Bruce Aylward: Humanity vs. Ebola. The winning strategies in a terrifying war

Bruce Aylward: İnsanlık Ebola'ya karşı. Korkunç bir savaşta kazanma stratejileri

Translator: Eriko T Reviewer: Morton Bast

Çeviri: şeref bacak Gözden geçirme: Ramazan Şen

When I was invited to give this talk a couple of months ago,

Bir iki ay önce bir konuşma için davet edildiğimde

we discussed a number of titles with the organizers,

organizatörlerle birkaç konu başlığını konuştuk

and a lot of different items were kicked around and were discussed.

bir çok madde üzerinde tartıştık ve müzakere ettik.

But nobody suggested this one,

Ancak hiç kimse bu konuyu gündeme getirmedi.

and the reason for that was two months ago,

Bunun sebebi, iki ay önce

Ebola was escalating exponentially

Ebola katlanarak hızlanıyordu

and spreading over wider geographic areas than we had ever seen,

ve daha önce hiç görmediğimiz geniş alanlara yayılıyordu.

and the world was terrified, concerned and alarmed

Yakın tarihte görmediğimiz şekilde dünya

by this disease, in a way we've not seen in recent history.

bu hastalıktan korkmuş, endişeye kapılmış ve alarma geçmişti.

But today, I can stand here and I can talk to you about beating Ebola

Fakat bugün burada durup size Lofa’da çalışan

because of people whom you've never heard of,

Liberyalı bir doktor olan Peter Clement gibi

people like Peter Clement, a Liberian doctor who's working in Lofa County,

insanların sayesinde Ebolayı nasıl yendiğimizi anlatabiliyorum.

a place that many of you have never heard of, probably, in Liberia.

Lofa, büyük ihtimalle pek çoğunuzun duymadığı Liberya’da bir ilçe.

The reason that Lofa County is so important

Lofa ilçesinin çok önemli olması

is because about five months ago,

beş ay önce,

when the epidemic was just starting to escalate,

salgın hızlanmaya başladığında

Lofa County was right at the center, the epicenter of this epidemic.

buranın tam merkez, salgının ana merkezi olmasından kaynaklanıyor.

At that time, MSF and the treatment center there,

O günlerde, MSF ve tedavi merkezi

they were seeing dozens of patients every single day,

her gün onlarca hastayı muayene ediyordu.

and these patients, these communities were becoming more and more terrified

Zaman geçtikçe, bu hastalığın ailelerine,

as time went by, with this disease and what it was doing to their families,

çocuklarına, akrabalarına, topluma neler yaptığını gören

to their communities, to their children, to their relatives.

hastaların ve insanların korkuları daha da arttı.

And so Peter Clement was charged with driving that 12-hour-long rough road

Peter Clement başkent Monrovia’dan Lofa ilçesine

from Monrovia, the capital, up to Lofa County,

12 saat süren zorlu bir araba yolculuğu ile varıp

to try and help bring control to the escalating epidemic there.

hızlanan salgını kontrol altına almakla görevlendirildi.

And what Peter found when he arrived was the terror that I just mentioned to you.

Peter vardığında gördüğü şey, size az önce bahsettiğim dehşet tablosuydu.

So he sat down with the local chiefs, and he listened.

Yerel liderlerle oturup onları dinledi.

And what he heard was heartbreaking.

Duyduğu şeyler çok üzücüydü.

He heard about the devastation and the desperation

Hastalıktan etkilenen insanların perişanlık ve

of people affected by this disease.

çaresizliklerini dinledi.

He heard the heartbreaking stories

Ebolanın sadece insanlara

about not just the damage that Ebola did to people,

verdiği zararlarla ilgili üzücü hikayeleri değil

but what it did to families and what it did to communities.

ailelere ve topluma yaptıklarını da gördü.

And he listened to the local chiefs there and what they told him --

Oradaki yerel liderleri dinledi. Ona -

They said, "When our children are sick, when our children are dying,

“Çocuklarımız hastalığa yakalandığında, ölmeye başladığında,

we can't hold them at a time when we want to be closest to them.

onlara sarılmayı istememize rağmen dokunamadık.

When our relatives die, we can't take care of them as our tradition demands.

Akrabalarımız öldüğünde cenaze törenlerini adetlerimize uygun şekilde yapamadık.

We are not allowed to wash the bodies to bury them

Toplumun ve inançlarımızın emrettiği şekilde

the way our communities and our rituals demand.

gömmeden önce cesetlerini yıkayamadık.” diye anlattılar.

