Where joy hides and how to find it | Ingrid Fetell Lee

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

It's 2008,

2008 yılıydı

and I'm just finishing my first year of design school.

ve tasarım fakültesinde ilk yılımı henüz tamamlıyordum.

And I'm at my first year-end review,

İlk yıl sonu değerlendirmemde,

which is a form of ritual torture for design students,

tasarım öğrencileri için adeta bir işkence gibidir bu,

where they make you take everything you made over the course of the year

yıl içinde yaptığınız her şeyi

and lay it out on a table

bir masanın üzerine dizip

and stand next to it while a bunch of professors,

daha önce hiç görmediğiniz bir dizi akademisyenin huzurunda

most of whom you've never seen before,

eserlerinizin yanında durursunuz,

give you their unfiltered opinions of it.

onlar da hiç filtrelemeden düşüncelerini söylerler.

So it's my turn and I'm standing next to my table,

Sıra bana geldiğinde ve masamın yanında durduğumda

everything neatly lined up,

her şey güzelce sıralanmıştı

and I'm just hoping that my professors can see

ve tasarımlarım kullanışlı, ergonomik ve uzun süreli olsun diye

how much effort I've put into making my designs practical

ne kadar emek sarf ettiğimi

and ergonomic and sustainable.

hocalarımın görmesini istiyordum.

And I'm starting to get really nervous,

Bir hâyli gerilmeye başlamıştım,

because for a long time, no one says anything.

çünkü uzun bir süre hiç kimse bir şey söylemedi.

It's just completely silent.

Bir sessizlik hâkimdi.

And then one of the professors starts to speak, and he says,

Sonra hocalarımdan birisi şunu söyledi:

"Your work gives me a feeling of joy."

''Çalışman bana neşe veriyor.''

Joy?

Neşe mi?

I wanted to be a designer because I wanted to solve real problems.

Tasarımcı olmak istememin nedeni gerçek sorunları çözmek istememdi.

Joy is nice, I guess, but it's kind of light --

Neşe güzel, tabii... ama çok yalın bir kavram,

not substantial.

tatmin edici değil.

But I was also kind of intrigued,

Ama ilgimi çekti,

because joy is this intangible feeling,

çünkü neşe soyut bir his

and how does that come from the stuff on the table next to me?

ve masamda duran şeylerden böyle bir şey çıkarılıyordu.

I asked the professors,

Ben de hocalara sordum:

"How do things make us feel joy?

''Eşyalar bize nasıl neşe hisettirir?

How do tangible things make us feel intangible joy?"

Somut şeyler bize nasıl soyut neşeyi hissetirebilir?''

They hemmed and hawed and gestured a lot with their hands.

Bir dizi el kol hareketiyle mırın kırın ettiler.

"They just do," they said.

''Hisettiriyorlar işte,'' dediler.

I packed up my things for the summer,

Yaz için eşyalarımı topladım,

but I couldn't stop thinking about this question ...

ama bu soruyu düşünmekten kendimi alıkoyamıyordum...

Bu benim için yeni bir yolculuktu,

and this launched a journey --

one that I didn't know at the time would take me 10 years --

10 yıl süreceğini o zamanlar bilmediğim bir yolculuk.

to understand the relationship between the physical world

Bu yolculukta fiziksel dünyayla ''neşe'' dediğimiz o gizemli,

and the mysterious, quixotic emotion we call "joy."

roman gibi duygu arasındaki ilişkiyi anlamaya çalışacaktım.

And what I discovered is that not only are they linked,

Sadece bağlantılı olduklarını değil,

but that the physical world can be a powerful resource to us

fiziksel dünyanın daha mutlu ve sağlıklı hayatlar yaratmak için

in creating happier, healthier lives.

ne kadar zengin bir kaynak olduğunu öğrendim.

Değerlendirmeden sonra şöyle düşündüm,

After my review,

I thought, "I know what joy feels like,

''Neşenin nasıl bir his olduğunu biliyorum,

but what is it, exactly?"

ama bu tam olarak ne?''

And I found that even scientists don't always agree,

Sonra bilim insanlarının bile anlaşmaya varamadıklarını gördüm,

and they sometimes use the words "joy" and "happiness" and "positivity"

üstelik ''neşe'', ''mutluluk'' ve ''pozitiflik'' kavramlarını

more or less interchangeably.

birbirleri yerine kullanıyorlardı.

