Meet the inventor of the electronic spreadsheet | Dan Bricklin

Translator: Crawford Hunt Reviewer: Brian Greene

Çeviri: Hüseyin ÖZKAY Gözden geçirme: Ramazan Şen

How many of you have used an electronic spreadsheet,

Kaçınız bugüne kadar bir elektronik çizelge kullandı?

like Microsoft Excel?

Microsoft Excel gibi.

Very good.

Çok iyi.

Now, how many of you have run a business with a spreadsheet by hand,

Peki kaçınız Philadelphia'daki küçük matbaasında babamın yaptığı gibi

like my dad did for his small printing business in Philadelphia?

çizelgelerin elle yapıldığı bir işte çalıştı?

A lot less.

Çok daha az.

Well, that's the way it was done for hundreds of years.

Bu iş yüzlerce yıl bu şekilde yapıldı.

In early 1978, I started working on an idea

1978'in başında, nihayetinde VisiCalc'ın ortaya çıktığı

that eventually became VisiCalc.

bir fikir üzerinde çalışmaya başladım.

And the next year it shipped

Ve bu bir sonraki yıl Apple II kişisel bilgisayarına olan

running on something new called an Apple II personal computer.

rağbeti artırdı.

You could tell that things had really changed when, six years later,

Altı yıl sonra Wall Street Journal'ın insanların VisiCalc'ın

ne demek olduğunu bildiğini ve hatta onu kullandığını düşünen

the Wall Street Journal ran an editorial

that assumed you knew what VisiCalc was and maybe even were using it.

bir başyazı yayınladığında bazı şeylerin gerçekten de değiştiğini söyleyebilirdin.

Steve Jobs back in 1990

Steve Jobs, 1990'da

said that "spreadsheets propelled the industry forward."

"Elektronik çizelge sanayiyi ileri taşıdı."

"VisiCalc propelled the success of Apple more than any other single event."

"VisiCalc, Apple'ın başarısını hiç bir şeyin yapmadığı kadar artırdı." dedi.

On a more personal note,

Daha samimi bir ortamda Steve,

Steve said, "If VisiCalc had been written for some other computer,

"Eğer VisiCalc başka bir bilgisayar için yazılmış olsaydı,

you'd be interviewing somebody else right now."

şimdi başka birisiyle görüşüyor olurdun." dedi.

So, VisiCalc was instrumental in getting personal computers on business desks.

VisiCalc kişisel bilgisayarların iş yerlerine girmesinde etkili oldu.

How did it come about?

Peki bu nasıl ortaya çıktı?

What was it? What did I go through to make it be what it was?

O neydi? Onu yapmak için neler yaşadım?

Well, I first learned to program back in 1966, when I was 15 --

Ben programlamayı 1966'da 15 yaşındayken öğrendim--

just a couple months after this photo was taken.

bu fotoğraf çekildikten sadece bir kaç ay sonra.

Few high schoolers had access to computers in those days.

O günlerde çok az lise öğrencisinin bilgisayara erişim imkanı vardı.

But through luck and an awful lot of perseverance,

Fakat biraz şans biraz da sabır sonucunda

I was able to get computer time around the city.

şehirde bilgisayar bulabildim.

After sleeping in the mud at Woodstock, I went off to MIT to go to college,

Woodstock'ta bir müddet süründükten sonra, MIT'de üniversite eğitimine başladım.

where to make money, I worked on the Multics Project.

Orada okurken para kazanmak için Multics Projesi üzerinde çalıştım.

Multics was a trailblazing interactive time-sharing system.

Multics, interaktif, aynı anda bir kaç işlem yapabilen çığır açan bir işletim sistemiydi.

Have you heard of the Linux and Unix operating systems?

Linux ve Unix işletim sistemlerini hiç duydunuz mu?

They came from Multics.

Onlar Multics'ten doğdu.

I worked on the Multics versions

Bilgisayar dışı alanlardaki insanların

of what are known as interpreted computer languages,

bir bilgisayar terminali karşısında oturup hesaplarını yapmaları için

that are used by people in noncomputer fields

yorumlanmış bilgisayar dilleri olarak bilinen

to do their calculations while seated at a computer terminal.

Multics'in sürümleri üzerinde çalıştım.

After I graduated from MIT,

MIT'den mezun olduktan sonra,

I went to work for Digital Equipment Corporation.

Digital Equipment Şirketi'nde çalışmaya başladım.

