Art in the age of machine intelligence | Refik Anadol

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Hi, I'm Refik. I'm a media artist.

Merhaba ben Refik. Medya sanatçısıyım.

I use data as a pigment

Verileri bir pigment olarak kullanıyorum

and paint with a thinking brush

ve yapay zeka destekli bir düşünme fırçasıyla boyuyorum.

that is assisted by artificial intelligence.

Using architectural spaces as canvases,

Mimari alanları tuval olarak kullanarak

I collaborate with machines

binaların hayal kurması ve halüsinasyon görmesi için

to make buildings dream and hallucinate.

makinelerle iş birliği yapıyorum.

You may be wondering, what does all this mean?

Tüm bunlar ne anlama geliyor, merak ediyor olabilirsiniz.

So let me please take you into my work and my world.

Bu yüzden lütfen sizi işime ve dünyama götürmeme izin verin.

I witnessed the power of imagination when I was eight years old,

İstanbul'da büyüyen bir çocukken, sekiz yaşındayken

as a child growing up in Istanbul.

hayal gücünün gücüne şahit oldum.

One day, my mom brought home a videocassette

Bir gün annem eve bilim kurgu filmi "Blade Runner"ın video kasetini getirdi.

of the science-fiction movie "Blade Runner."

I clearly remember being mesmerized

Daha önce hiç görmediğim bir yer olan

by the stunning architectural vision of the future of Los Angeles,

Los Angeles'ın geleceğinin çarpıcı mimari vizyonuna

a place that I had never seen before.

hayran kaldığımı açıkça hatırlıyorum.

That vision became a kind of a staple of my daydreams.

Bu vizyon, hayallerimin bir tür temelini oluşturdu.

When I arrived in LA in 2012

2012'de Tasarım Medya Sanatları yüksek lisans programı için

for a graduate program in Design Media Arts,

Los Angeles'a geldiğimde bir araba kiraladım

I rented a car and drove downtown

ve yakın geleceğin o harika dünyasını görmek için şehir merkezine gittim.

to see that wonderful world of the near future.

I remember a specific line

Kafamda tekrar tekrar oynamaya devam eden bir sözü hatırlıyorum:

that kept playing over and over in my head:

the scene when the android Rachael

android Rachael'in anılarının aslında ona ait olmadığını fark ettiği

realizes that her memories are actually not hers,

and when Deckard tells her they are someone else's memories.

ve Deckard'ın onların başka birinin anıları olduğunu söylediği sahne.

Since that moment,

O andan itibaren

one of my inspirations has been this question.

ilham kaynaklarımdan biri de bu soru oldu.

What can a machine do with someone else's memories?

Bir makine başkasının anılarıyla ne yapabilir?

Or, to say that in another way,

Ya da başka bir deyişle

what does it mean to be an AI in the 21st century?

21. yüzyılda yapay zekâ olmak ne anlama geliyor?

Any android or AI machine

Herhangi bir android veya YZ makinesi,

is only intelligent as long as we collaborate with it.

yalnızca onunla iş birliği yaptığımız sürece akıllıdır.

It can construct things

İnsan zekasının üretmeyi amaçladığı,

that human intelligence intends to produce

ancak bunu yapma kapasitesi olmayan şeyleri inşa edebilir.

but does not have the capacity to do so.

Think about your activities and social networks, for example.

Örneğin faaliyetlerinizi ve sosyal ağlarınızı düşünün.

They get smarter the more you interact with them.

Onlarla etkileşime girdikçe daha akıllı hâle geliyorlar.

If machines can learn or process memories,

Makineler anıları öğrenebilir veya işleyebilirse

can they also dream?

onlar da rüya görebilir mi?

Hallucinate?

Halüsinasyon görebilirler mi?

Involuntarily remember,

İstemeden hatırlıyorlayabilir mi

or make connections between multiple people's dreams?

veya birden fazla insanın hayalleri arasında bağlantılar kurabilirler mi?

