A smarter, more precise way to think about public health | Sue Desmond-Hellmann

Çeviri: Boğaçhan Arslan Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

OK, first, some introductions.

Öncelikle, bazı giriş bilgileri.

My mom, Jennie, took this picture.

Bu resmi, annem Jennie çekti.

Ortadaki babam, Frank.

That's my dad, Frank, in the middle.

Solunda, kız kardeşlerim:

And on his left, my sisters:

Mary Catherine, Judith Ann, Theresa Marie.

Mary Catherine, Judith Ann, Theresa Marie.

John Patrick's sitting on his lap and Kevin Michael's on his right.

Kucağında oturan John Patrick, sağındaki Kevin Michael.

And in the pale-blue windbreaker,

Ve açık mavi anorağın içinde,

Susan Diane. Me.

ben, Susan Diane.

I loved growing up in a big family.

Büyük bir ailede büyümeyi çok sevdim.

En çok hoşuma giden şeylerden biriyse isim seçmekti.

And one of my favorite things was picking names.

But by the time child number seven came along,

Ama 7. çocuk geldiğinde

we had nearly run out of middle names.

neredeyse tüm ortanca isimleri tüketmiştik.

Uzun tartışmalar sonrası

It was a long deliberation

before we finally settled on Jennifer Bridget.

sonunda Jennifer Bridget'te karar kıldık.

Every parent in this audience

Seyirciler arasındaki her ebeveyn

yeni doğan bir bebeğin ismine karar vermenin

knows the joy and excitement

of picking a new baby's name.

zevk ve heyecanını bilir.

And I was excited and thrilled

Ben anneme bu özel merasim anında

to help my mom in that special ceremonial moment.

yardımcı olduğum için heyecanlıydım.

But it's not like that everywhere.

Ama her yerde durum böyle değil.

Çok geziyorum ve çok görüyorum.

I travel a lot and I see a lot.

But it took me by surprise to learn

Ama Etiyopya'nın bir bölgesinde ebeveynlerin

in an area of Ethiopia,

yeni bebeklerine isim seçmeyi bir ay

parents delay picking the names for their new babies

veya daha fazla ertelediklerini öğrenmek

by a month or more.

beni oldukça şaşırttı.

Why delay?

Neden erteliyorlar?

Why not take advantage of this special ceremonial time?

Neden bu özel merasimli anların tadını çıkarmıyorlar?

Well, they delay because they're afraid.

Erteliyorlar, çünkü korkuyorlar.

Bebeklerinin öleceğinden korkuyorlar.

They're afraid their baby will die.

Bu kayıp, isimsiz olursa biraz daha katlanılır olabilir.

And this loss might be a little more bearable without a name.

A face without a name might help them feel

İsimsiz bir surat onların daha az bağlılık

hissetmelerini sağlayabilir.

just a little less attached.

İşte dünyanın bir tarafındayız,

So here we are in one part of the world --

a time of joy, excitement, dreaming of the future of that child --

heyecanlı, sevinçli, çocuğun geleceğinin hayalleriyle dolu bir zaman;

while in another world,

başka bir tarafında

ebeveynler korkuyla dolu,

parents are filled with dread,

birkaç haftanın ilerisi için çocuklarının geleceğini hayal etmeye

not daring to dream of a future for their child

beyond a few precious weeks.

cesaret edemiyorlar.

How can that be?

Bu nasıl olabilir?

How can it be that 2.6 million babies

Nasıl olurda dünyada 2,6 milyon bebek

die around the world

bir ay bile yaşamadan

before they're even one month old?

ölebilir?

2.6 million.

2,6 milyon.

Bu Vancouver'ın nüfusu kadar.

That's the population of Vancouver.

And the shocking thing is:

Asıl şok edici olan şey:

Neden?

Why?

In too many cases, we simply don't know.

Çoğu durumda, açıkça bilmiyoruz.

Yakın zamanlarda güncellenmiş bir diyagram gördüğümü hatırlıyorum.

Now, I remember recently seeing an updated pie chart.

And the pie chart was labeled,

"Beş yaşından küçük çocuklarda ölüm nedenleri" ismiyle etiketlenmişti.

"Causes of death in children under five worldwide."