And for this reason, they were deeply disturbed, deeply alarmed

Bunlardan dolayı bu insanlar bunalıma girdi ve endişeye kapıldı

and the entire epidemic was unraveling in front of them.

ve tüm salgın önlerinde çözülüyordu.

People were turning on the healthcare workers who had come,

İnsanlar, birer kahraman olan

the heroes who had come to try and help save the community,

ve toplumu kurtarmaya, toplumla birlikte mücadeleye yardıma gelen

to help work with the community, and they were unable to access them.

sağlık çalışanlarına saldırıyordu. İnsanlara erişemiyorlardı.

And what happened then was Peter explained to the leaders.

Peter onlara sonrasında, neler olduğunu anlattı.

The leaders listened. They turned the tables.

Liderler dinledi ve durumu tersine çevirdiler.

And Peter explained what Ebola was. He explained what the disease was.

Peter Ebolanın ne olduğunu, ne tür bir hastalık olduğunu açıkladı.

He explained what it did to their communities.

Hastalığın topluma neler yaptığını anlattı

And he explained that Ebola threatened everything that made us human.

ve Ebolanın bizi insan yapan her şeyi nasıl tehdit ettiğini anlattı.

Ebola means you can't hold your children the way you would in this situation.

Ebola, çocuklarınıza istediğiniz gibi dokunamamanız demek.

You can't bury your dead the way that you would.

Ölülerinizi olması gereken şekilde gömemezsiniz.

You have to trust these people in these space suits to do that for you.

Bunları yapacak olan, uzay elbiseli bu insanlara güvenmeniz gerekiyor.

And ladies and gentlemen, what happened then was rather extraordinary:

Bayanlar ve baylar, sonrasında olağanüstü şeyler oldu.

The community and the health workers, Peter, they sat down together

Toplum, sağlık çalışanları ve Peter bir araya gelip

and they put together a new plan for controlling Ebola in Lofa County.

Lofa ilçesindeki Ebola salgınını kontrol altına almak için ortaya bir plan koydu.

And the reason that this is such an important story, ladies and gentlemen,

Bunun çok önemli bir olay olmasının sebebi

is because today, this county, which is right at the center of this epidemic

salgının merkezi olan bu yerde,

you've been watching, you've been seeing in the newspapers,

seyrettiğiniz, gazetelerde okuduğunuz,

you've been seeing on the television screens,

televizyonlarda izlediğiniz üzere,

today Lofa County is nearly eight weeks without seeing a single case of Ebola.

Lofa sekiz haftadır tek bir Ebola vakasının gözükmediği bir yer oldu.

(Applause)

(Alkışlar)

Now, this doesn't mean that the job is done, obviously.

Bu artık işin bittiğini anlamına gelmiyor elbette.

There's still a huge risk that there will be additional cases there.

Büyük bir risk var ve yeni vakalar görülebilir.

But what it does teach us is that Ebola can be beaten.

Fakat bu bize Ebola ile baş edilebileceğini öğretti.

That's the key thing.

Asıl önemli olan bu.

Even on this scale,

Bu ölçekte,

even with the rapid kind of growth that we saw in this environment here,

bölgede gördüğümüz bu hızlı artışa rağmen

we now know Ebola can be beaten.

Ebolanın üstesinden gelebileceğimizi biliyoruz.

When communities come together with health care workers, work together,

Toplum, sağlık çalışanları ile bir araya gelip, işbirliği yaptığında

that's when this disease can be stopped.

bu hastalık durdurulabilir.

But how did Ebola end up in Lofa County in the first place?

Ebola Lofa ilçesinde nasıl sonlandırıldı?

Well, for that, we have to go back 12 months, to the start of this epidemic.

Bunun için 12 ay öncesine, salgının başlangıcına dönmemiz gerek.

And as many of you know, this virus went undetected,

Pek çoğunuzun bildiği gibi bu virüs saptanamadan ilerledi

it evaded detection for three or four months when it began.

ve başlangıcından dört ay sonrasına kadar ortaya çıkarılamadı.

That's because this is not a disease of West Africa,

Çünkü Batı Afrika’da görülen bir hastalık değildi.

it's a disease of Central Africa, half a continent away.

Bu, kıtanın yarısı kadar uzaklıkta, Afrikanın ortalarında olan bir hastalıktı.

