Jeremy Jackson: How we wrecked the ocean

Jeremy Jackson: Okyanusları nasıl mahvettik?

Çeviri: Sinan Taga Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I'm an ecologist,

Ben bir çevre bilimciyim,

mostly a coral reef ecologist.

çoğunlukla mercan resifleri alanında bir çevre bilimci.

I started out in Chesapeake Bay

Chesapeake Bay'de başladım

and went diving in the winter

ve kışın dalmaya gittim

and became a tropical ecologist overnight.

ve bir gecede tropik çevrebilimci oluverdim.

And it was really a lot of fun

Ve gerçekten çok eğlenceliydi,

for about 10 years.

yaklaşık 10 yıl kadar.

I mean, somebody pays you

Düşünün, birileri size

to go around and travel

gidip gezegeni gezesiniz

and look at some of the most

en güzel yerlerini

beautiful places on the planet.

göresiniz diye para ödüyor.

And that was what I did.

Bende böyle yaptım.

And I ended up in Jamaica,

Ve sonunda kendimi "West Indies" de (Batı Hint Adaları),

in the West Indies,

Jamaica'da buldum.

where the coral reefs were really

Buradaki mercan resifleri

among the most extraordinary, structurally,

yapısal bakımdan, hayatımda karşılaştığım

that I ever saw in my life.

en sıra dışı resiflerdi.

And this picture here,

Ve buradaki resim

it's really interesting, it shows two things:

oldukça ilginç, bize iki şey gösteriyor.

First of all, it's in black and white

Öncelikle, resim siyah beyaz

because the water was so clear

çünkü su o kadar berraktı

and you could see so far,

ve o kadar uzağı görebiliyordunuz

and film was so slow

ve film de o kadar yavaştı ki

in the 1960s and early 70s,

1960'lar da ve 1970'lerin başında

you took pictures in black and white.

fotoğrafları siyah beyaz çekerdik.

The other thing it shows you

Fotoğrafın bize gösterdiği

is that, although there's this beautiful

diğer şey ise, buradaki bu güzel

forest of coral,

mercan ormanı olmasına rağmen

there are no fish in that picture.

resimde hiç balık yok.

Those reefs at Discovery Bay, Jamaica

Jamaica, Discovery Bay'deki bu resifler

were the most studied coral reefs

20 yıldır dünyanın

in the world for 20 years.

en çok araştırılan resifleridir.

We were the best and the brightest.

En iyileri ve en parlakları bizdik.

People came to study our reefs from Australia,

Resiflerimizi incelemek üzere Avustralya'dan gelirlerdi.

which is sort of funny

Aslında bir nebze komik,

because now we go to theirs.

çünkü artık biz onlarınkine gidiyoruz.

And the view of scientists

Ve bilim insanlarının

about how coral reefs work, how they ought to be,

resiflerin nasıl işlediğine nasıl olmaları gerektiğine

was based on these reefs

ait görüşleri bu hiç balık olmayan

without any fish.

resiflere dayanıyordu.

Then, in 1980,

Sonra, 1980 yılında,

there was a hurricane, Hurricane Allen.

Allen Kasırgası patlak verdi.

I put half the lab

Laboratuvarımın diğer yarısını

up in my house.

evime kurmuştum.

The wind blew very strong.

Rüzgar çok sertti.

The waves were 25

Dalgaların boyu 8 metreden

to 50 feet high.

15 metreye kadar çıkıyordu.

And the reefs disappeared, and new islands formed,

Ve resifler ortadan kayboldular ve yeni adalar oluştu.

and we thought, "Well, we're real smart.

Biz de şöyle düşündük, "Pekala, biz gerçekten zekiyiz.

We know that hurricanes

Kasırgaların geçmişte de devamlı

have always happened in the past."

olduklarını biliyoruz."

And we published a paper in Science,

Böylece Science dergisinde bir makale yayınladık.

the first time that anybody ever

Söz konusu makale

described the destruction

bir mercan resifinin büyük bir kasırga tarafından

on a coral reef by a major hurricane.

yok edilişinden bahseden ilk makaleydi.

And we predicted what would happen,

Ve neler olacağını tahmin ettik.

and we got it all wrong.