But broadly speaking, when psychologists use the word joy,

Genel olarak konuşursak psikologlar neşe sözünü kullandıklarında

what they mean is an intense, momentary experience

yoğun ve geçici bir

of positive emotion --

pozitif duyguyu kastederler,

one that makes us smile and laugh and feel like we want to jump up and down.

bu duygu bizi güldürür ve yerimizde duramama hissi yaratır.

And this is actually a technical thing.

Aslında teknik bir kavram.

That feeling of wanting to jump up and down

Yerinde duramama hissi

is one of the ways that scientists measure joy.

bilim insanlarının neşeyi ölçmede kullandıkları yollardan biri.

It's different than happiness,

Mutluluktan farklı,

mutlulukta zaman içinde ne kadar iyi hissettiğimiz ölçülür.

which measures how good we feel over time.

Joy is about feeling good in the moment,

Neşe ise anı yaşamakla ilgili,

right now.

şu anı.

And this was interesting to me

Bu benim oldukça ilgimi çekti,

because as a culture, we are obsessed with the pursuit of happiness,

çünkü kültürel olarak mutluluk konusunda takılmış durumdayız,

and yet in the process, we kind of overlook joy.

bu süreçte de neşeyi görmezden geliyoruz.

So this got me thinking:

Bu da beni düşündürüyor:

Where does joy come from?

Neşe nereden geliyor?

I started asking everyone I knew,

Tanıdığım herkese sormaya başladım,

and even people I just met on the street,

yolda tanıştığım insanlara bile,

about the things that brought them joy.

onlara neşe veren şeyleri sordum.

On the subway, in a café, on an airplane,

Metroda, kafede, uçakta...

it was, "Hi, nice to meet you. What brings you joy?"

Şöyle oluyordu: ''Selam. Memnun oldum. Sizi ne neşelendiriyor?''

I felt like a detective.

Detektif gibi hissetmeye başladım.

I was like, "When did you last see it?

''En son ne zaman gördün?

Who were you with? What color was it?

''Kimleydin? Ne renkti?

Did anyone else see it?"

Başka gören oldu mu?'' tarzı sorular...

I was the Nancy Drew of joy.

Neşenin Nancy Drew'u oldum!

(Laughter)

(Kahkahalar)

And after a few months of this, I noticed that there were certain things

Bunu takip eden birkaç ay belli başlı şeylerin

that started to come up again and again and again.

tekrar tekrar olmaya başladığını gördüm.

They were things like cherry blossoms

Kiraz çiçekleri gibi şeyler

and bubbles ...

ve balonlar...

swimming pools and tree houses ...

yüzme havuzları ve ağaç evler...

hot air balloons and googly eyes --

sıcak hava balonları, yapma gözler...

(Laughter)

(Kahkahalar)

and ice cream cones, especially the ones with the sprinkles.

ve dondurma külahları, hem de üzerinde renkli şekerler olan.

These things seemed to cut across lines of age and gender and ethnicity.

Bu şeyler yaş, cinsiyet ve etnik özellik tanımıyordu.

I mean, if you think about it,

Şöyle bir düşünün,

we all stop and turn our heads to the sky

bir an durup gökyüzüne baktığımızda

when the multicolored arc of a rainbow streaks across it.

o rengârenk gökkuşağı kavisini gördüğünüzü düşünün.

And fireworks --

Havai fişekleri...

we don't even need to know what they're for,

Neden havai fişek gösterisi olduğunu bilmesek bile

and we feel like we're celebrating, too.

biz de kutlama yapıyoruz gibi hissediyoruz.

These things aren't joyful for just a few people;

Bu şeyler yalnızca bir grup insana değil,

they're joyful for nearly everyone.

nerdeyse herkese neşe veren şeyler.

They're universally joyful.

Evrensel neşe kaynakları.

And seeing them all together,

Bunların hepsini bir arada gördüğümde

it gave me this indescribably hopeful feeling.

içim tarif edemeyeceğim bir umutla doldu.

The sharply divided, politically polarized world we live in

İçinde yaşadığımız bu bölünmüş, siyasi kutuplaşmalı dünya

sometimes has the effect of making our differences feel so vast

bazen farklılıklarımızı öylesine büyük gösteriyor ki

as to be insurmountable.

bunu aşılamaz bir şeymiş gibi.