At DEC, I worked on software

Bu şirkette bilgisayarlı dizginin

for the new area of computerized typesetting.

yeni bir alanı için yazılım yaptım.

I helped newspapers replace their reporters' typewriters

Gazetelerin daktiloları bilgisayar terminalleriyle

değiştirmelerine yardımcı oldum.

with computer terminals.

I'd write software

Bir programı yazacak

and then I'd go out in the field to places like the Kansas City Star,

ve sonra sahaya çıkıp Kansas City Star gibi yerler gidecek,

where I would train users and get feedback.

kullanıcıları eğitecek ve geri dönüş alacaktım.

This was real-world experience

Bu, MIT'nin Laboratuarında gördüğümden

that is quite different than what I saw in the lab at MIT.

çok farklı, gerçek bir hayat tecrübesiydi.

After that, I was project leader

Bundan sonra, DEC'in ilk kelime işlemcisinin yazılımında

of the software for DEC's first word processor, again a new field.

proje lideriydim ve bu da yeni bir alandı benim için.

Like with typesetting, the important thing was crafting a user interface

Dizgi makinasındaki gibi, bilgisayarcı olmayanların kullanımı için

that was both natural and efficient for noncomputer people to use.

hem doğal hem etkili bir kullanıcı arayüzü işlemek önemliydi.

After I was at DEC, I went to work for a small company

DEC'ten sonra fast food sanayisi için mikroişlemciye dayalı

that made microprocessor-based electronic cash registers for the fast-food industry.

elektronik yazar kasa üreten küçük bir şirkette işe başladım.

But I had always wanted to start a company with my friend Bob Frankston

Fakat MIT'de Multics projesinde çalışırken tanıştığım arkadaşım

Bob Frankston ile bir şirket kurmayı hep istemiştim.

that I met on the Multics project at MIT.

So I decided to go back to school to learn as much as I could about business.

Bu yüzden işletme hakkında olabildiğince çok şey öğrenmek için okula dönmeye karar verdim.

And in the fall of 1977,

1977'nin sonbaharında,

I entered the MBA program at Harvard Business School.

Harvard İşletme Fakültesinde işletme yüksek lisans programına girdim.

I was one of the few percentage of students

Bilgisayar programcılığı temeli olan

who had a background in computer programming.

az sayıdaki öğrenciden biriydim.

Öğrenci yıllığında benim ön sırada otururken çekilmiş bir fotoğrafım var.

There's a picture of me from the yearbook sitting in the front row.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now, at Harvard, we learned by the case method.

Harvard'da dersleri örnek olay metoduyla işliyorduk.

We'd do about three cases a day.

Günlük üç örnek olay işleyecektik.

Cases consist of up to a few dozen pages describing particular business situations.

Örnek olaylar belirli iş durumlarını tarif eden bir kaç düzine sayfadan oluşuyordu.

They often have exhibits, and exhibits often have words and numbers

Çoğunlukla belgeler vardı ve bunlar olayların kavranabilmesi için

laid out in ways that make sense for the particular situation.

genellikle kelime ve sayılardan oluşuyordu.

They're usually all somewhat different.

Genellikle hepsi oldukça farklılar.

Here's my homework.

İşte benim ödevim.

Again, numbers, words, laid out in ways that made sense.

Yine sayılar, kelimeler, anlamlı bir şeklide dizilmiş.

Lots of calculations -- we got really close to our calculators.

Bir sürü hesaplama--hesap makinelerimizle yatar kalkar olmuştuk.

In fact, here's my calculator.

İşte benim hesap makinem.

Cadılar Bayramı partisi için hesap makinesi kılığına girmiştim.

For Halloween, I went dressed up as a calculator.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

At the beginning of each class, the professor would call on somebody

Her dersin başında profesör birisini çağırıp

örnek olayı sunmasını isterdi.

to present the case.

What they would do is they would explain what was going on

Yapacakları şey, ne olduğunu açıklamak

and then dictate information that the professor would transcribe

ve sonra hocanın tahtaya yazacağı bilgiyi

onto the many motorized blackboards in the front of the class,

sesli bir şekilde söylemek

and then we'd have a discussion.

ve sonra bir tartışma yapmaktı.

One of the really frustrating things is when you've done all your homework,

En çok can sıkan şey ise ödevin tamamını yaptıktan sonra

you come in the next day only to find out that you made an error

ertesi gün bir hata yaptığınızı ve doğal olarak

and all of the other numbers you did were wrong.

diğer bütün sayıları yanlış yaptığınızı öğreniyorsunuz.

