How young blood might help reverse aging. Yes, really | Tony Wyss-Coray

Çeviri: erhan guzel Gözden geçirme: Yunus ASIK

This is a painting from the 16th century from Lucas Cranach the Elder.

Bu tablo, 16. yüzyıldan Yaşlı Lucas Cranach'a ait.

It shows the famous Fountain of Youth.

Ünlü Gençlik Çeşmesi'ni anlatıyor.

If you drink its water or you bathe in it, you will get health and youth.

Suyu içer ya da içinde yıkanırsanız sağlığa ve gençliğe kavuşuyorsunuz.

Every culture, every civilization has dreamed of finding eternal youth.

Her kültür, her uygarlık sonsuz gençliğe ulaşmanın hayalini kurmuştur.

There are people like Alexander the Great or Ponce De León, the explorer,

Büyük İskender ya da kâşif Ponce De Leon gibi yaşamlarının çoğunu

who spent much of their life chasing the Fountain of Youth.

Gençlik Çeşmesi'nin peşinde harcamış insanlar var.

They didn't find it.

Onlar bulamadı.

But what if there was something to it?

Peki, ya bunda bir gerçeklik payı varsa?

What if there was something to this Fountain of Youth?

Ya Gençlik Çeşmesi'nin gerçeklik payı varsa?

I will share an absolutely amazing development in aging research

Yaşlanmayla ilgili araştırma hakkında yaşlanmayla ilgili düşüncelerimizde

that could revolutionize the way we think about aging

ve yaşlanmaya bağlı hastalıkları nasıl iyileştirebileceğimiz hakkında

and how we may treat age-related diseases in the future.

devrim yaratacak bir gelişmeyi paylaşacağım.

It started with experiments that showed,

Bu gelişmeye neden olan şey

in a recent number of studies about growing,

büyümeyle ilgili yakın zamanlı bir dizi çalışmada,

that animals -- old mice -- that share a blood supply with young mice

genç farelerden kan desteği alan yaşlı farelerin gençleşebildiğini

can get rejuvenated.

gösteren bir deneydi.

This is similar to what you might see in humans, in Siamese twins,

Bu insanlarda, Siyam ikizlerinde, görülene benzer bir şey

and I know this sounds a bit creepy.

ve biliyorum kulağa biraz ürkütücü geliyor.

But what Tom Rando, a stem-cell researcher, reported in 2007,

Ama kök hücre araştırmacısı Tom Rando 2007'de, bir fareye ait yaşlı bir kasın

was that old muscle from a mouse can be rejuvenated

genel dolaşımda genç bir kana maruz bırakıldığında

if it's exposed to young blood through common circulation.

gençleştiğini söylemiştir.

This was reproduced by Amy Wagers at Harvard a few years later,

Bu birkaç yıl önce Harvard'da Amy Wagers tarafından tekrar gündeme getirilmişti

and others then showed that similar rejuvenating effects could be observed

ve diğerleri pankreasta, karaciğerde ve kalpte de benzer gençleşme etkilerinin

in the pancreas, the liver and the heart.

gözlemlenebileceğini gösterdiler.

But what I'm most excited about, and several other labs as well,

Ama beni ve aynı zamanda diğer birkaç laboratuvarı asıl heyecanlandıran şey,

is that this may even apply to the brain.

bunun beyne bile uygulanabilmesi.

So, what we found is that an old mouse exposed to a young environment

Yani, bu parabiosis denilen modelde genç çevreye maruz bırakılmış

in this model called parabiosis,

yaşlı farenin genç bir beyne--

shows a younger brain --

işlevlerini daha iyi yerine getiren

and a brain that functions better.

bir beyne sahip olduğunu bulduk.

And I repeat:

Tekrar ediyorum:

an old mouse that gets young blood through shared circulation

Dolaşımına genç kanı dâhil edilen yaşlı fare daha genç görünür

looks younger and functions younger in its brain.

ve beyninde daha genç işlevler gerçekleşir.

