Romina Libster: The power of herd immunity (with English subtitles) | TED

Translator: Gisela Giardino Reviewer: Romina Pol

Çeviri: Melike Karasu Gözden geçirme: Özlem Yuvarlak

One of the first patients I had to see as a pediatrician was Sol,

Bir çocuk doktoru olarak görmek zorunda olduğum ilk hastalardan biri Sol'dü,

a beautiful month-old baby

şiddetli solunum yolu enfeksiyonu sebebi ile başvurmuş

who was admitted with signs of a severe respiratory infection.

bir aylık güzel bir bebek.

Until then, I had never seen a patient worsen so fast.

O zamana kadar bu denli hızlı kötüleşen bir hasta görmemiştim.

In just two days she was connected to a respirator

Sadece iki gün içinde solunum cihazına bağlandı

and on the third day she died.

ve üçüncü gün öldü.

Sol had whooping cough.

Sol'de boğmaca hastalığı vardı.

After discussing the case in the room and after a quite distressing catharsis,

Odada bu olayı tartıştıktan ve üzücü bir duygusal boşalmadan sonra

I remember my chief resident said to me,

şefimin bana şunu söylediğini hatırlıyorum

"Okay, take a deep breath. Wash your face.

"Tamam, derin bir nefes al. Yüzünü yıka."

And now comes the hardest part:

İşte en zor kısım geliyor:

We have to go talk to her parents."

"Ailesi ile konuşmamız lazım."

At that time, a thousand questions came to mind,

O an aklıma binlerce soru geldi:

from, "How could a one-month-old baby be so unfortunate?"

"Nasıl olur da bir aylık bebek bu kadar talihsiz olur?"

to, "Could we have done something about it?"

"Bu konuda biz bir şey yapmış olabilir miyiz?"

Before vaccines existed,

Aşılar var olmadan önce,

many infectious diseases killed millions of people per year.

birçok bulaşıcı hastalık yıllar boyunca milyonlarca kişiyi öldürdü.

During the 1918 flu pandemic

1918 yılındaki grip salgını sırasında

50 million people died.

50 milyon insan öldü.

That's greater than Argentina's current population.

Bu sayı Arjantin'in şimdiki nüfusundan fazla.

Perhaps, the older ones among you remember the polio epidemic

Belki aranızdaki yaşça büyük kişiler 1956 yılında

that occurred in Argentina in 1956.

Arjantin'de patlak veren çocuk felci salgınını hatırlar.

At that time, there was no vaccine available against polio.

O zamanlar çocuk felcine karşı kullanılabilecek bir aşı yoktu.

People didn't know what to do. They were going crazy.

İnsanlar ne yapacaklarını bilmiyordu, çıldırıyorlardı.

They would go painting trees with caustic lime.

Ağaç gövdelerini sönmüş kireçle boyuyorlardı.

They'd put little bags of camphor

Çocukların çamaşırlarının içine

in their children's underwear, as if that could do something.

küçük kafur keseleri yerleştiriyorlardı, sanki bir gücü varmış gibi.

During the polio epidemic, thousands of people died.

Çocuk felci salgını boyunca binlerce insan yaşamını yitirdi.

And thousands of people were left with very significant neurological damage.

Ve bu hastalık binlerce insanda çok ciddi sinirsel hasar bıraktı.

I know this because I read about it,

Bunları biliyorum çünkü okudum,

because thanks to vaccines, my generation was lucky

aşılar sayesinde böylesine kötü bir salgın hastalığı

to not live through an epidemic as terrible as this.

yaşamadığımız için benim neslim şanslıydı.

Vaccines are one of the great successes of the 20th century's public health.

Aşılar, 20. yüzyılın halk sağlığı açısından büyük bir başarıdır.

After potable water,

İçilebilir nitelikte sudan sonra

they are the interventions that have most reduced mortality,

ölüm oranlarının azalmasına en çok sebep olan müdaheledir aşı,

even more than antibiotics.

hatta antibiyotiklerden bile çok.

Vaccines eradicated terrible diseases such as smallpox from the planet

Aşılar, çiçek hastalığı gibi korkunç bir hastalığı gezegenden yok ederken

and succeeded in significantly reducing mortality

kızamık, boğmaca, çocuk felci ve bir çok hastalıklardan

due to other diseases such as measles,

kaynaklı ölüm oranlarını da

whooping cough, polio and many more.

ciddi bir oranda azaltmıştır.

All these diseases are considered vaccine-preventable diseases.