People hadn't seen the disease before;

İnsanlar bu hastalığı daha önce hiç görmediği gibi, sağlık çalışanları da

health workers hadn't seen the disease before.

bu hastalığı daha önce görmemişti.

They didn't know what they were dealing with,

Neyle uğraştıklarını bilmediklerinden,

and to make it even more complicated,

hastalığı daha komplike bir hale getirdiler

the virus itself was causing a symptom, a type of a presentation

ve virüs kendine has, belirtiler ve semptomlardan daha farklı belirtiler

that wasn't classical of the disease.

göstermeye başlamasına neden oldu.

So people didn't even recognize the disease, people who knew Ebola.

Böylece Ebolayı bilen kişiler dahi hastalığı tanımlayamadı.

For that reason it evaded detection for some time,

Bu nedenle de hastalık belli bir zaman saptanamadı.

But contrary to public belief sometimes these days,

O zamanlarda kamuoyunun bildiğinin tam tersine

once the virus was detected, there was a rapid surge in of support.

virüs tespit edildiğinde destek için akın vardı.

MSF rapidly set up an Ebola treatment center, as many of you know, in the area.

Çoğunuzun bildiği üzere, MSF bölgede bir Ebola tedavi merkezi kurdu.

The World Health Organization and the partners that it works with

Dünya Sağlık Örgütü ve yardımcı kuruluşların işbirliğiyle

deployed eventually hundreds of people over the next two months

takip eden iki ay içinde virüsün tespiti için

to be able to help track the virus.

yüzlerce insanı bölgeye gönderdi.

The problem, ladies and gentlemen, is by then, this virus,

Bayanlar ve baylar, o zaman problem,

well known now as Ebola, had spread too far.

şimdi Ebola olduğu bilinen virüsün çok fazla yayılmış olmasıydı.

It had already outstripped what was one of the largest responses

Salgın, Ebola’ya karşı şimdiye kadar girişilen

that had been mounted so far to an Ebola outbreak.

tüm müdahaleleri aşıp geçmişti.

By the middle of the year, not just Guinea

Yıl ortasına kadar sadece Gine değil

but now Sierra Leone and Liberia were also infected.

Sierra Leone ve Liberya’ya da hastalık bulaşmıştı.

As the virus was spreading geographically, the numbers were increasing

Virüs coğrafi olarak yayıldığından hastaların sayısı da artıyordu.

and at this time, not only were hundreds of people infected

Bu anlarda sadece yüzlerce insan

hastalığa yakalanıp ölmedi,

and dying of the disease,

but as importantly, the front line responders,

ayrıca ön saflarda mücadele edenlerden,

the people who had gone to try and help,

buralara gidip yardım etmeye çalışan

the health care workers, the other responders

sağlık çalışanları ve diğer müdahale ekiplerinden de

were also sick and dying by the dozens.

onlarcası hastalığa yakalandı ve öldü.

The presidents of these countries recognized the emergencies.

Bu ülkelerin başkanları aciliyetin farkına vardı.

They met right around that time, they agreed on common action

Bir araya gelip ortak mücadele etmeye karar verdiler ve Conakry’de

and they put together an emergency joint operation center in Conakry

ortak acil operasyon merkezi kurarak bu hastalığı durdurmak ve sonlandırmak,

to try and work together to finish this disease and get it stopped,

konuştuğumuz stratejileri hayata

to implement the strategies we talked about.

geçirmek için birlikte çalıştılar.

But what happened then was something we had never seen before with Ebola.

Ancak, o zamana kadar Ebola ile ilgili görmediğimiz bir şey oldu.

What happened then was the virus, or someone sick with the virus,

Olan şey, virüs ya da virüsten etkilenmiş biri

boarded an airplane, flew to another country,

uçakla bir başka ülkeye gitti

and for the first time, we saw in another distant country

ve ilk defa uzak bir ülkede

the virus pop up again.

virüs tekrar patlak verdi.

This time it was in Nigeria, in the teeming metropolis of Lagos,

Bu sefer 21 milyonluk nüfusu ile Nijerya’nın kalabalık metropolü

Logos’ta görüldü.

21 million people.

Now the virus was in that environment.

Artık virüs bu bölgedeydi.

And as you can anticipate, there was international alarm,

Tahmin edeceğiniz üzere, uluslararası alarm verildi,

international concern on a scale that we hadn't seen in recent years

Böyle bir hastalığın, bu ölçekte uluslararası bir endişeye yol açtığını

caused by a disease like this.

daha önce görmemiştik.