So when we get older --

Yani yaşlandığımızda,

we can look at different aspects of human cognition,

insanın bilme yetisinin farklı yönlerine bakabileceğiz

and you can see on this slide here,

ve bu slaytta

we can look at reasoning, verbal ability and so forth.

muhakemeyi, konuşma yeteneğini vb. inceleyebildiğimizi göreceksiniz.

And up to around age 50 or 60, these functions are all intact,

50-60 yaşa kadar bu işlevler tastamamdır

and as I look at the young audience here in the room, we're all still fine.

ve odadaki genç seyircilere bakarak söylüyorum ki hâlâ hiçbir problemimiz yok.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But it's scary to see how all these curves go south.

Ama bu yayların güneye doğru gittiğini görmek korkutucu.

And as we get older,

Yaşlandıkça,

diseases such as Alzheimer's and others may develop.

Alzheimer ve diğer hastalıklar ortaya çıkabiliyor.

We know that with age, the connections between neurons --

Biliyoruz ki yaşla beraber, nöronlar arasındaki bağlantılar--

the way neurons talk to each other, the synapses -- they start to deteriorate;

nöronların birbiriyle konuşma biçimi, sinapslar-- kötüye gitmeye başlar;

neurons die, the brain starts to shrink,

nöronlar ölür, beyin ufalmaya başlar

and there's an increased susceptibility for these neurodegenerative diseases.

ve bu sinir dokusunun bozulumuyla ilgili hastalıklara karşı hassasiyet artar.

One big problem we have -- to try to understand how this really works

Bunun moleküler ve mekanik seviyelerde nasıl çalıştığını anlamaya

at a very molecular mechanistic level --

çalışırken karşılaştığımız büyük bir problem şu ki,

is that we can't study the brains in detail, in living people.

yaşayan insanlarda beyinde detaylı bir şekilde çalışamıyoruz.

We can do cognitive tests, we can do imaging --

Zihinsel testler ve görüntüleme gibi,

all kinds of sophisticated testing.

her türlü karmaşık testi yapabiliyoruz.

But we usually have to wait until the person dies

Ama beyni alıp yaşla ve hastalıkla gerçekten nasıl değiştiğini

to get the brain and look at how it really changed through age or in a disease.

görebilmek için genellikle kişi ölene kadar beklemek zorunda kalıyoruz.

This is what neuropathologists do, for example.

Örneğin, nevropatolojistlerin yaptığı şey bu.

So, how about we think of the brain as being part of the larger organism.

Peki, beyni daha büyük bir organizmanın parçası olarak düşünürsek ne olur?

Could we potentially understand more

Eğer beyni tüm vücudun bir parçası

about what happens in the brain at the molecular level

olarak görürsek beyinde moleküler seviyede

if we see the brain as part of the entire body?

neler olup bittiğini daha iyi anlayabilir miyiz?

So if the body ages or gets sick, does that affect the brain?

Peki vücut yaşlanırsa ya da hastalanırsa bu beyni etkiler mi?

And vice versa: as the brain gets older, does that influence the rest of the body?

Ya da aksine, beyin yaşlandığında bu vücudun geri kalanını etkiler mi?

And what connects all the different tissues in the body

Vücuttaki bütün farklı dokuları birleştiren şey,

is blood.

kandır.

Blood is the tissue that not only carries cells that transport oxygen, for example,

Kan, sadece oksijen taşıyan bir doku değildir, örneğin,

the red blood cells,

kırmızı kan hücresi taşır

or fights infectious diseases,

ya da bulaşıcı hastalıklarla savaşır

but it also carries messenger molecules,

ama aynı zamanda hormon benzeri,

hormone-like factors that transport information

beyin de dâhil bir hücreden diğerine,

from one cell to another, from one tissue to another,

bir dokudan diğerine bilgi taşıyan

including the brain.

mesajcı molekülleri de taşır.

