Why 1.5 billion people eat with chopsticks | Small Thing Big Idea, a TED series

Transcriber: TED Translators admin

Translator: Trinh Hà Reviewer: Nguyen Bao Anh

It is such a sort of instrumental part

Nó là một phần vô cùng quan trọng

of our cooking vocabulary, in terms of the utensils.

trong từ điển nấu ăn, nếu nói về dụng cụ nhà bếp.

And it was like, that's interesting,

Và thật là thú vị khi biết rằng

there are people who live without chopsticks.

ngoài kia có người sống mà không cần đũa.

[Small Thing.]

(nhạc sôi động)

[Big Idea.]

[Đồ vật nhỏ. Ý tưởng lớn.]

Chopsticks are a pair of two long sticks

Đũa là một cặp hai que dài

used to eat things with one hand.

dùng để ăn thức ăn bằng một tay.

Holding chopsticks is a little bit like holding a pencil,

Cách cầm đũa khá giống với cách cầm một cây bút chì,

except that you have two of them

trừ việc có tới tận hai chiếc

and you move them together in a pincer movement.

và bạn sử dụng chúng như một chiếc gọng kìm.

Most of them are made out of wood. They're also made out of plastic, bamboo,

Phần lớn đũa được làm từ gỗ.

Chúng cũng có thể được làm từ nhựa, tre, ngọc bích, vàng, bạc, và cả ngà voi,

jade, gold, silver and even ivory,

though I think that's not so cool anymore.

dù tôi nghĩ nó không còn tuyệt nữa.

Chopsticks are really well designed for eating small bits of food.

Đũa được thiết kế chuyên dụng để gắp những mẩu thức ăn nhỏ.

They're good for picking up noodles.

Chúng phù hợp để gắp mì.

If you're skilled, you can eat rice,

Nếu có kỹ năng, bạn có thể gắp cơm,

pick up dumplings, pieces of meat.

gắp há cảo, hay miếng thịt nhỏ.

There are some no-nos with chopsticks.

Cũng có vài điều cấm kỵ khi dùng đũa.

You should not use the chopsticks like drumsticks,

Bạn không nên dùng đũa làm dùi trống,

dù tôi biết điều đó rất khó cưỡng lại.

which I know is tempting.

You don't want to stick chopsticks into a bowl of rice face-up.

Không cắm đũa thẳng đứng trong bát cơm.

And the reason for that is it actually looks like a bowl of incense,

Lý do là vì nó trông như một bát nhang hương vậy,

so it sort of echoes death.

gợi cho người ta về cái chết.

Chopsticks are used in a huge portion of the world,

Đũa được dùng ở nhiều nơi trên thế giới.

across much of Asia, about 1.5 billion people

Ở châu Á, có khoảng 1,5 tỷ người sử dụng đũa.

are covered in the chopsticks sphere.

Different cultures have slightly different variations of chopsticks.

Các nền văn hóa khác nhau có các kiểu đũa khác nhau.

Chinese chopsticks will tend to be long and round,

Đũa Trung Quốc thường dài và tròn,

Korean chopsticks are flatter and often made of metal

đũa Hàn Quốc thì dẹp và làm từ kim loại,

and Japanese chopsticks tend to be round

còn đũa ở Nhật Bản thường dài và rất rất nhọn.

and very, very pointy.

While chopsticks are actually really commonplace

Mặc dù hiện nay đũa được dùng rất phổ biến ở Mĩ,

in American society today,

there was definitely a time in the late 1800s

vào khoảng cuối thế kỷ 19,

where this idea that Asian men,

có quan niệm cho rằng đàn ông châu Á,

because they ate rice with sticks,

vì họ ăn cơm với que đũa,

were of a different quality than American men,

có phẩm chất khác với đàn ông nước Mĩ,

who ate proper meat with a knife and fork.

những người ăn thịt với dao và nĩa.

But when China and the United States

Nhưng khi Trung Quốc và Mĩ

began their diplomatic engagement in the 1970s,

bắt đầu quan hệ ngoại giao trong thập niên 1970,

Richard Nixon, Henry Kissinger,

Richard Nixon, Henry Kissinger đã phải làm quen với việc ăn bằng đũa.

had to practice eating with chopsticks.

What's been really interesting to see

Một điều rất thú vị là

is that as Asian cuisine has moved from the East into the West,

khi ẩm thực châu Á di chuyển từ phương Đông sang phương Tây,

chopsticks have become part of the experience.

văn hóa dùng đũa cũng trở thành một phần của trải nghiệm.

There's evidence of chopsticks as long ago as the Shang dynasty,

Có bằng chứng cho rằng đũa xuất hiện từ triều đại nhà Thương,

which is about 3000 years ago,

khoảng 3000 năm trước,

and they loved tripods during the Shang dynasty.

và người dân thời nhà Thương rất thích các vạc ba chân.

So when you cook with these big tripods,

Khi nấu ăn với vạc ba chân,

chopsticks were actually really useful,

đũa lại khá là hữu dụng

because it was a way for you to stir and to reach

vì bạn có thế khuấy và gắp đồ mà tránh bị bỏng

without getting burned as the water was boiling

khi nước đang sôi sùng sục trong cái vạc lớn này.

in these really big pots.

Chinese culture has knives and has forks.

Văn hóa Trung Quốc có dao và nĩa

It uses them in many cases for cooking.

dùng trong nhiều trường hợp nấu nướng.

But in terms of like what moved into the dining room,

Nhưng nếu nói về dụng cụ ăn uống thông dụng,

it was the chopsticks.

đó chính là đôi đũa.

One of the things about Asian cooking

Một điểm đặc biệt về ẩm thực châu Á là

is that it often comes in very small pieces.

thức ăn thường là những miếng nhỏ.

And I think part of that has to do with the fact

Tôi nghĩ một phần lý do là vì

that it's actually a lot more energy-efficient

ta thực sự tiết kiệm được nhiều năng lượng hơn

to cook little pieces quickly.

vì các miếng nhỏ thì nấu nhanh chóng hơn,

But also, then you don't have to cut them.

và cũng không cần phải cắt chúng ra nữa.

So you have a circular influence,

Thế là bạn có một vòng tuần hoàn,

where the type of food that is cooked allows people to use chopsticks,

khi mà các kiểu món ăn cho phép ta sử dụng đũa

and then the fact that you have chopsticks influences the food that you can cook.

và việc dùng đũa ảnh hưởng đến kiểu món ăn mà ta có thể nấu.

Đồng thời, đũa cũng phản ánh bản chất chung của việc ăn uống.

But at the same time, chopsticks reflect the communal nature of eating food.

You'll have these dishes that you put in the middle,

Có nhiều đĩa thức ăn ở giữa bàn,

một bữa ăn gia đình đúng nghĩa.

it's very family style.

You go in with your chopsticks,

Bạn dùng đũa gắp một miếng và đặt trên bát cơm của mình,

and you put it on your rice, and then you eat individually.

rồi bạn ăn từng thứ riêng biệt.

There's actually a famous sort of legend

Có một giai thoại khá nổi tiếng là

where everyone has these really, really long chopsticks,

có những đôi đũa rất rất dài,

quá dài để con người có thể tự gắp thức ăn cho mình.

like way too long for them to feed themselves.

And so in hell, everyone starves,

Và thế là ở địa ngục, con người chết đói

because they can't pick up food and put it in their mouths.

vì họ không thể gắp thức ăn và bỏ vào miệng.

But in heaven, people take the same chopsticks

Còn ở thiên đường, con người dùng cùng loại đũa đó

and then feed each other.

và đút thức ăn cho nhau.