Jeremy Jackson: How we wrecked the ocean

Translator: Hồng Nguyễn Kim Reviewer: Quang Hoàng

Tôi là một nhà sinh thái học,

I'm an ecologist,

mostly a coral reef ecologist.

phần lớn nghiên cứu đá ngầm hình thành từ san hô

I started out in Chesapeake Bay

Tôi đã bắt đầu ở vịnh Chesapeake

and went diving in the winter

và lặn vào mùa đông

and became a tropical ecologist overnight.

và trở thành nhà sinh thái học nhiệt đới

And it was really a lot of fun

Và nó đã đem lại rất nhiều niềm vui

for about 10 years.

trong suốt 10 năm qua

I mean, somebody pays you

Ý tôi là, có ai đó sẽ chi tiền cho bạn

to go around and travel

để đi đến mọi nơi và du lịch

and look at some of the most

và chiêm ngưỡng 1 trong những

beautiful places on the planet.

địa điểm đẹp nhất trên thế giới

And that was what I did.

Và đó là những gì tôi làm.

And I ended up in Jamaica,

Tôi kết thúc ở Jamaica,

in the West Indies,

ở Tây Ấn,

where the coral reefs were really

nơi những dải đá ngầm san hô thực sự

among the most extraordinary, structurally,

là những thứ lạ thường, và có cấu trúc nhất

that I ever saw in my life.

mà tôi từng được thấy trong đời.

And this picture here,

Và bức ảnh đây

it's really interesting, it shows two things:

nó thực sự rất thú vị, nó cho thấy 2 điều sau:

First of all, it's in black and white

Đầu tiên, nó có màu đen trắng

because the water was so clear

bởi vì nước ở đây rất trong

and you could see so far,

và bạn có thể có được tầm nhìn xa

and film was so slow

và ngành công nghiệp làm phim phát triển rất chậm

in the 1960s and early 70s,

trong những năm 1960 đầu những năm 70

you took pictures in black and white.

bạn chụp ảnh đen trắng.

The other thing it shows you

Nó còn cho thấy

is that, although there's this beautiful

mặc dù có

forest of coral,

dải san hô tuyệt đẹp này,

there are no fish in that picture.

nhưng không hề có cá trong bức tranh này

Those reefs at Discovery Bay, Jamaica

Bãi đá ngầm này ở vịnh Discovery, Jaimaica

were the most studied coral reefs

từng được nghiên cứu nhiều nhất

in the world for 20 years.

trong vòng 20 năm.

We were the best and the brightest.

Chúng tôi từng là những người sáng giá nhất

People came to study our reefs from Australia,

Mọi người đến nghiên cứu bãi đá ngầm của chúng tôi ở Úc,

which is sort of funny

rất thú vị

because now we go to theirs.

vì bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu bãi đá ngầm của họ.

And the view of scientists

Và dưới cái nhìn của các nhà khoa học

about how coral reefs work, how they ought to be,

về cách dải đá ngầm san hô hoạt động

was based on these reefs

phụ thuộc vào những bãi đá ngầm

without any fish.

mà không có bất kì con cá nào

Then, in 1980,

Sau đó, vào năm 1980,

there was a hurricane, Hurricane Allen.

có 1 cơn bão, Bão Allen.

I put half the lab

Tôi đặt 1 nửa phòng thí nghiệm

up in my house.

trong nhà của tôi.

The wind blew very strong.

Gió thổi rất mạnh.

The waves were 25

Những con sóng cao tầm

to 50 feet high.

25 đến 50 feet

And the reefs disappeared, and new islands formed,

Và rồi bãi đá ngầm biến mất, và quần đảo mới được hình thành

and we thought, "Well, we're real smart.

và tôi nghĩ, "Chà, chúng tôi thật sự là thiên tài"

We know that hurricanes

Chúng tôi biết rằng những cơn bão

have always happened in the past."

luôn luôn xảy ra trong quá khứ."

And we published a paper in Science,

và chúng tôi cho xuất bản một tờ báo trên Science ( tạp chí Khoa học)

the first time that anybody ever

lần đầu tiên một người có thể

described the destruction

miêu tả được sự tàn phá

on a coral reef by a major hurricane.

dải đá ngầm san hô bởi cơn bão.

And we predicted what would happen,

Và chúng tôi đã dự đoán chuyện gì sẽ xảy ra,

and we got it all wrong.

chúng tôi đều sai.

