Smelfies, and other experiments in synthetic biology | Ani Liu

Çeviri: Fatih Yürekli Gözden geçirme: Yunus ASIK

What if our plants

Eğer bitkilerimiz topraktaki zehirlilik oranını hissedebilse

could sense the toxicity levels in the soil

and express that toxicity through the color of its leaves?

ve bunu yapraklarının rengini değiştirerek gösterebilse?

What if those plants could also remove those toxins from the soil?

Peki bu bitkiler zehirleri topraktan ayırabilse nasıl olurdu?

Instead, what if those plants

Ya da kendi ambalajlarını kendileri büyürken üretse

grew their own packaging,

or were designed to only be harvested

veya sadece sahiplerinin kendi patentli makineleriyle

by their owners' own patented machines?

hasat edilebilecek şekilde tasarlanabilseler?

What happens when biological design

Biyolojik tasarım, seri üretim malların

is driven by the motivations of mass-produced commodities?

gereksinimlerine göre güdülense nasıl olur?

What kind of world would that be?

Ne çeşit bir dünyamız olurdu?

My name is Ani, and I'm a designer and researcher at MIT Media Lab,

Benim adım Ani, MIT Media Lab'da tasarımcı ve araştırmacıyım.

where I'm part of a relatively new and unique group called Design Fiction,

Burada nispeten yeni ve benzersiz bir grup olan

Design Fiction (Tasarım Kurgu) ekibindeyim.

where we're wedged somewhere between science fiction and science fact.

Burası bilim kurgu ile bilimsel gerçeklerin arasına sıkıştığımız yer.

And at MIT, I am lucky enough to rub shoulders with scientists

MIT'de sentetik nörobiyoloji, yapay zekâ, yapay yaşam

studying all kinds of cutting edge fields

ve bunlarla ilgili son derece modern her türlü alanda

like synthetic neurobiology,

artificial intelligence, artificial life

çalışan bilimciler ile

and everything in between.

bir arada bulunma şansım oluyor.

And across campus, there's truly brilliant scientists

Kampüsün her yanında, "Ben dünyayı nasıl daha iyi bir yer hâline getirebilirim?"

asking questions like, "How can I make the world a better place?"

gibi sorular soran gerçekten parlak bilimciler var.

And part of what my group likes to ask is, "What is better?"

Benim grubumun sormayı sevdiği sorulardan biri "Daha iyi olan nedir?"

What is better for you, for me,

Senin için, benim için,

beyaz bir kadın, eşcinsel bir erkek, bir gazi ya da protezli bir çocuk için

for a white woman, a gay man,

a veteran, a child with a prosthetic?

hangisi daha iyi?

Technology is never neutral.

Teknoloji hiçbir zaman nötr değildir.

It frames a reality

Bir gerçeği çerçeveler

and reflects a context.

ve bir bağlamı yansıtır.

Can you imagine what it would say about the work-life balance at your office

Eğer bunlar ilk gününüzdeki standart meseleler ise

ofisinizdeki çalışma dengesi hakkında ne söyleyeceğini hayal edebilir misiniz?

if these were standard issue on the first day?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I believe it's the role of artists and designers

İnanıyorum ki kritik soruları gündeme getirmek

to raise critical questions.

sanatçıların ve tasarımcıların işidir.

Art is how you can see and feel the future,

Sanat, geleceği nasıl gördüğün ve hissettiğindir

and today is an exciting time to be a designer,

ve günümüz, tüm yeni araçların erişilebilir olmasıyla

for all the new tools becoming accessible.

tasarımcı olmak için heyecan verici bir zaman.

For instance, synthetic biology

Örneğin, sentetik biyoloji

seeks to write biology as a design problem.

biolojiyi tasarım problemi olarak yazmayı arıyor.

