Freeman Dyson: Let's look for life in the outer solar system

Freeman Dyson diyor ki: haydi güneş sisteminin dışında hayat arayalım.

Çeviri: Gökçer Filiz Gözden geçirme: Didem Kizen

How will we be remembered in 200 years?

200 sene içinde bizi nasıl hatırlayacaklar?

I happen to live in a little town, Princeton, in New Jersey,

Tarihindeki büyük olayların her sene kutlandığı

which every year celebrates the great event in Princeton history:

küçük bir kasabada, New Jersey, Princeton'da yaşıyorum.

the Battle of Princeton, which was, in fact, a very important battle.

Princeton Muharebesi, aslına bakılırsa bayağı önemli bir savaştı.

It was the first battle that George Washington won, in fact,

George Washington'ın kazandığı ilk muhabereydi ve

and was pretty much of a turning point in the war of independence.

bağımsızlık savaşının dönüm noktalarından biriydi.

It happened 225 years ago.

Bundan 225 yıl önce yaşandı.

It was actually a terrible disaster for Princeton.

İşin doğrusu, bu Princeton için korkunç bir felaketti.

The town was burned down; it was in the middle of winter,

Şehir yakılıp yıkılmıştı, kışın ortasıydı.

and it was a very, very severe winter.

ve oldukça sert geçen bir kıştı

And about a quarter of all the people in Princeton died that winter

Princeton'da yaşayan insanların, aşağı yukarı dörtte biri

from hunger and cold, but nobody remembers that.

o kış açlık ve soğuktan hayatını kaybetti, ama bunu kimse hatırlamaz.

What they remember is, of course, the great triumph,

Elbette hatırlanan; İngilizlerin kaybettiği ve bizim kazandığımız

that the Brits were beaten, and we won, and that the country was born.

ve böylece ülkemizi ortaya çıkaran büyük zaferdir.

And so I agree very emphatically that the pain of childbirth is not remembered.

Ve evet, kesinlikle katılıyorum; hatırlanan doğan çocuktur,

It's the child that's remembered.

doğum sancısı değil.

And that's what we're going through at this time.

Şimdi başımızdan geçmekte olanlar da yine aynı şeyler.

I wanted to just talk for one minute about the future of biotechnology,

Biyoteknolojinin geleceği hakkında bir dakika konuşmak istedim.

because I think I know very little about that -- I'm not a biologist --

çünkü düşünüyorum da, bu konuda çok az şey biliyorum -bir biyolog değilim.

so everything I know about it can be said in one minute.

dolayısıyla konuyla ilgili bildiğim her şey bir dakikada söylenebilir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

What I'm saying is that we should follow the model

Elektronik endüstrisinde epey başarılı olmuş bir modeli

that has been so successful with the electronic industry,

izlememiz gerektiğini düşünüyorum.

that what really turned computers into a great success, in the world

Bilgisayarları tüm dünyada büyük bir başarı haline getiren şey oyuncaklardır.

as a whole, is toys. As soon as computers became toys,

Ne zaman ki bilgisayar bir oyuncağa dönüştü

when kids could come home and play with them,

ve çocuklar evlerine gelip onlarla oynamaya başladılar,

then the industry really took off. And that has to happen with biotech.

endüstri de kalkışa geçti. Biyoteknik'le de olması gereken budur.

There's a huge --

Dünyamızda --

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkış)

-- there's a huge community of people in the world

-- dünyamızda çok sayıda insan toplulukları var:

who are practical biologists, who are dog breeders,

alaylı biyologlar, köpek üreticileri

pigeon breeders, orchid breeders, rose breeders,

güvercin üreticileri, orkide üreticileri, gül üreticileri,

people who handle biology with their hands,

kendi başlarına biyolojiyle ilgilenen insanlar,

and who are dedicated to producing beautiful things, beautiful creatures,

ve kendilerini güzel şeyler, güzel varlıklar,

plants, animals, pets. These people will be empowered with biotech,

evcil hayvanlar üretmeye adamış insanlar var...

and that will be an enormous positive step

Bu insanlar biyoteknolojinden güç alacaklar ve bu da biyoteknolojinin

to acceptance of biotechnology.

kabulü için atılmış muazzam bir adım olacak.