And the reason was

Và lý do đó là

because of overfishing,

bởi vì việc đánh bắt cá quá mức,

and the fact that a last common grazer,

và thực tế 1 loài động vật cuối cùng,

a sea urchin, died.

loài nhím biển, đã chết

And within a few months

Trong vòng 1 vài tháng,

after that sea urchin dying, the seaweed started to grow.

sau việc nhím biển chết, loài tảo biển bắt đầu phát triển.

And that is the same reef;

Và đó là cùng 1 dải đá ngầm,

that's the same reef 15 years ago;

cùng là dải đá ngầm đó 15 năm trước,

that's the same reef today.

là dải đá ngầm ngày hôm nay

The coral reefs of the north coast of Jamaica

Dải đá ngầm san hô ở bờ biển phía bắc Jamaica

have a few percent live coral cover

có vài phần trăm san hô sống bao phủ

and a lot of seaweed and slime.

và nhiều tảo biển và bùn.

And that's more or less the story

Và nó nhiều hay ít hơn câu chuyện

of the coral reefs of the Caribbean,

về dải đá ngầm san hô ở Caribbean,

and increasingly, tragically,

và câu chuyện đầy bị thảm

the coral reefs worldwide.

của dải đá ngầm trên khắp thế giới.

Now, that's my little, depressing story.

Bây giờ, đó là mẩu chuyên nhỏ đầy chán nản

All of us in our 60s and 70s

Tất cả chúng tôi trong những năm 60 và 70

have comparable depressing stories.

có những câu chuyện đầy chán nản

There are tens of thousands

Có hàng chục ngàn

of those stories out there,

những câu chuyện ngoài kia

and it's really hard to conjure up

và nó thực sự khó để gợi lại

much of a sense of well-being,

nhiều cảm giác hạnh phúc

because it just keeps getting worse.

bởi vì nó cứ càng ngày càng tệ hơn.

And the reason it keeps getting worse

Và lý do tại sao nó cứ tệ hơn

is that after a natural catastrophe,

là bởi sau thảm họa thiên nhiên

like a hurricane,

như là 1 cơn bão

it used to be that there was

nó thường có

some kind of successional sequence of recovery,

1 số sự kiện liên tiếp của sự hồi sinh

but what's going on now is that

nhưng vấn đề đang xảy ra bây giờ là

overfishing and pollution and climate change

việc đánh bắt cá quá mức và ô nhiễm và biến đổi khí hậu

are all interacting

đều đang tương tác

in a way that prevents that.

theo 1 cách ngăn chặn sự hồi sinh đó

And so I'm going to sort of go through

Và vì vậy tôi sẽ đi sơ qua

and talk about those three

và nói về

kinds of things.

3 việc đó.

We hear a lot about

Chúng ta nghe rất nhiều về

the collapse of cod.

sự sụp đổ của cá tuyết.

It's difficult to imagine that

Khó có thể tưởng tượng được rằng

two, or some historians would say three world wars

hai hay vài nhà sử học cho rằng ba cuộc chiến tranh thế giới

were fought during the colonial era

diễn ra trong suốt thời kì thuộc địa

for the control of cod.

là để tranh giành cá tuyết.

Cod fed most of the people of Western Europe.

Cá tuyết cung cấp thức ăn cho hầu hết người Tây Âu,

It fed the slaves

và cả những người nô lệ

brought to the Antilles,

được đưa đến từ Antilles

the song "Jamaica Farewell" --

bài hát "Giã từ Jamaica" (Jamaica Farewell)

"Ackee rice salt fish are nice" --

"Cơm ackee với cá ướp muối thật tuyệt"--

is an emblem of the importance

là biểu tượng của tầm quan trọng

of salt cod from northeastern Canada.

của cá tuyết ướp muốn từ đông bắc Canada.

It all collapsed in the 80s and the 90s:

Tất cả sụp đổ vào những năm 80, 90

35,000 people lost their jobs.

35,000 người thất nghiệp

And that was the beginning

Và đó chỉ là sự bắt đầu

of a kind of serial depletion

của 1 loại suy giảm nối tiếp

from bigger and tastier species

từ các loài lớn hơn và ngon hơn

to smaller and not-so-tasty species,

đến nhỏ hơn và không thực sự ngon,

from species that were near to home

từ các loài gần nhà

to species that were all around the world,

đến những loài có thể tìm thấy khắp nơi trên thế giới

and what have you.

và bạn có cái gì.

