Bruce Aylward: Humanity vs. Ebola. The winning strategies in a terrifying war

Translator: Eriko T Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Arnika Rakowska Korekta: Małgorzata Ciborska

When I was invited to give this talk a couple of months ago,

Kiedy kilka miesięcy temu zaproszono mnie do wygłoszenia tej prelekcji,

we discussed a number of titles with the organizers,

rozważaliśmy z organizatorami, jak go nazwać.

and a lot of different items were kicked around and were discussed.

Braliśmy pod uwagę wiele tematów.

But nobody suggested this one,

Ale nikt nie zaproponował tego.

and the reason for that was two months ago,

[Pokonać ebolę]

Dwa miesiące temu

Ebola was escalating exponentially

ebola wciąż gwałtownie się nasilała

and spreading over wider geographic areas than we had ever seen,

i rozprzestrzeniała na coraz większe obszary.

and the world was terrified, concerned and alarmed

Ludzie byli przerażeni i zaniepokojeni tą chorobą

by this disease, in a way we've not seen in recent history.

na większą skalę niż kiedykolwiek wcześniej w historii współczesnej.

But today, I can stand here and I can talk to you about beating Ebola

Jestem dziś tutaj i mogę opowiedzieć wam o zwalczaniu eboli,

because of people whom you've never heard of,

dzięki ludziom, o których nigdy nie słyszeliście,

people like Peter Clement, a Liberian doctor who's working in Lofa County,

takim jak Peter Clement, doktor z Liberii pracujący w hrabstwie Lofa,

a place that many of you have never heard of, probably, in Liberia.

miejscu, o którym pewnie nigdy nie słyszeliście.

The reason that Lofa County is so important

Hrabstwo Lofa jest istotne,

is because about five months ago,

bo około pięciu miesięcy temu,

when the epidemic was just starting to escalate,

kiedy epidemia dopiero zaczynała się nasilać,

Lofa County was right at the center, the epicenter of this epidemic.

hrabstwo Lofa było jej epicentrum.

At that time, MSF and the treatment center there,

Lekarze Bez Granic i miejscowe lecznice

they were seeing dozens of patients every single day,

przyjmowały wtedy dziesiątki ludzi dziennie.

and these patients, these communities were becoming more and more terrified

Pacjenci i społeczności były coraz bardziej przerażone chorobą

as time went by, with this disease and what it was doing to their families,

i jej skutkami dla rodzin,

to their communities, to their children, to their relatives.

społeczności, ich dzieci i krewnych.

And so Peter Clement was charged with driving that 12-hour-long rough road

Peterowi Clementowi przydzielono ciężką 12-godziną jazdę

from Monrovia, the capital, up to Lofa County,

z Monrowii, stolicy kraju, do hrabstwa Lofa,

to try and help bring control to the escalating epidemic there.

gdzie miał pomagać w zwalczaniu epidemii.

And what Peter found when he arrived was the terror that I just mentioned to you.

Po przyjeździe Peter był świadkiem przerażenia, o którym wspomniałem.

So he sat down with the local chiefs, and he listened.

Usiadł więc z miejscowymi wodzami i słuchał.

And what he heard was heartbreaking.

To, co usłyszał, było przygnębiające.

He heard about the devastation and the desperation

Wodzowie rozmawiali o wstrząsie i desperacji ludzi,

of people affected by this disease.

których dotknęła choroba.

He heard the heartbreaking stories

Słyszał przygnębiające historie

about not just the damage that Ebola did to people,

nie tylko o wpływie eboli na pojedyncze osoby,

but what it did to families and what it did to communities.

ale na całe rodziny i społeczności.

And he listened to the local chiefs there and what they told him --

Przysłuchiwał się wodzom i usłyszał:

They said, "When our children are sick, when our children are dying,

"Kiedy nasze dzieci są chore i umierające,

we can't hold them at a time when we want to be closest to them.

nie możemy ich nawet przytulić, choć bardzo byśmy chcieli.

