Luke Syson: How I learned to stop worrying and love "useless" art

Luke Syson: Endişelenmeyi bırakıp "gereksiz" sanatı sevmeyi nasıl öğrendim

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Gencehan Arpaçay

Two years ago, I have to say there was no problem.

İki sene önce, söylemeliyim ki hiçbir sorun yoktu.

Two years ago, I knew exactly what an icon looked like.

İki sene önce, bir ikonun neye benzediğini tam olarak biliyordum.

It looks like this.

Buna benziyordu.

Everybody's icon, but also the default position

Herkesin ikonu, ama aynı zamanda İtalyan Rönesans tabloları

of a curator of Italian Renaissance paintings, which I was then.

küratörü olan birinin kafasındaki imge, ki o zamanlar işim oydu.

And in a way, this is also another default selection.

Bir yandan da, bu da bir diğer doğal seçim.

Leonardo da Vinci's exquisitely soulful image

Leonardo da Vinci'nin duygu yüklü resmi

of the "Lady with an Ermine."

"Erminli Kadın".

And I use that word, soulful, deliberately.

Duygu yüklü kelimesini kasten kullanıyorum.

Or then there's this, or rather these:

Ve bunlar var veya bunlar:

the two versions of Leonardo's "Virgin of the Rocks"

İlk defa Londra'da biraraya gelmek üzere olan

that were about to come together in London for the very first time.

Leonardo'nun "Kayalıklar Bakiresi"nin iki versiyonu.

In the exhibition that I was then in the absolute throes of organizing.

O zaman gösterim için organizasyon yaparken onun mutlak sancıları içindeydim.

I was literally up to my eyes in Leonardo,

Leonardo ile gerçekten çok meşguldum

and I had been for three years.

ve üç yıl olmuştu.

So, he was occupying every part of my brain.

Yani, beynimin her bölümünü kaplıyordu.

Leonardo had taught me, during that three years,

O üç yılda, Leonardo bana

about what a picture can do.

bir resmin neler yapabileceğini öğretti.

About taking you from your own material world into a spiritual world.

Kendinizi maddi dünyadan çekip manevi dünyaya götürmekle ilgili.

He said, actually, that he believed the job of the painter

Aslında bir ressamın işinin evrende görünen ve görünmeyen

was to paint everything that was visible and invisible in the universe.

herşeyi boyamak olduğuna inandığını söylemişti.

That's a huge task. And yet, somehow he achieves it.

Bu çok büyük bir görev. Ama ona rağmen buna ulaşıyor.

He shows us, I think, the human soul.

Bence bize insan ruhunu gösteriyor.

He shows us the capacity of ourselves

Bize ruhani âleme geçme kapasitemizi

to move into a spiritual realm.

gösteriyor.

To see a vision of the universe that's more perfect than our own.

Kendimizinkinden daha mükemmel bir evrenin hayalini görmek.

To see God's own plan, in some sense.

Tanrı'nın kendi planını görmek, bir bakıma.

So this, in a sense, was really what I believed an icon was.

Bu anlamda, bir ikonun gerçekte benzediği şeyin bu olduğuna inanıyordum.

At about that time, I started talking to Tom Campbell,

Yaklaşık o sıralarda, burada, Metropolitan Müzesi'nde direktör olan

director here of the Metropolitan Museum,

Tom Campbell ile bir sonraki pozisyonumun ne olabileceği

about what my next move might be.

hakkında konuşmaya başlamıştım.

The move, in fact, back to an earlier life,

Aslında daha önceki bir zamana geçiş,

one I'd begun at the British Museum,

British Museum'da başladığım,

back to the world of three dimensions --

üç boyutlu dünyaya dönüş,

of sculpture and of decorative arts --

heykel ve süsleme sanatına,

to take over the department of European sculpture and decorative arts, here at the Met.

burada, Met'de Avrupa heykel ve süsleme sanatı departmanını devralmak üzere.

But it was an incredibly busy time.

Ancak çok yoğun bir zamandı.

All the conversations were done at very peculiar times of the day --

Gün içinde yapılan bütün konuşmalar çok garip zamanlarda yapıldı

over the phone.

ve telefonda.

In the end, I accepted the job

Sonunda, aslında hiç buraya gelmeden

without actually having been here.

işi kabul ettim.

Again, I'd been there a couple of years before,

Söylediğim gibi, birkaç yıl önce orada bulunmuştum,

but on that particular visit.

ancak o bahsettiğim ziyaret için.