And you couldn't participate as well.

Ve derse de katılamıyorsun bu yüzden.

And we were marked by class participation.

Ve bize derse katılımdan not veriliyordu.

So, sitting there with 87 other people in the class, I got to daydream a lot.

Bu yüzden 87 kişinin olduğu bir sınıfta çok defa hayallere dalıyordum.

Most programmers in those days worked on mainframes,

O günlerde çoğu programcı envanter sistemleri, maaş bordrosu,

building things like inventory systems, payroll systems and bill-paying systems.

fatura ödeme sistemleri gibi ana bilgisayarlar üzerine çalışıyordu.

But I had worked on interactive word processing

Fakat ben interaktif kelime işlemciler

and on-demand personal computation.

ve istenilen kişisel ölçümleme üzerine çalışmıştım.

Instead of thinking about paper printouts and punch cards,

Kağıt çıktılar ve delikli kartları düşünmek yerine

I imagined a magic blackboard

sihirli bir tahta hayal ettim.

that if you erased one number and wrote a new thing in,

Kelime işlemcinin sayılarla olan hali gibi

all of the other numbers would automatically change,

bir sayıyı silip oraya yeni bir sayı yazdığımızda

like word processing with numbers.

bütün diğer sayılar otomatik olarak değişecekti.

I imagined that my calculator had mouse hardware on the bottom of it

Hesap makinemin altında bir fare donanımı

and a head-up display, like in a fighter plane.

ve savaş uçaklarındaki gibi bir baş üstü göstergesi hayal ettim,

And I could type some numbers in, and circle it, and press the sum button.

İçine sayıları yazabilecek, yuvarlak içine alabilecek ve toplam tuşuna basabilecektim.

And right in the middle of a negotiation I'd be able to get the answer.

Ve bir görüşmenin tam ortasında cevabı bulabilecektim.

Now I just had to take my fantasy and turn it into reality.

Şimdi kurguladıklarımı gerçeğe dönüştürmeliydim.

My father taught me about prototyping.

Babam bana prototip yapmayı öğretmişti.

He showed me mock-ups

Bana bastığı broşürlerdeki şeylerin

that he'd make to figure out the placement on the page

sayfadaki yerlerini nasıl halledeceğini gösteren

for the things for brochures that he was printing.

maketleri gösterdi.

And he'd use it to get feedback from customers

Bunu müşterilerinden geri bildirim alabilmek

and OKs before he sent the job off to the presses.

ve işi baskıya vermeden önce onay almak için kullanırdı.

The act of making a simple, working version of what you're trying to build

Yapmaya çalıştığınız şeyin basit, işleyen versiyonu yapmak

forces you to uncover key problems.

sizi asıl problemleri ortaya çıkarmaya zorluyor.

And it lets you find solutions to those problems much less expensively.

Ve bu problemlerin çözümünü çok daha ucuza bulmanıza olanak tanıyor.

So I decided to build a prototype.

Bu yüzden bir prototip yapmaya karar verdim.

I went to a video terminal connected to Harvard's time-sharing system

Harvard'ın zaman paylaşımlı sistemine bağlı bir görümlük uçbirime girdim

and got to work.

ve çalışmaya başladım.

One of the first problems that I ran into was:

Karşılaştığım ilk problemlerden biri şuydu:

How do you represent values in formulas?

Değerler nasıl formüllerle gösterilecek?

Let me show you what I mean.

Ne demek istediğimi göstereyim.

Bir yeri işaretleyeceksiniz,

I thought that you would point somewhere,

bazı kelimeler yazacaksınız ve sonra başka yerlere de yazacaksınız,

type in some words, then type in some somewhere else,

put in some numbers and some more numbers, point where you want the answer.

bazı sayılar ve başka diğer sayılar, cevabı istediğiniz yeri işaretleyin.

And then point to the first, press minus, point to the second,

Ve sonra ilkini işaretleyin, eksiye basın,ikinciyi işaretleyin,

and get the result.

ve sonucu elde edin.

The problem was: What should I put in the formula?

Problem şuydu. Formüle neyi koymalıyım?

It had to be something the computer knew what to put in.

And if you looked at the formula,

Ve formüle baktığında,

you needed to know where on the screen it referred to.

ekranda onun neye karşılık geldiğini bilmen gerekecek.

The first thing I thought was the programmer way of doing it.

İlk düşündüğüm şey olaya bir programcı gözüyle bakmaktı.