The World Health Organization immediately called together an expert panel,

Dünya Sağlık Örgütü durumun incelenmesi ve uluslararası

looked at the situation, declared an international emergency.

acil durum ilan edilmesi için acil bir uzmanlar toplantısı düzenledi.

And in doing so, the expectation would be that there would be a huge outpouring

Böyle yapmakla, o zamanlarda büyük bir sıkıntı ve

of international assistance to help these countries

endişe içinde olan bu ülkelere önemli miktarda

which were in so much trouble and concern at that time.

uluslararası yardımın gideceği umulmuştu.

But what we saw was something very different.

Fakat gördüğümüz daha farklı oldu.

There was some great response.

Çok büyük bir tepki geldi.

A number of countries came to assist -- many, many NGOs and others, as you know,

Bir çok ülke yardıma koştu—pek çok sivil toplum örgütü ve diğer kuruluşlar,

but at the same time, the opposite happened in many places.

fakat bazı yerlerde de bunun tam tersi oldu.

Alarm escalated, and very soon these countries found themselves

Alarm yükseltildi ve kısa süre sonra bu ülkeler yardım almak bir yana

not receiving the support they needed, but increasingly isolated.

aşırı derecede izole edildiklerini gördüler.

What we saw was commercial airlines [stopped] flying into these countries

Gördüğümüz şey, ticari hava yolları bu ülkelere uçmaya başladı

and people who hadn't even been exposed to the virus

ve bu virüsün hiçbir zaman bulaşmadığı insanlara

were no longer allowed to travel.

seyahat engeli getirildi.

This caused not only problems, obviously, for the countries themselves,

Bu sadece ülkelerin kendilerine problem yaratmakla kalmadı,

but also for the response.

ayrıca yardımları da etkiledi.

Those organizations that were trying to bring people in,

Bu ülkelere yardım etmek, salgınla mücadele etmek için

to try and help them respond to the outbreak,

insan getirmeye çalışan örgütler

they could not get people on airplanes,

insanları uçağa bindiremedi

they could not get them into the countries to be able to respond.

ve yardım etmek için bu ülkelere getiremedi.

In that situation, ladies and gentleman,

Böyle bir durumda, bayanlar ve baylar,

a virus like Ebola takes advantage.

Ebola’ya benzer bir virüs avantajlı hale gelir.

And what we saw then was something also we hadn't seen before.

O zaman daha önce hiç görmediğimiz bazı şeylerle karşılaştık.

Not only did this virus continue in the places

Virüs sadece halihazırda etkilediği bölgelerde

where they'd already become infected, but then it started to escalate

devam etmedi ayrıca hızlanmaya da başladı.

and we saw the case numbers that you see here,

Burada gördüğünüz vaka sayıları gibi

something we'd never seen before on such a scale,

daha önce karşılaşmadığımız bir büyüklük gördük.

an exponential increase of Ebola cases

Ebola vakaları sadece

not just in these countries or the areas already infected in these countries

çoktan etkilenen bölgelerde değil ayrıca daha uzak ülkelerde ve bölgelere de

but also spreading further and deeper into these countries.

yayıldı ve hızı katlanarak arttı.

Ladies and gentleman, this was one of the most concerning

Bayanlar ve baylar, şimdiye kadar gördüğümüz halk sağlığını

international emergencies in public health we've ever seen.

ilgilendiren endişe verici uluslararası alarmdı.

And what happened in these countries then,

Bu ülkelerde neler olduğunu pek çoğunuz

many of you saw, again, on the television, read about in the newspapers,

televizyonlarda izlediniz ve gazetelerde okudunuz.

we saw the health system start to collapse under the weight of this epidemic.

Sağlık sisteminin bu hastalığın ağırlığı altında çökmeye başladığını gördük.

We saw the schools begin to close, markets no longer started,

Okulların kapandığını, pazarların başlamadığı ve

no longer functioned the way that they should in these countries.

olması gereken şekilde işlemediklerini gördük.

We saw that misinformation and misperceptions started to spread

Yanlış bilgilendirme ve yanlış anlaşılmaların bu toplumlarda

even faster through the communities, which became even more alarmed

hızlı bir şekilde yayılmaya başladığını ve bunun da

about the situation.

paniği artırdığını gördük.