And there was a pretty big section of that pie chart, about 40 percent --

Ve bu diyagramın büyük kısmını kaplayan bir parçası vardı, yaklaşık yüzde 40.

40 percent was labeled "neonatal."

Bu yüzde 40, yenidoğan olarak etiketlenmişti.

"Yenidoğan" bir ölüm sebebi değil.

Now, "neonatal" is not a cause of death.

Neonatal is simply an adjective,

Yenidoğan sadece bir sıfat,

an adjective that means that the child is less than one month old.

çocuğun bir aydan küçük olduğunu anlatan bir sıfat.

For me, "neonatal" said: "We have no idea."

Bana göre "yenidoğan"ın anlamı "Hiçbir fikrimiz yok" idi.

Ben bir bilim insanıyım. Bir doktorum.

Now, I'm a scientist. I'm a doctor.

I want to fix things.

Bir şeyleri düzeltmek istiyorum.

But you can't fix what you can't define.

Ama tanımlayamadığın bir şeyi düzeltemezsin.

So our first step in restoring the dreams of those parents

Bu ebeveynlerin hayallerini korumada ilk görevimiz

bu soruyu cevaplamak:

is to answer the question:

Why are babies dying?

Bebekler neden ölüyor?

So today, I want to talk about a new approach,

Bugün yeni bir bakış açısı hakkında konuşmak istiyorum,

sadece bebeklerin neden öldüğünü anlamamıza

an approach that I feel

will not only help us know why babies are dying,

yardım etmekle kalmayıp bütün global sağlığı

but is beginning to completely transform

tümüyle dönüştüreceğini

the whole field of global health.

düşündüğüm bir bakış açısı.

It's called "Precision Public Health."

"Hassas Halk Sağlığı" deniyor.

For me, precision medicine comes from a very special place.

Benim için hassasiyet çok özel bir yerden geliyor.

I trained as a cancer doctor, an oncologist.

Bir kanser doktoru, onkolojist olarak eğitim aldım.

Bu işteyim, çünkü insanların daha iyi hissetmelerini sağlamak istiyorum.

I got into it because I wanted to help people feel better.

But too often my treatments made them feel worse.

Ama genellikle tedavilerim onların daha kötü hissetmelerine neden oluyor.

I still remember young women being driven to my clinic

Hâlâ, muayenehaneme anneleri tarafından getirilen genç bayanları

by their moms --

hatırlıyorum--

adults, who had to be helped into my exam room by their mothers.

yetişkinler, odama gelmek için annelerinin yardımına muhtaç yetişkinler.

They were so weak

Onlara verdiğim tedavi yüzünden

from the treatment I had given them.

o kadar güçsüzlerdi ki.

But at the time, in those front lines in the war on cancer,

Fakat o zamanlar, kanserle ön saflarda savaşacak

we had few tools.

çok az aracımız vardı.

Ve sahip olduğumuz araçlar da

And the tools we did have couldn't differentiate

between the cancer cells that we wanted to hit hard

sıkı vurmak istediğimiz kanser hücreleriyle,

and those healthy cells that we wanted to preserve.

korumak istediğimiz sağlıklı hücreleri ayırt edemiyordu.

And so the side effects that you're all very familiar with --

Hepimizin aşina olduğu yan etkiler de --

hair loss, being sick to your stomach,

saç kaybı, mide bulantısı,

having a suppressed immune system, so infection was a constant threat --

baskılanmış bir bağışıklık sistemi ve sürekli bir enfeksiyon riski--

her zaman etrafımızdaydı.

were always surrounding us.

And then I moved to the biotechnology industry.

Sonra ben biyoteknoloji endüstrisine geçtim.

And I got to work on a new approach for breast cancer patients

Ve sağlıklı hücreler ile sağlıksız kanser hücrelerini ayırt etmede

that could do a better job of telling the healthy cells

daha iyi bir iş çıkarabilecek yeni bir yaklaşım üzerinde

from the unhealthy or cancer cells.

çalışma fırsatı buldum.

It's a drug called Herceptin.

'Herceptin' denen bir ilaç.

And what Herceptin allowed us to do

Herceptin'in bize sağladığı,

is to precisely target HER2-positive breast cancer,

o zamanlar en korkunç göğüs kanseri çeşidi olan HER2-pozitif göğüs kanserini

hassas bir şekilde hedef almaktı.

at the time, the scariest form of breast cancer.

