The tyranny of merit | Michael Sandel

Gözden geçirme: Esra Çakmak

Hepimizin sorması gereken bir soru:

Yolunda gitmeyen şey neydi?

Sadece salgınla ilgili değil,

aynı zamanda sivil hayatımızla ilgili.

Here's a question we should all be asking:

Bizi bu kutuplaşmış ve kırgın siyasi manzaraya ne getirdi?

What went wrong?

Not just with the pandemic

Son yıllarda,

but with our civic life.

kazananlar ve kaybedenler arasındaki uçurum derinleşiyor,

What brought us to this polarized, rancorous political moment?

politikamızı zehirliyor,

bizi birbirimizden ayırıyor.

In recent decades,

the divide between winners and losers has been deepening,

Bu uçurum kısmen eşitsizlikten kaynaklanıyor.

poisoning our politics,

Ama aynı zamanda,

setting us apart.

beraberinde gelen zafere ve yenilgiye yönelik tutumlarla da ilgili.

This divide is partly about inequality.

Zirveye ulaşanlar,

But it's also about the attitudes toward winning and losing

başarılarının kendi çabalarından kaynaklandığına,

meziyetlerinin bir ölçüsü olduğuna

that have come with it.

Those who landed on top

ve kaybedenlerin sadece kendilerini suçlaması gerektiğine inanmaya başladılar.

came to believe that their success was their own doing,

Başarı hakkında bu şekilde düşünmek,

a measure of their merit,

and that those who lost out had no one to blame but themselves.

görünüşte çekici bir ilkeden kaynaklanır.

Herkes eşit şansa sahipse,

This way of thinking about success

kazananlar galibiyetlerini hak eder.

arises from a seemingly attractive principle.

Bu meritokratik idealin merkezi.

If everyone has an equal chance,

the winners deserve their winnings.

Pratikte elbette bundan çok uzağız.

This is the heart of the meritocratic ideal.

Herkesin yükselme şansı aynı değil.

In practice, of course, we fall far short.

Yoksul ailelerde doğan çocuklar büyüdüklerinde yoksul kalma eğiliminde.

Not everybody has an equal chance to rise.

Varlıklı ebeveynler, avantajlarını çocuklarına aktarabilirler.

Children born to poor families tend to stay poor when they grow up.

Örneğin Ivy League üniversitelerinde,

Affluent parents are able to pass their advantages onto their kids.

yüzde birlik kısımdaki öğrenciler,

ülkenin diğer yarısındaki öğrencilerden oran olarak daha fazla.

At Ivy League universities, for example,

there are more students from the top one percent

Ancak sorun yalnızca ilan ettiğimiz meritokratik ilkelere uymakta

than from the entire bottom half of the country combined.

başarısız olmamız değil.

But the problem isn't only that we fail to live up

İdealin kendisi kusurlu.

Karanlık bir tarafa sahip.

to the meritocratic principles we proclaim.

Meritokrasi, kamu yararını yıpratıcıdır.

The ideal itself is flawed.

Kazananlarda kibir,

It has a dark side.

Meritocracy is corrosive of the common good.

kaybedenlerde aşağılanmaya yol açar.

It leads to hubris among the winners

Başarılı olanları başarılarıyla boğmaya,

and humiliation among those who lose out.

oraya varmalarına yardımcı olan şansı ve iyi talihi unutmaya teşvik eder

It encourages the successful to inhale too deeply of their success,

ve kendilerinden daha az şanslı,

to forget the luck and good fortune that helped them on their way.

daha az nitelikli olanları küçümsemelerine neden olur.

Bu siyaset için önem ihtiva ediyor.

And it leads them to look down on those less fortunate,

Kalabalık kitle tepkisinin en güçlü kaynaklarından biri,

less credentialed than themselves.

çalışan kesim arasındaki elitlerin onları küçümsediği duygusu.

This matters for politics.

One of the most potent sources of the populous backlash

Bu, haklı bir şikayet.

is the sense among many working people that elites look down on them.