Does being an AI in the 21st century simply mean not forgetting anything?

21. yüzyılda yapay zekâ olmak, hiçbir şeyi unutmamak anlamına mı geliyor?

And, if so,

Eğer öyleyse

isn't it the most revolutionary thing that we have experienced

yüzyıllardır medyada tarihi yakalama çabamızda

in our centuries-long effort to capture history across media?

deneyimlediğimiz en devrimci şey değil mi?

In other words,

Diğer bir deyişle

how far have we come since Ridley Scott's "Blade Runner"?

Ridley Scott'ın "Blade Runner"ından bu yana ne kadar ilerledik?

So I established my studio in 2014

2014 yılında stüdyomu kurdum

and invited architects,

ve mimarları,

computer and data scientists, neuroscientists,

bilgisayar ve veri bilimcilerini, sinir bilimcileri,

musicians and even storytellers

müzisyenleri ve hatta hikayecileri

to join me in realizing my dreams.

hayallerimi gerçekleştirmede bana katılmaya davet ettim.

Can data become a pigment?

Veriler pigment olabilir mi?

This was the very first question we asked

Bu, medya sanatlarını mimariye yerleştirme,

when starting our journey to embed media arts into architecture,

sanal ve fiziksel dünyalarla çarpışma yolculuğumuza başlarken

to collide virtual and physical worlds.

sorduğumuz ilk soruydu.

So we began to imagine what I would call the poetics of data.

Böylece verinin şiirselliği diyebileceğim şeyi hayal etmeye başladık.

One of our first projects, "Virtual Depictions,"

İlk projelerimizden biri olan "Sanal Tasvirler,"

was a public data sculpture piece

San Francisco şehri tarafından istenilen halka açık bir veri heykel parçasıydı.

commissioned by the city of San Francisco.

The work invites the audience

Çalışma, şehrin kendisinin akışkan bir bağlantı ağını tasvir ederek

to be part of a spectacular aesthetic experience

in a living urban space

izleyiciyi, yaşayan bir kentsel mekanda

by depicting a fluid network of connections of the city itself.

muhteşem bir estetik deneyimin parçası olmaya davet ediyor.

It also stands as a reminder

Aynı zamanda, burada temsil edilen

of how invisible data from our everyday lives,

Twitter paylaşımları gibi günlük hayatımızdaki görünmez verilerin

like the Twitter feeds that are represented here,

nasıl görünür hâle getirilebileceğini

can be made visible

ve kolektif olarak deneyimlenebilecek

and transformed into sensory knowledge that can be experienced collectively.

duyusal bilgiye dönüştürülebileceğini hatırlatır.

In fact, data can only become knowledge when it's experienced,

Aslında veriler ancak deneyimlendiğinde bilgi haline gelebilir

and what is knowledge and experience can take many forms.

ve bilgi ve deneyimin ne olduğu pek çok farklı biçim alabilir.

When exploring such connections

Bu tür bağlantıları makine zekâsının

through the vast potential of machine intelligence,

geniş potansiyeli aracılığıyla keşfederken

we also pondered the connection between human senses

itina gösterdiğimiz bir bağlantı da insan duyuları ile

and the machines' capacity for simulating nature.

makinelerin doğayı simüle etme kapasitesi arasındaki bağlantı.

These inquiries began while working on wind-data paintings.

Bu araştırmalar rüzgâr verisi tablolar üzerinde çalışırken başladı.

They took the shape of visualized poems

Rüzgar sensörlerinden topladığımız

based on hidden data sets that we collected from wind sensors.

gizli veri setlerine dayalı görselleştirilmiş şiir şeklini aldılar.

We then used generative algorithms

Daha sonra rüzgar hızını, fırtınayı

to transform wind speed, gust and direction

ve yönü ruhani bir veri pigmentine dönüştürmek için

into an ethereal data pigment.

üretken algoritmalar kullandık.

