The world's first crowdsourced space traffic monitoring system | Moriba Jah

Çeviri: Osman Özer Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

I am an astrodynamicist --

Ben bir astrodinamistim --

you know, like that guy Rich Purnell in the movie "The Martian."

bilirsiniz işte, "Marslı" filmindeki Rich Purnell gibi.

And it's my job to study and predict motion of objects in space.

Benim işim, uzaydaki nesnelerin hareketlerini araştırmak ve tahmin etmek.

Currently we track about one percent of hazardous objects on orbit --

Şu anda yörüngedeki zararlı objelerin yüzde 1'ini takip ediyoruz.

hazardous to services like location,

Bunlar; konum, tarım, bankacılık,

agriculture, banking,

televizyon ve iletişim gibi sektörler için zararlıdır.

television and communications,

and soon -- very soon --

Hatta belki de çok ama çok yakında

even the internet itself.

internet için bile zararlı olabilecekler.

Now these services are not protected from, roughly, half a million objects

Şimdi, bu hizmetler yaklaşık yarım milyon nesneden korunmuyorlar.

the size of a speck of paint

Bu nesnelerin boyutu bir zerreden

bir otobüs boyutuna kadar varabiliyor.

all the way to a school bus in size.

A speck of paint,

Bir zerrecik kadar olsa da dahi

traveling at the right speed,

yeterli hızla bir nesneye çarptığında

impacting one of these objects,

could render it absolutely useless.

onu tamamen kullanılamaz hâle getirebilir.

But we can't track things as small as a speck of paint.

Fakat biz, bir zerre boyutundaki nesneleri takip edemeyiz.

We can only track things as small as say, a smartphone.

Olsa olsa en çok bir telefon kadar küçük nesneleri takip edebiliriz.

So of this half million objects that we should be concerned about,

Endişe duymamız gereken o yarım milyon nesneden

sadece yaklaşık 26 bin tanesini takip edebiliyoruz

we can only track about 26,000 of these objects.

And of these 26,000, only 2,000 actually work.

ve bu 26 binin de sadece 2 bini işe yarıyor.

Everything else

Geri kalanı ise çöp.

is garbage.

That's a lot of garbage.

Bu, oldukça fazla sayıda çöp demek.

To make things a little bit worse,

İşleri biraz daha zorlaştırmak adına

most of what we launch into orbit never comes back.

yörüngeye gönderdiğimiz şeylerin çoğu geri gelmez.

We send the satellite in orbit,

Diyelim ki, yörüngeye bir uydu gönderdik,

it stops working, it runs out of fuel,

çalışmamaya başladı ya da yakıtı bitti,

and we send something else up ...

onun için başka bir şey gönderdik,

and then we send up something else ...

sonra başka bir şey daha...

and then something else.

Sonra yine bir şey daha...

And every once in a while,

Arada sırada bizim gönderdiğimiz şeylerden ikisi

two of these things will collide with each other

havada çarpışır ya da içlerinden biri patlar

or one of these things will explode,

or even worse,

veya daha kötüsü

somebody might just happen to destroy one of their satellites on orbit,

birileri yörüngedeki bir uydusunu patlatır

and this generates many, many more pieces,

ve bu, çok ama çok fazla parça yaratır

most of which also never come back.

ki onların da bir çoğu geri gelmez.

Now these things are not just randomly scattered in orbit.

Şimdi, bu şeyler yörüngede rastgele dağılmamıştır.

It turns out that given the curvature of space-time,

Hatta işin aslı mevcut uzayın "eğriliği" dikkate alındığında

there are ideal locations

bu tip uyduları konumlandırabileceğimiz bazı ideal konumlar vardır.

where we put some of these satellites --

think of these as space highways.

Bu konumları birer uzay otobanı olarak düşünebilirsiniz.

O otobanlar dünyadakilere çok benzerdir.

Very much like highways on earth,

these space highways can only take up a maximum capacity of traffic

Uzaydaki otobanlar, güvenli bir biçimde işleyebilmek için

sadece belirli bir miktar kapasiteye sahip olabilir.

to sustain space-safe operations.

Unlike highways on earth,

Dünyadakinin aksine uzayda hiç trafik kuralı yok.

there are actually no space traffic rules.