Küreselleşme, artan eşitsizlik

It's a legitimate complaint.

ve durgun ücretler getirse de

Even as globalization brought deepening inequality

savunucuları, işçilere bazı destekleyici tavsiyeler sundu.

and stagnant wages,

“Küresel ekonomide rekabet etmek ve kazanmak istiyorsanız

its proponents offered workers some bracing advice.

üniversiteye gidin."

"Ne kazandığınız, ne öğrendiğinize bağlı."

"If you want to compete and win in the global economy,

"Denerseniz başarabilirsiniz."

go to college."

Bu seçkinler, bu tavsiyenin içerdiği aşağılamayı gözden kaçırıyorlar.

"What you earn depends on what you learn."

"You can make it if you try."

Üniversiteye gitmezseniz,

These elites miss the insult implicit in this advice.

yeni ekonomide başarılı olamazsanız,

başarısız olmanız sizin suçunuz.

If you don't go to college,

İma ettiği şey bu.

if you don't flourish in the new economy,

Pek çok çalışan insanın meritokratik elitlere karşı çıkmasına şaşmamalı.

your failure is your fault.

That's the implication.

O hâlde, ne yapmalıyız?

It's no wonder many working people turned against meritocratic elites.

Sivil hayatımızın üç yönünü yeniden düşünmeliyiz.

Üniversitenin rolü,

So what should we do?

çalışmanın onuru

ve başarının anlamı.

We need to rethink three aspects of our civic life.

Üniversitelerin fırsat belirleyicileri olarak rolünü

The role of college,

the dignity of work

yeniden düşünerek başlamalıyız.

and the meaning of success.

We should begin by rethinking the role of universities

Bizler gibi günlerini seçili bir zümre ile geçirenler

as arbiters of opportunity.

şu basit noktayı kaçırabilirler:

For those of us who spend our days in the company of the credentialed,

Çoğu insanın dört yıllık üniversite diploması yok.

it's easy to forget a simple fact:

Aslında, Amerikalıların neredeyse üçte ikisinde yok.

Most people don't have a four-year college degree.

Bu nedenle, üniversite diplomasını

In fact, nearly two-thirds of Americans don't.

insana yakışır işe ve insana yakışır bir yaşama erişim için

So it is folly to create an economy

gerekli koşul hâline getiren bir ekonomi yaratmak aptallıktır.

that makes a university diploma a necessary condition

İnsanları üniversiteye gitmeye teşvik etmek iyi bir şey.

Bunu karşılayamayanlara

of dignified work and a decent life.

erişimi genişletmek daha da iyi.

Encouraging people to go to college is a good thing.

Ancak bu eşitsizliğe bir çözüm değil.

Broadening access for those who can't afford it

İnsanları meritokratik mücadele için silahlandırmaya daha az odaklanmalı

is even better.

But this is not a solution to inequality.

ve diploması olmayan ancak toplumumuza

We should focus less on arming people for meritocratic combat,

önemli katkılarda bulunan insanların yaşamlarını iyileştirmeye

daha fazla odaklanmalıyız.

and focus more on making life better

Çalışma onurunu yeniden sağlamalı

for people who lack a diploma

ve onu politikalarımızın merkezine yerleştirmeliyiz.

but who make essential contributions to our society.

Çalışmanın sadece geçimi sağlamakla ilgili olmadığını,

We should renew the dignity of work

aynı zamanda kamu yararına katkıda bulunduğunu

and place it at the center of our politics.

We should remember that work is not only about making a living,

ve bunun için takdir edilmesi gerektiğini unutmamalıyız.

Robert F. Kennedy bunu yarım asır önce iyi bir biçimde ifade etmişti.

it's also about contributing to the common good

Kardeşlik, topluluk, vatanseverlik.

and winning recognition for doing so.

Bu temel değerler,

Robert F. Kennedy put it well half a century ago.

yalnızca metaları birlikte alıp tüketmekten kaynaklanmıyor.

Fellowship, community, shared patriotism.

Yeterli bir ücretle

These essential values do not come

insana yaraşır bir işten geliyor.

from just buying and consuming goods together.

Şunu söylememizi sağlayan türden bir iş:

They come from dignified employment,

"Bu ülkenin kurulmasına yardım ettim.

at decent pay.

Büyük kamu girişimlerinde pay sahibiyim."

The kind of employment that enables us to say,

"I helped to build this country.

