Do 9 out of 10 dentists really recommend that toothpaste? | Am I Normal? with Mona Chalabi

Transcriber:

When it comes to toothpaste commercials,

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Sara Ozturk

Söz konusu diş macunu reklamları olunca

you've probably heard claims like,

on diş hekiminin dokuzundan “Daha parlak, daha beyaz”

nine out of 10 dentists recommend "Brighter, Whiter."

gibi iddialar duymuşsunuzdur.

Or maybe it's four out of five or 80 percent.

Ya da beş hekimin dördünden ya da yüzde 80′inden.

But either way, these companies expect you to see a wall of white coats,

Ama hangisi olursa olsun bu şirketler bir sıra beyaz önlüklü görmenizi,

trust their authority and think no further.

otoritelerine güvenmenizi ve ötesini düşünmemenizi bekliyorlar.

Now that approach is basically BS, and you probably know it's BS,

Bu yaklaşım tamamen saçmalık, siz de büyük ihtimalle bunu biliyorsunuz

but the question is: How can you trust your BS radar?

ama esas soru şu: Saçmalık radarınıza nasıl güvenebilirsiniz?

[Am I Normal? with Mona Chalabi]

[Normal miyim? - Mona Chalabi ile]

Well, when I'm faced with suspicious statistics,

Şüpheli istatistiklerle karşılaştığımda

I tend to ask myself three questions.

kendime üç soru sormaya meyilliyim.

First, what were people actually asked?

İlki, insanlara gerçekten ne soruldu?

Sometimes the question that is put to survey respondents

Bazen anket cevaplayanların önüne konulan sorularla

is wildly different than the one that ends up on posters and billboards.

poster ve bilbordlarda gördüklerimiz bambaşka olabiliyorlar.

For instance, in 2007, one toothpaste ad in the UK

Örneğin, 2007′de İngitere’deki bir diş macunu reklamı

claimed that more than 80 percent of dentists recommended their products.

diş hekimlerinin %80′inden fazlasının ürünlerini önerdiğini iddia etmişti.

What that sounds like

Burada, diş hekimlerinin çoğunluğunun

is that a majority of dentists prefer their product over all others,

bu ürünü diğerlerine kıyasla tercih ettiğini

that those dentists were asked if this was the best product.

ve onlara bunun en iyi ürün olup olmadığı sorulduğu düşünülüyor.

But when the Advertising Standards Authority looked into it,

Ancak Reklam Standartları Otoritesi durumu incelediğinde

they discovered that the dentists were asked to recommend several toothpastes,

diş hekimlerinden birden fazla diş macununu

önermeleri istendiğini fark etmişler,

not one single choice.

tek bir diş macununu değil.

In fact, another brand was found to be almost as popular.

Hatta bir başka marka en az bu marka kadar popüler çıkmış.

To no one's surprise, the ad was deemed misleading.

Bunun aldatmaca olarak tanımlanması kimseyi şaşırtmadı.

Now, the second question to ask is: What aren’t you telling me?

Sorduğum ikinci soru ise: Bana ne söylenmiyor?

In the 1970s, a sugarless gum company claimed that four out five dentists

1970′lerde bir şekersiz sakız firması, beş diş hekiminden dördünün

recommended their product.

ürünlerini önerdiğini iddia etmişti.

Now, their slogan was pretty upfront

Sloganları, bu sakızı çiğneyen insanlara,

about the fact that these dentists were only recommending the product

diş hekimlerinin sadece onların ürünlerini

to people who already chewed gum,

önerdiği konusunda oldukça açıktı

but they weren't so forthcoming about the fifth dentist.

ancak o beşinci diş hekimi ile ilgili pek de açık değildiler.

Decades later, the manufacturer made fun of it in a new ad campaign

On yıllar sonra firma bu durumla dalga geçen yeni bir reklam kampanyası yaptı

where they blamed the fifth dentist's different thinking

bu reklamda beşinci diş hekiminin farklı düşünmesini

on a freak accident, like a sudden squirrel bite.

bir garip kazaya, ani bir sincap ısırığına bağlamışlardı.

Now, since I'm all about the deviations in the data,

Madem verilerdeki sapmalarla ilgileniyorum,

I decided to look into this a little bit further.

buna biraz daha derinden bakmaya karar verdim.

In fact, it's not that the fifth dentist recommended chewing sugary gum.

Gerçekte beşinci diş hekimi şekerli sakız çiğnemeyi önermiyor.

What they don't say is that most of them recommended

Söylemedikleri şey, diş hekimlerinin çoğunun

that their patients don't chew gum at all.

hastalarına hiç sakız çiğnememelerini önerdiğiydi.

The last thing to ask is: What was the survey context?

Son sorulacak şey ise: Anketin bağlamı nedir?

Because there's a really big difference

Çünkü şu ikisi arasında gerçekten büyük bir fark var:

between saying "nine out of 10 dentists agree,"

“On diş hekiminden dokuzu hemfikir.” demek

and "nine out of these 10 dentists agree."

ve “Bu on diş hekiminden dokuzu hemfikir.” demek

Size matters and so does methodology.

Hem boyut önemli hem de metodoloji.

According to the American Dental Association,

Amerikan Diş Hekimleri Birliği’ne göre

there are about 200,000 registered dentists in the US.

ABD’de yaklaşık 200 bin kayıtlı diş hekimi var.

I’m not going to bore you with the maths here,

Sizi işin matematiği ile sıkmayacağım

but to get a statistically significant sample of 200,000 people,

ama 200 bin kişiden istatistiksel olarak anlamlı bir örnek çıkarmak için

you need about 400.

yaklaşık 400′e ihtiyacınız var.

So if you're reading in the fine print that only 50 dentists were surveyed,

Bu küçük yazıları okuyorsanız sadece 50 diş hekimine sorulduğunu

you know that's not statistically significant.

bunun da istatistiksel olarak anlamlı olmadığını biliyorsunuz.

It's just a marketing ploy.

Sadece bir pazarlama hilesi.

So the next time you see one of these ads,

Bu reklamlardan birini bir daha gördüğünüzde

ask yourself:

kendinize sorun:

What were people actually asked?

İnsanlara gerçekten ne soruldu?

What's gone unsaid?

Söylenmeyen neydi?

And what was the survey context?

Anketin bağlamı neydi?

Hopefully, with those three questions and a little bit of skepticism,

Umarım bu üç soru ve biraz şüphecilikle

you will be able to understand when the data is legit

verilerin ne zaman doğru

ve ne zaman alakasız olduğunu anlayabileceksiniz.

and when it's irrelevant.

Nine out of 10 Monas agree.

On Mona’dan dokuzu aynı fikirde.

[*No such survey took place]

[Böyle bir anket yapılmadı]