Ve hepsinde yanıldık.

And the reason was

Ve nedeni

because of overfishing,

aşırı avlanmaydı,

and the fact that a last common grazer,

ve yaygın otlayıcılardan sonuncusunun

a sea urchin, died.

bir deniz kestanesinin ölmesi gerçeğiydi.

And within a few months

Ve o deniz kestanesinin ölümünden

after that sea urchin dying, the seaweed started to grow.

bir kaç ay sonra deniz yosunları büyümeye başladı.

And that is the same reef;

Ve bu da aynı resif.

that's the same reef 15 years ago;

Aynı resifin on beş yıl önceki hali.

that's the same reef today.

Bu da o resifin bugünkü hali.

The coral reefs of the north coast of Jamaica

Jamaica'nın kuzey sahillerindeki mercan resifleri

have a few percent live coral cover

az miktarda canlı mercan örtüsü

and a lot of seaweed and slime.

ve bol miktarda yosun ve balçık barındırır.

And that's more or less the story

Ve Karayipler'in mercan resiflerinin,

of the coral reefs of the Caribbean,

trajik ve giderek artan bir şekilde

and increasingly, tragically,

dünyadaki mercan resiflerinin de

the coral reefs worldwide.

hikayesi aşağı yukarı bu.

Now, that's my little, depressing story.

Şimdi bu benim küçük iç karartıcı hikayem.

All of us in our 60s and 70s

60'larında ve 70'lerin deki hepmizin

have comparable depressing stories.

buna benzer iç karartıcı hikayeleri var.

There are tens of thousands

Etrafınıza baktığınızda bu hikayelerden

of those stories out there,

on binlercesi var.

and it's really hard to conjure up

Ve bir refah hissi yaratmak

much of a sense of well-being,

gerçekten çok zor

because it just keeps getting worse.

çünkü herşey çok daha kötüye gidiyor.

And the reason it keeps getting worse

Ve işlerin devamlı daha kötüye gitmesinin nedeni

is that after a natural catastrophe,

doğal bir felaketten sonra,

like a hurricane,

örneğin bir kasırgadan sonra,

it used to be that there was

eskiden öyle ya da böyle

some kind of successional sequence of recovery,

bir iyileşme yaşanırdı,

but what's going on now is that

fakat şimdilerde olan şey ise

overfishing and pollution and climate change

aşırı avlanma, kirlilik ve iklim değişikliğinin

are all interacting

hepsinin bunu engelleyici

in a way that prevents that.

bir etki yaratması.

And so I'm going to sort of go through

Ve dolayısı ile bir şekilde

and talk about those three

bu üç çeşit şeyden

kinds of things.

bahsedeceğim.

We hear a lot about

Çökmek üzere olan morina balığı stokları

the collapse of cod.

hakkında bir sürü şey duyuyoruz.

It's difficult to imagine that

Morina stoklarının kontrolünü ele geçirmek için

two, or some historians would say three world wars

sömürgecilik çağında, morina stoklarının kontrolü için

were fought during the colonial era

iki veya bazı tarihçilerin dediği gibi üç

for the control of cod.

dünya savaşı olduğuna inanmak gerçekten zor.

Cod fed most of the people of Western Europe.

Morina, Batı Avrupa'nın insanlarının çoğunu besledi.

It fed the slaves

Antilles'e getirilen köleleri

brought to the Antilles,

besledi.

the song "Jamaica Farewell" --

"Aki, pirinç, tuzlu su balığı güzeldir"

"Ackee rice salt fish are nice" --

diyen "Jamaica Farewell" şarkısı,

is an emblem of the importance

Kuzeydoğu Kanada'dan gelen

of salt cod from northeastern Canada.

tuzlu su morinalarına verilen önemin nişanesidir.

It all collapsed in the 80s and the 90s:

Hepsi 80'ler ve 90'lar da çöktü.

35,000 people lost their jobs.

35.000 kişi işini kaybetti.

And that was the beginning

Ve bu seri bir tükenişin

of a kind of serial depletion

sadece başlangıcıydı.

from bigger and tastier species

Daha iri ve lezzetli türlerden

to smaller and not-so-tasty species,

daha ufak ve daha az lezzetli türlere,

from species that were near to home

evin yakınındaki türlerden

to species that were all around the world,

dünyanın her tarafındaki türlere

and what have you.

kadar.