Gdy giną nasi krewni,

When our relatives die, we can't take care of them as our tradition demands.

nie możemy zająć się nimi, jak nakazuje tradycja.

We are not allowed to wash the bodies to bury them

Nie możemy obmyć ciał przed pochówkiem,

the way our communities and our rituals demand.

jak każą nasze zwyczaje".

And for this reason, they were deeply disturbed, deeply alarmed

Z tego powodu byli pełni obaw i niepokoju.

and the entire epidemic was unraveling in front of them.

Zaczęło do nich docierać, że panuje epidemia.

People were turning on the healthcare workers who had come,

Ludzie odwracali się od przybyłych pracowników służby zdrowia,

the heroes who had come to try and help save the community,

bohaterów, którzy przyjechali pomóc tamtejszej społeczności,

to help work with the community, and they were unable to access them.

a nie mieli do niej wstępu.

And what happened then was Peter explained to the leaders.

Peter wytłumaczył to wodzom.

The leaders listened. They turned the tables.

Słuchali. Zamienili się na chwilę rolami.

And Peter explained what Ebola was. He explained what the disease was.

Peter wytłumaczył, czym jest ebola,

He explained what it did to their communities.

jak wpływa na społeczności

And he explained that Ebola threatened everything that made us human.

i jak zagraża naszemu człowieczeństwu.

Ebola means you can't hold your children the way you would in this situation.

Przez ebolę nie można przytulić swoich dzieci, gdy tego potrzebują.

You can't bury your dead the way that you would.

Nie można pogrzebać zmarłych zgodnie z tradycją.

You have to trust these people in these space suits to do that for you.

Trzeba zaufać ludziom w skafandrach kosmicznych, że zrobią to za nas.

And ladies and gentlemen, what happened then was rather extraordinary:

To, co się później stało, było nadzwyczajne.

The community and the health workers, Peter, they sat down together

Miejscowa społeczność, pracownicy służby zdrowia i Peter

usiedli razem i ułożyli nowy plan kontrolowania eboli w hrabstwie Lofa.

and they put together a new plan for controlling Ebola in Lofa County.

And the reason that this is such an important story, ladies and gentlemen,

Ta historia jest szczególnie istotna,

is because today, this county, which is right at the center of this epidemic

bo, hrabstwo Lofa znajdujące się w samym środku epidemii,

you've been watching, you've been seeing in the newspapers,

o której słyszycie i czytacie w gazetach,

you've been seeing on the television screens,

którą oglądacie na ekranach telewizorów,

today Lofa County is nearly eight weeks without seeing a single case of Ebola.

od prawie ośmiu tygodni nie zanotowało ani jednego przypadku eboli.

(Applause)

(Brawa)

Now, this doesn't mean that the job is done, obviously.

To oczywiście nie znaczy, że nie ma już zagrożenia.

There's still a huge risk that there will be additional cases there.

Wciąż istnieje ryzyko pojawienia się nowych przypadków.

But what it does teach us is that Ebola can be beaten.

Wniosek jest jednak taki, że ebolę da się pokonać.

That's the key thing.

To jest najważniejsze.

Even on this scale,

Nawet na taką skalę

even with the rapid kind of growth that we saw in this environment here,

i rozprzestrzeniającą się w tak zawrotnym tempie,

we now know Ebola can be beaten.

ebolę da się pokonać.

When communities come together with health care workers, work together,

Tylko kiedy społeczności współpracują z pracownikami służby zdrowia,

that's when this disease can be stopped.

można powstrzymać chorobę.

But how did Ebola end up in Lofa County in the first place?

Jak ebola pojawiła się w hrabstwie Lofa?

Well, for that, we have to go back 12 months, to the start of this epidemic.

By się tego dowiedzieć, musimy cofnąć się o 12 miesięcy, do początków epidemii.

And as many of you know, this virus went undetected,

Jak wielu z was wie, wirusa nie zidentyfikowano od razu.

it evaded detection for three or four months when it began.