Bu hassasiyet bizim normal hücrelere daha nazik davranırken

And that precision let us hit hard the cancer cells,

while sparing and being more gentle on the normal cells.

kanser hücrelerine sıkı vurmamızı sağladı.

A huge breakthrough.

Muazzam bir buluş.

It felt like a miracle,

Bu buluş bir mucize gibi hissettirdi,

hatta o kadar ki bugün,

so much so that today,

bütün bu büyük veriler, tüketici denetimi,

we're harnessing all those tools --

gen dizinleme gibi birçok araçtan faydalanarak

big data, consumer monitoring, gene sequencing and more --

to tackle a broad variety of diseases.

çok çeşitli hastalıklarla mücadele edebiliyoruz.

Bu da bize bireyleri doğru zamanda,

That's allowing us to target individuals

doğru çözümler ile hedef alabilme imkânı sunuyor.

with the right remedies at the right time.

Precision medicine revolutionized cancer therapy.

Hassas tıp, kanser terapisini baştan yarattı.

Everything changed.

Her şey değişti.

And I want everything to change again.

Her şeyin yeniden değişmesini istiyorum.

So I've been asking myself:

Bu yüzden kendime soruyorum:

Why should we limit

Neden hastalıklarla savaşmak için olan

this smarter, more precise, better way to tackle diseases

bu daha hassas, daha akıllıca, daha iyi yolu sadece zengin kesimin

kullanımıyla sınırlandıralım?

to the rich world?

Şimdi, beni yanlış anlamayın,

Now, don't misunderstand me --

I'm not talking about bringing expensive medicines like Herceptin

Herceptin gibi pahalı ilaçları gelişmekte olan

to the developing world,

dünya kesimine sunmaktan bahsetmiyorum,

although I'd actually kind of like that.

tabii ki gönül isterdi öyle de olsun.

What I am talking about

Ama bahsettiğim şey

is moving from this precise targeting for individuals

bu hassas ve bireye yönelik hedef alımdan

popülasyonlardaki sağlık sorunlarıyla

to tackle public health problems

in populations.

yüzleşmeye yönelmek.

Now, OK, I know probably you're thinking, "She's crazy.

Şimdi, büyük ihtimalle "Bu kız deli" diye düşünüyorsunuz.

"Bu yapılamaz. Yalnızca hırslı bir fikir."

You can't do that. That's too ambitious."

But here's the thing:

Fakat şöyle bir şey var ki

we're already doing this in a limited way,

biz bunu zaten sınırlı bir şekilde yapıyoruz

and it's already starting to make a big difference.

ve bu çoktan büyük bir fark yaratmaya başladı bile.

So here's what's happening.

Yani olan şey şu:

Now, I told you I trained as a cancer doctor.

Size kanser doktoru olarak eğitildiğimi söyledim.

But like many, many doctors who trained in San Francisco in the '80s,

Fakat 80'lerde San Francisco'da eğitim görmüş sayısız doktor gibi ben de

aynı zamanda AIDS doktoru olarak eğitim aldım.

I also trained as an AIDS doctor.

Çok kötü bir zamandı.

It was a terrible time.

AIDS was a death sentence.

AIDS adeta bir ölüm fermanıydı.

All my patients died.

Bütün hastalarımı kaybettim.

Now, things are better,

Şimdi, durum daha iyi,

but HIV/AIDS remains a terrible global challenge.

ama HIV / AIDS hâlâ berbat bir global sorun olmaya devam ediyor.

Worldwide, about 17 million women are living with HIV.

Dünya çapında yaklaşık 17 milyon kadın HIV ile yaşıyor.

We know that when these women become pregnant,

Biliyoruz ki bu kadınlar hamile kalınca

virüsü bebeğe de aktarabiliyorlar.

they can transfer the virus to their baby.

We also know in the absence of therapy,

Yine biliyoruz ki bir terapinin yokluğunda

half those babies will not survive until the age of two.

bu bebeklerin yarısı 2 yaşına bile ulaşamadan ölüyor.

But we know that antiretroviral therapy can virtually guarantee

Ama biliyoruz ki retrovirüs-karşıtı terapi annenin bebeğe

that she will not transmit the virus to the baby.

virüsü aktarmayacağını neredeyse garanti edebiliyor.