It's a little hard to understand that,

Khá khó để hiểu được rằng

because you can go to a Costco in the United States

bởi vì bạn có thể đi đến Costo ở Mỹ

and buy cheap fish.

và mua cá với giá rẻ

You ought to read the label to find out where it came from,

Bạn nên đọc nhãn hiệu để xem nó đến từ đâu,

but it's still cheap,

nhưng nó vẫn thật sự rẻ

and everybody thinks it's okay.

và tất cả mọi người đều nghĩ thế là ổn.

It's hard to communicate this,

Khó có thể truyền đạt được điều này,

and one way that I think is really interesting

và 1 cách theo tôi nghĩ thật sự thú vị

is to talk about sport fish,

là nói về việc bắt cá (sportfish)

because people like to go out and catch fish.

bởi vì mọi người muốn ra ngoài và bắt cá

It's one of those things.

Đó là 1 trong những thứ đó.

This picture here shows the trophy fish,

Bức ảnh này cho thấy chiến lợi phẩm cá

the biggest fish caught

con cá to nhất được đánh bắt

by people who pay a lot of money

bởi những người trả nhiều tiền

to get on a boat,

để lên 1 chiếc thuyền

go to a place off of Key West in Florida,

đến 1 nơi của vùng biển Key West ở Floria,

drink a lot of beer,

uống nhiều bia

throw a lot of hooks and lines into the water,

ném cần câu xuống nước

come back with the biggest and the best fish,

trở lại với những con cá to và tuyệt nhất

and the champion trophy fish

và chiếc cúp vô địch cá

are put on this board, where people take a picture,

được đặt trên tấm bảng nơi mọi người chụp ảnh

and this guy is obviously

và người đàn ông này rõ ràng

really excited about that fish.

rất phấn khích về những con cá đó.

Well, that's what it's like now,

Well, đó là những gì xảy ra hiện nay

but this is what it was like in the 1950s

nhưng những gì xảy ra những năm 1950

from the same boat in the same place

cũng chiếc thuyền ấy cũng ở nơi ấy

on the same board on the same dock.

trên cùng 1 chiếc bảng trên cùng bến tàu.

The trophy fish

Chiến lợi phẩm cá

were so big

đã từng rất lớn

that you couldn't put any of those small fish up on it.

đến nỗi mà bạn không thể đặt bất kì con cá nhỏ nào trên đó

And the average size trophy fish

Và kích cỡ trung bình của chiến lợi phẩm

weighed 250 to 300 pounds, goliath grouper,

nặng 250 đên 300 pounds, những con cá mú khổng lồ

and if you wanted to go out and kill something,

và nếu bạn muốn đi đâu đó và giết cái gì đó,

you could pretty much count on

bạn có thể dựa vào khá nhiều

being able to catch one of those fish.

khả năng bắt được 1 trong những con cái đó

And they tasted really good.

Và vị của chúng thực sự rất ngon

And people paid less in 1950 dollars

Mọi người phải trả ít hơn vào năm 1950

to catch that

để đánh bắt nó

than what people pay now

hơn số tiền phải chi ra bây giờ

to catch those little, tiny fish.

để đánh bắt những con cá nhỏ

And that's everywhere.

Và nó ở khắp nơi

It's not just the fish, though,

Không phải chỉ là

that are disappearing.

những con cái biến mất.

Industrial fishing uses big stuff,

Ngành công nghiệp cá sử dụng những vật liệu lớn

big machinery.

máy móc lớn.

We use nets that are 20 miles long.

Chúng ta sử dụng những chiếc lưới dài 20 dặm

We use longlines

Chúng ta sử dụng những dây câu dài

that have one million or two million hooks.

có 1 triệu hay 2 triệu lưỡi câu.

And we trawl,

Và chúng ta rà lưới

which means to take something

điều đó có nghĩa là lấy cái gì đó

the size of a tractor trailer truck

mà kích cỡ của 1 xe tải nối móc

that weighs thousands and thousands of pounds,

nặng hàng ngàn ngàn pounds

put it on a big chain,

đặt nó trên 1 dây xích lớn

and drag it across the sea floor

và kéo lê nó dưới mặt biển

to stir up the bottom and catch the fish.

kích thích cá dưới đáy biển và bắt chúng

Think of it as

Nghĩ về nó như

being kind of the bulldozing of a city

1 kiểu san bằng tất cả mọi thứ trong thành phố,

or of a forest,

hay trong rừng

because it clears it away.

bởi vì nó thực sự dọn sạch tất cả

And the habitat destruction

Và sự phá hủy môi trường sống

is unbelievable.

thật không thể tin được

This is a photograph,

Đây là 1 bức ảnh

a typical photograph,

1 bức ảnh điển hình

of what the continental shelves

của những thềm lục địa

of the world look like.

trên thế giới trông như thế nào.