So if we look at how the blood changes in disease or age,

Hastalıkta ya da yaşlanmada kanın nasıl değiştiğini incelersek,

can we learn something about the brain?

beyin hakkında bir şey öğrenebilir miyiz?

We know that as we get older, the blood changes as well,

Şunu biliyoruz ki, biz yaşlandıkça kanımızda ona göre değişir.

so these hormone-like factors change as we get older.

Bu yüzden hormon benzeri faktörler de biz yaşlandıkça değişir.

And by and large, factors that we know are required

Genellikle de dokuların gelişimi

for the development of tissues, for the maintenance of tissues --

ve dokuların bakımı için gerekli olduğunu bildiğimiz faktörler de

they start to decrease as we get older,

biz yaşlandıkça azalır.

while factors involved in repair, in injury and in inflammation --

Öte yandan, yaralanma ve iltihap tamirinde etkili olan faktörler de

they increase as we get older.

biz yaşlandıkça artar.

So there's this unbalance of good and bad factors, if you will.

Yani iyi ve kötü faktörlerin dengesizliği söz konusu da diyebilirsiniz.

And to illustrate what we can do potentially with that,

Şimdi bu bilgiyle ne yapacağımıza gelirsek,

I want to talk you through an experiment that we did.

size yaptığımız bir deneyden bahsedeceğim.

We had almost 300 blood samples from healthy human beings

20 ila 89 yaş arası sağlıklı insanlardan

20 to 89 years of age,

300'e yakın kan numunesi aldık.

and we measured over 100 of these communication factors,

Bu iletişim faktörlerinden, dokular arası bilgi taşıyan proteinlerden

these hormone-like proteins that transport information between tissues.

100'den fazlasını ölçtük.

And what we noticed first

İlk fark ettiğimiz şey

is that between the youngest and the oldest group,

en genç ve en yaşlı grup arasındaki faktörlerin

about half the factors changed significantly.

yaklaşık yarısının ciddi değişiklikler gösterdiğiydi.

So our body lives in a very different environment as we get older,

Yani bu faktörler göz önüne alındığında vücudumuz yaşlanınca

when it comes to these factors.

And using statistical or bioinformatics programs,

İstatistik ve biyoenformatik programlar kullanarak

we could try to discover those factors that best predict age --

yaşı belirleyen bu faktörleri keşfedebilir,

in a way, back-calculate the relative age of a person.

bir bakıma bir kişinin görece yaşını geriye dönük hesaplayabiliriz.

And the way this looks is shown in this graph.

Bunun neye benzediğini bu grafikten görebilirsiniz.

So, on the one axis you see the actual age a person lived,

Grafiğin bir ekseninde bir kişinin gerçek yaşını,

the chronological age.

yaş kronolojisini,

So, how many years they lived.

yani yaşını görebilirsiniz.

And then we take these top factors that I showed you,

Sonra size gösterdiğim bu başlıca faktörleri ele alıp

and we calculate their relative age, their biological age.

kişinin görece yaşı ve biyolojik yaşını hesaplıyoruz.

And what you see is that there is a pretty good correlation,

Arada açık bir bağıntının olduğunu fark edeceksiniz.

so we can pretty well predict the relative age of a person.

Yani bir kişinin görece yaşını oldukça iyi tahmin edebiliriz,

But what's really exciting are the outliers,

fakat daha da heyecan verici olan ise

as they so often are in life.

hayatta da olduğu gibi aykırı değerler.

You can see here, the person I highlighted with the green dot

Burada, yeşil nokta ile işaretlediğim kişiye bakarsanız

is about 70 years of age

yaklaşık 70 yaşında olduğunu,

but seems to have a biological age, if what we're doing here is really true,

fakat her şeyi doğru yapmışsak bu kişinin biyolojik yaşının

of only about 45.

sadece 45 olduğunu göreceksiniz.

So is this a person that actually looks much younger than their age?