That will blow away a lot of the opposition.

Aykırılıkların birçoğunu ortadan kaldıracak bu.

When people have this technology in their hands,

İnsanlar bu teknolojiyi kullanmaya başladıklarında

you have a do-it-yourself biotech kit, grow your own --

biyoteknolojik kendin-yap teçhizatlarınız olacak.

grow your dog, grow your own cat.

kendi köpeğini geliştir, kendi kedini geliştir.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

Just buy the software, you design it. I won't say anymore,

Yazılımı al ve tasarla. Daha fazlasını söylemeyeceğim.

you can take it on from there. It's going to happen, and

gerisini siz düşünün. Olacağı budur,

I think it has to happen before the technology becomes natural,

Sanıyorum ki, teknoloji olağan bir şey, insanlık halinin bir parçası,

becomes part of the human condition,

herkesin tanıdığı ve kabul ettiği bir şey haline gelmeden

something that everybody's familiar with and everybody accepts.

olması gereken de budur.

So, let's leave that aside.

Şimdilik bunu bir kenara bırakalım.

I want to talk about something quite different,

Hakkında bilgili olduğum, daha değişik bir konudan

which is what I know about, and that is astronomy.

astronomiden bahsetmek istiyorum.

And I'm interested in searching for life in the universe.

Evrende hayat arayışlarıyla ilgiliyim.

And it's open to us to introduce a new way of doing that,

Araştırmalarla ilgili yeni yöntemler ortaya sürebiliyoruz artık.

and that's what I'll talk about for 10 minutes,

bu da hakkında 10 dakika,

or whatever the time remains.

ya da kalan zaman boyunca konuşabileceğim bir konu.

The important fact is, that most of the real estate

Önemli olan şu ki, erişim alanımızdaki yerleşilebilir yerler

that's accessible to us -- I'm not talking about the stars,

—yıldızlardan bahsetmiyorum; Güneş sisteminden,

I'm talking about the solar system, the stuff that's within reach

uzay gemilerinin ve dünyamızdaki teleskopların

for spacecraft and within reach of our earthbound telescopes --

erişim alanlarından bahsediyorum.

most of the real estate is very cold and very far from the Sun.

Yerleşilebilir yerlerin çoğu Güneşten çok uzak ve çok soğuk.

If you look at the solar system, as we know it today,

Bugünkü haliyle bildiğimiz Güneş sistemine bakacak olursanız,

it has a few planets close to the Sun. That's where we live.

Güneşe yakın birkaç gezegen var, biz de onlardan birindeyiz.

It has a fairly substantial number of asteroids between

Dünyanın yörüngesinden Jüpiterin yörüngesine kadar

the orbit of the Earth out through -- to the orbit of Jupiter.

azımsanmayacak sayıda asteroid mevcut.

The asteroids are a substantial amount of real estate,

Yerleşilebilir yerlerin hatrı sayılır bir miktarı çok büyük olmayan asteroidlerden oluşmaktadır.

but not very large. And it's not very promising for life,

Birçoğu kayadan ve metalden,

since most of it consists of rock and metal, mostly rock.

çoğunlukla da kayadan oluştuğu için pek yaşam imkanı sunmuyor.

It's not only cold, but very dry.

Sadece soğuk değil ayrıca çok da susuzlar.

So the asteroids we don't have much hope for.

Böylece asteroidlerden umudumuzu kesiyoruz.

There stand some interesting places a little further out:

Biraz daha uzakta başka ilginç yerler bulunuyor,

the moons of Jupiter and Saturn.

Jüpiter ve Satürn'ün uyduları.