Nie wykryto go przez pierwsze trzy czy cztery miesiące,

That's because this is not a disease of West Africa,

bo ebola nie jest chorobą Afryki Zachodniej.

it's a disease of Central Africa, half a continent away.

To choroba Afryki Środkowej, oddalonej o prawie pół kontynentu.

People hadn't seen the disease before;

Ludzie nie znali tej choroby.

health workers hadn't seen the disease before.

Nie znali jej też pracownicy służby zdrowia.

They didn't know what they were dealing with,

Nie wiedzieli, z czym mają do czynienia.

and to make it even more complicated,

A żeby skomplikować sprawę jeszcze bardziej,

the virus itself was causing a symptom, a type of a presentation

wirus wywoływał symptom,

that wasn't classical of the disease.

który nie był typowy dla tej choroby.

So people didn't even recognize the disease, people who knew Ebola.

Dlatego nawet ci, którzy znali ebolę, nie rozpoznali jej.

For that reason it evaded detection for some time,

Dlatego tak późno ją zidentyfikowano.

But contrary to public belief sometimes these days,

Ale wbrew przekonaniu niektórych,

once the virus was detected, there was a rapid surge in of support.

kiedy tylko wykryto wirusa, natychmiast napłynęła pomoc.

MSF rapidly set up an Ebola treatment center, as many of you know, in the area.

Lekarze Bez Granic szybko założyli w tym rejonie ośrodki leczenia eboli.

The World Health Organization and the partners that it works with

Światowa Organizacja Zdrowia i partnerzy

deployed eventually hundreds of people over the next two months

wysłali w przeciągu następnych dwóch miesięcy setki ludzi,

to be able to help track the virus.

by pomóc w śledzeniu wirusa.

The problem, ladies and gentlemen, is by then, this virus,

Problem w tym,

że ten wirus eboli za bardzo się już rozprzestrzenił.

well known now as Ebola, had spread too far.

It had already outstripped what was one of the largest responses

Przewyższył też ilość i zasięg działań,

that had been mounted so far to an Ebola outbreak.

przeprowadzonych dotąd względem eboli.

By the middle of the year, not just Guinea

W sześć miesięcy nie tylko Gwinea,

but now Sierra Leone and Liberia were also infected.

ale też Sierra Leone i Liberia zostały zarażone.

As the virus was spreading geographically, the numbers were increasing

W miarę rozprzestrzeniania się wirusa na nowe tereny, liczby wzrastały.

and at this time, not only were hundreds of people infected

Teraz nie tylko setki ludzi zaraziły się

and dying of the disease,

i umierały z powodu choroby,

ale też pierwsi ratownicy,

but as importantly, the front line responders,

the people who had gone to try and help,

pracownicy służby zdrowia,

the health care workers, the other responders

którzy przybyli na pomoc,

were also sick and dying by the dozens.

dziesiątkami zarażali się i umierali.

The presidents of these countries recognized the emergencies.

Prezydenci tych krajów zdawali sobie sprawę z sytuacji.

They met right around that time, they agreed on common action

Spotkali się i zgodzili na współpracę.

and they put together an emergency joint operation center in Conakry

Założyli punkt kryzysowy w Conakry,

to try and work together to finish this disease and get it stopped,

by wspólnie powstrzymać chorobę

to implement the strategies we talked about.

i wprowadzić w życie wspomniane strategie.

But what happened then was something we had never seen before with Ebola.

Potem zdarzyło się coś, co jeszcze nigdy nie miało miejsca.

What happened then was the virus, or someone sick with the virus,

Wirus lub osoba nim zarażona

boarded an airplane, flew to another country,

znalazł się w samolocie i poleciał do innego kraju.

and for the first time, we saw in another distant country

Po raz pierwszy zaobserwowaliśmy,

że wirus pojawił się znowu w innym odległym kraju.

the virus pop up again.

This time it was in Nigeria, in the teeming metropolis of Lagos,

Tym razem była to Nigeria, tętniąca życiem metropolia Lagos,

21 million people.

zamieszkana przez 21 milionów ludzi.