Şimdi bu kişi yaşından çok daha genç gösteren biri mi?

But more importantly: Is this a person who is maybe at a reduced risk

Daha da önemlisi, bu kişinin yaşlanmaya bağlı hastalıklara

to develop an age-related disease and will have a long life --

yakalanma riski düşük mü ve bu kişi uzun bir hayat sürebilir ve

will live to 100 or more?

100 ve üstüne kadar yaşar mı?

On the other hand, the person here, highlighted with the red dot,

Öte yandan, burada kırmızı ile işaretlenmiş kişi

is not even 40, but has a biological age of 65.

40'ında bile değil, fakat biyolojik yaşı 65.

Is this a person at an increased risk of developing an age-related disease?

Bu kişinin de yaşlanmaya bağlı hastalık geliştirme olasılığı yüksek mi?

So in our lab, we're trying to understand these factors better,

İşte laboratuvarımızda bu faktörleri daha iyi anlamaya çalışıyoruz.

and many other groups are trying to understand,

Diğer birçok grubun da anlamaya çalıştığı şey,

what are the true aging factors,

yaşlanmanın gerçek faktörleri nelerdir

and can we learn something about them to possibly predict age-related diseases?

ve bunlardan yaşlanmaya bağlı hastalıkları tahmin edebilir miyiz sorularıdır.

So what I've shown you so far is simply correlational, right?

Size şu ana kadar gösterdiklerim sadece bağıntısal, değil mi?

You can just say, "Well, these factors change with age,"

"Eh, bu faktörler yaşla birlikte değişir" diyebilirsiniz,

but you don't really know if they do something about aging.

ama yaşlanmayı etkiler mi pek de bilemezsiniz.

So what I'm going to show you now is very remarkable

İşte size göstereceğim şey cidden kayda değer

and it suggests that these factors can actually modulate the age of a tissue.

ve bu faktörlerin gerçekten doku yaşını değiştirebildiğini gösteriyor.

And that's where we come back to this model called parabiosis.

Burada parabiosis isimli modele geri dönüyoruz.

So, parabiosis is done in mice

Parabiosis sayesinde iki fareyi

by surgically connecting the two mice together,

ameliyatla birbirine bağlayarak

and that leads then to a shared blood system,

ortak bir dolaşım sistemi elde edilir.

where we can now ask, "How does the old brain get influenced

Şimdi şunu sorabiliriz "Yaşlı beyin genç kana maruz kalmaktan

by exposure to the young blood?"

nasıl etkilenir?"

And for this purpose, we use young mice

Bu amaçla 20'li yaşlarda insanlara

that are an equivalency of 20-year-old people,

denk genç fareler ve insan yaşıyla kabaca

and old mice that are roughly 65 years old in human years.

65 yaşındaki yaşlı fareleri kullanıyoruz.

What we found is quite remarkable.

Bulduğumuz şey kayda değer.

We find there are more neural stem cells that make new neurons

Bulgularımıza göre bu yaşlı beyinlerde yeni nöronlar üreten kök hücre

in these old brains.

sayısı daha fazladır.

There's an increased activity of the synapses,

Sinapslarda, yani nöronlar arası bağlantılarda da

the connections between neurons.

hareket artışı gözlemlenir.

There are more genes expressed that are known to be involved

Yeni anıların oluşumunda rol alan gen ifadelerinde de

in the formation of new memories.

bir artış görülür.

And there's less of this bad inflammation.

Bu kötü huylu iltihap vakalarında azalma görülür.

But we observed that there are no cells entering the brains of these animals.

Fakat gözlemlerimize göre bu hayvanların beyinlerine hiçbir hücre girişi yoktur.

So when we connect them,

Genç fareye bağlandığında,

there are actually no cells going into the old brain, in this model.

bu modele göre aslında yaşlı beyne giden hücre yoktur.

