find things we should be mad about.

Nhưng phân biệt chủng tộc, giới tính, bắt nạt, huỷ hoại thiên nhiên,

When we go back to the beginning,

những điều đó có thật và rất khủng khiếp,

yeah, some of those things, they're silly and not worth getting angry over.

và cách giải quyết duy nhất là trước tiên phải tức giận,

But racism, sexism, bullying, environmental destruction,

rồi chuyển hoá cơn giận đó thành sự chống trả.

those things are real, those things are terrible,

Và bạn không cần phải chống trả bằng sự hung hăng, thù địch hay bạo lực.

and the only way to fix them is to get mad first

Có vô vàn những cách khác để biểu lộ sự tức giận của bạn.

and then channel that anger into fighting back.

Bạn có thể biểu tình, viết thư cho chủ biên.

And you don't have to fight back with aggression or hostility or violence.

bạn có thể quyên góp và làm tình nguyện vì chính nghĩa,

There are infinite ways that you can express your anger.

bạn có thể sáng tạo nghệ thuật, sáng tác văn học,

You can protest, you can write letters to the editor,

sáng tác thơ ca và âm nhạc,

bạn có thể tạo ra một cộng đồng quan tâm lẫn nhau

you can donate to and volunteer for causes,

và không cho phép những thứ tàn bạo đó xảy ra.

you can create art, you can create literature,

Cho nên lần kế tiếp bạn trở nên nổi nóng,

you can create poetry and music,

you can create a community that cares for one another

thay vì cố gắng dập tắt nó,

tôi hy vọng bạn sẽ lắng nghe cơn giận đó đang nói gì với bạn.

and does not allow those atrocities to happen.

Và lúc đó tôi hy vọng bạn chuyển nó thành một điều tích cực và hiệu quả.

So the next time you feel yourself getting angry,

instead of trying to turn it off,

Xin cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)

I hope you'll listen to what that anger is telling you.

And then I hope you'll channel it into something positive and productive.

Thank you.

(Applause)