The result was a meditative yet speculative experience.

Sonuç, meditatif ancak spekülatif bir deneyimdi.

This kinetic data sculpture, titled "Bosphorus,"

"İstanbul Boğazı" adlı bu kinetik veri heykeli,

was a similar attempt to question our capacity to reimagine

doğal olayları yeniden hayal etme kapasitemizi

natural occurrences.

sorgulamaya benzer bir girişimdi.

Using high-frequency radar collections of the Marmara Sea,

Marmara Denizi'nin yüksek frekanslı radar koleksiyonlarını kullanarak

we collected sea-surface data

deniz yüzeyi verilerini topladık

and projected its dynamic movement with machine intelligence.

ve dinamik hareketi makine zekâsı ile projelendirdik.

We create a sense of immersion

Sakin ama sürekli değişen

in a calm yet constantly changing synthetic sea view.

sentetik deniz manzarasına dalma hissi yaratıyoruz.

Seeing with the brain is often called imagination,

Beyinle görmeye genellikle hayal gücü denir

and, for me, imagining architecture

ve benim için mimariyi hayal etmek,

goes beyond just glass, metal or concrete,

cam, metal veya betonun ötesinde,

instead experimenting with the furthermost possibilities of immersion

daha ileri gitme olasılıkları ve yapılı çevrelerde

and ways of augmenting our perception in built environments.

algımızı artırmanın yollarını denemek.

Research in artificial intelligence is growing every day,

Yapay zekâ araştırmaları her geçen gün artıyor

leaving us with the feeling of being plugged into a system

ve bizi kendimizden daha büyük ve daha bilgili bir sisteme

that is bigger and more knowledgeable

bağlılık hissi ile baş başa bırakıyor.

than ourselves.

In 2017, we discovered an open-source library

2017 yılında, İstanbul'da açık kaynaklı bir kültürel belge kitaplığı keşfettik

of cultural documents in Istanbul

and began working on "Archive Dreaming,"

ve dünyadaki ilk yapay zekâ odaklı kamu kurulumlarından biri olan

one of the first AI-driven public installations in the world,

ve 270 yıla yayılan yaklaşık 1,7 milyon belgeyi araştıran

an AI exploring approximately 1.7 million documents that span 270 years.

bir yapay zekâ olan "Arşiv Rüyası" üzerinde çalışmaya başladık.

One of our inspirations during this process

Bu süreçteki ilham kaynağımız

was a short story called "The Library of Babel"

Arjantinli yazar Jorge Luis Borges'in "Babil Kütüphanesi" adlı kısa öyküsüydü.

by the Argentine writer Jorge Luis Borges.

In the story, the author conceives a universe in the form of a vast library

Hikâyede yazar, belirli bir format ve karakter setine sahip

containing all possible 410-page books of a certain format and character set.

tüm olası 410 sayfalık kitapları içeren kütüphane biçiminde bir evren tasarlar.

Through this inspiring image,

Bu ilham verici görüntü sayesinde,

we imagine a way to physically explore the vast archives of knowledge

makine zekâsı çağında geniş bilgi arşivlerini fiziksel olarak keşfetmenin

in the age of machine intelligence.

bir yolunu hayal ediyoruz.

The resulting work, as you can see,

Sonuçta ortaya çıkan çalışma, görebileceğiniz gibi,

was a user-driven immersive space.

kullanıcı odaklı, sürükleyici bir alandı.

"Archive Dreaming" profoundly transformed the experience of a library

"Arşiv Rüyası," makine zekâsı çağında kütüphane deneyimini derinden değiştirdi.

in the age of machine intelligence.

"Machine Hallucination" is an exploration of time and space

"Makine Halüsinasyonu," New York City'nin

experienced through New York City's public photographic archives.

halka açık fotoğraf arşivlerinde yaşanan zaman ve mekanın keşfi.