They started to recoil from those people that you saw in those space suits,

Kendilerinin çağırdığı ve yardıma gelen bu uzay elbisesi

as they call them, who had come to help them.

giyinmiş bu insanlardan uzak durmaya başladılar.

And then the situation deteriorated even further.

Durum daha da kötüleşti.

The countries had to declare a state of emergency.

Ülkeler acil durum ilan etmek zorunda kaldı.

Large populations needed to be quarantined in some areas, and then riots broke out.

Kalabalıkların karantinaya alınması gerekti ve ayaklanmalar patlak verdi.

It was a very, very terrifying situation.

Bu çok korkutucu bir durumdu.

Around the world, many people began to ask,

Dünyanın her yanından insanlar sormaya başladı:

can we ever stop Ebola when it starts to spread like this?

Ebola bu şekilde yayılmaya başlarsa durdurabilir miyiz?

And they started to ask, how well do we really know this virus?

Bu virüsü ne kadar iyi tanıyoruz diye sormaya başladılar.

The reality is we don't know Ebola extremely well.

Gerçek şu ki Ebolayı çok iyi tanımıyoruz.

It's a relatively modern disease in terms of what we know about it.

Hakkında bildiklerimize bakarak yeni bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.

We've known the disease only for 40 years,

Hastalığı sadece 40 yıldır,

since it first popped up in Central Africa in 1976.

Orta Afrikada ilk patlak verdiği 1976 yılından beri biliyoruz.

But despite that, we do know many things:

Bunlara rağmen, pek çok şey biliyoruz:

We know that this virus probably survives in a type of a bat.

Bu virüsün bir çeşit yarasa gibi hayatta kaldığını biliyoruz.

We know that it probably enters a human population

Virüsü taşıyan ve büyük ihtimal hastalanmış

when we come in contact with a wild animal

vahşi hayvanlarla temas eden

that has been infected with the virus and probably sickened by it.

insanlara hastalığın bulaştığını biliyoruz.

Then we know that the virus spreads from person to person

Sonra, virüsün insanlar arasında mikroplu

through contaminated body fluids.

vücut sıvısıyla yayıldığını biliyoruz.

And as you've all seen,

Hepiniz gördüğü gibi

we know the horrific disease that it then causes in humans,

bu korkunç hastalık insanlarda

where we see this disease cause severe fevers, diarrhea, vomiting,

yüksek ateş, ishal, kusma ve sonrasında maalesef

and then unfortunately, in 70 percent of the cases or often more, death.

vakaların %70’i ve daha fazlasında ölüme neden olmaktadır.

This is a very dangerous, debilitating, and deadly disease.

Bu çok tehlikeli, güçten düşürücü ve ölümcül bir hastalık.

But despite the fact that we've not known this disease for a particularly long time,

Uzunca bir dönem hastalığı bilmememize,

and we don't know everything about it, we do know how to stop this disease.

hastalık hakkında her şeyi bilmememize rağmen, nasıl durduracağımızı biliyoruz.

There are four things that are critical to stopping Ebola.

Ebolayı durdurmak için dört kritik nokta var.

First and foremost, the communities have got to understand this disease,

Birincisi ve en önde geleni, hastalığı anlamalıyız.

they've got to understand how it spreads and how to stop it.

Hastalığın nasıl yayıldığını ve nasıl durdurulacağını bilmeliyiz.

And then we've got to be able to have systems that can find every single case,

İkinci olarak, hastalıkla ilgili her bir vakayı ve bunlarla temas edenleri tespit

every contact of those cases,

edebilecek bir sisteme sahip olmalı

and begin to track the transmission chains so that you can stop transmission.

ve intikal noktalarını bulup engellemeliyiz.

We have to have treatment centers, specialized Ebola treatment centers,

Tedavi merkezleri, uzmanlaşmış Ebola tedavi merkezleri kurmalıyız

where the workers can be protected

ve burada çalışanları,

as they try to provide support to the people who are infected,

hastalığa yakalananlara yardım etmek için uğraşanları korumalıyız,

so that they might survive the disease.

böylece hastalığı atlatabilsinler.

And then for those who do die,

Ölenlere gelince,

we have to ensure there is a safe, but at the same time dignified, burial process,

onları güvenli fakat aynı zamanda onurlu bir şekilde gömmeliyiz ki

so that there is no spread at that time as well.

bu anlarda da herhangi bir hastalık bulaşması olmasın.