So what do we do?

Demek ki ne yapacağız?

Well, a one-size-fits-all approach, kind of like that blast of chemo,

Yani, her duruma uygun bir çözüm, tıpkı kemoterapi patlaması gibi,

would mean we test and treat every pregnant woman in the world.

dünyadaki bütün hamile kadınları test edip terapiye almak olur.

That would do the job.

Bu, işi halledecektir.

But it's just not practical.

Fakat pratikte uygulanabilir değil.

So instead, we target those areas where HIV rates are the highest.

Bunun yerine, HIV oranının yüksek olduğu bölgeleri hedef almalıyız.

We know in certain countries in sub-Saharan Africa

Biliyoruz ki bazı Sahra-altı Afrika ülkelerinde

we can test and treat pregnant women where rates are highest.

oranın yüksek olduğu yerlerde hamile kadınları test edip tedavi edebiliriz.

This precision approach to a public health problem

Bu toplumsal sağlık sorununa olan hassas yaklaşım

has cut by nearly half

son 5 yıl içinde anneden bebeğe

HIV transmission from mothers to baby

HIV aktarımını neredeyse

in the last five years.

yarıya indirdi.

(Applause)

(Alkışlar)

Screening pregnant women in certain areas in the developing world

Gelişmekte olan dünyanın belirli bölgelerinde hamile kadınları gözlemlemek

hassas toplumsal sağlığın

is a powerful example

büyük çapta nasıl değişiklikler yaratabileceğine güçlü bir örnek.

of how precision public health can change things on a big scale.

So ...

Peki...

How do we do that?

Bunu nasıl yapacağız?

We can do that because we know.

Bunu yapabileceğiz, çünkü biliyoruz.

We know who to target,

Kimi hedef alacağımızı,

what to target,

neyi hedef alacağımızı,

where to target and how to target.

nereyi ve nasıl hedef alacağımızı biliyoruz.

And that, for me, are the important elements of precision public health:

Bunlar, benim için, hassas halk sağlığının önemli yönleri:

who, what, where and how.

Kim, ne, nerede ve nasıl.

But let's go back to the 2.6 million babies

Fakat şimdi o bir ay yaşayamadan ölen

who die before they're one month old.

2,6 milyon bebeğe geri dönelim.

Here's the problem: we just don't know.

Sorun bu: Sadece bilmiyoruz.

It may seem unbelievable,

İnanılmaz gelebilir,

but the way we figure out the causes of infant mortality

ama en yüksek çocuk ölümünün gerçekleştiği ülkelerde

çocukların ölüm nedenini belirleme yöntemimiz

in those countries with the highest infant mortality

anneleriyle bir diyalog.

is a conversation with mom.

A health worker asks a mom who has just lost her child,

Bir sağlık görevlisi çocuğunu yeni kaybetmiş anneye soruyor:

"Was the baby vomiting? Did they have a fever?"

"Bebek kusuyor muydu, ateşi var mıydı?"

Ve bu diyalog çocuğun ölümünden

And that conversation may take place

3 ay sonrasına kadar devam edebiliyor.

as long as three months after the baby has died.

Now, put yourself in the shoes of that mom.

Şimdi, kendinizi o annenin yerine koyun,

It's a heartbreaking, excruciating conversation.

Bu diyalog kalp kıran, psikolojik olarak işkence eden bir konuşma.

And even worse -- it's not that helpful,

Ve daha da kötüsü -- yararlı bile değil.

because we might know there was a fever or vomiting,

Çünkü ateşi olduğunu veya kustuğunu bilebiliriz,

but we don't know why.

ama nedenini bilemeyiz.

Ve bu bilginin yokluğunda

So in the absence of knowing that knowledge,

we cannot prevent that mom, that family,

o anneyi, o aileyi veya o toplumdaki

or other families in that community

diğer aileleri

from suffering the same tragedy.

aynı kaderden kurtaramayız.

But what if we applied a precision public health approach?

Fakat ya hassas halk sağlığı yaklaşımını uyguluyor olsaydık?