And through these developments,

Ve bu gelişmeler vasıtasıyla,

my lab asks, what are the roles and responsibilities

benim laboratuvarım, sanatçının, tasarımcının,

of an artist, designer, scientist or businessman?

bilim adamının veya iş adamının hangi rolde olduğunu sorguluyor.

What are the implications

Sentetik biyoloji, genetik mühendisliğin

of synthetic biology, genetic engineering,

etkileri nelerdir

and how are they shaping our notions of what it means to be a human?

ve bizim insan olmanın anlamı ile ilgili kavramlarımızı nasıl şekillendiriyorlar?

What are the implications of this on society, on evolution

Bunun toplumda ve evrimde etkileri neler?

and what are the stakes in this game?

Ve bu oyunda riskli olan ne?

My own speculative design research at the current moment

Benim sahip olduğum spekülatif tasarım araştırmam

plays with synthetic biology,

şu anda sentetik biyoloji üzerine çalışıyor,

but for more emotionally driven output.

fakat daha fazla duygusal sürülen çıktılar üzerine.

I'm obsessed with olfaction as a design space,

Tasarım alanı olarak koku alma duyusu ile takıntılıyım

and this project started with this idea

ve bu proje "Koku selfisini, smelfie çekebilseydik"

of what if you could take a smell selfie, a smelfie?

fikriyle başladı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

What if you could take your own natural body odor

Kendi doğal vücut kokunu çekebilsen ve

and send it to a lover?

bunu sevgiline gönderebilsen ne olurdu?

Funny enough, I found that this was a 19th century Austrian tradition,

Yeterince komik, bunun bir 19'uncu yüzyıl Avusturya geleneği olduğunu buldum,

where couples in courtship would keep a slice of apple

burada çiftler kur yaparken bir dilim elmayı dans boyunca

crammed under their armpit during dances,

koltuk altında tutuyormuş

and at the end of the evening,

ve gecenin sonunda

the girl would give the guy she most fancied her used fruit,

kız en çok çekici bulduğu erkeğe kendi kullanılmış meyvesini veriyor

and if the feeling was mutual,

ve eğer hisler karşılıklı ise,

he would wolf down that stinky apple.

erkek bu kokuşmuş elmayı yalayıp yutuyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Famously, Napoleon wrote many love letters to Josephine,

Bilindiği üzere, Napolyon Josephine'ye birçok mektup yazmıştır

but perhaps amongst the most memorable is this brief and urgent note:

fakat belki en çok hatırlananlar arasında bu kısa ve öz not vardır:

"Home in three days. Don't bathe."

"Üç gün içinde evdeyim. Banyo yapma."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Both Napoleon and Josephine adored violets.

Hem Napoleon, hem de Josephine menekşelere hayrandı.

Josephine wore violet-scented perfume,

Josephine menekşe kokulu parfüm kullanırdı,

carried violets on their wedding day,

düğün gününde menekşe taşıdı

and Napoleon sent her a bouquet of violets

ve her evlilik yıl dönümlerinde Napolyon

every year on their anniversary.

ona bir buket menekşe gönderirdi.

When Josephine passed away,

Josephine öldüğü zaman,

he planted violets at her grave,

Josephine'nin mezarına menekşelerden ekti.

and just before his exile,

Ve sürgününden önce

he went back to that tomb site,

bu anıt mezar alanına geldi,

picked some of those flowers, entombed them in a locket

biraz çiçek topladı, bunları kalp şeklindeki kolye ucuna içine koydu

and wore them until the day he died.

ve bunu öldüğü güne kadar taşıdı.

And I found this so moving,

Ve ben bunu çok duygulu buldum.

I thought, could I engineer that violet to smell just like Josephine?

Josephine gibi kokan bu menekşeleri yapabilir miyim diye düşündüm.

What if, for the rest of eternity,

Sonsuzluğun geri kalanı için

when you went to visit her site,

onun yerini ziyarete gittiğinizde,

you could smell Josephine just as Napoleon loved her?