For this one-of-a-kind immersive project,

Türünün tek örneği olan bu sürükleyici proje için

we deployed machine-learning algorithms

makine öğreniöli algoritmalar kullanarak

to find and process over 100 million photographs of the city.

şehrin 100 milyonun üzerinde fotoğrafını bulup işledik.

We designed an innovative narrative system

Yeni görüntüleri tahmin etmek veya hayal etmek için

to use artificial intelligence to predict or to hallucinate new images,

yapay zekâyı kullanan yenilikçi bir anlatım sistemi tasarladık,

allowing the viewer to step into a dreamlike fusion

böylece izleyicinin geçmiş ve gelecek New York'un

of past and future New York.

rüya gibi bir füzyonuna adım atmasını sağladık.

As our projects delve deeper

Projelerimiz bilgiyi hatırlama

into remembering and transmitting knowledge,

ve aktarmada daha derinlere inerken

we thought more about how memories were not static recollections

anıların nasıl statik derlemeler değil, geçmiş olayların

sürekli değişen yorumları olduğu hakkında daha çok düşündük.

but ever-changing interpretations of past events.

We pondered how machines

Makinelerin bilinç dışı ve bilinçaltı olayları

could simulate unconscious and subconscious events,

nasıl simüle edebileceğine kafa yorduk.

such as dreaming, remembering and hallucinating.

rüya görme, hatırlama, halüsinasyon görme gibi.

Thus, we created "Melting Memories"

Böylece hatırlama anını görselleştirmek için

to visualize the moment of remembering.

"Eriyen Anılar"ı yaptık.

The inspiration came from a tragic event,

İlham, trajik bir olaydan ileri gelmişti,

when I found out that my uncle was diagnosed with Alzheimer's.

amcama Alzheimer's teşhisi konduğunu öğrenmiştim.

At that time, all I could think about

O zaman tek düşünebildiğim,

was to find a way to celebrate how and what we remember

hâlâ yapabiliyorken nasıl ve neyi hatırladığımızı kutlamanın

when we are still able to do so.

bir yolunu bulmaktı.

I began to think of memories not as disappearing

Anıların kaybolduğunu değil,

but as melting or changing shape.

eridiğini ya da şekil değiştirdiğini düşünmeye başladım.

With the help of machine intelligence,

Makine zekâsı yardımıyla

we worked with the scientists at the Neuroscape Laboratory

California Üniversitesi'ndeki Neuroscape Laboratuvarı'ndaki

at the University of California,

bilim insanlarıyla birlikte çalıştık

who showed us how to understand brain signals as memories are made.

ve bize beyin sinyallerini anı oluştukça nasıl anlayacağımızı gösterdiler.

Although my own uncle was losing the ability to process memories,

Kendi amcamın, anıları işleme yeteneğini kaybetmesine rağmen,

the artwork generated by EEG data

EEG verilerinden oluşan sanat eseri

explored the materiality of remembering

hatırlamanın önemliliğini ortaya koydu

and stood as a tribute to what my uncle had lost.

ve amcamın kaybettiklerine bir övgü olarak kaldı.

Almost nothing about contemporary LA

çağdaş Los Angeles hakkında neredeyse hiçbir şey

matched my childhood expectation of the city,

çocukluk beklentilerimi karşılamadı.

with the exception of one amazing building:

Harika bir bina hariç:

the Walt Disney Concert Hall, designed by Frank Gehry,

Frank Gehry tarafından tasarlanan Walt Disney Konser Salonu,

one of my all-time heroes.

hayatımın kahramanlarımdan biri.

In 2018, I had a call from the LA Philharmonic

2018 yılında LA Filarmoni'den bir telefon aldım,

who was looking for an installation

ünlü senfoninin yüzüncü yıl dönümü kutlaması için kurulum arıyorlardı.

to help mark the celebrated symphony's hundred-year anniversary.

For this, we decided to ask the question,

Bunun için şunları sormaya karar verdik,

"Can a building learn? Can it dream?"