None whatsoever, OK?

Gerçekten de hiç yok, anlatabiliyor muyum?

Wow.

Vay be!

What could possibly go wrong with that?

Ne yanlış gidebilir ki?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now, what would be really nice

Aslında ne güzel olurdu, biliyor musunuz?

is if we had something like a space traffic map,

Eğer bir uzay haritası gibi bir şeyimiz olsa,

like a Waze for space that I could look up

Waze gibi bir şey olsa da bakıp

and see what the current traffic conditions are in space,

uzaydaki mevcut trafik durumunu görebilsek,

hatta belki de onları tahmin edebilsek...

maybe even predict these.

The problem with that, however,

Bu konuyla ilgili sorun şu ki

is that ask five different people,

eğer beş insana

"What's going on in orbit?

"Yörüngede neler oluyor?

Where are things going?"

Nesneler nereye gidiyor?"

and you're probably going to get 10 different answers.

sorularını soracak olursanız 10 farklı cevap alırsınız.

Why is that?

Peki, bu neden mi böyle?

It's because information about things on orbit is not commonly shared either.

Çünkü yörünge ile ilgili bilgiler ortak olarak paylaşılmıyor.

So what if we had a globally accessible,

Peki ya küresel olarak erişilebilen,

open and transparent space traffic information system

açık ve şeffaf bir uzay trafiği bilgi sistemimiz olsa

that can inform the public of where everything is located

ve bu, neyin nerede olduğuyla ilgili herkesi bilgilendirse

to try to keep space safe and sustainable?

ve bununla da uzayı güvenli ve sürdürülebilir tutsa?

And what if the system could be used

Ya bu sistem

to form evidence-based norms of behavior --

kanıta dayalı davranış kalıpları,

these space traffic rules?

yani uzay trafik kuralları, oluşturabilseydi?

So I developed ASTRIAGraph,

İşte bu yüzden Texas'taki Austin Üniversitesi'nde

the world's first crowdsourced, space traffic monitoring system

dünyanın ilk kitle kaynak kullanımlı uzay trafiği görüntüleme sistemi olan

at the University of Texas at Austin.

ASTRIAGraph'ı geliştirdim.

ASTRIAGraph combines multiple sources of information from around the globe --

ASTRIAGraph, dünyanın her yerinden hükümetler, endüstri ve akademik camia vb.

birçok kaynaktan aldığı veriyi bir araya getiriyor.

government, industry and academia --

and represents this in a common framework that anybody can access today.

Bu bilgiyi herkesin ulaşabileceği bir temel olarak sunuyor.

Here, you can see 26,000 objects orbiting the earth,

Burada Dünya'nın yörüngesinde dönen 26.000 nesneyi görebilirsiniz.

multiple opinions,

Birden çok kaynak var

and it gets updated in near real time.

ve bunlar, gerçek zamanlı olarak güncelleniyor.

But back to my problem of space traffic map:

Ama bir uzay haritası oluşturma problemime geri döndüğümüzde

What if you only had information from the US government?

ya bunun için sadece ABD kaynaklarından aldığım bilgiyi kullansaydım?

Well, in that case, that's what your space traffic map would look like.

Bu durumda uzay haritanız böyle görünürdü.

But what do the Russians think?

Peki, Ruslar ne düşünüyor?

That looks significantly different.

Harita o zaman çok farklı görünüyor.

Who's right? Who's wrong?

Peki doğru olan kim, yanlış olan kim?

What should I believe?

Neye inanmalıyım?

What could I trust?

Neye güvenmeliyim?

This is part of the issue.

Bu, problemin bir parçası.

In the absence of this framework to monitor space-actor behavior,

Uzaydaki nesnelerin davranışlarını,

yani uzaydaki hareketliliği, nesnelerin konumunu

to monitor activity in space --

where these objects are located --

ve bunların arasındaki tutarsılıkları uzlaştıracak

to reconcile these inconsistencies

bilgiyi ortak kullanıma açacak bir temelin olmayışıyla

and make this knowledge commonplace,

we actually risk losing the ability

aslında bizler, uzayı insalığın faydasına kullanma yeteneğimizi riske atıyoruz.

to use space for humanity's benefit.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Tezahürat ve alkışlar)