The first time you pointed to somewhere,

Bir yere ilk defa tıkladığınızda,

the computer would ask you to type in a unique name.

bilgisayar size bir ad yazmanızı isteyecekti.

It became pretty clear pretty fast that that was going to be too tedious.

Bunun çok zahmetli olacağı hemen anlaşılmıştı.

The computer had to automatically make up the name and put it inside.

Bilgisayar otomatik olarak adı tamamlamalı ve oraya girmeliydi.

So I thought, why not make it be the order in which you create them?

Bu yüzden "Niçin onu oluşturduğumuz sırada bunu yapmayalım ki?" diye düşündüm.

I tried that. Value 1, value 2.

Ve bunu denedim. Değer 1, değer 2.

Çabucak gördüm ki elinizde bir kaç değerden daha fazla varsa,

Pretty quickly I saw that if you had more than a few values

you'd never remember on the screen where things were.

bu şeylerin ekranın neresinde olduğunu hiç bir zaman hatırlamayacaktınız.

Then I said, why not instead of allowing you to put values anywhere,

Sonra dedim ki, değerleri herhangi bir yere koymana imkan vermek yerine,

I'll restrict you to a grid?

olayı neden ızgarayla sınırlandırmayayım ki?

Then when you pointed to a cell,

Sonra bir hücreyi işaretlediğinde,

the computer could put the row and column in as a name.

bilgisayar sırayı ve sütunu aynı bir isim olarak koyabilirdi.

And, if I did it like a map and put ABC across the top and numbers along the side,

Ve bunu bir harita gibi yapsam, ve en yukarıya ABC ve yanına sayıları koysam,

if you saw B7 in a formula,

formülde B7 gördüğünde

you'd know exactly where it was on the screen.

ekranda tam olarak nerede olduğunu görecektin.

And if you had to type the formula in yourself, you'd know what to do.

Eğer formülü kendin yazmak zorunda kalsan, ne yapılacağını bilirdin.

Restricting you to a grid helped solve my problem.

Kullanıcıyı ızgarayla sınırlandırmak problemi çözmeme yardımcı oldu.

It also opened up new capabilities, like the ability to have ranges of cells.

Bu ayrıca hücre aralıklarına sahip olmak gibi yeni yetenekler geliştirdi.

But it wasn't too restrictive --

Fakat bu çok sınırlayıcı değildi --

you could still put any value, any formula, in any cell.

hâlâ herhangi bir hücreye herhangi bir değer ve formül koyabiliyordun.

And that's the way we do it to this day, almost 40 years later.

Nerdeyse 40 yıl sonra bile bu işi böyle yapıyoruz.

My friend Bob and I decided that we were going to build this product together.

Arkadaşım Bob ve ben bu ürünü birlikte üretmeye karar verdik.

I did more work figuring out exactly how the program was supposed to behave.

Programın tam olarak nasıl çalışması gerektiği ile alakalı biraz daha çalıştım.

I wrote a reference card to act as documentation.

Belge yerine geçecek bir formül çizelgesi yazdım.

It also helped me ensure that the user interface I was defining

Bu bana ayrıca tarifini yaptığım kullanıcı arayüzün avam tabakaya

could be explained concisely and clearly to regular people.

az ve öz olarak anlatabileceğinden emin olmama yardımcı oldu.

Bob worked in the attic of the apartment he rented in Arlington, Massachusetts.

Bob, Arlington, Massachusetts'te kiraladığı dairenin çatı katında çalıştı.

This is the inside of the attic.

İşte bu çatı katının içi.

Bob bought time on the MIT Multics System

Bob, MIT Multics Sisteminde bunun gibi bir terminalde

to write computer code on a terminal like this.

bilgisayar kodu yazmak için biraz zaman kazandı.

And then he would download test versions to a borrowed Apple II

Ve sonra ödünç alınan bir Apple II'ye deneme sürümünü

over a phone line using an acoustic coupler,

bir akustik bağlayıcı kullanarak bir telefon hattı üzerinden indirecek

and then we would test.

ve biz test edecektik.

For one of these tests I prepared for this case about the Pepsi Challenge.

Bu testlerden biri için Pepsi örnek olayını hazırladım.

Print wasn't working yet, so I had to copy everything down.

Yazıcı henüz çalışmıyordu, bu yüzden her şeyi elle yazmak zorunda kaldım.

Save wasn't working, so every time it crashed,

Kaydetme tuşu çalışmıyordu, bu yüzden ve sürekli bozuluyordu.