Diyelim ki, örnek olarak,

Let's say, for example,

we find out in certain areas of Africa

Afrika'nın belirli bölgelerinde

that babies are dying because of a bacterial infection

bebeklerin annelerden geçen bakteriyel enfeksiyon

transferred from the mother to the baby,

sebebiyle öldüğünü keşfettik,

known as Group B streptococcus.

B grubu streptococcus enfeksiyonu yüzünden.

In the absence of treatment, mom has a seven times higher chance

Tedavinin yokluğunda annenin bir sonraki çocuğunun ölme ihtimali

that her next baby will die.

7 kat daha fazla.

Sorunu tanımladığımızda, penisilin kadar ucuz ve güvenli

Once we define the problem, we can prevent that death

bir şeyle bile o ölümün önüne geçebiliriz.

with something as cheap and safe as penicillin.

We can do that because then we'll know.

Bunu yapabiliriz, çünkü o zaman biliyor oluruz.

Ve olay burada bitiyor:

And that's the point:

once we know, we can bring the right interventions

Bildiğimiz sürece, doğru müdahaleleri doğru yerlerde,

doğru popülasyonlara ulaştırıp

to the right population in the right places

to save lives.

hayat kurtarabiliriz.

With this approach, and with these interventions

Bu yaklaşımla ve bu müdahalelerle

and others like them,

ve bunun gibilerle

I have no doubt

hiç şüphem yok ki

that a precision public health approach

hassas halk sağlığı yaklaşımıyla

dünyamızın 15 yıllık hedefine ulaşmasını sağlayabiliriz.

can help our world achieve our 15-year goal.

And that would translate into a million babies' lives saved

Ve bu, her yıl milyonlarca bebeğin hayatının kurtulmasına

every single year.

denk gelir.

One million babies every single year.

Her yıl bir milyon bebek.

And why would we stop there?

Ve neden orada duralım ki?

A much more powerful approach to public health --

Halk sağlığına yönelik çok daha güçlü bir yaklaşım --

imagine what might be possible.

nelerin mümkün olabileceğini düşünün.

Why couldn't we more effectively tackle malnutrition?

Neden kötü beslenmeyle daha etkili biçimde mücadele edemeyelim?

Why wouldn't we prevent cervical cancer in women?

Neden kadınlarda rahim kanserini önleyemeyelim?

And why not eradicate malaria?

Neden sıtmayı ortadan kaldıramayalım?

(Applause)

(Alkışlar)

Yes, clap for that!

Evet, buna alkışlayın!

(Applause)

(Alkışlar)

So, you know, I live in two different worlds,

Şimdi, biliyorsunuz ki, ben iki farklı dünyada yaşıyorum.

one world populated by scientists,

Bir tanesi bilim adamlarıyla dolu,

and another world populated by public health professionals.

diğeri ise profesyonel toplum sağlık görevlileriyle.

The promise of precision public health

Hassas halk sağlığının garantisi ise

is to bring these two worlds together.

bu iki dünyayı bir araya getirmek.

But you know, we all live in two worlds:

Ama biliyorsunuz ki hepimiz iki farklı dünyada yaşıyoruz:

the rich world and the poor world.

Fakir ve zengin dünya.

And what I'm most excited about about precision public health

Ve hassas halk sağlığı hakkında en heyecanlı olduğum konu ise

is bridging these two worlds.

bu iki dünya arasında bir köprü oluşu.

Zengin dünyada her gün

Every day in the rich world,

yeni yetenekler ve aletler ortaya çıkarıyoruz --

we're bringing incredible talent and tools --

everything at our disposal --

her şey elimizin altında --

to precisely target diseases in ways I never imagined

burada hayal bile edemeyeceğim yollarla hastalıkları hedef almak

would be possible.

oldukça mümkün.

Eminim ki, bu yetenek ve araçları fakir dünyada

Surely, we can tap into that kind of talent and tools

to stop babies dying in the poor world.

bebeklerin ölümünü durdurmak için kullanabiliriz.

If we did,

Eğer bunu yaparsak,

then every parent would have the confidence

her bir ebeveyn çocuğu doğduğu anda

to name their child the moment that child is born,

ona isim vermek için gereken özgüvene sahip olur.

daring to dream that that child's life will be measured in decades,

Çocuğunun hayatının günlerle değil, yıllarla hesaplanacağı

not days.

kanısına inanarak.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)