Now the virus was in that environment.

Wirus przeniósł się do nowego środowiska.

And as you can anticipate, there was international alarm,

Jak można było przypuszczać, wzniesiono międzynarodowy alarm.

international concern on a scale that we hadn't seen in recent years

Sprawa wagi międzynarodowej, jakiej nie było od wielu lat,

caused by a disease like this.

spowodowana przez taką chorobę.

The World Health Organization immediately called together an expert panel,

Światowa Organizacja Zdrowia natychmiast zwołała zespół ekspertów,

looked at the situation, declared an international emergency.

przyjrzała się sytuacji i ogłosiła międzynarodowy stan wyjątkowy.

Mieli nadzieję, że spowoduje to napływ

And in doing so, the expectation would be that there would be a huge outpouring

of international assistance to help these countries

pomocy międzynarodowej dla krajów,

which were in so much trouble and concern at that time.

które były w tamtym czasie w niezwykle ciężkim położeniu.

But what we saw was something very different.

Skutek w wielu miejscach był jednak inny.

There was some great response.

Kraje nie pozostały bez wsparcia.

A number of countries came to assist -- many, many NGOs and others, as you know,

Z pomocą przybyło wiele państw i organizacji pozarządowych,

but at the same time, the opposite happened in many places.

ale też wielu odwróciło się od zarażonych krajów.

W miarę narastającej paniki

Alarm escalated, and very soon these countries found themselves

wiele krajów przestało otrzymywać wystarczające wsparcie

not receiving the support they needed, but increasingly isolated.

i coraz bardziej się izolowało.

What we saw was commercial airlines [stopped] flying into these countries

Linie lotnicze wstrzymały loty

and people who hadn't even been exposed to the virus

i nawet ci, którzy nie mieli styczności z wirusem

were no longer allowed to travel.

nie mogli już podróżować.

This caused not only problems, obviously, for the countries themselves,

Ucierpiały na tym nie tylko wspomniane kraje,

but also for the response.

ale też zagraniczna pomoc.

Those organizations that were trying to bring people in,

Organizacje, które wysyłały ludzi

to try and help them respond to the outbreak,

do pomocy w zwalczaniu choroby,

they could not get people on airplanes,

nie mogły użyć samolotów,

they could not get them into the countries to be able to respond.

nie mogły przewieźć ich do krajów, w których mieli pracować.

In that situation, ladies and gentleman,

W takiej sytuacji wirus

a virus like Ebola takes advantage.

taki jak ebola ma przewagę.

And what we saw then was something also we hadn't seen before.

Później znów stało się coś niespotykanego.

Not only did this virus continue in the places

Wirus pozostał nie tylko w zarażonych regionach,

where they'd already become infected, but then it started to escalate

ale zaczął się rozprzestrzeniać

and we saw the case numbers that you see here,

i mieliśmy przed oczami wyniki,

something we'd never seen before on such a scale,

jakich nigdy wcześniej nie zaobserwowaliśmy.

an exponential increase of Ebola cases

Gwałtowny wzrost przypadków eboli

not just in these countries or the areas already infected in these countries

w regionach wcześniej zarażonych

but also spreading further and deeper into these countries.

oraz w odległych regionach tych krajów.

Ladies and gentleman, this was one of the most concerning

To był jeden z najbardziej niepokojących

international emergencies in public health we've ever seen.

międzynarodowych kryzysów zdrowotnych, jakie kiedykolwiek widzieliśmy.

And what happened in these countries then,

Następnie,

many of you saw, again, on the television, read about in the newspapers,

jak wielu z was widziało w telewizji lub czytało w gazetach,

we saw the health system start to collapse under the weight of this epidemic.

służba zdrowia załamała się pod wagą epidemii.

We saw the schools begin to close, markets no longer started,

Zaczęto zamykać szkoły, rynki nie działały poprawnie,

no longer functioned the way that they should in these countries.

kraje przestały dobrze funkcjonować.