And yet underneath it all,

Ama bütün bunların altında,

there's a part of each of us that finds joy in the same things.

hepimizin içinde aynı şeylerde neşe bulan bir parça var.

And though we're often told that these are just passing pleasures,

Sürekli bunların gelip geçici olduklarını duymamıza rağmen

in fact, they're really important,

aslında bunlar çok önemli,

because they remind us of the shared humanity we find

çünkü fiziksel dünyanın ortak deneyiminde bulabileceğimiz

in our common experience of the physical world.

paylaşılan insanlığı bize hatırlatıyorlar.

But I still needed to know:

Yine de bilmem gerekiyordu:

What is it about these things that makes them so joyful?

Onları bu kadar neşe verici kılan şey ne?

I had pictures of them up on my studio wall,

Atölyemdeki duvarda bunların resimleri asılıydı,

and every day, I would come in and try to make sense of it.

her gün içeri girdiğimde bir anlam çıkarmaya çalışıyordum.

And then one day, something just clicked.

Sonra bir gün bir şey oldu.

I saw all these patterns:

Tüm bu parçaları görmeye başladım,

round things ...

yuvarlak şeyler...

pops of bright color ...

parlak renkler...

symmetrical shapes ...

simetrik şekiller...

a sense of abundance and multiplicity ...

çokluk ve arttırılabilir hissi...

a feeling of lightness or elevation.

bir hafiflik veya yükselme hissi...

When I saw it this way,

Bu şekilde baktığımda

I realized that though the feeling of joy is mysterious and elusive,

gizemli ve anlatması zor bir his olmasına rağmen

we can access it through tangible, physical attributes,

somut, fiziksel niteliklerle neşeye sahip olabileceğimizi fark ettim,

or what designers call aesthetics,

veya tasarımcıların estetik dediği şeye,

a word that comes from the same root as the Greek word "aísthomai,"

Yunanca bir kelime olan ''aisthomai'' ile aynı köke sahip,

which means, "I feel," "I sense," "I perceive."

anlamı ''Hissediyorum, algılıyorum.''

And since these patterns were telling me that joy begins with the senses,

Tüm bu kalıplar bana neşenin hislerle başladğını söylüyordu,

I began calling them "Aesthetics of Joy";

onlara ''Neşe estetiği'' adını koydum;

the sensations of joy.

neşe uyandıran şeyler.

And in the wake of this discovery,

Bu keşfimin ardından

I noticed something that as I walked around,

bir şeye daha yakın olduğumu fark ettim,

I began spotting little moments of joy everywhere I went --

gittiğim her yerde küçük neşe anları vardı --

a vintage yellow car

eski bir sarı araba

or a clever piece of street art.

veya zekice çalışılmış bir sokak resmi.

It was like I had a pair of rose-colored glasses,

Sanki dünyaya pembe camlı bir gözlükle bakıyordum,

and now that I knew what to look for,

ne arayacağımı da biliyordum,

I was seeing it everywhere.

baktığım her yerde görebiliyordum.

It was like these little moments of joy were hidden in plain sight.

Sanki bu küçük neşe anları ulu orta yerde bizden saklıydı.

And at the same time,

Aynı zamanda

I had another realization,

bir şeyi daha fark ettim,

that if these are the things that bring us joy,

bizde neşe uyandıran şeyler bunlarsa

then why does so much of the world look like this?

dünya neden buna benziyor?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Why do we go to work here?

Neden burada çalışıyoruz?

Why do we send our kids to schools that look like this?

Neden çocuklarımızı böyle görünen okullara gönderiyoruz?

Why do our cities look like this?

Peki ya şehirlerimiz?

And this is most acute for the places that house the people

Bu da içimizde en hassas olanlara

that are most vulnerable among us:

ev sahipliği yapan yerler:

nursing homes,

huzurevleri,

hospitals,

hastaneler,

homeless shelters,

evsiz barınakları,

housing projects.

toplu konutlar.

How did we end up in a world that looks like this?

Nasıl böyle görünen bir dünyada bulduk kendimizi?

We all start out joyful,

Hepimiz neşeyle başlıyoruz,

but as we get older,

ama yaşlandıkça

being colorful or exuberant opens us up to judgment.

renkli ve hayat dolu olursak yargılanmaya maruz kalıyoruz.

