A conservative's plea: Let's work together | Arthur Brooks

Çeviri: Meral Öztürk Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I come from one of the most liberal,

Benim geldiğim yer, Amerika'nın en liberal,

tolerant, progressive places in the United States,

toleranslı ve ilerici yerlerinden birisi:

Seattle, Washington.

Seattle, Washington'luyum.

And I grew up with a family of great Seattlites.

Harika bir Seattle'lı ailede büyüdüm.

My mother was an artist, my father was a college professor,

Annem ressam, babam öğretim üyesiydi.

and I am truly grateful for my upbringing,

Beni böyle yetiştirdikleri için minnettarım:

because I always felt completely comfortable designing my life

hayatımı planlarken hep rahat bırakıldım;

exactly as I saw fit.

"ben" nasıl uygun buldumsa öyle yaptım.

And in point of fact,

Hatta ve hatta,

I took a route that was not exactly what my parents had in mind.

ailemin aklındakinden farklı bir yol izledim.

When I was 19, I dropped out of college --

19 yaşımdayken üniversiteden ayrıldım --

dropped out, kicked out, splitting hairs.

ayrıldım, atıldım, önemsiz ayrıntılar bunlar.

(Laughter)

(kahkaha)

And I went on the road as a professional French horn player,

Profesyonel korno sanatçısı olarak

yollara düştüm ve

which was my lifelong dream.

en büyük hayalimi gerçekleştirdim.

I played chamber music all over the United States and Europe,

Amerika ve Avrupa'da oda müziği çaldım,

and I toured for a couple of years

Charlie Bird diye harika bir jazz piyanistiyle

with a great jazz guitar player named Charlie Bird.

birkaç yıl turnelere gittim.

20'li yaşlarımın sonunda, İspanya'da

And by the end of my 20s,

I wound up as a member of the Barcelona Symphony Orchestra in Spain.

Barselona Senfoni Orkestrası'ndaydım.

What a great life.

Harika bir hayat

And you know, my parents never complained.

Biliyor musunuz, ailem hiç söylenmedi.

They supported me all the way through it.

Başından sonuna kadar beni desteklediler.

It wasn't their dream.

Benim için hayalleri bu değildi.

They used to tell their neighbors and friends,

Eskiden eşe dosta söyle diyorlarmış:

"Our son, he's taking a gap decade."

"Bizim oğlan okula 5-10 yıl ara verdi".

(Laughter)

(Kahkaha)

And --

Ama bir keresinde,

There was, however, one awkward conversation about my lifestyle

hayat tarzımla ilgili garip bir konuşma yaptık.

Durun anlatayım.

that I want to tell you about.

I was 27, and I was home from Barcelona,

27 yaşımdaydım ve Barselona'dan gelmiştim.

and I was visiting my parents for Christmas,

Noel ziyareti için evdeydim.

and I was cooking dinner with my mother, and we were alone in the kitchen.

Annemle birlikte yemek pişiriyordum.

Mutfakta başbaşaydık.

Ve annem sessizdi, çok sessizdi.

And she was quiet, too quiet.

Something was wrong.

Belli ki bir terslik vardı.

And so I said, "Mom, what's on your mind?"

"Anne, aklını kurcalayan ne?" dedim.

And she said, "Your dad and I are really worried about you."

"Biz senin için çok endişeleniyoruz" dedi.

And I said, "What?" I mean, what could it be, at this point?

"Neden?" dedim. Endişelenecek ne vardı ki?

And she said, "I want you to be completely honest with me:

"Bana doğruyu söyle" dedi.

have you been voting for Republicans?"

"Cumhuriyetcilere mi oy veriyorsun sen?"

(Laughter)

(Kahkaha)

Now, the truth is,

Doğrusunu söylemek gerekirse

I wasn't really political, I was just a French horn player.

politikayla alakam yoktu.

Sadece korno çalıyordum.

But I had a bit of an epiphany,

Ama ufak çaplı bir aydınlanma yaşamıştım

and they had detected it, and it was causing some confusion.

ve bunu farkettikleri için kafaları karışmıştı.

You see, I had become an enthusiast for capitalism,

Aslında bir kapitalizm hayranı olmuştum ve

and I want to tell you why that is.

size bunun sebebini de söyleyeyim:

It stems from a lifelong interest of mine

Bütün ömrümce ilgimi çeken bir şey,

in, believe it or not, poverty.

ister inanın ister inanmayın, yoksulluk.

See, when I was a kid growing up in Seattle,

Çocukken, Seattle'da büyürken,

I remember the first time I saw real poverty.

gerçek yoksullukla ilk karşılaşmamı hatırlıyorum.

We were a lower middle class family, but that's of course not real poverty.

Alt-orta sınıf bir aileydik ve

bizimkisi tabii ki yoksulluk sayılamazdı.

That's not even close.

Yanına bile yaklaşmaz.

The first time I saw poverty, and poverty's face,

İlk kez fakirliği ve fakirliğin yüzünü görüşüm,

was when I was six or seven years old, early 1970s.