You can see the rows in the bottom,

Bạn có thể thấy những hàng kéo ở dưới đáy biển

the way you can see the rows

bạn có thể nhìn những hàng ấy như là

in a field that has just been plowed

trên cánh đồng vừa được cày xới

to plant corn.

để trồng ngô

What that was, was a forest of sponges and coral,

Nó từng là gì, là 1 cánh rừng bọt biển và san hô,

which is a critical habitat

là môi trường sống quan trọng

for the development of fish.

cho sự phát triển của cá.

What it is now is mud,

Bây giờ tất cả chỉ còn lại bùn

and the area of the ocean floor

và vùng đất dưới đáy biển

that has been transformed from forest

bị chuyển hóa từ rừng

to level mud, to parking lot,

thành bùn, thành bãi đỗ xe

is equivalent to the entire area

tương đương với toàn bộ khu vực

of all the forests

của tất cả cánh rừng

that have ever been cut down

bị chặt sạch

on all of the earth

trên hành tinh này

in the history of humanity.

trong lịch sử loài người.

We've managed to do that

Chúng ta đã làm điều đó

in the last 100 to 150 years.

trong vòng 100-150 năm qua

We tend to think of oil spills

Chúng ta có xu hướng nghĩ về sự cố tràn dầu

and mercury

và thủy ngân

and we hear a lot about plastic these days.

và gần đây chúng ta nghe rất nhiều về nhựa.

And all of that stuff is really disgusting,

Và những thứ đó thực sự rất kinh tởm

but what's really insidious

nhưng cái gì mới thực sự nguy hiểm

is the biological pollution that happens

đó là ô nhiễm sinh học xảy ra

because of the magnitude of the shifts

bởi vì do lượng lớn của sự thay đổi

that it causes

mà ảnh hưởng đến

to entire ecosystems.

toàn bộ hệ sinh thái

And I'm going to just talk very briefly

và tôi sẽ chỉ nói rất ngắn gọn

about two kinds of biological pollution:

về 2 loại ô nhiễm sinh học:

one is introduced species

1 là những loài đã được giới thiệu ở trước

and the other is what comes from nutrients.

và loài còn lại từ những chất dinh dưỡng.

So this is the infamous

Vì vậy đây là loài

Caulerpa taxifolia,

cỏ biển Caulerpa

the so-called killer algae.

còn được gọi là tảo chết người

A book was written about it.

1 cuốn sách đã từng viết về nó.

It's a bit of an embarrassment.

Nó là 1 sự đáng xấu hổ

It was accidentally released

Nó đã vô tình được thải ra

from the aquarium in Monaco,

từ 1 bể nuôi cá ở Monaco.

it was bred to be cold tolerant

Nó được lai tạo trở thành sinh vật chịu lạnh

to have in peoples aquaria.

có trong những bế nuôi cá của con người

It's very pretty,

Nó rất đẹp

and it has rapidly started

và nó bắt đầu nhanh chóng

to overgrow

phát triển

the once very rich

chỉ 1 lần rất nhiều

biodiversity of the

đa dạng sinh học

northwestern Mediterranean.

ở phía tây bắc Mediterranean.

I don't know how many of you remember the movie

Tôi không biết bao nhiêu bạn nhớ bộ phim

"The Little Shop of Horrors,"

"The Little Shop of Horrors," (Cửa hiệu nhỏ đáng sợ)

but this is the plant of "The Little Shop of Horrors."

nhưng đây là sinh vật trong bộ phim đó

But, instead of devouring the people in the shop,

Nhưng thay vì ăn ngấu nghiến con người trong cửa hàng đó,

what it's doing is overgrowing

cái nó làm là cứ mọc tràn lan

and smothering

và phủ kín

virtually all of the bottom-dwelling life

hầu như tất cả sự sống

of the entire northwestern

của toàn bộ phía tây bắc

Mediterranean Sea.

vùng biển Mediterranean.