So we do know how to stop Ebola, and these strategies work, ladies and gentlemen.

Ebolayı nasıl durduracağımızı biliyoruz ve stratejilerimiz işe yarıyor.

The virus was stopped in Nigeria by these four strategies

Virüs, Nijerya’da bu dört strateji ve insanların

and the people implementing them, obviously.

bunları uygulaması sayesinde virüs durduruldu.

It was stopped in Senegal, where it had spread, and also in the other countries

Virüs yayıldığı ve patlak verdiğinde etkisi altına aldığı

that were affected by this virus, in this outbreak.

Senegal ve diğer ülkelerde durduruldu.

So there's no question that these strategies actually work.

Böylece, bu stratejilerin gerçekten işe yaradığına dair soru işareti kalmadı.

The big question, ladies and gentlemen, was whether these strategies could work

Bayanlar ve baylar asıl sorun, bu stratejilerin

bu ölçekte, pek çok ülkenin etkilendiği ve hastalığın katlanarak büyüdüğü

on this scale, in this situation, with so many countries affected

with the kind of exponential growth that you saw.

bu durumda başarılı olup olmayacağıydı.

That was the big question that we were facing just two or three months ago.

İki ya da üç ay önce yüz yüze kaldığımız asıl soru buydu.

Today we know the answer to that question.

Bugün bu sorunun cevabını biliyoruz.

And we know that answer because of the extraordinary work

Harika sivil toplum örgütleri, hükümetler, yerel liderler,

of an incredible group of NGOs, of governments, of local leaders,

B.M.’ye bağlı örgütler ve pek çok yardım örgütünün gelip

of U.N. agencies and many humanitarian and other organizations

Batı Afrika’da Ebolayı durdurmak için

that came and joined the fight to try and stop Ebola in West Africa.

mücadeleleri ve olağanüstü çalışmaları sayesinde bu cevabı biliyoruz.

But what had to be done there was slightly different.

Fakat orada yapılması gerekenler biraz daha farklıydı.

These countries took those strategies I just showed you;

Bu ülkeler az önce size gösterdiğim stratejileri aldılar;

the community engagement, the case finding, contact tracing, etc.,

toplumsal katılım, vaka tespiti ve temas takibi, vs.,

and they turned them on their head.

kendilerine göre uyguladılar.

There was so much disease, they approached it differently.

Çok fazla hastalık vardı, hastalığı farklı şekilde ele aldılar.

What they decided to do was they would first try and slow down this epidemic

Yapmaya karar verdikleri şey, mümkün olduğunca çok yataklı

by rapidly building as many beds as possible in specialized treatment centers

uzmanlaşmış tedavi merkezleri inşa ederek ilk önce hastalığın yayılmasını

so that they could prevent the disease from spreading from those were infected.

yavaşlatmak ve böylece hastalığın başkalarına bulaşmasını önlemekti.

They would rapidly build out many, many burial teams

Hızlıca çok sayıda defin ekibi oluşturarak

so that they could safely deal with the dead,

ölülerin güvenli bir şekilde gömülmesi sağlandı.

and with that, they would try and slow this outbreak

Buna ek olarak, salgının klasik yaklaşım ile kontrol

to see if it could actually then be controlled using the classic approach

altına alınıp alınamadığını görmek için vaka tespiti ve temas takibi ile

of case finding and contact tracing.

hastalığın yavaşlatılmasına uğraştılar.

And when I went to West Africa about three months ago,

Üç ay önce Batı Afrika’ya gittiğimde

when I was there what I saw was extraordinary.

gördüklerim olağanüstünüydü.

I saw presidents opening emergency operation centers themselves against Ebola

Devlet Başkanlarının acil operasyon merkezlerini bizzat açtıklarını gördüm.

so that they could personally coordinate and oversee and champion

Böylelikle hastalığın durdurulması için uluslararası yardım kampanyalarını

this surge of international support to try and stop this disease.

şahsen koordine edebilecek ve destekleyebileceklerdi.

We saw militaries from within those countries and from far beyond

Bu ülkelerden ve diğer ülkelerden askeri birliklerin gelerek

coming in to help build Ebola treatment centers

hastalığa yakalananların karantinaya alınacağı Ebola tedavi merkezlerinin

that could be used to isolate those who were sick.

inşasına yardıma ettiğini gördük.