It's a little hard to understand that,

Bu durumu anlaması biraz güç olabilir çünkü

because you can go to a Costco in the United States

Birleşik Devletler'de Costco'ya gidip

and buy cheap fish.

ucuz balık alabilirsiniz.

You ought to read the label to find out where it came from,

Balığın nereden geldiğini anlamak için etiketine bakmalısınız,

but it's still cheap,

ama sonuçta ucuzdur,

and everybody thinks it's okay.

ve herkes bunun uygun olduğunu düşünüyor.

It's hard to communicate this,

Ve bu açıklaması zor bir meseledir.

and one way that I think is really interesting

Bu nedenle, bunun bir yolu oldukça ilginç olduğunu düşündüğüm

is to talk about sport fish,

spor amaçlı balıkçılıktan bahsetmek.

because people like to go out and catch fish.

Çünkü insanlar gidip balık yakalamaktan hoşlanırlar.

It's one of those things.

Bu, öyle bir şey.

This picture here shows the trophy fish,

Bu resim ganimet balıkları gösteriyor,

the biggest fish caught

bolca para ödeyen

by people who pay a lot of money

bir tekneye binen

to get on a boat,

Florida, Key West açıklarında bir yere giden

go to a place off of Key West in Florida,

bir sürü bira içen,

drink a lot of beer,

suya bir sürü olta atan

throw a lot of hooks and lines into the water,

en büyük ve en iyi balıkla geri dönen

come back with the biggest and the best fish,

insanlar tarafından yakalanmış en büyük balık.

and the champion trophy fish

Ve şampiyon balık

are put on this board, where people take a picture,

bu panoya asılıyor, insanlar resim çekiyorlar.

and this guy is obviously

ve açıkça görülüyor ki bu adam

really excited about that fish.

bu balık için gerçekten heyecanlanmış

Well, that's what it's like now,

Şimdiki durum böyle.

but this is what it was like in the 1950s

Ama 1950'ler de böyleydi;

from the same boat in the same place

aynı yerdeki aynı tekneden

on the same board on the same dock.

aynı rıhtımdaki aynı panodan.

The trophy fish

Ve avlanan balıklar

were so big

o kadar iriydiler ki

that you couldn't put any of those small fish up on it.

biraz önceki küçük panoya sığmaları mümkün değildi.

And the average size trophy fish

Ve bir balık (dev orfoz)

weighed 250 to 300 pounds, goliath grouper,

ortalama 115 ila 130 kg. ağırlığındaydı.

and if you wanted to go out and kill something,

Ve gidip bir şeyler öldürmek istediğinizde

you could pretty much count on

bu balıklardan bir tane

being able to catch one of those fish.

yakalayabileceğinize emin olabilirdiniz.

And they tasted really good.

Üstelik çok da lezzetliydiler.

And people paid less in 1950 dollars

Daha insanlar 1950'de

to catch that

bunları yakalamak

than what people pay now

için şimdi insanların bu küçük balıkları

to catch those little, tiny fish.

yakalamak için verdiklerinden az para veriyorlardı.

And that's everywhere.

Ve yerde aynı.

It's not just the fish, though,

Ama yok olan

that are disappearing.

sadece balıklar değil.

Industrial fishing uses big stuff,

Balıkçılık endüstrisi kocaman şeyler

big machinery.

devasa makineler kullanıyor.

We use nets that are 20 miles long.

Uzunluğu 30 kilometreyi bulan ağlar kullanıyoruz.

We use longlines

Bir ya da iki milyon kancası

that have one million or two million hooks.

olan misinalar kullanıyoruz.

And we trawl,

Ve trol avcılığı yapıyoruz

which means to take something

yani,

the size of a tractor trailer truck

bir traktör tekerleği büyüklüğünde

that weighs thousands and thousands of pounds,

ve binlerce kilo ağırlığında

put it on a big chain,

kalın bir zincire takılmış

and drag it across the sea floor

bir ağı okyanus tabanında sürükleyerek

to stir up the bottom and catch the fish.

dibi karştırıp balık yakalıyoruz.