Particularly, there's a place called Europa, which is --

Özellikle Europa adında bir yer var ki,

Europa is one of the moons of Jupiter,

kendisi Jüpiterin uydularından biridir,

where we see a very level ice surface,

yüzeyinde tümüyle buzdan oluşmuş,

which looks as if it's floating on top of an ocean.

sanki okyanus üstünde yüzermiş gibi görünen bir yüzey görüyoruz.

So, we believe that on Europa there is, in fact, a deep ocean.

Yani Europa'da aslında oldukça derin bir okyanusun varlığına inanıyoruz.

And that makes it extraordinarily interesting as a place to explore.

Bu da onu, araştırılması fazlasıyla cazip bir yer haline getiriyor.

Ocean -- probably the most likely place for life to originate,

Okyanus -- aynen dünyada da olduğu gibi

just as it originated on the Earth. So we would love to explore Europa,

yaşamın başlangıcı için en uygun yer. O yüzden Europa'yı incelemeye bayılıyoruz,

to go down through the ice,

buz katmanından aşağılarına inip

find out who is swimming around in the ocean,

okyanusta kim yüzüyorsa bulup,

whether there are fish or seaweed or sea monsters --

balık, su yosunu ya da deniz canavarlarının

whatever there may be that's exciting --- or cephalopods.

-heyecan verici herhangi bir şeyin; kafadanbacaklıların mesela- var olup olmadıklarına bakmaya bayılıyoruz.

But that's hard to do. Unfortunately, the ice is thick.

Ama bunu yapmak çok zor. Ne yazık ki yüzeydeki buz çok kalın.

We don't know just how thick it is, probably miles thick,

Ne kadar kalın olduğunu tam olarak bilmiyoruz ama muhtemelen millerce kalınlıktadır.

so it's very expensive and very difficult to go down there --

öyle olunca da aşağılara erişmek için denizaltınızı ya da her ne ise işte,

send down your submarine or whatever it is -- and explore.

onu gönderip araştırma yapmak hem çok zor hem de çok pahalı

That's something we don't yet know how to do.

Bu, henüz nasıl yapılacağını bilmediğimiz bir şey.

There are plans to do it, but it's hard.

Başarmak için planlar yapılıyor ama bu çok zor bir iş.

Go out a bit further, you'll find that beyond the orbit of Neptune,

Birazcık daha öteye gidince, Neptün yörüngesinden ötede,

way out, far from the Sun, that's where the real estate really begins.

Güneşten epey uzak mesafelerde yerleşilebilir yerlerin başladığını göreceksiniz.

You'll find millions or trillions or billions of objects which,

Kuiper Kuşağı ya da Oort Bulutu dediğimiz bölgede

in what we call the Kuiper Belt or the Oort Cloud --

milyonlarca ya da milyarlarca ya da trilyonlarca cisim bulunur.

these are clouds of small objects which appear as comets

Bunlar, Güneşe yakınlaştıkça kuyrukluyıldız gibi görünen,

when they fall close to the Sun. Mostly, they just live out there

küçük cisimlerden oluşmuş bulutlardır.

in the cold of the outer solar system,

Çoğunlukla, Güneş sistemin soğuk, dış bölgesinde takılırlar.

but they are biologically very interesting indeed,

ama biyolojik bakımdan oldukça ilgi çekicidirler,

because they consist primarily of ice with other minerals,

çünkü başta buz olmak üzere yaşamın gelişimi için gerekli olan

which are just the right ones for developing life.

diğer minerallerden oluşmuşturlar.

So if life could be established out there,

Orada yaşam kurulacak olsaydı,

it would have all the essentials -- chemistry and sunlight --

temel unsurlarının hepsine sahip olurdu: kimya ve güneş ışığı,

everything that's needed.

gerekli olan her şey.