Instead, we've reasoned, then, that it must be the soluble factors,

Demek ki bu, çözünebilir faktörlerin işi diye düşündük,

so we could collect simply the soluble fraction of blood which is called plasma,

yani sadece kanın plazma denilen çözünebilir parçasını alıp

and inject either young plasma or old plasma into these mice,

bu farelere ya genç plazma ya da yaşlı plazma enjekte edebiliriz

and we could reproduce these rejuvenating effects,

ve de bu gençleşme etkisini yeniden yaratabiliriz,

but what we could also do now

fakat bir şeyi daha yapabiliriz.

is we could do memory tests with mice.

Farelere hafıza testi yapabiliriz.

As mice get older, like us humans, they have memory problems.

Fareler yaşlandıkça biz insanlar gibi, hafıza problemi yaşar.

It's just harder to detect them,

Lakin bunun tespiti daha zordur,

but I'll show you in a minute how we do that.

fakat az sonra nasıl yaptığımızı göstereceğim.

But we wanted to take this one step further,

Hatta bunu bir adım ileriye, insanlarla alakasına biraz

one step closer to potentially being relevant to humans.

daha yakınlaştıracak bir adıma taşımak istedik.

What I'm showing you now are unpublished studies,

Size şimdi gösterdiklerim yayımlanmamış araştırmalar.

where we used human plasma, young human plasma,

İnsan plazması, genç insan plazması ve kontrol grubu olarak

and as a control, saline,

tuz kullandık

and injected it into old mice,

ve yaşlı farelere enjekte ettik

and asked, can we again rejuvenate these old mice?

ve bu fareleri gençleştirebilir miyiz sorusunu sorduk.

Can we make them smarter?

Zekâlarını geliştirebilir miyiz?

And to do this, we used a test. It's called a Barnes maze.

Bunu öğrenmek için Barnes labirenti adlı bir test kullandık.

This is a big table that has lots of holes in it,

Testte içinde birçok delik olan bir masa var

and there are guide marks around it,

ve etrafında yön işaretleri var

and there's a bright light, as on this stage here.

ve bir de bu sahnedeki gibi parlak bir ışık var.

The mice hate this and they try to escape,

Fareler bu ışıktan nefret eder ve kaçmaya

and find the single hole that you see pointed at with an arrow,

ve resimde okla işaretli deliği bulmaya çalışır.

where a tube is mounted underneath

Deliğin altında içinden rahatlıkla

where they can escape and feel comfortable in a dark hole.

kaçabilecekleri bir tüp vardır.

So we teach them, over several days,

Fareleri birkaç gün bu deliği

to find this space on these cues in the space,

ip uçlarını kullanarak bulmaları için eğitiyoruz.

and you can compare this for humans,

Bunu insanlarda şuna benzetebiliriz:

to finding your car in a parking lot after a busy day of shopping.

Yoğun bir günün ardından otoparkta arabanı aramak.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Many of us have probably had some problems with that.

Pek çoğumuzun benzer sorunu olmuştur.

So, let's look at an old mouse here.

Şimdi, yaşlı bir fareye göz atalım.

This is an old mouse that has memory problems,

Bu, birazdan fark edersiniz,

as you'll notice in a moment.

hafıza problemi olan yaşlı bir fare.

It just looks into every hole, but it didn't form this spacial map

Tüm deliklere bakıyor fakat önceki denemede ve önceki gün

that would remind it where it was in the previous trial or the last day.

nerede olduğunu gösterecek mekânsal haritayı oluşturamıyor.

In stark contrast, this mouse here is a sibling of the same age,

Bunun tam aksine, buradaki fare diğerinin aynı yaştaki kardeşi,

but it was treated with young human plasma for three weeks,

fakat buna 3 hafta boyunca 3 günde bir

with small injections every three days.

genç insan plazması veriliyor.

And as you noticed, it almost looks around, "Where am I?" --

Fark ettiğiniz gibi, neredeyse dönüp "Neredeyim ben?" diyor ve

and then walks straight to that hole and escapes.

doğrudan o deliğe gidip kaçıyor.