So, it was just before the time that the Leonardo show was due to open

Yani Leonardo gösteriminin açılmasından kısa zaman önceydi,

when I finally made it back to the Met, to New York,

yeni alanımı görmek için,

to see my new domain.

sonunda tekrar Met'e, New York'a gittiğimde.

To see what European sculpture and decorative arts looked like,

Hâlihazırda alışık olduğum Rönesans koleksiyonu dışında

beyond those Renaissance collections with which I was so already familiar.

Avrupa heykel ve süsleme sanatının neye benzediğini görmek için.

And I thought, on that very first day, I better tour the galleries.

Ve ilk gün, galerileri gezmenin iyi olacağını düşündüm.

Fifty-seven of these galleries --

Elli yedi tane galeri,

like 57 varieties of baked beans, I believe.

yani 57 çeşit fırında pişmiş fasulye gibi, bana kalırsa.

I walked through and I started in my comfort zone in the Italian Renaissance.

Yürüdüm ve rahat olduğum İtalyan Rönesansı ile başladım.

And then I moved gradually around,

Ve sonra yavaş yavaş etrafı dolandım,

feeling a little lost sometimes.

bazen kendimi biraz kayıp hissederek.

My head, also still full of the Leonardo exhibition

Kafam hâlâ açılacak olan Leonardo gösterimi ile doluydu

that was about to open, and I came across this.

ve şuna rastladım.

And I thought to myself: What the hell have I done?

Ve kendi kendime şunu düşündüm: Ne yaptım ben?

There was absolutely no connection in my mind

Kafamda hiçbir şekilde bir bağlantı yoktu

at all and, in fact, if there was any emotion going on,

ve eğer bir duygu varsa,

it was a kind of repulsion.

o da bir nevi antipatiydi.

This object felt utterly and completely alien.

Bu obje bütünüyle ve tamamıyla yabancı geliyordu.

Silly at a level that I hadn't yet understood silliness to be.

Öylesine aptalca ki, aptallığı o zamana dek anlamamışım.

And then it was made worse --

Ve sonra daha da kötüsü oldu,

there were two of them.

onlardan iki tane vardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, I started thinking about why it was, in fact,

İşte o zaman bu objeyi aslında niye

that I disliked this object so much.

bu kadar sevmediğimi düşünmeye başladım.

What was the anatomy of my distaste?

Bu sevgisizliğin anatomisi neydi?

Well, so much gold, so vulgar.

Yani, çok fazla altın, çok bayağı.

You know, so nouveau riche, frankly.

Yani, çok sonradan görme, açıkçası.

Leonardo himself had preached against the use of gold,

Leonardo da altın kullanımına karşı olan bir öğüt vermişti,

so it was absolutely anathema at that moment.

yani o zaman tam anlamıyla bir yasaktı.

And then there's little pretty sprigs of flowers everywhere. (Laughter)

Ve sonra her yerde küçük sevimli çiçek dalları vardı. (Gülüşmeler)

And finally, that pink. That damned pink.

Ve son olarak o pembe renk. O kahrolası pembe.

It's such an extraordinarily artificial color.

Öylesine yapay bir renk ki.

I mean, it's a color that I can't think of anything that you actually see in nature,

Yani, doğada bu renkte gördüğüm bir şeyi düşünemiyorum,

that looks that shade.

bu tona benzer.

The object even has its own tutu. (Laughter)

Objenin kendine ait bir tütüsü bile var. (Gülüşmeler)

This little flouncy, spangly, bottomy bit

Vazonun dibinde duran

that sits at the bottom of the vase.

bu küçük, volanlı, süslü, altlı parça.

It reminded me, in an odd kind of way,

Biraz tuhaf bir şekilde, bana yeğenimin

of my niece's fifth birthday party.

beşinci yaşgünü partisini hatırlattı.

Where all the little girls would come either as a princess or a fairy.

Bütün küçük kızların ya prenses ya da peri olarak ortaya çıktıkları.

There was one who would come as a fairy princess.

Peri prenses olarak ortaya çıkacak olan bir tanesi vardı.

You should have seen the looks.

Tipleri görmeliydiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I realize that this object was in my mind,

Ve fark ettim ki, bu obje kafamda, benzer bir kafadan,

born from the same mind, from the same womb,

benzer bir kaynaktan doğuyordu,

practically, as Barbie Ballerina. (Laughter)

yani, Barbie Balerin olarak. (Gülüşmeler)

And then there's the elephants. (Laughter)

Ve sonra filler vardı. (Gülüşmeler)

Those extraordinary elephants

O garip filler,

with their little, sort of strange, sinister expressions

küçük, biraz tuhaf, kötü ifadeleriyle

and Greta Garbo eyelashes, with these golden tusks and so on.

ve Greta Garbo kirpikleriyle, altından dişleriyle ve benzeri.