We don't know anything that eats it,

Chúng tôi không biết bất cứ thứ gì ăn nó

we're trying to do all sorts of genetics

chúng tôi cố gắng phân tích mọi loại di truyền học

and figure out something that could be done,

và tìm ra cái gì đó có thể được hoàn thành

but, as it stands, it's the monster from hell,

nhưng, căn cứ vào thực tế, nó là con quái vật từ địa ngục

about which nobody knows what to do.

mà không 1 ai biết phải làm gì

Now another form of pollution

Bây giờ 1 kiểu khác của ô nhiễm môi trường

that's biological pollution

Đó là ô nhiễm sinh học

is what happens from excess nutrients.

là những cái xảy ra từ những chất dinh dưỡng dư thừa.

The green revolution,

Cuộc cách mạng xanh,

all of this artificial nitrogen fertilizer, we use too much of it.

tất cả phân bón hóa học nhân tạo, chúng ta sử dụng nó quá nhiều.

It's subsidized, which is one of the reasons we used too much of it.

Nó được bao cấp đó là lí do chúng ta sử dụng nó quá nhiều.

It runs down the rivers,

Nó được thải xuống sông,

and it feeds the plankton,

và nó ăn những sinh vật phù du

the little microscopic plant cells

những tế bào thực vật cực nhỏ

in the coastal water.

ở vùng lãnh hải.

But since we ate all the oysters

Nhưng kể từ khi chúng ta bắt đầu ăn tất cả các loại hàu

and we ate all the fish that would eat the plankton,

và tất cả các loại cá, những con vật ăn động vật phù du

there's nothing to eat the plankton

không còn 1 sinh vật nào ăn động vật phù du ấy nữa

and there's more and more of it,

và nó lại phát triển ngày càng nhiều

so it dies of old age,

vì thế chúng sẽ chết già

which is unheard of for plankton.

cái chưa từng xảy ra với động vật phù du

And when it dies, it falls to the bottom

Và khi nó chết, nó rơi xuống đáy biển

and then it rots,

và rồi nó thối rữa

which means that bacteria break it down.

điều đó có nghĩa là vi khuẩn phân hủy nó.

And in the process

Và trong quá trình

they use up all the oxygen,

chúng sử dụng hết tất cả lượng oxy,

and in using up all the oxygen

và khi sử dụng hết oxy

they make the environment utterly lethal

chúng làm cho môi trường trở nên hoàn toàn nguy hiểm chết người

for anything that can't swim away.

cho bất kì sinh vật nào không thể bơi đi

So, what we end up with

Vì vậy, cái chúng tôi hướng đến

is a microbial zoo

là một vườn thú của vi sinh vật

dominated by bacteria

được thống trị bởi vi khuẩn

and jellyfish, as you see

và sứa, như các bạn thấy

on the left in front of you.

bên trái trước mắt bạn

And the only fishery left --

Nghề đánh bắt cá còn lại--

and it is a commercial fishery --

nghề cá thương mại--

is the jellyfish fishery

đó là đánh bắt sứa

you see on the right, where there used to be prawns.

bạn thấy phía bên phải, nơi đã từng đánh bắt tôm

Even in Newfoundland

Kể cả ở đảo Newfoundland

where we used to catch cod,

nơi chúng ta từng bắt cá tuyết

we now have a jellyfish fishery.

giờ đây chúng ta có nền công nghiệp sứa.

And another version of this sort of thing

Và phiên bản khác của loại này

is what is often called red tides

là cái thường được gọi là thủy triều đỏ

or toxic blooms.

hay hoa độc.

That picture on the left is just staggering to me.

Bức ảnh phía bên trái vừa mới làm tôi choáng váng

I have talked about it a million times,

Tôi đã nói về điều này hàng triệu lần

but it's unbelievable.

nhưng vẫn không thể tin được

In the upper right of that picture on the left

Ở bức tranh bên phải phía trên

is almost the Mississippi Delta,

ở bên trái gần như là đồng bằng Mississipi

and the lower left of that picture

và vẫn bức tranh đó phía bên trái thấp hơn

is the Texas-Mexico border.

là biên giới giữa Taxas và Mexico

You're looking at the entire

Bạn đang nhìn toàn bộ

northwestern Gulf of Mexico;

phía tây bắc vịnh Mexico

you're looking at one toxic

bạn đang nhìn

dinoflagellate bloom that can kill fish,

1 bông hoa tảo chứa độc cái có thể giết chết cá

made by that beautiful little creature

được tạo ra bởi sinh vật nhỏ bé xinh đẹp này

on the lower right.

bức tranh dưới phía bên phải

And in the upper right you see this

Và ở bức tranh bên phải phía trên bạn có thể thấy

black sort of cloud

đám mây đen

moving ashore.