Adults who exhibit genuine joy are often dismissed as childish

Neşeli yetişkinler ya çocuksu olarak adlandırılır

or too feminine

ya da feminen olarak,

or unserious

hatta ciddiyetsiz

or self-indulgent,

veya bildiğini okuyan

and so we hold ourselves back from joy,

ve bu şekilde kendimizi neşeden geri çekiyoruz,

and we end up in a world that looks like this.

sonra da böyle görünen bir dünyada buluyoruz kendimizi.

Eğer neşe estetiği çevremizdeki dünyada

But if the aesthetics of joy can be used

to help us find more joy in the world around us,

daha çok neşe bulmamız için kullanılırsa

then couldn't they also be used to create more joy?

daha fazla neşe yaratmak için de kullanılamaz mı?

I spent that last two years scouring the planet,

Son iki yıl tüm gezegeni araştırarak

looking for different ways that people have answered this question.

bu sorunun değişik şekillerdeki yanıtlarını aradım.

And this led me to the work of the artist Arakawa

Bu arayış beni ressam Arakawa

ve şair Madeline Gins'in çalışmalarına yönlendirdi,

and the poet Madeline Gins,

who believed that these kinds of environments are literally killing us.

bu tür çevrelerin bizi resmen öldürdüklerine inanıyorlardı.

And so they set out the create an apartment building

Onlar da yaşlanmayı tersine çevireceğine inandıkları

that they believed would reverse aging.

bir apartman yapmaya koyuldular.

And this is it.

İşte sonuç.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

It's a real place, just outside Tokyo.

Bu gerçek bir yer, Tokyo'nun biraz dışında.

I spent a night there, and it's a lot.

Orada bir gece konakladım, harika bir yer.

(Laughter)

(Kahkahalar)

The floors undulate,

Zeminler iniş çıkışlı,

so you don't end up walking around

yani öylesine yürümüyorsunuz,

so much as kind of bouncing around the apartment,

evin içinde adeta yaylanıyorsunuz,

and there are bright colors in every direction.

ayrıca her tarafında parlak renkler var.

I'm not sure I left any younger,

Gençleştim mi bilmiyorum ama

but it's as if, by trying to create an apartment

onların amacı bizi genç hissettirecek

that would make us feel youthful,

bir apartman yapmaktı,

they ended up creating one that was joyful.

bize neşe veren bir tane yaptılar.

And yes, this is a bit much for everyday life,

Tamam, bu günlük yaşam için biraz fazla olabilir,

but it made me wonder: What about the rest of us?

ama yine de merak ediyorum, peki ya geri kalanımız?

How do we bring these ideas back into the real world?

Bu fikirleri gerçek hayata nasıl geri getireceğiz?

So I started finding people who were doing just that.

Tam da bunu yapan insanları bulmaya başladım.

For example, this hospital, designed by the Danish artist Poul Gernes.

Örneğin Danimarkalı ressam Poul Gernes'in tasarımı olan bu hastane.

Or these schools,

Veya bu okullar,

transformed by the non-profit Publicolor.

kâr amacı gütmeyen Publicolor bu dönüşümü yaptı.

What's interesting is that Publicolor has heard from school administrators

İşin ilginç yanı Publicolor okul yönetiminden

who say that attendance improves,

katılımın düzeldiğini öğrendi,

graffiti disappears

duvar yazısı kayboldu

and kids actually say they feel safer in these painted schools.

ve çocuklar bu resimli okullarda daha güvende hissediyorlar.

And this aligns with research conducted in four countries,

Ayrıca bu durum dört ülkede yapılan araştırmayla da bağdaşıyor,

which shows that people working in more colorful offices

renkli ofislerde çalışan insanlar

are actually more alert,

daha atik,

more confident

daha özgüvenli

and friendlier than those working in drab spaces.

ve sıkıcı ortamlarda çalışanlara göre daha arkadaş canlısı.

Why would this be the case?

Neden böyle oluyor?

Well, as I started to trace back our love of color,

Renklere olan tutkumuzun izini sürdüm,

I found that some researchers see a connection to our evolution.

bazı araştırmacılar, bunun evrimimizle bir bağlantısı olduğunu bulmuş.

Color, in a very primal way, is a sign of life, a sign of energy.

En ilkel açıdan renk, bir hayat ve enerji işareti.

And the same is true of abundance.