I realized this was an elephant that had

Bu filin Serengeti'deki haşmetli yürüyüşle

absolutely nothing to do with a majestic march across the Serengeti.

hiçbir ilgisi olmadığını fark ettim.

It was a Dumbo nightmare. (Laughter)

Bir Dumbo kâbusuydu. (Gülüşmeler)

But something more profound was happening as well.

Ancak daha derin bir şeyler de oluyordu.

These objects, it seemed to me,

Bu objeler özünde

were quintessentially the kind that I and my liberal left friends in London

benim ve Londra'daki liberal solcu arkadaşlarımın

had always seen as summing up

18. yüzyılda Fransız aristokrasisinin biraz içler acısı gördüğümüz

something deplorable about the French aristocracy

durumunu özetler gibi

in the 18th century.

gelmişti bana.

The label had told me that these pieces were made

Etiketten bu parçaların

by the Sèvres Manufactory,

Sèvres Fabrikası tarafından,

made of porcelain in the late 1750s,

1750'lerde porselenden yapıldığını

and designed by a designer called Jean-Claude Duplessis,

ve sonradan öğrendiğim kadarıyla aslında büyük saygınlığı olan bir kimse olan

actually somebody of extraordinary distinction

Jean-Claude Duplessis adında

as I later learned.

bir tasarımcı tarafından tasarlandığını öğrendim.

But for me, they summed up a kind of,

Ancak bana göre, sanki 18. yüzyıldaki

that sort of sheer uselessness of the aristocracy

aristokrasinin o bir nevi tümden yararsızlığını

in the 18th century.

özetliyordu.

I and my colleagues had always thought

Ben ve meslektaşlarım, hep bu objelerin bir anlamda

that these objects, in way, summed up the idea of,

şu fikri özetlediğini düşündük,

you know -- no wonder there was a revolution.

aslında devrim olmasına şaşmamalı.

Or, indeed, thank God there was a revolution.

Veya, aslında, iyi ki de devrim olmuş.

There was a sort of idea really, that,

Gerçekten de bir nevi şöyle bir fikir vardı,

if you owned a vase like this,

eğer böyle bir vazoya sahipseniz,

then there was really only one fate possible.

o zaman belli bir kaderiniz vardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, there I was -- in a sort of paroxysm of horror.

İşte orada, bir çeşit korku nöbeti içindeydim.

But I took the job and I went on looking at these vases.

Ancak işi kabul ettim ve vazolara bakmaya gittim.

I sort of had to because they're on a through route in the Met.

Bir anlamda gitmek zorundaydım, çünkü Met'te anayol üzerindeydi.

So, almost anywhere I went, there they were.

Yani, nereye gidersem gideyim karşımdalardı.

They had this kind of odd sort of fascination,

Bir yandan da garip bir tür çekiciliğe sahiptiler,

like a car accident.

bir araba kazası gibi.

Where I couldn't stop looking.

Bakmayı durduramıyordum.

And as I did so, I started thinking:

Baktığım sırada, şöyle düşünmeye başladım:

Well, what are we actually looking at here?

Peki, aslında burada neye bakıyoruz?

And what I started with was understanding this

Ve ilk anlamaya başladığım şey

as really a supreme piece of design.

bunun gerçekten de üstün bir tasarım parçası olduğuydu.

It took me a little time.

Biraz zamanımı aldı.

But, that tutu for example --

Ancak, şu tütü örneğin...

actually, this is a piece that does dance in its own way.

Aslında, bu parça kendine göre dans ediyor.

It has an extraordinary lightness

Olağanüstü bir hafifliği var

and yet, it is also amazing balanced.

ve buna rağmen inanılmaz şekilde dengeli.

It has these kinds of sculptural ingredients.

Bir nevi heykele benzer bileşimi var.

And then the play between --

Ve sonra birbirleriyle olan bu oyun...

actually really quite carefully disposed color and gilding, and the sculptural surface,

Aslında oldukça dikkatli hazırlanan renk ve altın kaplama ile heykelimsi yüzey

is really rather remarkable.

gerçekten kayda değer.

And then I realized that this piece went into the kiln

Ve sonra bu parçanın dört kez fırına girdiğini

four times, at least four times in order to arrive at this.

fark ettim, buna dönüşmek için en az dört kez.

How many moments for accident can you think of

Bu parçanın başına kaç kez

that could have happened to this piece?

kaza gelebileceğini düşünüyorsunuz?

And then remember, not just one, but two.

Ve unutmayın ki, sadece bir değil, iki taneler.