đang di chuyển lên bờ

That's the same species.

Đó là cùng 1 loài sinh vật

And as it comes to shore and the wind blows,

Bởi vì nó di chuyển vào bờ và gió thì thổi

and little droplets of the water get into the air,

và hơi nước bốc hơi hòa vào không khí

the emergency rooms of all the hospitals fill up

phòng cấp cứu của bệnh viện thì quá tải

with people with acute respiratory distress.

với những người bị bệnh hô hấp cấp tính.

And that's retirement homes

Và đó là viện dưỡng lão

on the west coast of Florida.

ở bờ biển phía tây Floria.

A friend and I did this thing in Hollywood

1 người bạn và tôi đã làm điều này ở Hollywood

we called Hollywood ocean night,

chúng tôi gọi đó là đêm đại dương Hollywood

and I was trying to figure out how to

và tôi cố gắng tìm ra làm sao để

explain to actors what's going on.

giải thích cho dàn diễn viên chuyện gì đang xảy ra

And I said,

Và tôi nói,

"So, imagine you're in a movie called 'Escape from Malibu'

"Tưởng tượng bạn đang ở trong bộ phim 'Thoát khỏi malibu'

because all the beautiful people have moved

bởi vì tất cả những người tuyệt vời đã di chuyển

to North Dakota, where it's clean and safe.

đến phía bắc Dakota, nơi sạch và an toàn

And the only people who are left there

Và những người bị bỏ lại

are the people who can't afford

đều là những người không đủ khả năng

to move away from the coast,

rời khỏi bờ biển

because the coast, instead of being paradise,

bởi vi bờ biển, thay vì là 1 thiên đường

is harmful to your health."

thì nó lại có hại cho sức khỏe của bạn"

And then this is amazing.

Và rồi thật đáng kinh ngạc

It was when I was on holiday last early autumn in France.

Đó là khi tôi đang đi nghỉ mùa thu năm ngoái ở Pháp.

This is from the coast of Brittany,

Từ bờ biển của Brittany,

which is being enveloped

cái mà được bao bọc bởi

in this green, algal slime.

màu xanh lá, chất nhớt của tảo.

The reason that it attracted so much attention,

Lý do nó thu hút rất nhiều sự chú ý

besides the fact that it's disgusting,

bên cạnh sự thật rằng nó thật kinh tởm

is that sea birds flying over it

đó là những con chim biển bay ở trên

are asphyxiated by the smell and die,

bị ngat thở bởi mùi hôi và chúng chết

and a farmer died of it,

và 1 người nông dân đã chết bởi thứ đó

and you can imagine the scandal that happened.

và bạn có thể tưởng tượng được vụ bê bối xảy ra

And so there's this war

và vì thế xảy ra cuộc chiến

between the farmers

giữa những người nông dân

and the fishermen about it all,

và người đánh cá về việc đó,

and the net result is that

và kết quả ròng là

the beaches of Brittany have to be bulldozed of this stuff

bãi biển Brittany cần phải làm sạch những thứ này

on a regular basis.

1 cách thường xuyên.

And then, of course, there's climate change,

Và sau đó, dĩ nhiên, xảy ra biến đổi khí hậu

and we all know about climate change.

và tất cả chúng ta đều biết về biến đổi khí hậu.

I guess the iconic figure of it

Tôi đoán hình mẫu của nó

is the melting of the ice

là việc băng tan

in the Arctic Sea.

ở Bắc Băng Dương

Think about the thousands and thousands of people who died

Nghĩ về hàng nghìn nghìn người đã chết

trying to find the Northwest Passage.

cố gắng tìm đường hướng tây bắc

Well, the Northwest Passage is already there.

Well, hướng tây bắc đã luôn ở đó

I think it's sort of funny;

Tôi nghĩ nó khá hài hước,

it's on the Siberian coast,

trên bờ biển Siberian

maybe the Russians will charge tolls.

có lẽ người Nga sẽ tính lệ phí cầu đường.

The governments of the world

Chính quyền trên toàn thế giới

are taking this really seriously.

coi chuyện này thực sự nghiêm trọng

The military of the Arctic nations

Quân đội ở các quốc gia tại Bắc Cực

is taking it really seriously.

thực sự nghiêm túc với điều này

For all the denial of climate change

Cho tất cả sự phủ nhận về biến đổi khí hậu

by government leaders,

bởi người đứng đầu chính phủ

the CIA

CIA

and the navies of Norway

và Hải quân của Na Uy

and the U.S. and Canada, whatever

và Mỹ và Canada,

are busily thinking about

tất cả đều miệt mài suy nghĩ

how they will secure their territory

làm thế nào để họ bảo toàn lãnh thổ của mình

in this inevitability

trong sự tất yếu

from their point of view.

từ quan điểm của họ

And, of course, Arctic communities are toast.