1970'lerin başında, 6-7 yaşlarındaykendi.

And it was like a lot of you, kind of a prosaic example, kind of trite.

Böyle yavan, basmakalıp bir şeydi.

It was a picture in the National Geographic Magazine

National Geographic dergisinde bir resim..

of a kid who was my age in East Africa,

Doğu Afrika'da benim yaşlarımda bir çocuk,

and there were flies on his face and a distended belly.

şiş bir karın ve yüzünde sinekler.

And he wasn't going to make it, and I knew that, and I was helpless.

Ölecekti. Biliyordum,

ama elimden bir şey gelmezdi.

Bazılarınız o resmi hatırlar,

Some of you remember that picture,

not exactly that picture, one just like it.

aynısı olmasa da bir benzerini.

It introduced the West to grinding poverty around the world.

Batı'ya dünyadaki yoksulluğu tanıtan resim.

Well, that vision kind of haunted me as I grew up and I went to school

O resim hep gözümün önündeydi,

and I dropped out and dropped in

büyürken, okula giderken, okuldan ayrılırken,

and started my family.

aile kurarken, hep merak ettim:

And I wondered, what happened to that kid?

Acaba o çocuğa ne oldu?

Or to people just like him all over the world?

Ya da dünyanın her yerinde onun gibilere?

Böylece dersimi çalışmaya başladım.

And so I started to study, even though I wasn't in college,

Üniversitede olmadığım halde bir cevap arıyordum:

I was looking for the answer:

what happened to the world's poorest people?

Dünyanın en fakir insanlarına ne oldu?

Has it gotten worse? Has it gotten better? What?

Durumları kötüye mi iyiye mi gitti?

And I found the answer, and it changed my life,

Cevabı buldum ve hayatım değişti.

and I want to share it with you.

Cevabı sizinle de paylaşayım.

See --

Şöyle ki...

most Americans believe that poverty has gotten worse

bir çok Amerika'lı, çocukluğumuzdan beri

since we were children, since they saw that vision.

o resimden beri açlığın kötüleştiğine inanıyor.

If you ask Americans, "Has poverty gotten worse or better around the world?",

Amerikalılara "Dünyada yoksulluk iyileşti mi kötüleşti mi?"diye sorarsanız,

70 percent will say that hunger has gotten worse since the early 1970s.

%70'i 1970'lerden beri kötüleştiğini söyler.

But here's the truth.

Ama işin aslı şöyle:

Here's the epiphany that I had that changed my thinking.

düşüncemi değiştiren aydınlanma şöyle:

From 1970 until today,

1970'den bu güne kadar,

açlık seviyesinde yaşayanların yüzdesi,

the percentage of the world's population

living in starvation levels,

living on a dollar a day or less, obviously adjusted for inflation,

günde bir dolar ya da daha azıyla yaşayanlar

-enflasyon göz önüne alınarak tabii-

that percentage has declined

O yüzde azaldı.

by 80 percent.

%80 oranında azaldı hem de.

Dünyanın en kötü yoksulluğu

There's been an 80 percent decline in the world's worst poverty

çocukluğumdan beri %80 azalmış.

since I was a kid.

And I didn't even know about it.

Ama benim haberim yokmuş.

This, my friends, that's a miracle.

İşte bu, dostlar, bir mucize.

That's something we ought to celebrate.

Bu kutlamamız gerken bir şey.

It's the greatest antipoverty achievement in the history of mankind,

İnsanlık tarihinin

yoksulluk karşısında en büyük zaferi bu.

and it happened in our lifetimes.

Üstelik bizim ömrümüz içerisinde oldu.

(Applause)

(alkış)

So when I learned this, I asked, what did that? What made it possible?

Bunu öğrendiğimde

"bu nasıl oldu?" diye sordum.

Because if you don't know why, you can't do it again.

Zira nasıl yaptığımızı bilmezsek,

bir daha aynısını yapamayız.

If you want to replicate it

Bir sonraki 2 milyar insanı

and get the next two billion people out of poverty,

aynı şekilde yoksulluktan kurtarmak istersek

because that's what we're talking about: since I was a kid,

-çünkü bahsettiğimiz bu-

benim çocukluğumdan beri,

two billion of the least of these, our brothers and sisters,

en az iki milyar kardeşimiz

have been pulled out of poverty.

yoksulluktan kurtuldu.

I want the next two billion, so I've got to know why.

Sonraki iki milyar için,

nasıl yaptığımızı

bilmek zorundayım.

And I went in search of an answer.

Böylece bir cevap

arayışına girdim.

And it wasn't a political answer, because I didn't care.

Politik bir cevap değil,

zira politika umrumda değildi.

You know what, I still don't care.

Doğrusu, hala da umrumda değil.

I wanted the best answer from mainstream economists

İyi ekonomistlerden en iyi cevabı istedim,

left, right and center.

sağ, sol, orta ayırmaksızın.

And here it is.

İşte cevap.

Here are the reasons.

İşte sebepler.