Aynısı bolluk için de geçerli.

We evolved in a world where scarcity is dangerous,

Kıtlığın tehlikeli olduğu ve bolluğun hayatta kamak demek olduğu

and abundance meant survival.

bir dünyada evrim geçirdik.

So, one confetto --

Yani tek başına bir konfeto parçası

which happens to be the singular of confetti,

konfeti kelimesinin tekili yani,

in case you were wondering --

bilmiyorsanız diye söyledim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

isn't very joyful,

çok neşe veriyor olmayabilir,

but multiply it,

ama onu arttırın

and you have a handful of one of the most joyful substances

ve dünyanın en çok neşe uyandıran

on the planet.

maddelerinden birine sahipsiniz.

The architect Emmanuelle Moureaux uses this idea in her work a lot.

Mimar Emmanuelle Moureaux da işinde bu fikre çok yer verdi.

This is a nursing home she designed,

İşte tasarladığı bir bakımevi,

where she uses these multicolored spheres to create a feeling of abundance.

çokluk hissi yaratması için çok renkli küreler kullanmış.

And what about all those round things I noticed?

Peki bahsettiğim tüm bu yuvarlak şeyler?

Well, it turns out neuroscientists have studied this, too.

Anlaşılan o ki nöro bilimciler bunu da araştırmış.

They put people into fMRI machines,

İnsanları MR'a gönderiyorlar

and they showed them pictures of angular objects and round ones.

ve hem köşeli hem de yuvarlak cisimlerin resimlerini gösteriyorlar.

And what they found is that the amygdala,

Bulgularına göre amigdala,

a part of the brain associated in part with fear and anxiety,

beynin korku ve gerginlikten sorumlu kısmı,

lit up when people looked at angular objects,

insanlar köşeli cisimlere bakarken uyarılıyor

but not when they looked at the round ones.

ama yuvarlak cisimlere bakarken değil.

They speculate that because angles in nature

Onlara göre bunun sebebi

are often associated with objects that might be dangerous to us,

doğada köşeli cisimlerin tehlikeli olabileceği,

that we evolved an unconscious sense of caution around these shapes,

bu tür şekillere karşı bilinçaltımızda bir dikkat hissi ile evrimleştik,

whereas curves set us at ease.

diğer yandan kıvrımlar bize huzur veriyor.

You can see this in action in the new Sandy Hook Elementary School.

yeni Sandy Hook ilkokulunda bunu uygulamalı olarak görebilirsiniz.

After the mass shooting there in 2012,

2012'deki toplu silahlı saldırı sonrası,

the architects Svigals + Partners

mimarlar Svigals + Partners

knew that they needed to create a building that was secure,

güvenli bir bina yapmaları gerektiğini biliyordu,

but they wanted to create one that was joyful,

ama neşe uyandıran bir bina yapmak istediler

and so they filled it with curves.

ve binayı kıvrımlarla doldurdular.

There are waves running along the side of the building,

Binanın yan kısmında dalgalar,

and these squiggly canopies over the entryway,

girişinde cıvıl cıvıl kanopiler var

and the whole building bends toward the entrance

ve tüm bina hoşgeldiniz dercesine

in a welcoming gesture.

girişe doğru eğimli.

Each moment of joy is small,

Her neşe anı küçük,

but over time, they add up to more than the sum of their parts.

ama zamanla giderek büyüyorlar.

And so maybe instead of chasing after happiness,

Belki de mutluluğun peşinde koşmak yerine,

what we should be doing is embracing joy

neşeye kucak açmalıyız

and finding ways to put ourselves in the path of it more often.

ve kendimize neşe uyandıracak yollar bulmaya.

Deep within us,

Hepimizin içinde

we all have this impulse to seek out joy in our surroundings.

çevremizde neşe veren şeyler görmeye yönelik bir istek var.

And we have it for a reason.

Bunun bir sebebi var.

Joy isn't some superfluous extra.

Neşe lüzumsuz bir ekstra değil.

It's directly connected to our fundamental instinct for survival.

Bizim temel hayatta kalma içgüdümüzle doğrudan bağlantılı.

On the most basic level,

En basit hâliyle,

the drive toward joy is the drive toward life.

neşeye doğru atılacak bir adım, hayata doğru atılan bir adımdır.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.

Thank you,

Teşekkürler.

thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)