So, what I'm proposing

İşte önermekte olduğum da, Mars'tan ziyade

is that there is where we should be looking for life, rather than on Mars,

yaşam belirtilerini aramamız gereken yerlerin oraları olduğu,

although Mars is, of course, also a very promising and interesting place.

her ne kadar Mars, haliyle çok ilginç ve umut vaadeden bir yer olsa da.

But we can look outside, very cheaply and in a simple fashion.

Ama oldukça ucuza, eski yöntemlerle dışına bakabiliriz.

And that's what I'm going to talk about.

İşte bahsedeceğim şey bu.

There is a -- imagine that life originated on Europa,

Hayal edin ki, Europa da yaşam oluşmuş ve milyarlarca yıldan beri

and it was sitting in the ocean for billions of years.

okyanusun içinde devam ediyor.

It's quite likely that it would move out of the ocean onto the surface,

Tıpkı dünyadaki gibi,

just as it did on the Earth.

yaşamın okyanustan dış yüzeye uzanmış olması çok muhtemel.

Staying in the ocean and evolving in the ocean for 2 billion years,

2 milyar yıl boyunca okyanusta devam eden ve evrilen yaşam

finally came out onto the land. And then of course it had great --

sonunda karaya çıktı. Ve o zaman işte,

much greater freedom, and a much greater variety of creatures

elbette büyük zaferini elde edip, çok daha geniş bir yaratık çeşitliliği

developed on the land than had ever been possible in the ocean.

okyanustakinden daha uygun koşullarda karada gelişti.

And the step from the ocean to the land was not easy, but it happened.

Okyanustan karaya uzanan adım kolay değildi, ama atıldı.

Now, if life had originated on Europa in the ocean,

Eğer Europa'da yaşam oluşsaydı,

it could also have moved out onto the surface.

yüzeye de uzanabilirdi.

There wouldn't have been any air there -- it's a vacuum.

Orada hiç hava olmazdı. Hava boşluğundan ibaret olurdu.

It is out in the cold, but it still could have come.

Dışarıdaki soğuğun içinde, yine de hayat bulabilirdi.

You can imagine that the plants growing up like kelp

Kelp yosunu gibi bitkilerin buzdaki çatlaklar arasından

through cracks in the ice, growing on the surface.

gelişip yüzeyde serpildiğini hayal edebilirsiniz.

What would they need in order to grow on the surface?

Yüzeyde gelişebilmeleri için neye ihtiyaçları olurdu?

They'd need, first of all, to have a thick skin to protect themselves

İlk başta kendilerini korumak için

from losing water through the skin.

su kaybetmelerini önleyecek kalın bir kabuğa ihtiyaçları olurdu.

So they would have to have something like a reptilian skin.

Dolayısıyla sürüngenlerinki gibi bir kabukları olması gerekirdi.

But better -- what is more important

Ama daha iyisi ve bundan daha önemlisi

is that they would have to concentrate sunlight.

güneş ışığına yoğunlaşmaları gerekirdi.

The sunlight in Jupiter, on the satellites of Jupiter,

Jüpiter ve uydularındaki güneş ışığı

is 25 times fainter than it is here,

güneşe 5 kat daha uzak mesafede olduğu için

since Jupiter is five times as far from the Sun.

güneşin etkisi bizimkinden 25 kat daha zayıftır.

So they would have to have -- these creatures, which I call sunflowers,

Böylece günebakan diyebileceğim,

which I imagine living on the surface of Europa, would have to have

Europa'nın yüzeyinde yaşadığını hayal ettiğim bu yaratıklarının

either lenses or mirrors to concentrate sunlight,

güneş ışığına yoğunlaşabilmelerini sağlayan lensleri ya da aynaları olmalıdır,

so they could keep themselves warm on the surface.

ki böylece yüzeydeki ısılarını koruyabilsinler.

Otherwise, they would be at a temperature of minus 150,

Aksi halde, bizim bildiğimiz çeşitiyle yaşam için

which is certainly not favorable for developing life,

elverişli olmayan

at least of the kind we know.

eksi 150 derece soğuğa maruz kalırlardı.