Think of it as

Şöyle düşünün

being kind of the bulldozing of a city

bir şehri buldozerlemek gibi

or of a forest,

veya bir ormanı

because it clears it away.

çünkü herşeyi silip süpürüyor.

And the habitat destruction

Ve yaşam alanlarının yok oluşu

is unbelievable.

inanılmaz.

This is a photograph,

Bu fotoğrafta

a typical photograph,

tipik bir fotoğraf,

of what the continental shelves

dünyanın kıta sahanlıklarından

of the world look like.

geriye kalanları görüyorsunuz.

You can see the rows in the bottom,

Dipteki sıraları görebilirsiniz

the way you can see the rows

tıpkı mısır ekilmek üzere

in a field that has just been plowed

yeni sürülmüş bir tarladaki

to plant corn.

uzun hendekler gibi.

What that was, was a forest of sponges and coral,

Burası eskiden, balıkların üremesi bakımından

which is a critical habitat

kritik öneme sahip

for the development of fish.

bir mercan ve sünger ormanıydı.

What it is now is mud,

Şimdiyse çamur.

and the area of the ocean floor

Ve bugün,

that has been transformed from forest

ormandan çamura,

to level mud, to parking lot,

park yerine dönüşen okyanus tabanı alanı

is equivalent to the entire area

insanlık tarihi boyunca

of all the forests

tüm dünyada

that have ever been cut down

kesilmiş tüm ormanların

on all of the earth

kapladığı alana

in the history of humanity.

eşit.

We've managed to do that

Bunu yapmayı sadece

in the last 100 to 150 years.

son 100 - 150 yılda becerdik.

We tend to think of oil spills

Petrol sızıntıları

and mercury

ve civa hakkında düşünmeye yatkınız.

and we hear a lot about plastic these days.

Ve plastik hakkında bu günlerde bir çok şey duyuyoruz.

And all of that stuff is really disgusting,

Ve bütün bu şeyler gerçekten iğrenç

but what's really insidious

ama asıl sinsi şey

is the biological pollution that happens

bütün bir ekosistem üzerinde

because of the magnitude of the shifts

neden olduğu

that it causes

değişikliklerden ötürü

to entire ecosystems.

biyolojik kirliliktir.

And I'm going to just talk very briefly

Şimdi size kısaca

about two kinds of biological pollution:

iki tür biyolojik kirlilikten bahsedeceğim.

one is introduced species

Birincisi yeni türlerin eko sisteme sokulmasından

and the other is what comes from nutrients.

ikincisi ise gıdalardan kaynaklanan biyolojik kirlilik.

So this is the infamous

İşte burada ünlü

Caulerpa taxifolia,

caulerpa taxifolia,

the so-called killer algae.

namı diğer katil yosun.

A book was written about it.

Bunun hakkında bir kitap da yazılmıştı.

It's a bit of an embarrassment.

Biraz utanç verici.

It was accidentally released

Monako'daki bir akvaryumdan

from the aquarium in Monaco,

yanlışlıkla salıverildiler.

it was bred to be cold tolerant

Soğuğa karşı dayanıklı olması için yetiştirildi,

to have in peoples aquaria.

insanların akvaryumunda bulunsun diye.

It's very pretty,

Oldukça hoş

and it has rapidly started

ve hızla yayılmaya başladı,

to overgrow

bio çeşitliliği

the once very rich

bir zamanlar çok zengin olan

biodiversity of the

Kuzeybatı Akdeniz'de

northwestern Mediterranean.

aşırı büyümeye başladı.

I don't know how many of you remember the movie

"The Little Shop of Horros" adlı filmi

"The Little Shop of Horrors,"

kaçınız hatırlar, bilmiyorum

but this is the plant of "The Little Shop of Horrors."

ama bu şey tam da o filmdeki canavar bitkidir.

But, instead of devouring the people in the shop,

Fakat dükkandaki insanları yemek yerine

what it's doing is overgrowing

yaptığı tek şey büyümek

and smothering

ve neredeyse

virtually all of the bottom-dwelling life

bütün kuzeybatı Akdeniz'in

of the entire northwestern

tabanda yaşayan canlılarını

Mediterranean Sea.

boğmaktır.