Bu yurttaşlık duygusu

I am a participant in its great public ventures."

bugün kamusal yaşamımızda büyük ölçüde eksik.

This civic sentiment

İnsanların kazandıkları paranın,

is largely missing from our public life today.

kamu yararına yaptıkları katkıların ölçüsü olduğunu sıklıkla varsayıyoruz.

We often assume that the money people make

Ancak bu yanlış bir düşünce.

Martin Luther King Jr. sebebini açıklamıştı.

is the measure of their contribution to the common good.

Memphis, Tennessee'de

But this is a mistake.

suikasta kurban gitmeden kısa bir süre önce

Martin Luther King Jr. explained why.

temizlik işçilerinin yaptığı greve kafa yoran King,

Reflecting on a strike by sanitation workers

şöyle demişti,

"Çöpümüzü toplayan kişi, son tahlilde,

in Memphis, Tennessee,

shortly before he was assassinated,

doktor kadar önemlidir

King said,

"The person who picks up our garbage is, in the final analysis,

çünkü işini yapmazsa

hastalıklar yaygınlaşır.

as significant as the physician,

Her işin onuru vardır."

for if he doesn't do his job,

Mevcut salgın bunu açıkça gösteriyor.

diseases are rampant.

Genellikle görmezden geldiğimiz işçilere

All labor has dignity."

ne kadar bağlı olduğumuzu ortaya koyuyor.

Today's pandemic makes this clear.

Kuryeler,

It reveals how deeply we rely

tamirciler,

market çalışanları,

on workers we often overlook.

depo çalışanları,

kamyon şoförleri,

Delivery workers,

hemşireler,

maintenance workers,

çocuk bakımı çalışanları,

evde sağlık hizmeti verenler.

grocery store clerks,

warehouse workers,

Onlar ne en iyi maaşı alan ne de en çok onurlandırılan çalışanlar.

truckers,

nurse assistants,

childcare workers,

Ancak şimdi onları vazgeçilmez olarak görüyoruz.

home health care providers.

These are not the best-paid or most honored workers.

Aldıkları maaş ve takdirin, işlerinin önemi ile

But now, we see them as essential workers.

nasıl daha uyumlu hâle getirilebileceği konusunda

kamuya açık bir tartışma yapmanın zamanı geldi.

This is a moment for a public debate

Aynı zamanda meritokratik kibirimizi sorgulamak için

about how to bring their pay and recognition

into better alignment with the importance of their work.

ahlaki ve hatta manevi bir dönüş yapmanın zamanı.

It is also time for a moral, even spiritual, turning,

Başarıya ulaşmamı sağlayan yetenekleri ahlaki olarak hak ediyor muyum?

questioning our meritocratic hubris.

Sahip olduğum yetenekleri

ödüllendiren bir toplumda yaşamak

Do I morally deserve the talents that enable me to flourish?

kendi kazanımım mı?

Yoksa bu iyi şansımın sonucu mu?

Is it my doing

that I live in a society that prizes the talents

Başarımın hakkım olduğu konusunda ısrar etmek,

I happen to have?

kendimi başkalarının yerine koymamı zorlaştırıyor.

Or is that my good luck?

Insisting that my success is my due

Hayatta şansın rolünü takdir etmek

makes it hard to see myself in other people's shoes.

belli bir tevazuyu teşvik edebilir.

Doğuştan gelen bir şey ya da Tanrı’nın lütfuyla

Appreciating the role of luck in life

ya da kaderin gizemi sonucu

can prompt a certain humility.

ben buyum.

There but for the accident of birth, or the grace of God,

Bu tevazu ruhu,

şu anda ihtiyacımız olan yurttaşlık erdemidir.

or the mystery of fate,

Bizi birbirimizden ayıran

go I.

This spirit of humility

acımasız başarı etiğinden geri dönüş yolunun başlangıcı.

is the civic virtue we need now.

Bu bizi başarı tiranlığının ötesine,

It's the beginning of a way back

from the harsh ethic of success that drives us apart.

daha az kindar ve daha cömert bir kamusal hayata götürür.

It points us beyond the tyranny of merit

to a less rancorous, more generous public life.