But if they just simply could grow, like leaves,

Ama basit şekilde yapraklar gibi gelişecek olsalar,

little lenses and mirrors to concentrate sunlight,

güneş ışınlarını toplayacak ayna ve lenslerle

then they could keep warm on the surface.

yüzeydeki ısılarını koruyabilirlerdi.

They could enjoy all the benefits of the sunlight

güneş ışığının tüm keyfini çıkartabilirler,

and have roots going down into the ocean;

ve okyanusun derinliklerine doğru kök salmış yaşam

life then could flourish much more.

daha çok serpilip gelişirdi.

So, why not look? Of course, it's not very likely

O zaman, öyle olması çok olası değilse de

that there's life on the surface of Europa.

Europa'da yaşam olup olmadığına neden bakmayalım.

None of these things is likely, but my,

Bu şeylerin hiçbiri olası değil

my philosophy is, look for what's detectable, not for what's probable.

ama benim felsefem, muhtemel olanı değil ortaya çıkartılabilir olanı aramaktır.

There's a long history in astronomy of unlikely things

Pek mümkün gözükmeyen şeylerin gerçekte var olduğu

turning out to be there. And I mean,

kayıtlarla doludur astronomi tarihi.

the finest example of that was radio astronomy as a whole.

Buna en yerinde örnek, bir bütün olarak radyoastronomidir.

This was -- originally, when radio astronomy began,

Bu da, -radyoastronominin ilk defa

Mr. Jansky, at the Bell labs, detected radio waves coming from the sky.

Bay Jansky'nin, Bell laboratuvarlarında, gökyüzünden gelen radyo dalgalarını saptamasıyla başlayan

And the regular astronomers were scornful about this.

ve kuramsal astronomların da bu keşfe burun kıvırdığı zamanlardır.

They said, "It's all right, you can detect radio waves from the Sun,

Dediler ki, pekala Güneşten gelen radyo dalgalarını saptayabilirsin.

but the Sun is the only object in the universe that's close enough

ama Güneş, evrende bize yeterince yakın ve

and bright enough actually to be detectable. You can easily calculate

saptamaya yetecek kadar parlak tek yıldızdır.

that radio waves from the Sun are fairly faint,

Güneşten gelen oldukça zayıf radyo dalgalarını kolaylıkla hesaplayabilirsin,

and everything else in the universe is millions of times further away,

ama evrendeki her şey milyonlarca kez daha uzakta olduğuna göre

so it certainly will not be detectable.

bunların saptanması mümkün değildir.

So there's no point in looking."

Aramanın bir anlamı yok dolayısıyla.

And that, of course, that set back the progress of radio astronomy

Bu da, tabii ki, radyoastronominin gelişim sürecine ket vurdu.

by about 20 years.

... 20 yıl kadar.

Since there was nothing there, you might as well not look.

Hal böyle olunca bakmasanız da olurdu.

Well, of course, as soon as anybody did look,

Neyse ki birisi 20 yıl sonunda bakmaya tenezzül edince,

which was after about 20 years,

radyoastronomi şaha kalktı.

when radio astronomy really took off. Because it turned out

Çünkü evrenin, ışın tayfına yayılmış,

the universe is absolutely full of all kinds of wonderful things

Güneşten çok daha parlak, her çeşitten harika şeylerle

radiating in the radio spectrum, much brighter than the Sun.

ağzına kadar dolu olduğu anlaşıldı.

So, the same thing could be true for this kind of life,

O zaman aynı şey, soğuk cisimler üstüne, hakkında konuştuğum

which I'm talking about, on cold objects: that it could in fact

bu çeşit yaşam için de gerçek olabilir:

be very abundant all over the universe, and it's not been detected

hatta bakmaya zahmet etmediğimiz için tespit edilmemiş ve

just because we haven't taken the trouble to look.

ama aslında üm evren için geçerli olabilir.