We don't know anything that eats it,

Bunu yiyen hiç bir şey bilmiyoruz.

we're trying to do all sorts of genetics

Bir şey yapılabileceğini bulmak için

and figure out something that could be done,

her türlü genetik şeyler yapıyoruz

but, as it stands, it's the monster from hell,

ama şu anda bu kimsenin ne yapacağını bilmediği

about which nobody knows what to do.

cehennemden gelen bir canavar.

Now another form of pollution

Şimdi diğer bir kirlilik türü

that's biological pollution

bu biyolojik kirlilik

is what happens from excess nutrients.

aşırı besinlerden kaynaklanır.

The green revolution,

Yeşil devrim,

all of this artificial nitrogen fertilizer, we use too much of it.

tüm bu yapay nitrojen gübreler, çok fazlasını kullandık.

It's subsidized, which is one of the reasons we used too much of it.

Teşvik edildiler, bu çok fazla kullanmamızın nedenlerinden biri.

It runs down the rivers,

Nehirlere akıyor

and it feeds the plankton,

ve planktonları besliyor.

the little microscopic plant cells

kıyısal sulardaki mikroskopik

in the coastal water.

bitki hücreleri.

But since we ate all the oysters

Ama tüm istiridyeleri yediğimiz için

and we ate all the fish that would eat the plankton,

ve plankton ile beslenen tüm balıkları yediğimiz için

there's nothing to eat the plankton

planktonu yiyen hiç bir şey yok.

and there's more and more of it,

Ve daha fazlası çok daha fazlası var.

so it dies of old age,

Bu yüzden yaşlılıktan ölüyorlar

which is unheard of for plankton.

Bu plankton için duyulmamış bir durum.

And when it dies, it falls to the bottom

Ve öldüğü zaman dibe çöküyor

and then it rots,

sonrada çürüyor.

which means that bacteria break it down.

Bu bakterilerin onu parçaladığı anlamına geliyor.

And in the process

Bu işlem sırasında

they use up all the oxygen,

bütün oksijeni kullanıyorlar.

and in using up all the oxygen

Ve bütün bu oksijenin kullanılmış olması

they make the environment utterly lethal

bu çevreyi oradan yüzüp uzaklaşamayan

for anything that can't swim away.

her şey için ölümcül hale getiriyor.

So, what we end up with

Ve elimizde kalan şey

is a microbial zoo

bakteriler ve denizanaları tarafından

dominated by bacteria

hükmedilen mikrobik bir

and jellyfish, as you see

hayvanat bahçesi.

on the left in front of you.

Burada sol taraftaki gibi.

And the only fishery left --

Ve kalan tek balık çitliği

and it is a commercial fishery --

ve ticari balık çiftliği,

is the jellyfish fishery

daha önce karideslerin olduğu yerde

you see on the right, where there used to be prawns.

bir denizanası çifliği.

Even in Newfoundland

Hatta Newfoundland'da bile

where we used to catch cod,

bir zamanlar morina yakaladığımız yerde

we now have a jellyfish fishery.

bile bir denizanası çiftliği var.

And another version of this sort of thing

Ve bu şeylerin başka bir türü de

is what is often called red tides

kırmızı dalga adını verdiğimiz

or toxic blooms.

zehirli patlamalar.

That picture on the left is just staggering to me.

Bu resim benim için şok edici.

I have talked about it a million times,

Hakkında milyonlarca kez konuştum

but it's unbelievable.

ama inanılmaz.

In the upper right of that picture on the left

Soldaki bu resmin sağ üst köşesinde

is almost the Mississippi Delta,

neredeyse Missisipi Deltası

and the lower left of that picture

ve sol altında da

is the Texas-Mexico border.

Teksas, Meksika sınırı var.

You're looking at the entire

Meksika körfezinin

northwestern Gulf of Mexico;

bütün kuzeybatısına bakmaktasınız.

you're looking at one toxic

Baktığınız şey balıkları

dinoflagellate bloom that can kill fish,

öldürebilen zehirli bir dinoflagellat patlaması.

made by that beautiful little creature

Sağda görünen bu küçük güzel canlı

on the lower right.

tarafından meydana geliyor.

