Why 1.5 billion people eat with chopsticks | Small Thing Big Idea, a TED series

Transcriber: TED Translators admin

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

It is such a sort of instrumental part

Mutfak kültürümüzün o kadar etkili bir parçası ki

of our cooking vocabulary, in terms of the utensils.

And it was like, that's interesting,

Kendimize diyoruz ki ne kadar da ilginç,

there are people who live without chopsticks.

yemek çubukları olmadan yaşayan insanlar var.

[Small Thing.]

[Küçük şey.]

[Big Idea.]

[Büyük fikir.]

Chopsticks are a pair of two long sticks

Yemek çubukları tek elle yemek için kullanılan iki uzun çubuk.

used to eat things with one hand.

Holding chopsticks is a little bit like holding a pencil,

Onları tutmak aslında bir bakıma kalem tutmak gibi,

except that you have two of them

ama iki tane var

and you move them together in a pincer movement.

ve onları bir kıskaç gibi kullanmanız gerek.

Most of them are made out of wood. They're also made out of plastic, bamboo,

Çoğu ahşaptan yapılıyor.

Ama plastik, bambu, yeşim, altın, gümüş ve hatta fildişinden bile yapılıyor,

jade, gold, silver and even ivory,

though I think that's not so cool anymore.

bu artık pek popüler olmasa da.

Chopsticks are really well designed for eating small bits of food.

Yemek çubukları küçük lokmalar yemek için çok iyi tasarlanmış.

They're good for picking up noodles.

Makarnalar için oldukça ideal.

If you're skilled, you can eat rice,

Yetenekliyseniz pirinç de yiyebilirsiniz,

pick up dumplings, pieces of meat.

köfte ve parça et de.

There are some no-nos with chopsticks.

Çubuklarla hiç yapmamanız gerekenler,

You should not use the chopsticks like drumsticks,

onu bir trampet sopası gibi kullanmak,

which I know is tempting.

insanın yapası geliyor.

You don't want to stick chopsticks into a bowl of rice face-up.

Çubuklarınızı pirinç pilavınızın ortasına saplamak.

And the reason for that is it actually looks like a bowl of incense,

Bunun da sebebi aslında böyle yapınca tütsüye benzemesi

so it sort of echoes death.

ve bu da ölümü anımsatıyor.

Chopsticks are used in a huge portion of the world,

Yemek çubukları dünyanın büyük bölümünde kullanılıyor,

across much of Asia, about 1.5 billion people

Asya'nın çoğu, 1,5 milyon insan

are covered in the chopsticks sphere.

bu gruba dâhil.

Different cultures have slightly different variations of chopsticks.

Farklı kültürlerin nispeten farklı yemek çubukları var.

Chinese chopsticks will tend to be long and round,

Çin çubukları uzun ve dairesel olurken

Korean chopsticks are flatter and often made of metal

Kore çubukları daha düz ve genelde metalden oluyor,

and Japanese chopsticks tend to be round

Japon çubukları ise yuvarlak

and very, very pointy.

ve ucu sivri yapılıyor.

While chopsticks are actually really commonplace

Yemek çubukları bugün Amerikan toplumuna yer etmişse de

in American society today,

there was definitely a time in the late 1800s

1800'lerin sonunda bir dönem,

where this idea that Asian men,

çubuklarla yemek yedikleri için Asyalı erkeklerin

because they ate rice with sticks,

were of a different quality than American men,

Amerikalı erkeklerden farklı kalitede olduğu düşüncesi vardı

who ate proper meat with a knife and fork.

çünkü Amerikalılar çatal ve bıçak kullanırdı.

But when China and the United States

Fakat ABD ve Çin 1970'lerde diplomatik ilişkilere başladığında

began their diplomatic engagement in the 1970s,

Richard Nixon, Henry Kissinger,

Richard Nixon, Henry Kissinger çubuklarla yemek yemeyi denedi.

had to practice eating with chopsticks.

What's been really interesting to see

Burada ilginç olan şey

is that as Asian cuisine has moved from the East into the West,

Asya mutfak kültürünün Doğu'dan Batı'ya geçisini izlemekti.

chopsticks have become part of the experience.

Yemek çubukları da bunun bir parçasıydı.

There's evidence of chopsticks as long ago as the Shang dynasty,

Çubukların tarihinin Shang hanedanına kadar gittiğine dair kanıtlar var,

which is about 3000 years ago,

yaklaşık 3000 yıl öncesi yani

and they loved tripods during the Shang dynasty.

ve Shang zamanında tripod çok sevilirdi.

So when you cook with these big tripods,

Yani bu bütük tripodlarla yemek yaptığınızda

chopsticks were actually really useful,

yemek çubukları çok faydalı oluyordu

because it was a way for you to stir and to reach

çünkü kaynayan suyun başında yanmamak için

without getting burned as the water was boiling

uzanıp karıştırmakta çubuklar çok işe yarıyordu.

in these really big pots.

Chinese culture has knives and has forks.

Çin kültüründe bıçak ve çatal da var.

It uses them in many cases for cooking.

Mutfakta da sıklıkla kullanılıyor.

But in terms of like what moved into the dining room,

Ama yemek masasına gelen şeyi sorarsanız

it was the chopsticks.

yemek çubukları derim.

One of the things about Asian cooking

Asya mutfağıyla ilgili bir şey de

is that it often comes in very small pieces.

yemeklerin küçük parçalar halinde gelmesi.

And I think part of that has to do with the fact

Sanırım bunun sebeplerinden biri

that it's actually a lot more energy-efficient

hızlı pişen küçük parçaların enerjiden tasarruf ettirmesi.

to cook little pieces quickly.

But also, then you don't have to cut them.

Ama kesmeniz de gerekiyor tabii.

So you have a circular influence,

Yani döngüsel bir etki var;

where the type of food that is cooked allows people to use chopsticks,

pişen yiyeceğin türü çubuk kullanılmasına izin veriyor

and then the fact that you have chopsticks influences the food that you can cook.

ve aynı zamanda çubuklar pişecek yemek üzerinde de etkili.

But at the same time, chopsticks reflect the communal nature of eating food.

Bir de bu çubuklar yemek yemenin toplumsa doğasını yanısıtıyor.

You'll have these dishes that you put in the middle,

Ortaya koyduğunuz yemekler var,

it's very family style.

tam bir aile tarzı.

You go in with your chopsticks,

Çubuklarınızla başlıyorsunuz,

and you put it on your rice, and then you eat individually.

sonra pirince daldırıyorsunuz ve sonra da bireysel yiyorsunuz.

There's actually a famous sort of legend

Ünlü bir efsane var,

where everyone has these really, really long chopsticks,

herkesin gerçekten çok uzun yemek çubukları var,

like way too long for them to feed themselves.

o kadar uzun ki kendilerini besleyemiyorlar.

And so in hell, everyone starves,

O yüzden cehennemde herkes aç kalıyor

because they can't pick up food and put it in their mouths.

çünkü yiyecekleri kıstırıp ağızlarına götüremiyorlar.

But in heaven, people take the same chopsticks

Ama cennette insanlar aynı çubukları kullanıp

and then feed each other.

birbirlerini besliyorlar.