We saw the Red Cross movement working with its partner agencies on the ground there

Kızılhaç’ın ve bağlı kuruluşlarının bu bölgelerde

to help train the communities so that they could actually safely bury their dead

toplumu, ölülerini güvenli ve onurlu bir şekilde kendilerinin

in a dignified manner themselves.

nasıl defnedeceklerini öğrettiğini gördük.

And we saw the U.N. agencies, the World Food Program,

B.M.’in yan kuruluşlarının, Dünya Gıda Fonu’nun

build a tremendous air bridge

ve az önce bahsettiğim stratejileri uygulamaya gelenleri

that could get responders to every single corner of these countries rapidly

bu ülkelerin her bir köşesine hızlıca taşıyan

to be able to implement the strategies that we just talked about.

devasa bir hava köprüsü oluşturduğunu gördük.

What we saw, ladies and gentlemen, which was probably most impressive,

Bayanlar ve baylar, gördüklerimizin en etkileyici olanıysa,

was this incredible work by the governments,

hükümetlerin ve bu ülkelerdeki liderlerin toplumla birlikte,

by the leaders in these countries, with the communities,

insanların bu hastalığı anladıklarından emin olmalarını

to try to ensure people understood this disease,

ve Ebolayı durdurmak için yapmak zorunda oldukları olağanüstü şeyleri

understood the extraordinary things they would have to do to try and stop Ebola.

anlamalarını sağlamak için inanılmaz çalışmalar yaptıklarını gördük.

And as a result, ladies and gentlemen,

Bayanlar ve baylar sonuç olarak,

we saw something that we did not know only two or three months earlier,

iki, üç ay öncesine kadar bilmediğimiz şeyi gördük.

whether or not it would be possible.

Mümkün olup olmadığını gördük.

What we saw was what you see now in this graph,

1 Aralıkta durumu değerlendirdiğimizde gördüğümüz şeyi

when we took stock on December 1.

şimdi siz garfikte görüyorsunuz.

What we saw was we could bend that curve, so to speak,

Bu eğriyi daraltabileceğimiz, yani

change this exponential growth,

katlanarak büyümeyi değiştirebileceğimizi gördük

and bring some hope back to the ability to control this outbreak.

Bu salgını kontrol edecek kabiliyete ulaştığımıza dair umutları artırdık.

And for this reason, ladies and gentlemen, there's absolutely no question now

Bayanlar ve baylar bundan dolayı, şimdi Batı Afrika’daki salgının hızına

that we can catch up with this outbreak in West Africa and we can beat Ebola.

yetişeceğimize ve Ebolanın üstesinden geleceğimize dair soru işareti kalmadı.

The big question, though, that many people are asking,

Buna rağmen, bazıları bu eğriyi gördükleri halde

even when they saw this curve, they said,

şunu soruyor:

"Well, hang on a minute -- that's great you can slow it down,

"Peki, biraz bekleyin-- salgını yavaşlatmanız harika,

but can you actually drive it down to zero?"

fakat bunu tamamen ortadan kaldırabilecek misiniz?”

We already answered that question back at the beginning of this talk,

Konuşmamın başında Liberya’nın Lofa ilçesinden

when I spoke about Lofa County in Liberia.

bahsederken bu soruya zaten cevap verdik.

We told you the story how Lofa County got to a situation

Lofa'nın nasıl bir durumda olduğunu size anlatmıştım.

where they have not seen Ebola for eight weeks.

Orada sekiz haftadır Ebola vakası görülmedi.

But there are similar stories from the other countries as well.

Aynı şekilde diğer ülkelerde de benzer hikayeler var.

From Gueckedou in Guinea,

İlk vakanın tanımlandığı yer olan

the first area where the first case was actually diagnosed.

Gine’deki Gueckodu’da da

son birkaç aydır çok nadir vakalarla karşılaşıyoruz.

We've seen very, very few cases in the last couple of months,

and here in Kenema, in Sierra Leone, another area in the epicenter,

Sierra Leone’deki Kenema bölgesi bir diğer salgın merkeziydi

we have not seen the virus for more than a couple of weeks --

ve son birkaç haftadır hiç vakayla karşılaşmadık.

way too early to declare victory, obviously,

Katettiğimiz mesafe zafer ilanı için henüz erken

ancak eldeki veriler, bayanlar ve baylar,

but evidence, ladies and gentlemen,

not only can the response catch up to the disease,

sadece hastalığı yakalamakla kalmadığımızı aynı zamanda bunu tamamen

but this disease can be driven to zero.

ortadan kaldırabileceğimizi gösteriyor.