And in the upper right you see this

Ve sağ üst köşede

black sort of cloud

bir tür siyah dumanın

moving ashore.

sahile doğru ilerlediğini görüyorsunuz.

That's the same species.

Bu aynı tür.

And as it comes to shore and the wind blows,

Sahile yaklaştıkça ve rüzgar estikçe

and little droplets of the water get into the air,

küçük su damlaları havalanıyor ve

the emergency rooms of all the hospitals fill up

Hastanelerin acilleri akut solunum problemleri

with people with acute respiratory distress.

olan insanlarla doluyor.

And that's retirement homes

Ve bunlar Florida'nın batısındaki

on the west coast of Florida.

huzurevleri.

A friend and I did this thing in Hollywood

Bir arkadaşımla beraber bu şeyi Hollywood'da yaptık

we called Hollywood ocean night,

ve adına da Hollywood okyanus gecesi dedik.

and I was trying to figure out how to

Ve aktörlere durumu nasıl

explain to actors what's going on.

açıklayacağımı düşünüyordum.

And I said,

Ve dedim ki

"So, imagine you're in a movie called 'Escape from Malibu'

" 'Malibu'dan Kaçış' adında bir filmde olduğunuzu düşüsün

because all the beautiful people have moved

çünkü tüm güzel insanlar

to North Dakota, where it's clean and safe.

temiz ve güvenli Kuzey Dakota'da taşındılar.

And the only people who are left there

Ve burada kalan insanlar

are the people who can't afford

sahilden uzaklaşmaya

to move away from the coast,

gücü yetmeyen insanlar

because the coast, instead of being paradise,

çünkü sahil cennet bir olmak yerine

is harmful to your health."

sağlığa zararlı."

And then this is amazing.

Bu ise daha da hayret verici.

It was when I was on holiday last early autumn in France.

Geçen sonbahar Fransa'da tatilde olduğum zamandı.

This is from the coast of Brittany,

Bu, şu yeşil yosunsu balçıkla

which is being enveloped

kaplanmakta olan

in this green, algal slime.

Brittany kıyısından.

The reason that it attracted so much attention,

Bu kadar dikkat çekmesinin sebebi,

besides the fact that it's disgusting,

iğrenç olması dışında,

is that sea birds flying over it

üzerinde uçan deniz kuşları

are asphyxiated by the smell and die,

kokudan dolayı boğulup öldüler

and a farmer died of it,

ve bir çiftçi bundan öldü.

and you can imagine the scandal that happened.

Ortaya çıkan skandalı tahmin edebilirsiniz.

And so there's this war

Dahası, çiftçiler

between the farmers

ve balıkçılar arasındaki

and the fishermen about it all,

bir savaş da var.

and the net result is that

Ve net sonuç

the beaches of Brittany have to be bulldozed of this stuff

Brittany'nin sahilleri düzenli olarak

on a regular basis.

buldozerle bu şeyden temizlenmeli.

And then, of course, there's climate change,

Ve tabii bir de iklim değişikliği var

and we all know about climate change.

ve hepimiz iklim değişikliğini biliyoruz.

I guess the iconic figure of it

Ve sanırım bunun simgeleşmiş hali

is the melting of the ice

kutup denizindeki

in the Arctic Sea.

buzun erimesi.

Think about the thousands and thousands of people who died

Kuzeybatı Geçidi'ni bulmaya çalışırken ölen binlerce

trying to find the Northwest Passage.

ve binlerce insanı düşünün.

Well, the Northwest Passage is already there.

Şey, Kuzeybatı hala orada.

I think it's sort of funny;

Düşünüyorum biraz komik

it's on the Siberian coast,

orada, Siberya sahilinde.

maybe the Russians will charge tolls.

Belki de Ruslar geçiş için para alacaklar.

The governments of the world

Dünyanın hükümetleri bu konuyu

are taking this really seriously.

çok ciddiye alıyorlar.

The military of the Arctic nations

Kutup devletlerinin askeriyeleri

is taking it really seriously.

çok ciddiye alıyorlar.