So, it could remember where that hole was.

Yani deliğin nerede olduğunu hatırlayabiliyor.

So by all means, this old mouse seems to be rejuvenated --

Yani belli ki bu yaşlı fare gençleşmiş görünüyor.

it functions more like a younger mouse.

Daha çok genç bir fare gibi hareket ediyor.

And it also suggests that there is something

Bu ayrıca gösteriyor ki sadece genç fare değil,

not only in young mouse plasma, but in young human plasma

genç insan plazmasında da yaşlı beynine yardımcı olma

that has the capacity to help this old brain.

kapasitesi var.

So to summarize,

Özetle,

we find the old mouse, and its brain in particular, are malleable.

bulgularımıza göre yaşlı fare ve de beyni yoğrulabilir.

They're not set in stone; we can actually change them.

Sabit, değişmez değiller.

It can be rejuvenated.

Gençleştirilebilirler.

Young blood factors can reverse aging,

Genç kan faktörleri yaşlanmayı tersine döndürebilir.

and what I didn't show you --

Size göstermediğim şeye gelince,

in this model, the young mouse actually suffers from exposure to the old.

bu modelde, genç fare yaşlı olana maruz kaldığında kötüye gidiyor.

So there are old-blood factors that can accelerate aging.

Yani yaşlı kan faktörleri yaşlanmayı hızlandırabilir.

And most importantly, humans may have similar factors,

Daha da önemlisi, insanların da benzer faktörleri olabilir.

because we can take young human blood and have a similar effect.

Çünkü genç insan kanını alıp benzer bir etki sağlayabiliriz.

Old human blood, I didn't show you, does not have this effect;

Yaşlı insan kanı, ki göstermedim henüz, bu etkiye sahip değil.

it does not make the mice younger.

Fareyi gençleştirmiyor.

So, is this magic transferable to humans?

Peki bu mucize insanlarda da işe yarar mı?

We're running a small clinical study at Stanford,

Stanford'ta yaptığımız küçük çaplı klinik çalışmada,

where we treat Alzheimer's patients with mild disease

orta derece Alzheimer hastalarına 4 hafta boyunca haftada bir

with a pint of plasma from young volunteers, 20-year-olds,

20'li yaşlardaki genç gönüllülerden aldığımız yarım litre plazma

and do this once a week for four weeks,

vererek onları tedavi ediyoruz,

and then we look at their brains with imaging.

sonra da beyin aktivitelerini görüntülüyoruz.

We test them cognitively,

Bilişsel testler yapıyoruz

and we ask their caregivers for daily activities of living.

ve bakıcılarına günlük aktiviteleri konusunda sorular soruyoruz.

What we hope is that there are some signs of improvement

Umuyoruz bu tedavi ile bu aktivitelerde

from this treatment.

gelişme gözlemleyebiliriz.

And if that's the case, that could give us hope

Bu gerçekleşirse size gösterdiğim gibi

that what I showed you works in mice

farelerde işe yarayan şeyin insanlarda da

might also work in humans.

gerçekleşmesi mümkün görünecek.

Now, I don't think we will live forever.

Şimdi, sonsuza kadar yaşayacağımızı sanmam.

But maybe we discovered

Fakat belki de şunu keşfettik:

that the Fountain of Youth is actually within us,

Gençlik Çeşmesi aslında içimizde

and it has just dried out.

ve kurumuş hâlde.

And if we can turn it back on a little bit,

Bu çeşmeden biraz su yürütebilirsek

maybe we can find the factors that are mediating these effects,

belki de bu etkilere aracılık eden faktörleri bulabilir,

we can produce these factors synthetically

bu faktörleri yapay olarak üretebiliriz

and we can treat diseases of aging, such as Alzheimer's disease

ve yaşlanma, Alzheimer ve benzeri bunama hastalıklarını

or other dementias.

tedavi edebiliriz.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)