Và, dĩ nhiên, cộng đồng người Bắc Cực ăn mừng về điều đó.

The other kinds of effects of climate change --

Loại khác bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu

this is coral bleaching. It's a beautiful picture, right?

Đây là tẩy trắng san hô. Nó là 1 bức tranh đẹp, đúng không?

All that white coral.

Tất cả đó là san hô trắng

Except it's supposed to be brown.

Ngoại trừ nó bản chất là màu nâu

What happens is that

Chuyện gì đã xảy ra vậy.

the corals are a symbiosis,

san hô là loài cộng sinh

and they have these little algal cells

và chúng có những tế bào tảo nhỏ

that live inside them.

sống bên trong chúng.

And the algae give the corals sugar,

Và tảo cung cấp cho san hô đường

and the corals give the algae

và san hô cho tảo

nutrients and protection.

chất dinh dưỡng và sự bảo vệ.

But when it gets too hot,

Nhưng khi nhiệt độ trở nên quá nóng,

the algae can't make the sugar.

tảo không thể tạo ra đường

The corals say, "You cheated. You didn't pay your rent."

San hô nói "Mày lừa tao. Mày đã không trả tiền thuê nhà."

They kick them out, and then they die.

Chúng đá tảo ra và rồi chúng chết

Not all of them die; some of them survive,

Không phải tất cả đều chết, 1 số vẫn sống

some more are surviving,

1 số vẫn đang tồn tại

but it's really bad news.

nhưng đó thực sự là tin xấu

To try and give you a sense of this,

Hãy thử và cảm nhận cảm giác này

imagine you go camping in July

tưởng tượng bạn đi cắm trại vào tháng 7

somewhere in Europe or in North America,

nơi nào đó ở châu Âu hoặc Bắc Mỹ

and you wake up the next morning, and you look around you,

và bạn tỉnh dậy vào sáng hôm sau, nhìn xung quanh

and you see that 80 percent of the trees,

và bạn thấy 80% cây cối

as far as you can see,

trong tầm mắt của bạn

have dropped their leaves and are standing there naked.

đã rụng hết là và đang trơ trụi

And you come home, and you discover

Và bạn về nhà, và khám phá ra

that 80 percent of all the trees

80% của tất cả cây cối

in North America and in Europe

ở Bắc Mỹ và ở châu Âu

have dropped their leaves.

đã rụng hết lá

And then you read in the paper a few weeks later,

Và rồi bạn đọc báo vài tuần trước

"Oh, by the way, a quarter of those died."

"oh, nhân tiện, 1/4 chúng đã chết."

Well, that's what happened in the Indian Ocean

Well, đó là điều đã xảy ra ở Ấn Độ Dương

during the 1998 El Nino,

giữa thời kì El Nino năm 1998

an area vastly greater

1 khu vực lớn hơn rất nhiều

than the size of North America and Europe,

so với kích cỡ của bắc Mỹ và châu Âu,

when 80 percent of all the corals bleached

khi 80% san hô bị tẩy trắng

and a quarter of them died.

và 1/4 chúng chết

And then the really scary thing

Và rồi thứ thật sự đáng sợ

about all of this --

về tất cả điều đó--

the overfishing, the pollution and the climate change --

về nạn đánh bắt cá quá mức, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu

is that each thing doesn't happen in a vacuum.

đó là mỗi thứ đều không xảy ra trong vô nghĩa.

But there are these, what we call, positive feedbacks,

Nhưng đó, chúng ta gọi là gì, phản hồi tích cực

the synergies among them

sự đồng tâm hiệp lực giữa họ

that make the whole vastly greater

Làm cho toàn bộ tuyệt vời hơn

than the sum of the parts.

Tổng từng phần lại.

And the great scientific challenge

Và thử thách khoa học

for people like me in thinking about all this,

Cho những người như tôi suy nghĩ về việc đó

is do we know how

đó là làm cho chúng tôi biết

to put Humpty Dumpty back together again?

Làm sao để đưa Humpty Dumpty trở lại cùng nhau 1 lần nữa

I mean, because we, at this point, we can protect it.