Napolyon'un onu sevdiği gibi koklayabiliyor olsaydınız?

Could we engineer new ways of mourning,

Yas tutmanın yeni yollarını, anmak için yeni ritüeller

new rituals for remembering?

yapabilir miyiz?

After all, we've engineered transgenic crops

En sonunda kârı maksimize etmek için

to be maximized for profit,

transgenetik mahsul ürettik.

crops that stand up to transport,

Sevk edilmeye dayanıklı mahsuller,

crops that have a long shelf life,

uzun raf ömürlü mahsuller,

crops that taste sugary sweet but resist pests,

şekerli tadı olan fakat haşereye karşı dayanıklı mahsuller,

sometimes at the expense of nutritional value.

bazen bunlar besin değeri pahasına oluyor.

Can we harness these same technologies for an emotionally sensitive output?

Biz aynı teknolojilerinden duygusal olarak hassas çıktı için faydalanabilir miyiz?

Benim laboratuvarımda şu sıralar,

So currently in my lab,

I'm researching questions like, what makes a human smell like a human?

insanın insan gibi kokmasına sebep olan şey gibi soruları araştırıyorum.

And it turns out it's fairly complicated.

Ve bu araştırmanın sonucu çok karışık çıktı.

Factors such as your diet, your medications, your lifestyle

Beslenme şekliniz, tedavileriniz, yaşam tarzınız gibi tüm faktörler,

all factor into the way you smell.

sizin nasıl koktuğunuzu etkiliyor.

And I found that our sweat is mostly odorless,

Ve şunu buldum ki bizim terimiz genellikle kokusuzdur

but it's our bacteria and microbiome

fakat bakterilerimiz ve mikrobiyomlarımız,

that's responsible for your smells, your mood, your identity

sizin kokularınızdan, ruh hâlinizden, kimliğinizden ve

and so much beyond.

bunun ötesinde birçok şeyden sorumludur.

And there's all kinds of molecules that you emit

Ve bunlar yaydığınız her çeşit moleküllerdir,

but which we only perceive subconsciously.

fakat bunu sadece bilinçaltımızda algılıyoruz.

So I've been cataloging and collecting

Bu nedenle, vücudun farklı bölümlerindeki

bacteria from different sites of my body.

bakterileri topluyor ve katologluyorum.

After talking to a scientist, we thought,

Bir bilim adamıyla konuştuktan sonra, düşündük ki,

maybe the perfect concoction of Ani

belki Ani'nin mükemmel karışımı,

is like 10 percent collarbone, 30 percent underarm,

%10 köprücük kemiği (boyun bölgesi), %30 koltuk altı,

40 percent bikini line and so forth,

%40 bikini bölgesi ve benzeri gibi olabilir

and occasionally I let researchers from other labs

ve bazen diğer laboratuvarlardaki araştırmacılara benim örneklerimi

take a sniff of my samples.

koklamalarına izin veriyorum.

And it's been interesting to hear how smell of the body

Ve vücudun nasıl koktuğunun vücut bağlamı dışında algılandığını

is perceived outside of the context of the body.

duymak ilginç oluyor.

I've gotten feedback such as,

Geri dönüşler aldım, örneğin;

smells like flowers, like chicken,

çiçekler gibi kokuyor, tavuk gibi kokuyor,

like cornflakes,

mısır gevreği gibi kokuyor,

like beef carnitas.

beef carnitas (bir çeşit et yemeği) gibi kokuyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

At the same time, I cultivate a set of carnivorous plants

Aynı zamanda, avlarını cezbetmek için etimsi kokular

for their ability to emit fleshlike odors to attract prey,

yayma kabiliyetleri için bir takım etçil bitkiler yetiştiriyorum,

in an attempt to kind of create this symbiotic relationship

bunu, benim bakterilerimle bu organizmalar arasında

between my bacteria and this organism.

bir çeşit ortak yaşam ilişkisi kurma teşebbüsümde yapıyorum.