We saw that misinformation and misperceptions started to spread

Domysły i plotki szerzyły się coraz szybciej,

even faster through the communities, which became even more alarmed

a społeczności były coraz bardziej zaniepokojone

about the situation.

zaistniałą sytuacją.

They started to recoil from those people that you saw in those space suits,

Ludzie zaczęli odsuwać się od tych w skafandrach kosmicznych,

as they call them, who had come to help them.

którzy przyjechali im pomóc.

And then the situation deteriorated even further.

Sytuacja jeszcze bardziej się pogorszyła.

The countries had to declare a state of emergency.

Kraje musiały ogłosić stan wyjątkowy.

Large populations needed to be quarantined in some areas, and then riots broke out.

W niektórych regionach ludność poddano kwarantannie, wybuchły rozruchy.

It was a very, very terrifying situation.

Ludzie byli przerażeni.

Around the world, many people began to ask,

Dookoła świata zaczęto zadawać sobie pytanie:

can we ever stop Ebola when it starts to spread like this?

Czy można powstrzymać tak rozprzestrzeniającą się ebolę?

And they started to ask, how well do we really know this virus?

Zaczęto pytać: Jak dobrze znamy wirusa?

The reality is we don't know Ebola extremely well.

Prawda jest taka, że nie wiemy dużo o eboli.

It's a relatively modern disease in terms of what we know about it.

Jest to względnie nowa choroba.

We've known the disease only for 40 years,

Znamy ją tylko od 40 lat,

since it first popped up in Central Africa in 1976.

od kiedy pojawiła się po raz pierwszy w Afryce Środkowej w 1976 roku.

But despite that, we do know many things:

Poza tym wiemy parę innych rzeczy.

We know that this virus probably survives in a type of a bat.

Wiemy, że wirus prawdopodobnie żyje w pewnej odmianie nietoperza.

We know that it probably enters a human population

Prawdopodobnie przenosi się na ludzi,

when we come in contact with a wild animal

kiedy wejdą w kontakt z zarażonym zwierzęciem.

that has been infected with the virus and probably sickened by it.

Then we know that the virus spreads from person to person

Wirus przenosi się wśród ludzi przez kontakt

through contaminated body fluids.

z zainfekowanymi płynami ustrojowymi.

And as you've all seen,

Jak widzieliście,

we know the horrific disease that it then causes in humans,

znamy też przerażającą chorobę, którą ten wirus wywołuje u ludzi.

where we see this disease cause severe fevers, diarrhea, vomiting,

Wywołuje gorączkę, biegunkę, wymioty

and then unfortunately, in 70 percent of the cases or often more, death.

i niestety w ponad 70% śmierć zarażonego.

This is a very dangerous, debilitating, and deadly disease.

To niebezpieczna, osłabiająca i śmiertelna choroba.

But despite the fact that we've not known this disease for a particularly long time,

Mimo że krótko znamy ebolę,

and we don't know everything about it, we do know how to stop this disease.

i wciąż nie wiemy o niej wszystkiego, wiemy jak ją powstrzymać.

There are four things that are critical to stopping Ebola.

Istnieją cztery niezbędne kroki do powstrzymania eboli.

First and foremost, the communities have got to understand this disease,

Po pierwsze, ludzie muszą wiedzieć, z czym mają do czynienia.

they've got to understand how it spreads and how to stop it.

Jak przenosi się choroba i jak jej nie rozprzestrzeniać.

And then we've got to be able to have systems that can find every single case,

Następnie, potrzebujemy systemu wyłapującego wszystkich chorych

every contact of those cases,

oraz wszystkie ich kontakty

and begin to track the transmission chains so that you can stop transmission.

i śledzącego szlaki przenoszenia choroby, żeby móc je zablokować.

We have to have treatment centers, specialized Ebola treatment centers,

Potrzebujemy ośrodków medycznych wyspecjalizowanych w leczeniu eboli,

where the workers can be protected

które zagwarantują pracownikom ochronę

as they try to provide support to the people who are infected,

przed zainfekowaniem

so that they might survive the disease.

podczas pracy z zarażonymi pacjentami.