So he's having to arrive at two exactly matched

Yani bu çeşit bir vazodan tamamıyla aynı

vases of this kind.

iki tane yapması gerekiyordu.

And then this question of uselessness.

Ve sonra bu gereksiz olduğu sorgusu.

Well actually, the end of the trunks were originally candle holders.

Aslında, hortumların uçları aslen mumluktu.

So what you would have had were candles on either side.

Yani her iki tarafta da mumlarınız oluyordu.

Imagine that effect of candlelight on that surface.

Yüzeydeki mum ışığının etkisini bir düşünün.

On the slightly uneven pink, on the beautiful gold.

Hafifçe değişken pembenin, güzel altın renginin üzerinde.

It would have glittered in an interior,

İçerisini parlatırdı,

a little like a little firework.

sanki küçük bir havai fişek gibi.

And at that point, actually, a firework went off in my brain.

Ve o noktada, aslında beynimde bir havai fişek patladı.

Somebody reminded me that, that word 'fancy' --

Biri bana o kelimeyi hatırlattı: "Fantastik",

which in a sense for me, encapsulated this object --

ki bence bir anlamda bu obje içinde saklanmıştı,

actually comes from the same root as the word 'fantasy.'

aslında "fantezi" kelimesiyle aynı kökten geliyor.

And that what this object was just as much in a way,

Ve bu obje aynı Leonardo da Vinci tablosu gibi

in its own way, as a Leonardo da Vinci painting,

bir nevi, kendine özgü bir şekilde

is a portal to somewhere else.

bir yerlere açılıyor.

This is an object of the imagination.

Bu, hayal gücüne dair bir obje.

If you think about the mad 18th-century operas of the time -- set in the Orient.

Eğer 18. yüzyıl zamanındaki çılgın operaları düşünürseniz, doğuda geçen,

If you think about divans and perhaps even opium-induced visions of pink elephants,

eğer sedirleri ve belki de afyon tesirli pembe fillerin görüntüsünü düşünürseniz,

then at that point, this object starts to make sense.

o zaman bu objeler anlam kazanmaya başlıyor.

This is an object which is all about escapism.

Bu obje, tamamıyla gerçeklerden kaçışla ilgili.

It's about an escapism that happens --

Gerçeklerden kaçışla ilgili,

that the aristocracy in France sought

Fransa'daki aristokrasinin

very deliberately

kendilerini sıradan insanlardan ayırmak için

to distinguish themselves from ordinary people.

bilerek yaptığı şekilde.

It's not an escapism that

Ancak, bizim bugün memnun olacağımız bir şekilde

we feel particularly happy with today, however.

gerçeklerden kaçış değil bu.

And again, going on thinking about this,

Ve yine, bu konuda düşününce,

I realize that in a way we're all victims

hepimizin bir nevi modernizmin zaferinin

of a certain kind of tyranny

bir anlamda zorbalığının kurbanı olduğumuzu

of the triumph of modernism

fark ettim,

whereby form and function in an object

yani bir objenin biçimi ve işlevi diğerini

have to follow one another, or are deemed to do so.

takip etmek zorunda veya öyle olacağı varsayılıyor.

And the extraneous ornament is seen as really,

Ve konu dışı süs eşyaları gerçekten de,

essentially, criminal.

aslında suç olarak görülüyor.

It's a triumph, in a way, of bourgeois values rather than aristocratic ones.

Bir bakıma aristokrasinin değil, burjuvazinin değerlerinin bir zaferi bu.

And that seems fine.

Ve bu da tamam.

Except for the fact that it becomes a kind of sequestration of imagination.

Hayal gücünün bir nevi tecriti hâline gelmesi gerçeği dışında.

So just as in the 20th century, so many people

Yani 20. yüzyılda

had the idea that their faith

birçok insanın kaderlerinin

took place on the Sabbath day,

Sebt günü oluştuğu

and the rest of their lives --

ve ömürlerinin geri kalanının,

their lives of washing machines and orthodontics --

çamaşır makineleri ve ortodontinin olduğu hayatlarının,

took place on another day.

başka bir günde oluştuğu fikrine sahip olması gibi.

Then, I think we've started doing the same.

O zaman aynı şeyi yapmaya başladık.

We've allowed ourselves to

Fantezi dünyamızın ekranlar önünde

lead our fantasy lives in front of screens.

bizi yönetmesine izin verdik.

In the dark of the cinema, with the television in the corner of the room.

Sinemanın karanlığında, odanın köşesindeki televizyonla.