So, the last thing I want to talk about is how to detect it.

Hakkında konuşmak istediğim son şey bu tespitin nasıl yapılacağı.

There is something called pit lamping.

Lambayla Avcılık diye bir şey var.

That's the phrase which I learned from my son George,

Oğlum George'dan öğrendiğim bir deyim bu,

who is there in the audience.

kendisi orada, izleyenler arasında oturuyor.

You take -- that's a Canadian expression.

Kanada'da kullanılan bir ifade bu.

If you happen to want to hunt animals at night,

gece vakti hayvan avlamak istediğinizde

you take a miner's lamp, which is a pit lamp.

tünel lambası olarak kullanılan madenci fenerini yanınıza alırsınız.

You strap it onto your forehead, so you can see

alnınıza geçirir ve böylece

the reflection in the eyes of the animal. So, if you go out at night,

hayvanın gözündeki yansımayı görürsünüz.

you shine a flashlight, the animals are bright.

Gece dışarı çıkarsanız feneri açarsınız ve hayvanlar parlayıverirler.

You see the red glow in their eyes,

Gözlerinde, fenerin yansıması olan

which is the reflection of the flashlight.

kırmızı parıltıyı görürsünüz.

And then, if you're one of these unsporting characters,

Sportmenlikten nasibini almamışlardan biriyseniz eğer,

you shoot the animals and take them home.

hayvanı vurur ve evinize götürürsünüz.

And of course, that spoils the game

Tabii, gündüz avlanan diğer avcılar için

for the other hunters who hunt in the daytime,

oyunbozancılıktır bu.

so in Canada that's illegal. In New Zealand, it's legal,

Dolayısıyla Kanada'da bu, yasallara aykırı. Ama Yeni Zelanda'da yasal.

because the New Zealand farmers use this as a way of getting rid of rabbits,

Çünkü Yeni Zelandalı çiftçiler bu yöntemi tavşanlardan kurtulmak için kullanırlar,

because the rabbits compete with the sheep in New Zealand.

çünkü Yeni Zelanda'da tavşanlar koyunlarla rekabet eder.

So, the farmers go out at night

Dolayısıyla çiftçiler geceleri ağır silahlarla yüklenmiş

with heavily armed jeeps, and shine the headlights,

jiplerine binip farlarını yakarlar

and anything that doesn't look like a sheep, you shoot.

ve koyuna benzemeyen her şeye ateş ederler.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So I have proposed to apply the same trick

Aynı taktiği

to looking for life in the universe.

evrende yaşam ararken de kullanmayı öneriyorum.

That if these creatures who are living on cold surfaces --

Eğer bu yaratıklar soğuk yüzeylerde -Europa

either on Europa, or further out, anywhere where you can live

ya da daha uzağında, üzerinde yaşayabileceğiniz soğuk bir yüzeyde-

on a cold surface -- those creatures must be provided with reflectors.

yaşayabiliyorlarsa, o zaman yansıtıcılarla donaltılmış olmaları gerekir.

In order to concentrate sunlight, they have to have lenses and mirrors --

Sıcaklıklarını koruyacak lens ve

in order to keep themselves warm.

aynalara sahip olmaları gerekecektir.

And then, when you shine sunlight at them,

Ve o zaman güneş ışığını onlara doğrulttuğunuzda

the sunlight will be reflected back,

ışık, tıpkı bir hayvanın gözünde olduğu gibi

just as it is in the eyes of an animal.

tersine yansıyacaktır.

So these creatures will be bright against the cold surroundings.

İçinde bulundukları soğuk çevreye karşın bu yaratıklar, parlak olacaklardır.