And then for those who do die,

Jeśli chodzi o zmarłych w wyniku choroby,

we have to ensure there is a safe, but at the same time dignified, burial process,

musimy zapewnić im bezpieczne, a zarazem godne miejsca pochówku,

so that there is no spread at that time as well.

żeby uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się wirusa.

So we do know how to stop Ebola, and these strategies work, ladies and gentlemen.

Wiemy, jak powstrzymać ebolę. Te kroki naprawdę działają.

The virus was stopped in Nigeria by these four strategies

Wirusa w Nigerii powstrzymano dzięki tym czterem krokom

and the people implementing them, obviously.

i dzięki ludziom, którzy wprowadzali je w życie.

It was stopped in Senegal, where it had spread, and also in the other countries

Udało się w Senegalu i innych krajach,

that were affected by this virus, in this outbreak.

dotkniętych wybuchem epidemii.

So there's no question that these strategies actually work.

Nie ma wątpliwości, że te kroki działają.

The big question, ladies and gentlemen, was whether these strategies could work

Pytanie brzmiało, czy te strategie zadziałałyby

on this scale, in this situation, with so many countries affected

na taką wielką skalę, z tyloma zainfekowanymi krajami

with the kind of exponential growth that you saw.

i przy tak gwałtownym rozwoju.

That was the big question that we were facing just two or three months ago.

Zadawaliśmy je sobie jeszcze dwa czy trzy miesiące temu.

Today we know the answer to that question.

Dziś znamy odpowiedź.

And we know that answer because of the extraordinary work

Znamy ją dzięki niezwykłej pracy

of an incredible group of NGOs, of governments, of local leaders,

niesamowitych organizacji pozarządowych, rządów oraz miejscowych władz,

of U.N. agencies and many humanitarian and other organizations

oddziałów ONZ oraz wielu organizacji humanitarnych i nie tylko,

that came and joined the fight to try and stop Ebola in West Africa.

które dołączyły do walki z ebolą w Afryce Zachodniej.

But what had to be done there was slightly different.

W tym wypadku należało podjąć inne kroki.

These countries took those strategies I just showed you;

Te kraje wykorzystały przedstawione przeze mnie strategie;

the community engagement, the case finding, contact tracing, etc.,

rozeznanie, zlokalizowanie zarażonych przypadków, śledzenie wirusa, itd.

and they turned them on their head.

i wywróciły je do góry nogami.

There was so much disease, they approached it differently.

Choroba miała taki zasięg, że zabrano się za nią z innej strony.

What they decided to do was they would first try and slow down this epidemic

Postanowiono spowolnić epidemię

by rapidly building as many beds as possible in specialized treatment centers

przez zapewnienie jak największej ilości łóżek w specjalnych klinikach,

so that they could prevent the disease from spreading from those were infected.

aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

They would rapidly build out many, many burial teams

Szybko stworzono zespoły grabarzy,

so that they could safely deal with the dead,

żeby bezpiecznie grzebać zmarłych.

and with that, they would try and slow this outbreak

Tak próbowano spowolnić epidemię,

to see if it could actually then be controlled using the classic approach

żeby później użyć klasycznych metod,

of case finding and contact tracing.

czyli lokalizowania chorych i śledzenia wirusa.

And when I went to West Africa about three months ago,

Trzy miesiące temu w Afryce Zachodniej

when I was there what I saw was extraordinary.

byłem świadkiem czegoś niesamowitego.

I saw presidents opening emergency operation centers themselves against Ebola

Prezydenci sami otwierali ośrodki działania kryzysowego przeciw eboli,

so that they could personally coordinate and oversee and champion

żeby osobiście koordynować i nadzorować

this surge of international support to try and stop this disease.

napływ międzynarodowej pomocy do walki z epidemią.