I had to type in all of the formulas again, over and over again.

Formülleri tekrar tekrar girmem gerekti.

The next day in class, I raised my hand; I got called on, and I presented the case.

Bir sonraki gün sınıfta, elimi kaldırdım; hoca beni çağırdı ve örnek olayı sundum.

I did five-year projections. I did all sorts of different scenarios.

Beş yıllık tahminleri hesaplamıştım. Bütün farklı senaryoları hazırlamıştım.

I aced the case. VisiCalc was already useful.

Sunumdan mükemmel bir sonuç aldım. VisiCalc faydalı olmuştu bile.

The professor said, "How did you do it?"

Profesör, "Bunu nasıl yaptın?" dedi.

Well, I didn't want to tell him about our secret program.

Tabi ben ona gizli programımızdan bahsetmek istemedim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So I said, "I took this and added this

Dedim ki: "Bunu ve şunu aldım,

and multiplied by this and subtracted that."

sonra bununla çarptım ve bundan çıkardım."

He said, "Well, why didn't you use a ratio?"

"Peki neden bir oran kullanmadın?" dedi.

I said, "Hah! A ratio -- that wouldn't have been as exact!"

"Hah! Bir oran mı -- bunun kadar kesin olamazdı." dedim.

What I didn't say was, "Divide isn't working yet."

Ama "Bölme henüz çalışmıyor." demedim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Eventually, though, we did finish enough of VisiCalc

Sonunda halka sunmak için VisiCalc'ı

to be able to show it to the public.

yeterince hazır etmiştik.

My dad printed up a sample reference card

Babam, pazarlama aracı olarak kullanabilmemiz için

that we could use as marketing material.

bir örnek tanıtım kartı basmıştı.

Haziran 1979'da yayıncımız VisiCalc'ı New York'ta

In June of 1979, our publisher announced VisiCalc to the world,

in a small booth at the giant National Computer Conference in New York City.

büyük Ulusal Bilgisayar Konferansında küçük bir stantta dünyaya duyurdu.

The New York Times had a humorous article about the conference.

The New York Times konferans hakkında komik bir makale yayınladı.

"The machines perform what seem religious rites ...

"Makinalar sanki bir dini ayin gibi işliyor...

Even as the believers gather,

Hatta inananlar toplanırken,

the painters in the Coliseum sign room are adding to the pantheon,

Coliseum yazılı odadaki ressamlar bu tapınağa bir şeyler ekliyorlar,

carefully lettering 'VISICALC' in giant black on yellow.

dikkatlice sarı üstüne siyah renkle kocaman 'VISICALC' yazıyorlar.

All hail VISICALC!"

Selam sana ey VISICALC!"

(Gasp) New York Times: "All hail VISICALC."

New York Times: "Selam sana ey VISICALC!"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

That was the last mention of the electronic spreadsheet

Bu yaklaşık iki yıl kadar popüler iş dünyası yayınlarında

in the popular business press for about two years.

elektronik çizelgeden son bahsedilişiydi.

Most people didn't get it yet.

Çoğu insan bunu hâlâ anlamadı.

But some did.

Fakat bazıları anladı.

In October of 1979, we shipped VisiCalc.

Ekim 1979'da VisiCalc'ı pazarlamaya başladık.

It came in packaging that looked like this.

Bunun gibi paketlere kondu.

And it looked like this running on the Apple II.

Apple II'de çalışan bunun gibi gözüküyordu.

Ve geri kalan kısmı, derler ya, sadece bir hikaye.

And the rest, as they say, is history.

Now, there's an awful lot more to this story,

Şimdi bu hikayeye daha çok eklenecek şey var.

but that'll have to wait for another day.

Fakat artık bir dahaki sefere.

One thing, though, Harvard remembers.

Harvard'ın hatırladığı bir şey var.

Here's that classroom.

Bu işte o sınıf.

They put up a plaque to commemorate what happened there.

Onlar orada olanları ölümsüzleştirmek için bir tabela astılar.

(Applause)

(Alkışlar)

But it also serves as a reminder

Fakat bu aynı zamanda bir hatırlatıcı vazifesi görüyor:

that you, too, should take your unique backgrounds, skills and needs

Sen de kendi özyaşantını, yeteneklerini ve ihtiyaçlarını al

and build prototypes to discover and work out the key problems,

ve önemli problemleri çözmek ve keşfetmek için prototipler yap

and through that, change the world.

ve bu yolla, dünyayı değiştir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)