"Bir bina öğrenebilir mi? Hayal edebilir mi?"

To answer this question,

Bu soruyu yanıtlamak için

we decided to collect everything recorded in the archives of the LA Phil and WDCH.

LA Phil ve WDCH arşivlerinde kayıtlı olan her şeyi toplamaya karar verdik.

To be precise, 77 terabytes of digitally archived memories.

Kesin olarak, 77 terabayt dijital olarak arşivlenmiş bellek.

By using machine intelligence,

Makine zekasını kullanarak

the entire archive, going back 100 years,

100 yıl öncesine dayanan tüm arşiv,

became projections on the building's skin,

binanın dış görünümünde yansımalar haline geldi,

42 projectors to achieve this futuristic public experience

Los Angeles'ın kalbinde bu fütürist kamu deneyimini

in the heart of Los Angeles,

gerçekleştirmek için 42 projektör gerekti

getting one step closer to the LA of "Blade Runner."

ve "Blade Runner"ın Los Angeles'ina bir adım daha yaklaştık.

If ever a building could dream,

Bir bina hayal edebiliyorsa

it was in this moment.

bu bina ederdi.

Now, I am inviting you to one last journey into the mind of a machine.

Sizi bir makinenin zihninde son bir yolculuğa davet ediyorum.

Right now, we are fully immersed in the data universe

Şu anda, son 30 yılda küratörlüğü yapılan

of every single curated TED Talk from the past 30 years.

her TED Konuşmasının veri evrenine tamamen dalmış durumdayız.

That means this data set includes 7,705 talks from the TED stage.

Bu, bu veri setinin TED sahnesinden 7.705 konuşma içerdiği anlamına gelir.

Those talks have been translated into 7.4 million seconds,

Bu konuşmalar 7,4 milyon saniyeye çevrildi

and each second is represented here in this data universe.

ve her saniye burada bu veri evreninde temsil ediliyor.

Every image that you are seeing in here

Burada gördüğünüz her görüntü,

represents unique moments from those talks.

bu konuşmalardan eşsiz anları temsil ediyor.

By using machine intelligence,

Makine zekası kullanarak

we processed a total of 487,000 sentences

487 bin cümleyi 330 benzersiz konu kümesine çevirdik;

into 330 unique clusters of topics like nature, global emissions,

doğa, küresel emisyonlar,

extinction, race issues, computation,

yok olma, ırk sorunları, hesaplama,

trust, emotions, water and refugees.

güven, duygular, su ve mülteciler gibi.

These clusters are then connected to each other

Bu kümeler daha sonra bir algoritmayla birbirine bağlanıyor

by an algorithm,

[that] generated 113 million line segments,

ve 113 milyon parça oluşturuyor,

which reveal new conceptual relationships.

bu da beraberinde yeni kavramsal ilişkiler ortaya çıkarıyor.

Wouldn't it be amazing to be able to remember

Sahnede sorulmuş olan tüm soruları hatırlayabilmek harika olmaz mıydı?

all the questions that have ever been asked on the stage?

Here I am,

Burada,

inside the mind of countless great thinkers,

sayısız büyük düşünürün ve bir makinenin zihnindeyim,

as well as a machine, interacting with various feelings

öğrenmeye, hatırlamaya, sorgulamaya

attributed to learning,

ve hayal etmeye atfedilen

remembering, questioning

çeşitli duygularla

and imagining all at the same time,

aynı anda etkileşime giriyor,

expanding the power of the mind.

zihnin gücünü genişletiyorum.

For me, being right here

Benim için tam burada olmak

is indeed what it means to be an AI in the 21st century.

aslında 21. yüzyılda yapay zekâ olmanın anlamı.

It is in our hands, humans,

Sadece hayal edebileceğimiz şeyi öğrenmek

to train this mind to learn and remember

ve hatırlamak için bu zihni eğitmek

what we can only dream of.

bizim, insanların elinde.

Thank you.

Teşekkür ederim.