We saw militaries from within those countries and from far beyond

Wojska narodowe i międzynarodowe

coming in to help build Ebola treatment centers

pomagały budować ośrodki leczenia eboli,

that could be used to isolate those who were sick.

żeby oddzielić zdrowych od zarażonych.

We saw the Red Cross movement working with its partner agencies on the ground there

Czerwony Krzyż i partnerzy

to help train the communities so that they could actually safely bury their dead

szkolili mieszkańców, jak grzebać zmarłych w bezpieczny

in a dignified manner themselves.

i godny sposób.

And we saw the U.N. agencies, the World Food Program,

Agendy ONZ, w tym Światowy Program Żywnościowy,

build a tremendous air bridge

stworzyły ogromny most powietrzny,

that could get responders to every single corner of these countries rapidly

żeby szybko transportować ludzi i produkty do każdego zakątka kraju,

to be able to implement the strategies that we just talked about.

wdrażając omawiane tu strategie.

What we saw, ladies and gentlemen, which was probably most impressive,

Najbardziej imponujące

was this incredible work by the governments,

były działania rządów i władz tych krajów,

by the leaders in these countries, with the communities,

to try to ensure people understood this disease,

by wytłumaczyć ludziom, na czym polega ebola,

understood the extraordinary things they would have to do to try and stop Ebola.

wyjaśnić, co zrobić, by ją powstrzymać.

And as a result, ladies and gentlemen,

W rezultacie

we saw something that we did not know only two or three months earlier,

odkryliśmy coś, co jeszcze dwa czy trzy miesiące wcześniej

whether or not it would be possible.

pozostawało w strefie domysłów.

What we saw was what you see now in this graph,

Możecie to zobaczyć na tym grafie,

when we took stock on December 1.

który obrazuje dane z 1. grudnia.

What we saw was we could bend that curve, so to speak,

Okazało się, że możemy zagiąć ten łuk,

change this exponential growth,

modulować gwałtowny wzrost

and bring some hope back to the ability to control this outbreak.

i przywrócić nadzieję na opanowanie epidemii.

And for this reason, ladies and gentlemen, there's absolutely no question now

Dlatego nie ma już wątpliwości,

that we can catch up with this outbreak in West Africa and we can beat Ebola.

że można pokonać ebolę w Afryce Zachodniej.

The big question, though, that many people are asking,

Jednak wiele osób wciąż zadaje jedno pytanie.

even when they saw this curve, they said,

Nawet, gdy pokazujemy im ten łuk, mówią:

"Well, hang on a minute -- that's great you can slow it down,

"Możecie spowolnić epidemię,

ale czy możecie doprowadzić ją do zera?".

but can you actually drive it down to zero?"

We already answered that question back at the beginning of this talk,

Odpowiedziałem na to pytanie już na początku tej prelekcji,

when I spoke about Lofa County in Liberia.

mówiąc o hrabstwie Lofa w Liberii.

We told you the story how Lofa County got to a situation

Opowiedziałem, jak hrabstwu Lofa udało się

where they have not seen Ebola for eight weeks.

nie zanotować żadnego przypadku eboli przez osiem tygodni.

But there are similar stories from the other countries as well.

W innych krajach było podobnie.

From Gueckedou in Guinea,

W Gueckedou w Gwinei,

the first area where the first case was actually diagnosed.

gdzie zdiagnozowano pierwszy przypadek choroby,

We've seen very, very few cases in the last couple of months,

było w ostatnich miesiącach tylko parę przypadków zachorowań.

and here in Kenema, in Sierra Leone, another area in the epicenter,

W Kenema w Sierra Leone, w kolejnym epicentrum,

we have not seen the virus for more than a couple of weeks --

nie zaobserwowano wirusa już od kilku tygodni.

way too early to declare victory, obviously,

Oczywiście jeszcze zbyt wcześnie, by ogłaszać zwycięstwo,

but evidence, ladies and gentlemen,

ale mamy dowody,

not only can the response catch up to the disease,

że tę chorobę można nie tylko spowolnić,

but this disease can be driven to zero.

ale zupełnie zwalczyć.