And the further out you go in this, away from the Sun,

Güneşten daha da uzaklaştığınızda,

the more powerful this reflection will be. So actually,

yansıma daha da artacaktır.

this method of hunting for life gets stronger and stronger

Böylece yaşam avlamanın bu metodu

as you go further away,

uzaklaştıkça daha fazla güç kazanacaktır.

because the optical reflectors have to be more powerful so the reflected light

çünkü optik yansıtıcıların, yansıttıları ışığın karanlık arka planında bile kontrast yoluyla

shines out even more in contrast against the dark background.

parlayabilmesi için daha güçlü olması gerekecektir.

So as you go further away from the Sun,

Güneşten daha da uzağa gittiğiniz zaman da,

this becomes more and more powerful.

bu giderek güçlenecektir.

So, in fact, you can look for these creatures with telescopes from the Earth.

Aslında bu yaratıkları, dünyamızdaki teleskoplarla arayabiliriz.

Why aren't we doing it? Simply because nobody thought of it yet.

Neden yapmıyoruz ki bunu? Apaçık, kimse henüz bunu düşünmediği için.

But I hope that we shall look, and with any --

Ama umarım bakarız ve muhtemelen bir şey bulamayacak olsak da,

we probably won't find anything,

bu spekülasyonların hiçbiri

none of these speculations may have any basis in fact.

sağlam temellere oturmuyor olsa da,

But still, it's a good chance. And of course, if it happens,

yine de deneye değer. Ve gerçekleşirse eğer,

it will transform our view of life altogether.

hayat hakkındaki görüşümüzü temelden değiştirecektir.

Because it means that -- the way life can live out there,

Çünkü orada idame ettirilebilen yaşamın

it has enormous advantages as compared with living on a planet.

bizimkine kıyasla muazzam avantajları var demektir.

It's extremely hard to move from one planet to another.

Bir gezegenden bir diğerine taşınmak inanılmaz derecede zordur.

We're having great difficulties at the moment

Hali hazırda büyük zorluklar çekiyoruz ve

and any creatures that live on a planet are pretty well stuck.

bir gezegende yaşayan canların hepsi, o gezegene sıkışıp kalmış vaziyettedir.

Especially if you breathe air,

Özellikle hava solunumu yapıyorsanız --

it's very hard to get from planet A to planet B,

A gezegeninden B gezegenine geçiş oldukça zordur,

because there's no air in between. But if you breathe air --

çünkü bu ikisi arasında soluyabileceğiniz hava bulunmamaktadır --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

-- you're dead --

-- öldünüz demektir --

(Laughter)

(Kahkahalar)

-- as soon as you're off the planet, unless you have a spaceship.

--ne zamanki uzay gemisiz gezegeninizin dışındaysanız.

But if you live in a vacuum, if you live on the surface

Ama havasız boşlukta yaşıyorsanız eğer, bu şeylerden birinin,

of one of these objects, say, in the Kuiper Belt,

diyelim ki Kuiper Kuşağının yüzeyindeyseniz,

this -- an object like Pluto, or one of the

bu --Plutomsu bir şeydir, ya da

smaller objects in the neighborhood of Pluto,

Pluto civarındaki küçük şeylerden birinde,

and you happened -- if you're living on the surface there,

ve başınızdan --yüzeyde yaşadığınız için bir çarpışma geçtiyse

and you get knocked off the surface by a collision,

ve yüzeyden fırlatılıp gittiyseniz,

then it doesn't change anything all that much.

değişen pek fazla bir şey olmaz:

You still are on a piece of ice, you can still have sunlight

hala bir buz parçasının üstündesinizdir, hala güneş ışığı alabilirsiniz,

and you can still survive while you're traveling from one place to another.

ve hala, bir yerden bir diğerine giderken hayattasınızdır.