And as it so happens, I'm at MIT and I'm in a bar,

Ve tesadüfen, ben MIT'teyim ve bir bardayım,

and I was talking to a scientist

kimyager ve bitki bilimci olan

who happens to be a chemist and a plant scientist,

bir bilim adamı ile konuşuyordum

and I was telling him about my project,

ve ona benim projelerimden bahsediyordum

and he was like, "Well, this sounds like botany for lonely women."

ve o "kulağa yalnız bir kadın için botanik gibi geliyor" havasındaydı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Unperturbed, I said, "OK."

İstifimi bozmadan, "Peki" dedim.

I challenged him.

Ona meydan okudum.

"Can we engineer a plant that can love me back?"

"Beni sevebilecek bir bitki yapabilir miyiz?"

And for some reason, he was like, "Sure, why not?"

Ve bazı sebeplerden o sanki "tabii, neden olmasın?" havasına girdi.

So we started with, can we get a plant to grow towards me

Ardından, beraber başladık, ben güneşmişim gibi

like I was the sun?

bana doğru yetişen bir bitki elde edebilir miyiz?

And so we're looking at mechanisms in plants such as phototropism,

Bu nedenle bitkilerdeki hücrelerin gölgeli tarafta uzanmasına

which causes the plant to grow towards the sun

neden olan oksin gibi hormonların üretimiyle bitkinin güneşe doğru

by producing hormones like auxin,

büyümesini sağlayan

which causes cell elongation on the shady side.

fototropizm gibi mekanizmalar bakıyoruz.

And right now I'm creating a set of lipsticks

Şu anda, bu kimyasallarla aşılanmış

that are infused with these chemicals

bir takım rujlar üretiyorum, ki bu kimyasallar benim

that allow me to interact with a plant on its own chemical signatures --

ile bitkinin kendi kimyasal imzasıyla iletişime geçmeme izin veriyor.

lipsticks that cause plants to grow where I kiss it,

Rujlar nereyi öptüysem oranın büyümesine sebep oluyor,

plants that blossom where I kiss the bloom.

bitki benim öptüğüm yerde çiçek açıyor.

And through these projects,

Ve bu projeler vasıtasıyla,

doğayı nasıl tanımlayabiliriz tarzında

I'm asking questions like,

how do we define nature?

sorular soruyorum.

How do we define nature when we can reengineer its properties,

Doğanın özelliklerini tekrar tasarlayabilirken onu nasıl tanımlarız

and when should we do it?

ve bunu ne zaman yapmalıyız?

Should we do it for profit, for utility?

Bunu kâr için, fayda için mi yapmalı mıyız?

Can we do it for emotional ends?

Bunu duygusal bir mesele için yapabilir miyiz?

Can biotechnology be used to create work as moving as music?

Biyoteknoloji, müzik gibi hareketli bir iş yapmak için kullanılabilir mi?

What are the thresholds between science

Bilim ve onun duygusal manzaramızı şekillendirme kabiliyeti

and its ability to shape our emotional landscape?

arasındaki eşikler nedir?

It's a famous design mantra that form follows function.

Bu, formun fonksiyonu takip ettiği ünlü dizayn mantradır.

Well, now, wedged somewhere between science, design and art

Peki, şimdi, bilim, dizayn ve sanat arasında bir yer sabitleyin.

I get to ask,

soruyorum,

what if fiction informs fact?

kurgu gerçeği bilgilendirse?

What kind of R&D lab would that look like

Buna benzer bir Ar-Ge laboratuvarı nasıl olurdu

and what kind of questions would we ask together?

ve birlikte ne çeşit sorular sorardık?

We often look to technology as the answer,

Sıklıkla teknolojiye cevapmış gibi bakıyoruz,

but as an artist and designer,

fakat sanatçı ve tasarımcı olarak,

I like to ask, but what is the question?

sormak istiyorum, fakat soru ne?

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)