The challenge now, of course, is doing this on the scale needed

Wyzwaniem jest akcja na tak dużą skalę,

right across these three countries, and that is a huge challenge.

w tych trzech krajach.

Because when you've been at something for this long, on this scale,

Pracując nad czymś tak długo i na tak dużą skalę,

two other big threats come in to join the virus.

pojawiają się dwa nowe zagrożenia.

The first of those is complacency,

Pierwsze z nich, to spoczęcie na laurach.

the risk that as this disease curve starts to bend,

Ryzyko, że, kiedy spada liczba zachorowań,

the media look elsewhere, the world looks elsewhere.

media i świat skierują uwagę gdzieś indziej.

Complacency always a risk.

Spoczęcie na laurach zawsze jest ryzykowne.

And the other risk, of course, is when you've been working so hard for so long,

Kolejnym zagrożeniem jest zmęczenie.

Gdy długo ciężko się nad czymś pracuje, miesiącami śpi tylko po kilka godzin,

and slept so few hours over the past months,

people are tired, people become fatigued,

człowiek robi się bardzo zmęczony.

and these new risks start to creep into the response.

Wtedy wkradają się nowe zagrożenia.

Ladies and gentlemen, I can tell you today I've just come back from West Africa.

Właśnie wróciłem z Afryki Zachodniej i mogę was zapewnić,

The people of these countries, the leaders of these countries,

że tamtejsza ludność i władze

they are not complacent.

nie spoczęły na laurach.

They want to drive Ebola to zero in their countries.

Chcą wyeliminować ebolę.

And these people, yes, they're tired, but they are not fatigued.

Są zmęczeni, ale jeszcze nie wyczerpani.

They have an energy, they have a courage,

Mają energię, odwagę i siłę,

they have the strength to get this finished.

by skończyć, to co zaczęli.

What they need, ladies and gentlemen, at this point,

To, czego teraz potrzebują,

is the unwavering support of the international community,

to wsparcie społeczności międzynarodowej.

to stand with them,

Potrzebują,

to bolster and bring even more support at this time, to get the job finished.

by ktoś dodał im odwagi i pomógł ukończyć to ciężkie zadanie.

Because finishing Ebola right now means turning the tables on this virus,

Zatrzymanie eboli wymaga odwrócenia ról

and beginning to hunt it.

i rozpoczęcia ścigania wirusa.

Remember, this virus, this whole crisis, rather, started with one case,

Cała ta epidemia zaczęła się od pojedynczego przypadku

and is going to finish with one case.

i zakończy się pojedynczym przypadkiem.

But it will only finish if those countries have got enough epidemiologists,

Ale zakończy się, tylko jeśli kraje będą miały dostateczną ilość epidemiologów,

enough health workers, enough logisticians and enough other people working with them

pracowników służby zdrowia, logistyków oraz innych współpracowników,

to be able to find every one of those cases, track their contacts

aby wykryć wszystkie przypadki zarażenia oraz osoby w kontakcie z wirusem

and make sure that this disease stops once and for all.

i upewnić się, że choroba została całkowicie powstrzymana.

Ladies and gentleman, Ebola can be beaten.

Ebolę da się pokonać.

Now we need you to take this story out to tell it to the people who will listen

Zapamiętajcie tę historię i przekazujcie ją dalej,

and educate them on what it means to beat Ebola,

uczcie innych, jak pokonać ebolę.

and more importantly, we need you to advocate with the people

Przede wszystkim, bądźcie orędownikami tej sprawy

who can help us bring the resources we need to these countries,

i pomagajcie nam zdobyć zasoby oraz sprzęt dla tych krajów,

to beat this disease.

by móc pokonać tę chorobę.

There are a lot of people out there who will survive and will thrive,

Wielu w tych krajach może przeżyć i dalej się rozwijać,

in part because of what you do to help us beat Ebola.

dzięki waszemu wsparciu w walce z ebolą.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)