Ý tôi là, bởi vì chúng ta tại thời điểm này, chúng ta có thể bảo vệ nó

But what does that mean?

nhưng điều đó có nghĩa là gì?

We really don't know.

Chúng ta thật sự không biết.

So what are the oceans going to be like

Đại dương sẽ trông như thế nào

in 20 or 50 years?

Trong 20 hay 50 năm tới?

Well, there won't be any fish

Well, sẽ không còn bất kì con cá nào

except for minnows,

Ngoại trừ cá tuế

and the water will be pretty dirty,

Và dòng nước sẽ rất bẩn,

and all those kinds of things

tất cả những thứ đó

and full of mercury, etc., etc.

Và cả tràn đầy toàn thuỷ ngân, ...

And dead zones will get bigger and bigger

Và vùng nguy hiểm sẽ ngày càng rộng hơn

and they'll start to merge,

Và chúng sẽ bắt đầu hợp nhất lại

and we can imagine something like

Và chúng ta có thể tưởng tượng ra những thứ như

the dead-zonification

Vùng đất chết

of the global, coastal ocean.

Của toàn thế giới, bờ đại dương.

Then you sure won't want to eat fish that were raised in it,

Bạn có chắc sẽ không muốn ăn cá được phát triển trong môi trường đó

because it would be a kind of

Bởi vì nó sẽ trở thành trò chơi

gastronomic Russian roulette.

roulette (trò chơi của người Nga, bỏ 1 viên đạn vào ổ súng lục và bắn lần lượt, xác suất chết là 1/6)

Sometimes you have a toxic bloom;

Đôi khi bạn bạn có 1 bông hoa độc,

sometimes you don't.

đôi khi lại không.

That doesn't sell.

Cái không để bán.

The really scary things though

Mặc dù cái thực sự đáng sợ

are the physical, chemical,

đó là vật chất, hóa học,

oceanographic things that are happening.

những thứ thuộc hải dương học đang diễn ra.

As the surface of the ocean gets warmer,

Bởi vì mặt biển đang dần trở nên ấm lên,

the water is lighter when it's warmer,

nước biển sáng hơn khi thời tiết ấm lên

it becomes harder and harder

nó trở thành ngày càng khó khăn hơn

to turn the ocean over.

để đưa đại dương trở lại bình thường.

We say it becomes

Chúng ta nói nó trở nên

more strongly stratified.

thỏa mãn hơn

The consequence of that is that

Kết quả đó là

all those nutrients

tất cả chất dinh dưỡng

that fuel the great anchoveta fisheries,

cái khích động nghề mắm cá phát triển

of the sardines of California

của giống cá mòi ở California

or in Peru or whatever,

hay ở Peru hay ở bất kì đâu,

those slow down

chậm lại

and those fisheries collapse.

và nghề cá sụp đổ

And, at the same time,

Và, cùng thời điểm đó

water from the surface, which is rich in oxygen,

nước từ mặt biển, nơi giàu oxy,

doesn't make it down

không cung cấp đủ để làm trời mưa

and the ocean turns into a desert.

và đại dương sẽ biến thành sa mạc.

So the question is: How are we all

Vì thế câu hỏi là:

going to respond to this?

Tất cả chúng ta làm thế nào để đối phó với nó?

And we can do

Và chúng ta

all sorts of things to fix it,

làm tất cả những gì có thể để sửa sai,

but in the final analysis,

nhưng trong bản phân tích cuối cùng,

the thing we really need to fix

cái chúng ta thực sự cần thiết phải sửa

is ourselves.

đó chính là mỗi bản thân chúng ta.

It's not about the fish; it's not about the pollution;

Không phải về cá, không phải về ô nhiễm môi trường

it's not about the climate change.

không phải về biến đổi khí hậu

It's about us

Đó là chính chúng ta

and our greed and our need for growth

và lòng tham của chúng ta và cả sự cần thiết để phát triển

and our inability to imagine a world

và chúng ta không có khả năng có thể tưởng tượng được 1 thế giới

that is different from the selfish world

khác với thế giới của sự ích kỉ

we live in today.

mà chúng ta sống ngày nay

So the question is: Will we respond to this or not?

Vì vậy câu hỏi là: Liệu chúng ta sẽ đối phó với nó hay không?

I would say that the future of life

Tôi sẽ nói rằng tương lai

and the dignity of human beings

và nhân cách của con người

depends on our doing that.

phụ thuộc vào điều đó

Thank you. (Applause)

Cảm ơn (Vỗ tay)