We've eliminated, in a sense, that constant

Bu vazoların insanların hayatlarında temsil ettiği

of the imagination that these vases represented in people's lives.

hayal gücünün sürekliliğini bir anlamda elimine ettik.

So maybe it's time we got this back a little.

Belki de bunu biraz geri almanın zamanı.

I think it's beginning to happen.

Bence bu olmaya başlıyor.

In London, for example,

Örneğin Londra'da

with these extraordinary buildings

son birkaç yıldır ortaya çıkan

that have been appearing over the last few years.

bu olağanüstü binalarla.

Redolent, in a sense, of science fiction,

Biraz bilimkurguyu anımsatarak

turning London into a kind of fantasy playground.

Londra'yı bir nevi fantezi bahçesine çeviriyor.

It's actually amazing to look out of a high building nowadays there.

Bugünlerde oradaki yüksek bir binadan bakmak aslında bir harika.

But even then, there's a resistance.

Ama buna rağmen bir direnç var.

London has called these buildings the Gherkin, the Shard, the Walkie Talkie --

Londra bu binaları Gherkin (Salatalık), Shard (Cam parçası), Walkie Talkie (Telsiz) diye isimlendirdi,

bringing these soaring buildings down to Earth.

bu yüksek binaları mütevazi hâle getirmek için.

There's an idea that we don't want these

Bu kaygı verici, hayali yolculukların günlük hayatımızda

anxious-making, imaginative journeys to happen in our daily lives.

olmasını istemediğimize dair bir fikir var.

I feel lucky in a way,

Kendimi bir bakıma şanslı hissediyorum,

I've encountered this object.

bu objeye rastladım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I found him on the Internet when I was looking up a reference.

Onu internette bir kaynak ararken buldum.

And there he was.

İşte oradaydı.

And unlike the pink elephant vase,

Ve pembe filli vazonun aksine,

this was a kind of love at first sight.

bu ilk bakışta aşktı.

In fact, reader, I married him. I bought him.

Aslında, onunla evlendim. Onu satın aldım.

And he now adorns my office.

Ve şimdi benim ofisimi süslüyor.

He's a Staffordshire figure made in the middle of the 19th century.

O, 19. yüzyılın ortasında yapılmış bir Staffordshire figürü.

He represents the actor, Edmund Kean, playing Shakespeare's Richard III.

Shakespeare'in III. Richard'ını oynayan aktör Edmund Kean'i temsil ediyor.

And it's based, actually, on a more elevated piece of porcelain.

Ve aslında daha yüksek bir seviyede porselen esaslı.

So I loved, on an art historical level,

Bu yüzden onu sanat tarihi açısından sevdim.

I loved that layered quality that he has.

Sahip olduğu kat kat nitelikleri sevdim.

But more than that, I love him.

Ancak bundan da daha fazlası, onu sevdim.

In a way that I think would have been impossible

Leonardo zamanlarımda nasıl pembe Sèvres vazonun

without the pink Sèvres vase in my Leonardo days.

olmaması imkânsızsa, o şekilde.

I love his orange and pink breeches.

Portakal ve pembe renkli kuyruklu giysisini seviyorum.

I love the fact that he seems to be going off to war,

Bulaşıkları yeni bitirip,

having just finished the washing up. (Laughter)

savaşa gidiyor gibi görünüşünü seviyorum. (Gülüşmeler)

He seems also to have forgotten his sword.

Kılıcını da unutmuş gibi görünüyor.

I love his pink little cheeks, his munchkin energy.

Pembe küçük yanaklarını, o şirin enerjisini seviyorum.

In a way, he's become my sort of alter ego.

Bir bakıma benim ikinci kişiliğim oldu.

He's, I hope, a little bit dignified,

Umarım biraz asildir,

but mostly rather vulgar. (Laughter)

ama daha ziyade bayağı gibi. (Gülüşmeler)

And energetic, I hope, too.

Umarım enerjiktir de.

I let him into my life because the Sèvres pink elephant vase allowed me to do so.

Onu hayatıma Sèvres pembe filli vazo sayesinde soktum.

And before that Leonardo,

Ondan önce Leonardo ofisimde duruyordu,

I understood that this object could become part of a journey for me every day,

ki bu objenin her gün yolcuğumun bir parçası

sitting in my office.

hâline gelebileceğini anlıyorum.

I really hope that others, all of you,

Gerçekten başkalarının, hepinizin,

visiting objects in the museum,

müzelerde objeleri ziyaret edenlerin,

and taking them home and finding them for yourselves,

evlerine götüren ve onları keşfedenlerin,

will allow those objects to flourish in your imaginative lives.

bu objelerin hayal dünyalarında gelişmelerine izin vermesini umuyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)