Tüm bu hastalıkların aşı ile önlenebileceği kabul edilmektedir.

What does this mean?

Bu ne demek?

That they are potentially preventable,

Potansiyel olarak önlenebilir,

but in order to be so, something must be done.

ama böyle olabilmesi için bir şeyler yapılmalı.

You need to get vaccinated.

Yani aşı olmalısınız.

I imagine that most, if not all of us here today,

Sanırım buradaki herkes olmasa da çoğumuz

received a vaccine at some point in our life.

hayatımızın bir noktasında aşı olduk.

Now, I'm not so sure that many of us know

Açıkçası hangi aşıların veya güçlendiricilerin

which vaccines or boosters we should receive after adolescence.

ergenlik sonrasında olmamız gerektiğini çoğumuzun bildiğini sanmıyorum.

Have you ever wondered who we are protecting

Hiç merak ettiniz mi aşı olduğumuzda

when we vaccinate?

kimleri koruyoruz?

What do I mean by that?

Bununla ne mi demek istiyorum?

Is there any other effect beyond protecting ourselves?

Kendimizi korumanın ötesinde acaba başka bir etkisi var mı?

Let me show you something.

Size bir şey göstereyim.

Imagine for a moment

Bir anlığına düşünün,

that we are in a city

daha önce kızamık gibi

that has never had a case of a particular disease,

belirli bir hastalık vakası yaşanmamış

such as the measles.

bir şehirdeyiz.

This would mean that no one in the city has ever had contact with the disease.

Buradan, şehirdeki hiç kimsenin bu hastalıkla temas etmediği anlamı çıkar.

No one has natural defenses against, nor been vaccinated against measles.

Ne birilerinin doğal savunması vardır, ne de kızamık aşısı olmuşlardır.

If one day, a person sick with the measles appears in this city

Bir gün bu kentteki bir kişi kızamık olursa

the disease won't find much resistance

hastalık çok fazla direnç bulamayacak,

and will begin spreading from person to person,

kişiden kişiye bulaşmaya başlayacaktır

and in no time it will disseminate throughout the community.

ve çabucak toplumun geneline yayılacaktır.

After a certain time

Belirli bir süre sonunda ise

a big part of the population will be ill.

nüfusun büyük bir kısmı hastalanacaktır.

This happened when there were no vaccines.

Eğer aşı kullanılmazsa bu olay yaşanır.

Now, imagine the complete opposite case.

Şimdi tam tersini hayal edelim.

We are in a city

Nüfusun %90'dan fazlasının

where more than 90 percent of the population

kızamığa karşı savunması olduğu bir şehirdeyiz.

has defenses against the measles, which means

Bu şu demek; ya bu insanlar

that they either had the disease, survived, and developed natural defenses;

hastalığı daha önce geçirdiler ve doğal bir savunma geliştirdiler

or that they had been immunized against measles.

ya da kızamık aşısı oldular.

If one day,

Eğer bir gün

a person sick with the measles appears in this city,

bu şehirde kızamık hastalığı geçiren biri görülürse

the disease will find much more resistance

hastalık bir dirençle karşılacaktır

and won't be transmitted that much from person to person.

ve kişiden kişiye bulaşmayacaktır.

The spread will probably remain contained

Muhtemelen, hastalığın yayılması sınırlı olacak

and a measles outbreak won't happen.

ve kızamık salgını başlamayacaktır.

I would like you to pay attention to something.

Bir şeye dikkatinizi çekmek istiyorum.

People who are vaccinated

Aşı olan insanlar

are not only protecting themselves,

sadece kendilerini korumazlar,

but by blocking the dissemination of the disease

aynı zamanda hastalığın toplum içinde

within the community,

yayılmasını önlerler,

they are indirectly protecting the people in this community

yani dolaylı olarak

who are not vaccinated.

toplumdaki aşı olmamış insanları da korurlar.

They create a kind of protective shield

Temasla bulaşabilen hastalığı engelleyen

which prevents them from coming in contact with the disease,

bir tip koruyucu kalkan oluştururlar

so that these people are protected.

ve böylece insanlar korunmuş olur.

This indirect protection

Bu dolaylı koruma,

that the unvaccinated people within a community receive

toplum içindeki aşısız kişilerin çevrelerinde

simply by being surrounded by vaccinated people,

aşılı insanların olmasıyla sağlanır

is called herd immunity.

ve buna sürü bağışıklığı denir.

Many people in the community

Toplumdaki birçok insan

depend almost exclusively on this herd immunity

hastalıklara karşı korunabilmek için neredeyse tamamen

to be protected against disease.

bu bahsettiğimiz sürü bağışıklığına bağlıdır.

The unvaccinated people you see in infographics are not just hypothetical.

Bilgilendirme grafiklerinde gördüğünüz aşısız insanlar farazi değiller.

Those people are our nieces and nephews, our children,

O insanlar, bizim yeğenlerimiz, bizim çocuklarımız,

who may be too young to receive their first shots.

hatta belki ilk aşılarını olamayacak kadar küçükler.

They are our parents, our siblings,

Onlar, hastalığa sahip

our acquaintances,

ya da savunma sistemlerini

who may have a disease,

zayıflatan ilaçlar alan

or take medication that lowers their defenses.

bizim ailemiz, bizim kardeşlerimiz, bizim tanıdıklarımız.

There are also people who are allergic to a particular vaccine.

Bunun yanında belirli aşılara alerjisi olan insanlar da vardır.

They could even be among us,

Hatta aramızda bile olabilir bu kişiler.

any of us who got vaccinated,

Aramızda aşı olmuş herhangi biri için

but the vaccine didn't produce the expected effect,

aşı beklenen etkiyi vermemiş olabilir,

because not all vaccines are always 100 percent effective.

çünkü tüm aşılar herkes için %100 etkili değildir.

All these people depend almost exclusively on herd immunity

Hastalıklara karşı korunmak için tüm bu insanlar

to be protected against diseases.

neredeyse tamamen sürü bağışıklığına bağlıdır.

To achieve this effect of herd immunity,

Sürü bağışıklığında bu etkiyi başarabilmek için

it is necessary that a large percentage of the population be vaccinated.

nüfusun büyük bir kısmının aşı olması gerekmektedir.

This percentage is called the threshold.

Bu orana "eşik değer" denir.

The threshold depends on many variables:

Eşik değeri çeşitli değişkenlere bağlıdır:

It depends on the germ's characteristics,

Mikropların karakteristiğine

and those of the immune response that the vaccine generates.

ve aşının oluşturduğu bağışıklık sisteminin tepkisine bağlıdır.

But they all have something in common.

Ama hepsinin ortak bir noktası vardır.

If the percentage of the population in a vaccinated community

Eğer toplumdaki aşılı kişilerin oranı

is below this threshold number,

eşik değerin altındaysa,

the disease will begin to spread more freely

hastalık çok rahatça yayılacak

and may generate an outbreak of this disease within the community.

ve toplum içinde salgın oluşturacaktır.

Even diseases which were at some point controlled may reappear.

Hatta kontrol edilebilen bazı hastalıklar bile yeniden görülebilir.

This is not just a theory.

Bu sadece bir teori değil.

This has happened, and is still happening.

Bu yaşandı ve hala da yaşanıyor.

In 1998, a British researcher published an article

1998'de bir İngiliz araştırmacı

in one of the most important medical journals,

çok saygın bir tıp dergisinde bir makale yayınladı,

saying that the MMR vaccine,

bu yazıda kızamık, kızamıkçık ve kabakulak

which is given for measles, mumps and rubella,

hastalıkları için yapılan KKK aşısının

was associated with autism.

otizm ile ilişkisi olduğunu iddia etti.

This generated an immediate impact.

Bu anında bir etki yarattı.

People began to stop getting vaccinated, and stopped vaccinating their children.

İnsanlar aşı olmaktan vazgeçti, çocuklarının aşı olmasını engelledi.

And what happened?

Ve ne mi oldu?

The number of people vaccinated,

Dünya üzerindeki bir çok toplulukta

in many communities around the world, fell below this threshold.

aşı olan insan sayısı eşik değerin altına düştü.

And there were outbreaks of measles in many cities in the world --

Ve dünyadaki bir çok kentte kızamık salgını boy gösterdi --

in the U.S., in Europe.

ABD'de, Avrupa'da.

Many people got sick.

Birçok insan hastalandı.

People died of measles.

İnsanlar kızamık yüzünden öldü.

What happened?

Peki ne oldu?

This article also generated a huge stir within the medical community.

Bu makale tıp dünyasında geniş bir karışıklığa sebep oldu.

Dozens of researchers began to assess if this was actually true.

Onlarca araştırmacı bu makalenin doğruluğunu değerlendirmeye başladı.

Not only could no one find

Nüfus düzeyinde KKK ve otizm arasında nedensel hiç bir ilişki

a causal association between MMR and autism at the population level,

hiç bir araştırmacı tarafından bulunamadığı gibi

but it was also found that this article had incorrect claims.

ayrıca bu makalenin yanlış iddialarda bulunduğu da saptandı.

Even more, it was fraudulent.

Dahası, bu bir düzmeceydi.

It was fraudulent.

Düzmece.

In fact, the journal publicly retracted the article in 2010.

Ve dergi 2010 yılında halka açık olarak bu makaleyi geri çekti.

One of the main concerns and excuses for not getting vaccinated

Aşı olmamanın esas kaygı ve endişelerinden biri de

are the adverse effects.

yan etkilerdir.

Vaccines, like other drugs, can have potential adverse effects.

Aşılar diğer ilaçlar gibi olası yan etkilere sahiptir.

Most are mild and temporary.

Çoğu hafif ve geçicidir.

But the benefits are always greater than possible complications.

Fakat, faydaları her zaman olası komplikasyonlardan daha büyük.

When we are ill, we want to heal fast.

Hasta olduğumuzda çabuk iyileşmek isteriz.

Many of us who are here

Burada çoğumuz

take antibiotics when we have an infection,

bir enfeksiyona maruz kalınca antibiyotik alırız,

we take anti-hypertensives when we have high blood pressure,

kan şekerimiz yükseldiğinde hipertansiyon ilaçları alırız,

we take cardiac medications.

kalp ilaçları alırız.

Why? Because we are sick and we want to heal fast.

Neden? Çünkü hastayız ve bir an önce iyileşmek istiyoruz.

And we don't question it much.

Ve bunu çok da sorgulamıyoruz.

Why is it so difficult to think of preventing diseases,

Peki neden henüz sağlıklıyken kendimize bakarak

by taking care of ourselves when we are healthy?

hastalıkları önlemeyi düşünmek bu kadar zor?

We take care of ourselves a lot when affected by an illness,

Hastalandığımızda ya da belirgin bir tehlike durumunda

or in situations of imminent danger.

kendimize çok özen gösterebiliyoruz.

I imagine most of us here,

Sanıyorum ki buradaki birçok kişi

remember the influenza-A pandemic

2009 yılında Arjantin'de ve tüm dünyada patlak veren

which broke out in 2009 in Argentina and worldwide.

grip-A salgınını hatırlayacaktır.

When the first cases began to come to light,

İlk vakalar yaşanmaya başladığında

we, here in Argentina, were entering the winter season.

burada, Arjantin'de, kış mevsimine giriyorduk.

We knew absolutely nothing.

Konu hakkında hiç bir şey bilmiyorduk.

Everything was a mess.

Her şey karmakarışıktı.

People wore masks on the street, ran into pharmacies to buy alcohol gel.

Sokakta insanlar maskeleriyle alkol bazlı jel almak için eczanelere koşuyorlardı.

People would line up in pharmacies to get a vaccine,

İnsanlar eczanelerde aşı olmak için sıralara giriyorlardı

without even knowing if it was the right vaccine

ama aşıların bu yeni viruse karşı onları koruyabilecek

that would protect them against this new virus.

doğru aşı olup olmadığını bilmeden.

We knew absolutely nothing.

Kesinlikle hiç bir şey bilmiyorduk.

At that time, in addition to doing my fellowship at the Infant Foundation,

O zamanlar Bebek Vakfı bilim kurulu üyeliği dışında

I worked as a home pediatrician for a prepaid medicine company.

ev ziyaretleri yapan çocuk doktoru olarak bir sağlık şirketinde çalışıyordum.

I remember that I started my shift at 8 a.m.,

Vardiyanın saat 8'de başladığını hatırlıyorum

and by 8, I already had a list of 50 scheduled visits.

ve henüz saat 8'ken listede 50 randevu vardı.

It was chaos; people didn't know what to do.

Tam bir kaostu; insanlar ne yapacağını bilmiyorlardı.

I remember the types of patients that I was examining.

Muayene ettiğim hastaları hatırlıyorum.

The patients were a little older than what we were used to seeing in winter,

Hastalar, kışın görmeye alışık olduğumuz hastalara göre daha yaşlıydı

with longer fevers.

ve daha uzun ateşli.

And I mentioned that to my fellowship mentor,

Bunu bir başka bilim üyesine dile getirdiğimde

and he, for his part, had heard the same from a colleague,

bana, kendi adına, başka bir meslektaşından

about the large number of pregnant women

zor yönetilen klinik profillere sahip

and young adults

hastanede, yoğun bakımda yatan

being hospitalized in intensive care,

çok sayıda hamile ve genç yetişkin

with hard-to-manage clinical profiles.

hakkında aynı şeyi duymuştu.

At that time, we set out to understand what was happening.

O an ne olup bittiğini anlamaya karar verdik.

First thing Monday morning, we took the car

Pazartesi sabah ilk iş arabayı aldık ve

and went to a hospital in Buenos Aires Province,

Buenos Aires şehrindeki yeni salgın virüs vakalarında

that served as a referral hospital for cases of the new influenza virus.

başvuru hastanesi olarak hizmet eden hastaneye gittik.

We arrived at the hospital; it was crowded.

Hastaneye vardık; çok kalabalıktı.

All health staff were dressed in NASA-like bio-safety suits.

Tüm sağlık personeli NASA-vari bio-güvenlik kostümü giyiyordu.

We all had face masks in our pockets.

Bizimse cebimizde yüz maskelerimiz duruyordu.

I, being a hypochondriac, didn't breathe for two hours.

Evhamlı biri olarak, iki saat boyunca nefes almadım.

But we could see what was happening.

Fakat ne olduğunu görebiliyorduk.

Immediately, we started reaching out to pediatricians

Bir an önce, şehirdeki ve Buenos Aires eyaletindeki

from six hospitals in the city and in Buenos Aires Province.

6 hastaneden, bütün çocuk doktorlarına ulaşmaya başladık.

Our main goal was to find out

Asıl hedefimiz, bu yeni virüsün

how this new virus behaved in contact with our children,

çocuklarımızla teması durumundaki davranışını

in the shortest time possible.

en kısa sürede öğrenmekti.

A marathon work.

Adeta bir maraton çalışması.

In less than three months,

Üç aydan kısa bir sürede,

we could see what effect this new H1N1 virus had

bu yeni H1N1 virüsü tarafından etkilenen

on the 251 children hospitalized by this virus.

ve bu virüs yüzünden hastanelik olan 251 çocuk üzerindeki etkisini görebildik.

We could see which children got more seriously ill:

Hangi çocukların daha ciddi hastalandığını görebildik:

children under four, especially those less than one year old;

dört yaş altı çocuklar, özellikle bir yaşından küçük;

patients with neurological diseases;

nörolojik hastalıklara sahip hastalar

and young children with chronic pulmonary diseases.

ve kronik akciğer hastalığı olan küçük çocuklar.

Identifying these at-risk groups was important

Sadece Arjantin'de değil

to include them as priority groups

salgının henüz etkilemediği diğer ülkelerde de

in the recommendations for getting the influenza vaccine,

grip aşısını olacak öncelikli grupları

not only here in Argentina,

önerilerde sunmak için

but also in other countries which the pandemic not yet reached.

bu risk gruplarını belirleyebilmek çok önemliydi.

A year later,

Bir yıl sonra,

when a vaccine against the pandemic H1N1 virus became available,

H1N1 virüs salgınına karşı aşı geliştirildiğinde

we wanted to see what happened.

ne olduğunu görmek istedik.

After a huge vaccination campaign

Risk grubundaki çocukları koruma amaçlı

aimed at protecting at-risk groups,

büyük bir aşı kampanyası ile

these hospitals, with 93 percent of the at-risk groups vaccinated,

risk gruplarının % 93 'ü aşılanmıştı,

had not hospitalized a single patient

ve bu hastanelere tek bir hasta bile

for the pandemic H1N1 virus.

yayılan H1N1 virüsü tanısıyla hastaneye kaldırılmamıştı.

(Applause)

(Alkış)

In 2009: 251.

2009 yılında: 251

In 2010: zero.

2010 yılında: Sıfır

Vaccination is an act of individual responsibility,

Aşı olmak bireysel sorumluluk eylemidir,

but it has a huge collective impact.

fakat büyük bir kolektif etkiye sahiptir.

If I get vaccinated, not only am I protecting myself,

Eğer ben aşı olursam, sadece kendimi korumuyorum;

but I am also protecting others.

aynı zamanda diğerlerini de korumuş oluyorum.

Sol had whooping cough.

Sol, boğmaca idi.

Sol was very young,

Sol, çok küçüktü

and she hadn't yet received her first vaccine against whooping cough.

ve boğmacaya karşı ilk aşısını olamadı.

I still wonder what would have happened

Hala merak ediyorum

if everyone around Sol had been vaccinated.

acaba Sol'ün etrafındaki tüm bireyler aşılanmış olsaydı ne olurdu.

(Applause)

(Alkış)