For all the denial of climate change

Ve hükümet liderlerinin iklim değişikliğini

by government leaders,

bütün inkarlarına rağmen

the CIA

C.I.A. (Merkezi İstihbarat Ajansı)

and the navies of Norway

Norveç donanması

and the U.S. and Canada, whatever

ve Birleşik Devletler ve Kanada, her neyse

are busily thinking about

bu kaçınılmazlık karşısında

how they will secure their territory

bölgelerini nasıl güvence altına

in this inevitability

alacaklarını düşünmekle

from their point of view.

meşguller.

And, of course, Arctic communities are toast.

Ve, doğal olarak, kutup toplulukları hikaye.

The other kinds of effects of climate change --

İklim değişikliğinin diğer etkileri --

this is coral bleaching. It's a beautiful picture, right?

bu mercanların beyazlaması. Çok güzel bir resim, doğru.

All that white coral.

Tüm bu beyaz mercan.

Except it's supposed to be brown.

Bir şey hariç: kahverengi olması gerekiyordu.

What happens is that

Olan şeyse şu:

the corals are a symbiosis,

mercanlar bir ortak yaşamdırlar

and they have these little algal cells

ve içlerinde yaşayan

that live inside them.

şu küçük alg hücreleri vardır.

And the algae give the corals sugar,

Ve alglar mercana şeker verir,

and the corals give the algae

ve mercan da alga

nutrients and protection.

besin ve korunma sağlar.

But when it gets too hot,

Ama çok sıcak olduğu zaman

the algae can't make the sugar.

alg şeker yapamaz.

The corals say, "You cheated. You didn't pay your rent."

Mercan da. "Beni kandırdın. Kiranı ödemedin" der.

They kick them out, and then they die.

Onları ve dışarı atarlar, sonra da ölürler.

Not all of them die; some of them survive,

Hepsi ölmez. Bazıları yaşar.

some more are surviving,

Bazıları yaşamaya devam ediyor

but it's really bad news.

ama bu aslında gerçekten kötü haber.

To try and give you a sense of this,

Bunun nasıl bir şey olduğunu

imagine you go camping in July

Temmuz ayında kampa gittiğinizi düşününün

somewhere in Europe or in North America,

Avrupa'da veya Kuzey Amerika'da bir yere

and you wake up the next morning, and you look around you,

ve ertesi sabah uyanıp etrafınıza bakıyorsunuz

and you see that 80 percent of the trees,

ve ağaçların yüzde 80'inin

as far as you can see,

gözün görebildiği yere kadar

have dropped their leaves and are standing there naked.

yapraklarını düşürmüşler ve orada öyle çıplak olarak duruyorlar.

And you come home, and you discover

Ve eve gelip keşfediyorsunuz ki

that 80 percent of all the trees

Avrupa ve Kuzey Amerika'daki

in North America and in Europe

ağaçların %80'i

have dropped their leaves.

yapraklarını kaybetmişler.

And then you read in the paper a few weeks later,

Ve bir kaç hafta sonra gazete de okuyorsunuz.

"Oh, by the way, a quarter of those died."

Oh, bu arada bunların bir çeyreği de öldüler.

Well, that's what happened in the Indian Ocean

Hint Okyanusu'nda 1980 El Nino

during the 1998 El Nino,

sırasında olan şeydi buydu.

an area vastly greater

Avrupa ve Kuzey Amerika'dan

than the size of North America and Europe,

çok daha büyük bir alanda

when 80 percent of all the corals bleached

mercanların %80'i beyazladı ve

and a quarter of them died.

bunların dörtte biri öldü.

And then the really scary thing

Ve tüm bunların

about all of this --

gerçekte en korkunç yanı,

the overfishing, the pollution and the climate change --

aşırı avlanmai kirlilik ve iklim değişikliği,

is that each thing doesn't happen in a vacuum.

bunlardan hiç biri bir boşlukta olmuyor

But there are these, what we call, positive feedbacks,

ama bunlar var, positif geribildirim dediğimiz şeyler.

the synergies among them

Aralarında bir sinerji var

that make the whole vastly greater

ve bu bütünü parçaların toplamından

than the sum of the parts.

çok daha büyük yapıyor.