The challenge now, of course, is doing this on the scale needed

Şimdi asıl sorun, bunu gereken ölçekte yapabilmek.

right across these three countries, and that is a huge challenge.

Bu üç ülkede bunu yapabilmek, bu gerçekten büyük bir iş.

Because when you've been at something for this long, on this scale,

Bu ölçekte bir şeyin üzerinde bu kadar zaman durunca

two other big threats come in to join the virus.

başka iki tehlikeli şey gelip virüsle birleşiyor.

The first of those is complacency,

Birincisi rehavet.

the risk that as this disease curve starts to bend,

Hastalığın seyrinin yavaşlamaya başlamasıyla

the media look elsewhere, the world looks elsewhere.

birlikte medyanın ve dünyanın dikkati buradan uzaklaşır.

Complacency always a risk.

Rehavet her zaman büyük bir risktir.

And the other risk, of course, is when you've been working so hard for so long,

Diğeri ise, bunca uzun zaman yoğun bir şekilde çalışıp

and slept so few hours over the past months,

aylar boyunca sadece birkaç saat uykuyla idare ettiğinizde

people are tired, people become fatigued,

yorgun ve bitap düşersiniz

and these new risks start to creep into the response.

ve yeni riskler eylemlerinizin içine girer.

Ladies and gentlemen, I can tell you today I've just come back from West Africa.

Bayanlar ve baylar, size Batı Afrika’dan yeni döndüğümü size söyleyebilirim.

The people of these countries, the leaders of these countries,

Bu ülkelerin insanları ve liderleri

they are not complacent.

rehavete kapılmadılar.

They want to drive Ebola to zero in their countries.

Ebolanın ülkelerinden tamamen yok olmasını istiyorlar.

And these people, yes, they're tired, but they are not fatigued.

Ve evet, bu insanlar yoruldu ama azimlerini bırakmadılar.

They have an energy, they have a courage,

Bunu bitirmek için gerekli olan enerjiye

they have the strength to get this finished.

cesarete ve güce sahipler.

What they need, ladies and gentlemen, at this point,

Bayanlar ve baylar, bu aşamada ihtiyaçları olan

is the unwavering support of the international community,

uluslararası toplumun onların yanlarında olmaları

to stand with them,

ve desteklemeleri.

to bolster and bring even more support at this time, to get the job finished.

Hatta, bu işi tamamlamak için daha fazla yardım getirmelerine ihtiyaçları var.

Because finishing Ebola right now means turning the tables on this virus,

Çünkü Ebolayı şimdi bitirmek, her şeyi virüsün aleyhine çevirmek ve

onu avlamak anlamına geliyor.

and beginning to hunt it.

Remember, this virus, this whole crisis, rather, started with one case,

Unutmayın, bu virüs, tüm bu krizler sadece bir vaka ile başladı

and is going to finish with one case.

ve bir vakayla sona erecek.

But it will only finish if those countries have got enough epidemiologists,

Ancak, bu ülkelerin yeterli epidemiyologa, yeterli sağlık çalışanına,

enough health workers, enough logisticians and enough other people working with them

yeterli lojistikçiye ve birlikte çalışacak yeterli diğer personele sahip olması

to be able to find every one of those cases, track their contacts

lazım ki, her bir vakayı ve bunlarla temas edenleri tespit edebilsinler

and make sure that this disease stops once and for all.

ve bu hastalığı sonsuza kadar durdursunlar.

Ladies and gentleman, Ebola can be beaten.

Bayanlar ve baylar, Ebolanın üstesinden gelinebilir.

Now we need you to take this story out to tell it to the people who will listen

Şimdi, bu hikayeyi sizi dinleyecek insanlara anlatmanız

onları Ebolanın ne olduğu hakkında eğitmeniz

and educate them on what it means to beat Ebola,

and more importantly, we need you to advocate with the people

ve daha da önemlisi Ebolayı yok etmek için

ihtiyaç duyduğumuz kaynakları bu ülkelere getirebilecek kişileri desteklemeniz

who can help us bring the resources we need to these countries,

to beat this disease.

için size ihtiyacımız var.

There are a lot of people out there who will survive and will thrive,

Orada hayatta kalacak ve durumları iyileşecek pek çok insan var.

in part because of what you do to help us beat Ebola.

Bunda Ebolayı yenmek için yaptığınız yardımların payı olacak.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)