And then if you run into another object, you can stay there

O zaman başka bir neseye rastladığınızda orada kalabilir

and colonize the other object. So life will spread, then,

ve o diğer nesneyi kolonize edebilirsiniz. Böylece yaşam,

from one object to another. So if it exists at all in the Kuiper Belt,

bir yerden diğerine yayılmış olur. Eğer Kuiper Kuşağında olabiliyorsa bu,

it's likely to be very widespread. And you will have then

alabildiğine geniş bir alana yayılması çok muhtemeldir.

a great competition amongst species -- Darwinian evolution --

İşte o zaman diğer türlerle muazzam bir rekabete girmiş olursunuz.

so there'll be a huge advantage to the species

Darvinci evrim, herhangi bir çarpışmayı beklemeden

which is able to jump from one place to another

bir yerden bir diğerine atlayabilen türler lehine muazzam bir avantaj sağlar.

without having to wait for a collision. And there'll be advantages

Kelp yosunumsu bitki örtüsü ormanının

for spreading out long, sort of kelp-like forest of vegetation.

yayılması da bir avantajdır.

I call these creatures sunflowers.

Bu canlılara günebakan diyorum.

They look like, maybe like sunflowers.

Belki de günebakanlara benzerler.

They have to be all the time pointing toward the Sun,

Her zaman güneşe yönelmiş olmak zorundalar,

and they will be able to spread out in space,

ki böylece uzayın içine yayılabilsinler,

because gravity on these objects is weak.

çünkü bu yüzeylerdeki yerçekimi zayıftır.

So they can collect sunlight from a big area.

Böylece büyük bir alandan güneş ışığını toplayabilirler.

So they will, in fact, be quite easy for us to detect.

Böylece, gerçekten, onları saptamamız çok kolaylaşacaktır.

So, I hope in the next 10 years, we'll find these creatures,

Umuyorum ki önümüzdeki 10 sene içinde bu yaratıkları bulacağız,

and then, of course, our whole view of life in the universe will change.

ve o zaman, elbette evrendeki yaşam üstüne tüm görüşümüz değişecektir.

If we don't find them, then we can create them ourselves.

Onları bulamasak da kendimiz yaratırız.

(Laughter)

(Ha-ha)

That's another wonderful opportunity that's opening.

Bu açılım bir diğer harika fırsattır.

We can -- as soon as we have a little bit more understanding

Genetik mühendisliğiyle ilgili anlayışımızı biraz daha geliştirebilirsek

of genetic engineering, one of the things you can do with your

şu alıp eve götürdüğünüz kendin-yap

take-it-home, do-it-yourself genetic engineering kit --

genetik mühendisliği teçhizatınızla,

(Laughter) --

(Kahkahalar)

is to design a creature that can live on a cold satellite,

Europa gibi soğuk bir uyduda yaşabilen yaratıklar tasarlayabilir,

a place like Europa, so we could colonize Europa with our own creatures.

böylece kendi yaratıklarımızla Europa'da kolonileşebiliriz.

That would be a fun thing to do.

Uğraşması eğlenceli bir şey olurdu.

(Laughter)

(Kahkahalar)

In the long run, of course,

Uzun vadede tabii ki,

it would also make it possible for us to move out there.

oraya yerleşmemizi de olanaklı kılabilirdi.

What's going to happen in the end,

Sonunda olacağı --

it's not going to be just humans colonizing space,

sadece insanın uzayda kolonileşmesi değil,

it's going to be life moving out from the Earth,

yaşamın Dünyadan kalkıp

moving it into its kingdom. And the kingdom of life,

kendi krallığına varmasıdır. Yaşamın krallığı

of course, is going to be the universe. And if life is already there,

tabii ki de evren olacaktır. Ve yaşam aslında zaten oradaysa,

it makes it much more exciting, in the short run.

kısa vadede böylesi çok daha heyecan verir,

But in the long run, if there's no life there, we create it ourselves.

ama uzun vadede, eğer orada yaşam yoksa, bunu kendimiz yaratırız.

We transform the universe into something much more rich and beautiful

Evreni bugün olduğundan daha zengin

than it is today.

ve daha güzel hale getiririz.

So again, we have a big and wonderful future to look forward.

İşte tekrar, önümüzde kocaman ve harika bir gelecek bizi bekliyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)