And the great scientific challenge

Ve benim gibi bu konu üzerine düşünen

for people like me in thinking about all this,

insanlar için en büyük meydan okuma

is do we know how

acaba bu çömlek kırılınca

to put Humpty Dumpty back together again?

onu tekrar nasıl bir araya getirceğimizi biliyor muyuz?

I mean, because we, at this point, we can protect it.

Çünkü, demek istediğim bu noktada onu koruyabiliriz.

But what does that mean?

Peki ama bu ne demek?

We really don't know.

Aslında bilmiyoruz.

So what are the oceans going to be like

Peki o zaman 20 yada 50 yıl sonra

in 20 or 50 years?

okyanuslar nasıl olacak?

Well, there won't be any fish

Şey, hiç balık olmayacak

except for minnows,

küçük yem balıkları hariç

and the water will be pretty dirty,

ve su baya kirli olacak

and all those kinds of things

ve tüm bu tür şeyler,

and full of mercury, etc., etc.

ve civa vs. vs. ile dolu olacak.

And dead zones will get bigger and bigger

Ve ölü alanlar büyümeye ve daha büyümeye devam edecek

and they'll start to merge,

ve birleşecekler.

and we can imagine something like

Ve küresel, okyanus kıyılarının

the dead-zonification

ölüleşmesi

of the global, coastal ocean.

gibi bir şey düşünebiliriz.

Then you sure won't want to eat fish that were raised in it,

Bundan sonra eminim ki burada yetişen balığı

because it would be a kind of

yemek istemeyeceksiniz çünkü

gastronomic Russian roulette.

bu gastronomik bir Rus ruleti olur.

Sometimes you have a toxic bloom;

Bazen toksik bir patlama olur

sometimes you don't.

bazen olmaz.

That doesn't sell.

Bu pek satmaz.

The really scary things though

Ama asıl korkutucu şey

are the physical, chemical,

okyanus ile ilgili fiziksel

oceanographic things that are happening.

ve kimyasal şeylerdir.

As the surface of the ocean gets warmer,

Okyanus'un yüzeyi ısındıkça

the water is lighter when it's warmer,

su ısınır ve hafifler

it becomes harder and harder

ve okyanusun dönmesi

to turn the ocean over.

çok daha zor hale gelir.

We say it becomes

Biz buna çok daha katmanlaşmış

more strongly stratified.

deriz.

The consequence of that is that

Bunun sonucunda ise

all those nutrients

tüm o besinler,

that fuel the great anchoveta fisheries,

muhteşem ançuez çiftliklerini,

of the sardines of California

Kaliforniya'nın sardalyalarını,

or in Peru or whatever,

ya da Peru'nun ya herneyse,

those slow down

besleyen besinler yavaşlar

and those fisheries collapse.

ve o balık çiftlikleri çöker.

And, at the same time,

Ve aynı zamanda

water from the surface, which is rich in oxygen,

yüzeydeki, oksijen bakımından zengin su

doesn't make it down

aşağıya gidemez

and the ocean turns into a desert.

ve okyanus bir çöle döner.

So the question is: How are we all

Soru şu: Hepimiz buna

going to respond to this?

nasıl cevap vereceğiz?

And we can do

Ve bunu düzeltmek için

all sorts of things to fix it,

her türlü şeyi yapabiliriz

but in the final analysis,

ama eninde sonunda

the thing we really need to fix

asıl düzeltmemiz gereken şey

is ourselves.

kendimiziz.

It's not about the fish; it's not about the pollution;

Bu balık hakkında değil, kirlilik hakkında değil

it's not about the climate change.

iklim değişikliği hakkında da değil.

It's about us

Bu bizimle ilgili,

and our greed and our need for growth

bizimle ve açgözlülüğümüzle ve büyüme ihtiyacımızla

and our inability to imagine a world

ve şu anda yaşadığımız

that is different from the selfish world

bencil dünyanın dışında bir dünya

we live in today.

düşünememe eksikliğimizle ilgili.

So the question is: Will we respond to this or not?

Yani soru şu: Buna cevap verecek miyiz vermeyecek miyiz?

I would say that the future of life

Hayatın geleceği

and the dignity of human beings

ve insanlığın itibarı

depends on our doing that.

bunu yapmamıza bağlı.

Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim.