The case for fish farming | Mike Velings

Çeviri: Elif Oluk Gözden geçirme: Yunus ASIK

So I come from the tallest people on the planet --

Gezegendeki en uzun insanların soyundan geliyorum--

the Dutch.

Flemenkler.

It hasn't always been this way.

Bu hep böyle değildi.

In fact, all across the globe, people have been gaining height.

Aslında, yerkürenin her yerinde insanlar uzuyor.

In the last 150 years,

Son 150 yılda,

in developed countries,

gelişmiş ülkelerde,

on average, we have gotten 10 centimeters taller.

ortalamaya bakıldığında, 10 santimetre daha uzadık.

And scientists have a lot of theories about why this is,

Bilim adamlarının neden böyle olduğu ile ilgili bir sürü teorisi var

but almost all of them involve nutrition,

ama neredeyse hepsi beslenmeyi içeriyordu,

namely the increase of dairy and meat.

yani süt ve etteki artış.

In the last 50 years,

Son elli yılda,

global meat consumption has more than quadrupled,

küresel et tüketimi dört kattan fazla arttı,

from 71 million tons to 310 million tons.

71 milyon tondan 310 milyon tona çıktı.

Something similar has been going on with milk and eggs.

Benzer bir durum, süt ve yumurtalarda da görülüyor.

In every society where incomes have risen, so has protein consumption.

Bütün toplumlarda gelirin artmasıyla protein tüketimi de arttı.

And we know that globally, we are getting richer.

Dünyaca biliyoruz ki, gitgide zenginleşiyoruz.

And as the middle class is on the rise, so is our global population,

Orta sınıf yükseldikçe, dünya nüfusu da artıyor,

from 7 billion of us today to 9.7 billion by 2050,

bugün 7 milyar olan nüfus, 2050'de 9.7 milyar olacak.

which means that by 2050,

Bu da demek oluyor ki 2050'de,

we are going to need at least 70 percent more protein

bugün sahip olduğumuzdan en az yüzde 70 daha fazla

than what is available to humankind today.

proteine ihtiyaç duyacağız.

And the latest prediction of the UN puts that population number,

BM'nin son tahminlerine göre, bu yüzyılın sonunda

by the end of this century, at 11 billion,

dünya nüfusu 11 milyar olacak,

which means that we are going to need a lot more protein.

bu da çok daha fazla proteine ihtiyaç duyacağımız anlamına geliyor.

This challenge is staggering --

Bu zorluk endişe verici.

so much so, that recently,

Anglia Ruskin Üniversitesi Evrensel

a team at Anglia Ruskin Global Sustainability Institute suggested

Sürdürülebilirlik Enstitüsü'nden bir takıma göre,

that if we don't change our global policies

eğer küresel tutumumuzu ve

and food production systems,

gıda üretim sistemimizi değiştirmezsek,

our societies might actually collapse in the next 30 years.

insanlık 30 yıl içinde çökebilir.

Currently, our ocean serves as the main source of animal protein.

Hâlihazırda denizlerimiz, hayvan protein kaynaklarının ana kısmını oluşturuyor.

Over 2.6 billion people depend on it every single day.

Her gün, 2,6 milyardan fazla insan denizlere bel bağlıyor.

At the same time,

Aynı zamanda,

our global fisheries are two-and-a-half times larger

dünyadaki balıkçılık, denizlerimizin sürdürülebilir

bir şeklide karşılayabileceği miktardan 2,5 kat daha fazla.

than what our oceans can sustainably support,

meaning that humans take far more fish from the ocean

Bunun anlamı, insanlar, denizlerin doğal yollarla

kendini yenileyebileceği miktardan daha fazla avlanıyor.

than the oceans can naturally replace.

WWF recently published a report showing that just in the last 40 years,

WWF'in son raporuna göre, son 40 yılda, denizlerimizdeki

our global marine life has been slashed in half.

canlı türleri yarı yarıya azaldı.

And another recent report suggests that of our largest predatory species,

Yakın zamandaki bir diğer rapora göre, kılıç balığı, istavrit gibi

such as swordfish and bluefin tuna,

en büyük yırtıcı türlerinin, 1950'den bu yana

over 90 percent has disappeared since the 1950s.

yüzde 90'ından fazlasının yok olduğu bildirildi.

And there are a lot of great, sustainable fishing initiatives across the planet

Bunun yanında, denizlerde avlanmayı iyileştirmeye yönelik

working towards better practices and better-managed fisheries.

dünyada birçok sürdürülebilir girişimler var.

But ultimately,

Fakat sonuçta,

all of these initiatives are working towards keeping current catch constant.

bu girişimler, günümüzdeki avlanmanın devamı dikkate alınarak yapılıyor.

It's unlikely,

En başarılı işletilen

even with the best-managed fisheries,

balıkçılıkla bile, gelecekte okyanustan bugün aldığımız

that we are going to be able to take much more from the ocean

balıktan daha fazlasını

alabileceğimiz olası değil.

than we do today.

We have to stop plundering our oceans the way we have.

Denizlerimizi yağmalamaktan vazgeçmeliyiz.

We need to alleviate the pressure on it.

Üzerindeki bu baskıyı hafifletmeliyiz.

And we are at a point

Geldiğimiz noktada,

where if we push much harder for more produce,

eğer daha fazla üretim için zorlarsak,

we might face total collapse.

toptan bir çöküşle yüzleşebiliriz.

Our current systems are not going to feed a growing global population.

Şu anki sistemlerimiz, artan global nüfusumuzu besleyemeyecek.

So how do we fix this?

Öyleyse, bunu nasıl çözeriz?

What's the world going to look like in just 35 short years

35 kısa yıl içinde, 2,7 milyar insan daha,

when there's 2.7 billion more of us sharing the same resources?

aynı kaynakları paylaşacağı zaman dünya nasıl gözükecek?

Hepimiz vegan olabiliriz,

We could all become vegan.

Sounds like a great idea,

kulağa iyi bir fikir gibi geliyor

but it's not realistic

ama gerçekçi değil

and it's impossibly hard to mandate globally.

ve bunu küresel olarak zorunlu hâle getirmek imkansız.

People are eating animal protein whether we like it or not.

Biz sevsek de sevmesek de, insanlar hayvan proteini yiyor.

And suppose we fail to change our ways

Yöntemlerimizi değiştirmeyi başaramadığımızı

and continue on the current path,

ve şu anki yolda devam ettiğimizi,

failing to meet demands.

talebi karşılayamadığımızı varsayalım.

The World Health Organization recently reported

Yakın zamanda Dünya Sağlık Örgütü,

that 800 million people are suffering from malnutrition and food shortage,

büyüyen küresel nüfus ve su, enerji, toprak gibi

which is due to that same growing, global population

kaynaklara ulaşımın azalmasından dolayı

and the declining access to resources like water, energy and land.

800 milyon insanın dengesiz beslenme ve gıda kıtlığından mağdur olduğunu açıkladı.

It takes very little imagination

Küresel kargaşa, isyanlar ve daha fazla dengesiz beslenme olan bir dünya

to picture a world of global unrest, riots and further malnutrition.

hayal etmek çok da zor değil.

People are hungry,

İnsanlar aç ve doğal kaynaklarımız

and we are running dangerously low on natural resources.

tehlikeli bir şekilde azalıyor.

For so, so many reasons,

Pek çok sebep dolayısıyla,

we need to change our global food production systems.

küresel gıda üretim sistemimizi değiştirmek zorundayız.

We must do better

Daha iyisini yapmalıyız

and there is a solution.

ve bir çözüm var.

And that solution lies in aquaculture --

Bu çözüm yetiştiricilikte yatıyor --

the farming of fish, plants like seaweed, shellfish and crustaceans.

balık yetiştiriciliği, yumuşakçalar yosun gibi bitkiler ve kabuklular.

As the great ocean hero Jacques Cousteau once said,

Büyük Okyanus kahramanı Jacques Cousteau'nun da bir zamanlar dediği gibi,

"We must start using the ocean as farmers instead of hunters.

"Okyanusu, avlanmak yerine çiftçilik için kullanmalıyız.

That's what civilization is all about -- farming instead of hunting."

Medeniyet tamamen bununla alakalı -- avlanmak yerine yetiştirmek."

Fish is the last food that we hunt.

Balık, avladığımız son hayvan.

And why is it that we keep hearing phrases like,

Peki, neden sürekli, adeta hakkında hiçbir şey bilmediğimiz balıklarla ilgili,

"Life's too short for farmed fish,"

"Hayat yetiştirilmiş balık için çok kısa"

or, "Wild-caught, of course!"

ya da "Tabii ki de yabandan avlanmış" gibi

over fish that we know virtually nothing about?

vecizeler duyuyoruz?

We don't know what it ate during its lifetime,

Yaşamı boyunca ne yedi bilmiyoruz,

and we don't know what pollution it encounters.

ne tür bir kirlilikle karşılaştı bilmiyoruz.

And if it was a large predatory species,

Eğer bir yırtıcı bir tür olsaydı,

it might have gone through the coast of Fukushima yesterday.

dün Fukuşima kıyılarına gitmiş bile olabilirdi.

We don't know.

Bunları bilmiyoruz.

Very few people realize

Balıkçılıkta izlenebilirliğin,

the traceability in fisheries never goes beyond the hunter

yabani hayvanı avlayan avcıdan daha ileri gidemediğinin

that caught the wild animal.

çok az insan farkındadır.

But let's back up for a second

Ama hadi bir saniye geriye gidip,

and talk about why fish is the best food choice.

neden balığın en iyi yiyecek seçimi olduğunu konuşalım.

It's healthy,

Sağlıklı,

it prevents heart disease,

kalp hastalıklarını önlüyor,

it provides key amino acids

anahtar amino asitler sağlıyor

and key fatty acids like Omega-3s,

ve neredeyse diğer tüm et çeşitlerinden farklı olarak

which is very different from almost any other type of meat.

Omega-3 gibi anahtar yağ asitleri sağlıyor.

And aside from being healthy,

Sağlıklı olmanın yanı sıra,

it's also a lot more exciting and diverse.

çok daha heyecan verici ve çeşitli.

Think about it -- most animal farming is pretty monotonous.

Bir düşünün -- çoğu hayvan çiftçiliği tekdüzedir,

Cow is cow, sheep is sheep, pig's pig,

inek inektir, koyun koyundur, domuz domuzdur

and poultry -- turkey, duck, chicken -- pretty much sums it up.

ve kümes hayvancılığı -- hindi, ördek, tavuk -- aşağı yukarı özetliyor.

And then there's 500 species of fish being farmed currently.

Öte yandan, hâlihazırda yetiştirilen 500 çeşit balık var.

not that Western supermarkets reflect that on their shelves,

Batı süpermarketleri bunu raflara yansıtmasa da

ama bu konumuzun dışında.

but that's beside that point.

And you can farm fish in a very healthy manner

Balığı bizim için, gezegen için ve balık için iyi olacak şekilde,

that's good for us, good for the planet and good for the fish.

oldukça sağlıklı bir biçimde yetiştirebilirsiniz.

Biliyorum kulağa kafayı balıklara takmışım gibi geliyor.

I know I sound fish-obsessed --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Let me explain:

Açıklayayım:

My brilliant partner and wife, Amy Novograntz, and I got involved

Birkaç yıl önce muhteşem partnerim ve eşim Amy Novograntz ile

in aquaculture a couple of years ago.

balık yetiştiriciliğine katıldık.

We were inspired by Sylvia Earle,

2009'da TED ödülü'nü kazanan

who won the TED Prize in 2009.

Sylvia Earle'den ilham almıştık.

Hatta kendisiyle de Galapagos'ta Mission Blue I'da tanıştık.

We actually met on Mission Blue I in the Galapagos.

Amy orada TED Ödül Direktörü olarak aradaydı,

Amy was there as the TED Prize Director;

me, an entrepreneur from the Netherlands and concerned citizen,

ben de Hollanda'dan bir girişimci, dalmayı seven, okyanuslara tutkulu

love to dive, passion for the oceans.

ve kaygılı bir vatandaş olarak oradaydım.

Mission Blue truly changed our lives.

Mission Blue, gerçekten hayatlarımızı değiştirdi.

We fell in love,

Aşık olduk,

got married

evlendik

and we came away really inspired,

ve oradan okyanusları korumakla ilgili

thinking we really want to do something about ocean conservation --

gerçekten bir değişiklik yaratabilecek ve

something that was meant to last,

sürecek ve beraber yapabileceğimiz

that could make a real difference

bir şeyi gerçekleştirmek için

and something that we could do together.

ilham alarak ayrıldık.

Little did we expect that that would lead us to fish farming.

Bu şeyin bizi balık yetiştiriciliğine ileteceğini aklımızdan bile geçirmemiştik.

But a few months after we got off the boat,

Ama bottan indikten birkaç ay sonra,

we got to a meeting at Conservation International,

Uluslararası Koruma'da, WorldFish Genel Müdürü'nün,

where the Director General of WorldFish was talking about aquaculture,

bir oda dolusu çevreciye balık çiftliklerinden söz ettiği,

asking a room full of environmentalists to stop turning from it,

buna sırtlarını dönmekten vazgeçmeleri gerektiğini ve ne olup bittiğini

realize what was going on

fark edip buna katılmaları gerektiğini,

çünkü balık yetiştiriciliğinin tam olarak

and to really get involved

because aquaculture has the potential

okyanusların ve toplumların

to be just what our oceans and populations need.

ihtiyacı olan şey olduğunu anlattığı bir toplantısına gittik.

We were stunned when we heard the stats

İstatistikleri duyduğumuzdaysa,

that we didn't know more about this industry already

bu endüstriyle ilgili hâlâ çok şey bilmediğimize afalladık

and excited about the chance to help get it right.

ve bir şeyleri düzeltme şansımız olduğu için de heyecanlandık.

And to talk about stats --

İstatistiklerden söz edecek olursak,

right now, the amount of fish consumed globally,

şu anda küresel olarak tüketilen

wild catch and farmed combined,

yaban ve çiftlik balığının toplamı,

is twice the tonnage of the total amount of beef

geçen yıl dünyada üretilen

produced on planet earth last year.

toplam sığır etinin iki katı.

Every single fishing vessel combined,

Tüm dünyadaki küçük, büyük

small and large, across the globe,

balıkçı tekneleri, toplamda

together produce about 65 million tons of wild-caught seafood

65 milyon ton avlanmış deniz ürününü

for human consumption.

insanlığın tüketimine sunuyor.

Aquaculture this year,

Şu an, tarihte ilk defa

for the first time in history,

balık yetiştiriciliği yılı,

actually produces more than what we catch from the wild.

aslında avladığımızdan daha fazla balık yetiştiriyoruz.

But now this:

Ama şu anda:

Demand is going to go up.

Talep artacak.

In the next 35 years,

Gelecekteki 35 yıl içinde,

we are going to need an additional 85 million tons to meet demand,

talebi karşılayabilmek için ekstra 85 milyon tona ihtiyacımız olacak,

which is one-and-a-half times as much, almost,

neredeyse küresel olarak

as what we catch globally out of our oceans.

okyanuslardan avladığımızın 1,5 katı fazla.

Devasa bir sayı.

An enormous number.

It's safe to assume that that's not going to come from the ocean.

Bunun okyanustan gelmeyeceğini varsayabiliriz.

It needs to come from farming.

Yetiştiricilikten gelmesi gerekiyor.

And talk about farming --

Yetiştiricilikten bahsedersek,

for farming you need resources.

yetiştiricilik için kaynaklara ihtiyacınız var.

As a human needs to eat to grow and stay alive,

Bir insanın büyümek ve hayatta kalmak için yemeğe

ihtiyacı olduğu gibi hayvanların da var.

so does an animal.

A cow needs to eat eight to nine pounds of feed

Bir ineğin yarım kilo et üretebilmesi için

and drink almost 8,000 liters of water

4-5 kilo yem yemesi

ve neredeyse 8.000 litre su içmesi gerekiyor.

to create just one pound of meat.

Experts agree that it's impossible

Uzmanlar, bu gezegenin tüm sakinleri için

to farm cows for every inhabitant on this planet.

inek yetiştirmenin imkânsız olduğu konusunda hemfikir.

We just don't have enough feed or water.

Yeterince yemimiz ya da suyumuz yok.

And we can't keep cutting down rain forests for it.

Bunun için yağmur ormanlarını kesmeye devam edemeyiz.

And fresh water -- planet earth has a very limited supply.

Tatlı su kaynaklarımız sınırlı.

We need something more efficient

İnsan ırkını bu gezegende hayatta tutmak için

to keep humankind alive on this planet.

daha sürdürülebilir bir şeye ihtiyacımız var.

And now let's compare that with fish farming.

Şimdi de bunu balık çiftçiliğiyle kıyaslayalım.

You can farm one pound of fish with just one pound of feed,

Yarım kilo balığı, yarım kilo yemle yetiştirebilirsiniz,

and depending on species, even less.

hatta balığın türüne bağlı olarak daha az da.

And why is that?

Peki, neden böyle?

Well, that's because fish, first of all, float.

Çünkü her şeyden önce, balık, su üzerinde duruyor.

They don't need to stand around all day resisting gravity like we do.

Bizim gibi tüm gün yerçekimine karşı ayakta durmaya ihtiyaçları yok

And most fish are cold-blooded --

ve çoğu balık soğuk kanlıdır,

they don't need to heat themselves.

kendilerini ısıtmaya ihtiyaçları yok.

Fish chills.

Balıklar üşüyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And it needs very little water,

Son olarak, sezgilere aykırı ama

which is counterintuitive,

çok az suya ihtiyaç duyuyorlar.

but as we say,

Dediğimiz gibi,

it swims in it but it hardly drinks it.

içinde yüzüyorlar ama neredeyse hiç içmiyorlar.

Fish are the most resource-efficient animal protein available to humankind,

Balık, böcekler dışında insanın erişebileceği en kaynak-verimli

aside from insects.

hayvan proteini.

How much we've learned since.

O zamandan beri ne kadar şey öğrendik.

For example, on top of that 65 million tons that's annually caught

Mesela, o insan tüketimi için avlanan

for human consumption,

65 milyon tonun dışında,

there's an additional 30 million tons caught for animal feed,

hayvan besini için de ekstra 30 milyon ton yakalanıyor,

mostly sardines and anchovies for the aquaculture industry

balık unu ve balık yağı endüstrisine dönen balık yetiştiriciliği için

that's turned into fish meal and fish oil.

çoğunlukla sardalye ve hamsiler.

This is madness.

Bu delilik.

Sixty-five percent of these fisheries, globally, are badly managed.

Küresel olarak bu balıkçılığın %65'i kötü işletiliyor.

Some of the worst issues of our time are connected to it.

Çağımızın en kötü sorunlarından bazıları bununla ilişkili.

It's destroying our oceans.

Okyanuslarımızı yok ediyor.

The worst slavery issues imaginable are connected to it.

Hayal edilebilir en kötü kölelik sorunları bununla ilgili.

Recently, an article came out of Stanford

Yakın zamanda, Stanford'ın yayınladığı bir makaleye göre,

saying that if 50 percent of the world's aquaculture industry

dünyadaki su kültürü endüstrisinin %50'si,

would stop using fish meal,

balık ununu kullanmayı bırakırsa,

our oceans would be saved.

okyanuslarımızı kurtarabileceğiz.

Now think about that for a minute.

Şimdi bunun üzerine bir dakika düşünün.

Now, we know that the oceans have far more problems --

Okyanusların çok daha fazla problemi var;

they have pollution, there's acidification,

su kirliliği var, asidifikasyon var,

mercan resiflerinin yok edilmesi var ve devamı.

coral reef destruction and so on.

But it underlines the impact of our fisheries,

Ama bu, balıkçılığımızın etkisini

and it underlines how interconnected everything is.

ve her şeyin birbirine ne kadar bağlı olduğunun altını çiziyor.

Fisheries, aquaculture, deforestation,

Balıkçılık, yetiştiricilik, orman tahribi,

climate change, food security and so on.

iklim değişikliği, gıda güvenliği vb.

In the search for alternatives,

Endüstri, alternatif arayışlarında,

the industry, on a massive scale,

büyük ölçekte soya

has reverted to plant-based alternatives

gibi bitkisel alternatiflere,

like soy, industrial chicken waste,

endüstriyel tavuk atığına,

blood meal from slaughterhouses

mezbahadan kan ununa

and so on.

döndü.

And we understand where these choices come from,

Bu seçimlerin nereden geldiğini anlayabiliyoruz

but this is not the right approach.

ama bu doğru bir yaklaşım değil.

It's not sustainable,

Sürdürülebilir değil.

it's not healthy.

Sağlıklı değil.

Have you ever seen a chicken at the bottom of the ocean?

Siz hiç okyanusun dibinde bir tavuk gördünüz mü?

Of course not.

Tabii ki görmediniz.

If you feed salmon soy with nothing else,

Eğer somonu, soya dışında başka bir şeyle beslemezseniz,

it literally explodes.

kelimenin tam anlamıyla patlar.

Salmon is a carnivore,

Somon bir etoburdur,

it has no way to digest soy.

soyayı sindirmesinin hiçbir yolu yok.

Bugün balık çiftçiliği, insan ırkı için

Now, fish farming is by far

the best animal farming available to humankind.

açık ara mevcut en iyi hayvan çiftçiliğidir.

But it's had a really bad reputation.

Ama gerçekten kötü bir şöhrete sahipti.

There's been excessive use of chemicals,

Geçmişte, kimyasalların aşırı kullanımı,

there's been virus and disease transfered to wild populations,

virüs ve hastalıkların yabani popülasyona aktarımı,

ecosystem destruction and pollution,

ekosistem tahribatı ve kirlilik,

escaped fish breeding with wild populations,

kaçan balığın yabani soylarla karışması,

altering the overall genetic pool,

genel itibariyle genetik havuzunun değişimi

and then of course, as just mentioned,

ve tabii ki demin bahsettiğimiz gibi

the unsustainable feed ingredients.

sürdürülemez yem içeriği.

How blessed were the days

Ne olursa olsun,

when we could just enjoy food that was on our plate,

tabağımızdaki yemekten zevk alabildiğimiz günler,

whatever it was.

ne kadar da kutsaldı.

Once you know, you know.

Bir kere bildiğini bilirsen,

You can't go back.

geri dönemezsin.

It's not fun.

Bu eğlenceli değil.

We really need a transparent food system that we can trust,

Gerçekten sağlıklı yiyecekler üreten, güvenebileceğimiz,

saydam bir gıda sistemine ihtiyacımız var.

that produces healthy food.

But the good news is

Ama iyi haber şu ki,

that decades of development and research

yıllardır süren araştırma ve geliştirme çalışmalarımız,

have led to a lot of new technologies and knowledge

daha iyisini yapmamıza izin veren

that allow us to do a lot better.

teknoloji ve bilgiye ulaştırdı.

We can now farm fish without any of these issues.

Artık bu sorunların hiçbiri olmadan balık yetiştirebiliriz.

I think of agriculture before the green revolution --

Yeşil Devrim'den önceki tarımı düşünüyorum,

we are at aquaculture and the blue revolution.

biz de "Mavi Devrim"den önceki balıkçılığı yaşıyoruz.

New technologies means

Yeni teknolojiler demek,

that we can now produce a feed that's perfectly natural,

mikropları, böcekleri, deniz yosunlarını ve mikro algleri içeren

with a minimal footprint

minimum kullanım alanıyla,

that consists of microbes, insects, seaweeds and micro-algae.

mükemmel doğallıkta yem üretmek demek.

Healthy for the people,

İnsanlar için sağlıklı,

healthy for the fish,

balıklar için sağlıklı,

healthy for the planet.

gezegen için sağlıklı.

Microbes, for example,

Örneğin mikroplar,

can be a perfect alternative for high-grade fish meal --

skalada, yüksek kalite balık unu için

harika alternatifler olabilir.

at scale.

Insects are the --

Böcekler --

pekâlâ, öncelikle, geri dönüşüm için harikalar

well, first of all, the perfect recycling

because they're grown on food waste;

çünkü yiyecek artığıyla büyüyorlar,

but second,

ama ikinci olarak,

think of fly-fishing,

sinek balıkçılığını düşünün.

and you know how logical it actually is to use it as fish feed.

Gerçekten de sineği, balık yemi olarak kullanmak çok mantıklı.

You don't need large tracts of land for it

Bunun için geniş arazilere ihtiyacınız yok

and you don't need to cut down rain forests for it.

ve yağmur ormanlarını kesmenize de gerek olmuyor.

And microbes and insects are actually net water producers.

Mikroplar ve böcekler aslında net su üreticileridirler.

This revolution is starting as we speak,

Biz konuşurken devrim başlıyor,

it just needs scale.

sadece büyütülmesi gerekli.

We can now farm far more species than ever before

Artık eskiden hiç olmadığı kadar çok çeşitli balık yetiştirebiliyoruz;

in controlled, natural conditions, creating happy fish.

kontrollü, doğal koşullarında ve mutlu balıklar.

I imagine, for example,

Örneğin, az ya da sıfır atık maddeyle,

a closed system that's performing more efficiently than insect farming,

neredeyse hiç enerji ve su harcamadan,

minimal kullanım alanıyla üretilmiş doğal yemle,

where you can produce healthy, happy, delicious fish

sağlıklı, mutlu ve lezzetli balıklar yetiştirebileceğimiz,

with little or no effluent,

almost no energy and almost no water

böcek yetiştiriciliğinden daha verimli

and a natural feed with a minimal footprint.

çalışan bir kapalı sistem hayal ediyorum.

Or a system where you grow up to 10 species next to each other --

Ya da 10'a yakın türü birbirinin yanında -

off of each other,

ayrı olarak, doğayı taklit

mimicking nature.

ederek yetiştirildiğini.

You need very little feed,

Çok az yeme ihtiyacınız var,

very little footprint.

çok az kullanım alanına.

I think of seaweed growing off the effluent of fish, for example.

Mesela, balık atığından deniz yosunu yetiştirdiğinizi düşünün.

There's great technologies popping up all over the globe.

Tüm dünyada aniden ortaya çıkan çok güzel teknolojiler var.

From alternatives to battle disease

Hastalıklarla savaşmak için alternatiflere,

so we don't need antibiotics and chemicals anymore,

böylece antibiyotik ve kimyasallara daha fazla ihtiyaç duymayacağız,

to automated feeders that feel when the fish are hungry,

balıkların ne zaman acıktıklarını hisseden otomatik besleyicilere,

so we can save on feed and create less pollution.

böylece yemden tasarruf yapıp çevreyi de daha az kirletiriz.

Software systems that gather data across farms,

Yazılım sistemimiz çiftliklerden veri topluyor,

so we can improve farm practices.

böylece tarım uygulamalarını geliştirebileceğiz.

There's really cool stuff happening all over the globe.

Dünyada gerçekten havalı şeyler oluyor.

And make no mistake -- all of these things are possible

Tabii şüphesiz ki, tüm bunlar, bugün çiftçilerin

at a cost that's competitive to what a farmer spends today.

harcamalarına rakip bir maliyetle mümkün oluyor.

Tomorrow, there will be no excuse for anyone to not do the right thing.

Yarın, doğru olanı yapmadığı için kimsenin bir bahanesi olmayacak.

So somebody needs to connect the dots

Dolayısıyla, birinin noktaları

and give these developments a big kick in the butt.

birleştirmesi ve bu gelişmelere cesaret vermesi gerekiyor

And that's what we've been working on the last couple of years,

ve son birkaç yıldır üzerinde çalıştığımız konu bu.

and that's what we need to be working on together --

Kollektif bir bakışı paylaşmaya hevesli büyük girişimcilerle,

dünya genelinde her şeyi birleştirerek

rethinking everything from the ground up,

with a holistic view across the value chain,

ve değerler zincirinde bütünsel bir bakış açısıyla,

connecting all these things across the globe,

her şeyi baştan ayağa yeniden düşünüp

alongside great entrepreneurs

beraber çalışmaya

that are willing to share a collective vision.

ihtiyacımız var.

Now is the time to create change in this industry

Artık, bu endüstride değişim yaratma ve daha sürdürülebilir

and to push it into a sustainable direction.

bir yöne itmenin vakti geldi.

This industry is still young,

Endüstri hâlâ genç ve gelişiminin

much of its growth is still ahead.

büyük çoğunluğu hâlâ ileride.

It's a big task, but not as far-fetched as you might think.

Bu büyük bir görev ama düşündüğünüz gibi imkânsız değil.

It's possible.

Mümkün.

So we need to take pressure off the ocean.

Okyanustan baskıyı çekmemiz gerekiyor.

We want to eat good and healthy.

İyi ve sağlıklı yemek istiyoruz.

And if we eat an animal, it needs to be one

Eğer bir hayvan yiyeceksek, mutlu ve sağlıklı

that had a happy and healthy life.

bir hayatı olan biri olmalı.

We need to have a meal that we can trust,

Güvenebileceğimiz bir yemeğe ihtiyacımız var,

live long lives.

uzun hayatlar yaşamaya.

And this is not just for people in San Francisco or Northern Europe --

Bu sadece San Francisco ya da Kuzey Avrupa'daki

this is for all of us.

insanlar için değil, hepimiz için.

Even in the poorest countries,

En fakir ülkelerde bile

it's not just about money.

bu sadece parayla ilgili değil.

People prefer something fresh and healthy that they can trust

İnsanlar, uzaktan gelen ve hakkında hiçbir şey bilmedikleri yemeğe,

over something that comes from far away that they know nothing about.

taze, sağlıklı ve güvenebilecekleri yemeği tercih ediyorlar.

We're all the same.

Hepimiz aynıyız.

The day will come

Gün gelecek, insanlar,

where people will realize -- no, demand -- farmed fish on their plate

tabaklarındaki yetiştirilmiş balığı fark edecekler --

that's farmed well and that's farmed healthy --

hayır, bunu talep edecek -- iyi ve sağlıklı

yetiştirilmiş balığı ve de daha azını reddedecekler.

and refuse anything less.

You can help speed this up.

Bunu hızlandırmaya yardım edebilirsiniz.

Ask questions when you order seafood.

Deniz ürünü sipariş ettiğinizde sorular sorun.

Where does my fish come from?

Balığım nereden geliyor?

Who raised it,

Kim yetiştirdi

and what did it eat?

ve ne yedi?

Information about where your fish comes from and how it was produced

Balığınızın nereden geldiği ve nasıl üretildiği

needs to be much more readily available.

hakkındaki bilgi kolayca ulaşılabilir olmalı.

And consumers need to put pressure on the aquaculture industry

Tüketiciler, endüstriye doğru olanı yapması

to do the right thing.

konusunda baskı uygulamalı.

So every time you order,

Bu yüzden, her sipariş verdiğinizde

ask for detail

detayları sorun

and show that you really care about what you eat

ve ne yediğinize ve size ne verildiğine

and what's been given to you.

değer verdiğinizi gösterin.

And eventually, they will listen.

Zamanla sizi dinleyecekler

And all of us will benefit.

ve hepimiz yarar göreceğiz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)