There are five reasons that two billion of our brothers and sisters

Bu 2 milyar kardeşimizin

yoksulluktan kurtulmasının beş sebebi var.

have been pulled out of poverty since I was a kid.

Number one: globalization.

Bir: Küreselleşme

Number two: free trade.

İki: Serbest ticaret

Number three: property rights.

Üç: Mülkiyet hakları

Number four: rule of law.

Dört: Hukukun üstünlüğü

Number five: entrepreneurship.

Beş: Girişimcilik

It was the free enterprise system spreading around the world

1970'den sonra dünyaya yayılan

after 1970 that did that.

serbest girişimcilik düzeni yaptı bu işi.

Now, I'm not naive.

Elbette ki saf değilim.

I know that free enterprise isn't perfect,

Serbest girişim kusursuz değil,

and I know that free enterprise isn't everything we need

daha iyi bir dünya için gerekli herşey de değil.

to build a better world.

Elbette biliyorum.

But that is great.

Ama bu harika...

And that's beyond politics.

ve politikanın ötesinde.

Here's what I learned. This is the epiphany.

Öğrendiğim şey, aydınlanmam şu:

Capitalism is not just about accumulation.

Kapitalizm sadece mal edinmekle ilgili değil.

At its best, it's about aspiration,

En iyi haliyle kapitalizm arzu etmekle ilgili

which is what so many people on this stage talk about,

-ki buradaki bir çok insan da bundan bahsetti.

is the aspiration that comes from dreams

serbest girişim sistemine yerleştirdiğimiz

that are embedded in the free enterprise system.

hayallerden gelen arzu.

And we've got to share it with more people.

Bunu daha fazla insanla paylaşmalıyız.

Now, I want to tell you about a second epiphany

Size birincisiyle alakalı

that's related to that first one

ikinci bir aydınlanmamdan bahsedeyim.

that I think can bring us progress, not just around the world,

Bence sadece dünyaya değil, buraya da

but right here at home.

ilerleme getirecek bir aydınlanma.

The best quote I've ever heard

İnsanları yoksulluktan kurtarmakla ilgili

to summarize the thoughts that I've just given you

az önce paylaştığım düşünceleri özetleyen

about pulling people out of poverty

duyduğum en iyi alıntı bu:

is as follows:

"Serbest pazar, tarihteki bütün sistemlerden

"Free markets have created more wealth than any system in history.

daha fazla zenginlik yarattı.

They have lifted billions out of poverty."

Milyarlarca insanı yoksulluktan kurtardı."

Who said it?

Kimin lafı bu?

It sounds like Milton Friedman or Ronald Reagan.

Milton Friedman ya da Ronald Reagan mı?

Wrong.

Değil.

President Barack Obama said that.

Başkan Barack Obama'nın lafı bu.

Why do I know it by heart?

Peki ben nereden biliyorum bunu?

Because he said it to me.

Çünkü bunu bana söyledi.

Crazy.

Kulağa çılgınca geliyor.

And I said, "Hallelujah."

"Çok şükür" dedim.

But more than that, I said,

Dahası,

"Ne güzel bir fırsat," dedim.

"What an opportunity."

You know what I was thinking?

Ne düşünüyordum biliyor musunuz?

It was at an event that we were doing on the subject

Georgetown Üniversitesi'nde, Mayıs 2015'te

at Georgetown University in May of 2015.

bu konu üzerine bir organizasyondu.

And I thought, this is the solution

İşte Amerika'daki en büyük sorunun çözümü.

to the biggest problem facing America today. What?

It's coming together around these ideas,

Liberali ve muhafazakarıyla

bu fikirler etrafında toplanarak

liberals and conservatives,

to help people who need us the most.

bize en çok ihtiyaç duyanlara yardım etmek.

Now, I don't have to tell anybody in this room that we're in a crisis,

Hepiniz biliyorsunuz ki bir kriz yaşıyoruz.

in America and many countries around the world with political polarization.

Amerika'da ve dünyada bir çok yerde

bir siyasi kutuplaşma var.

Bu kutuplaşma kritik seviyelere ulaştı.

It's risen to critical, crisis levels.

It's unpleasant. It's not right.

Çok tatsız ve yanlış bir durum bu.

Dünyanın en saygın bilimsel dergilerinden

There was an article last year

in the Proceedings of the National Academy of Sciences,

Proceedings of National Academy of Sciences'da

which is one of the most prestigious scientific journals

geçen yıl bir makale yayımlandı.

published in the West.

And it was an article in 2014

2014'de yayımlanan bu makale

on political motive asymmetry.

siyasi güdüm asimetrisi üzerineydi.

What's that? That's what psychologists call the phenomenon

O da ne demek?

Psikologlar bunu şöyle açıklıyor:

of assuming that your ideology is based in love

"Benim ideolojim sevgiye,

muhalifiminkisi nefrete dayalı" inanışı.

but your opponents' ideology is based in hate.

It's common in world conflict.

Dünyadaki çatışmalarda bu çok yaygın.

You expect to see this between Palestinians and Israelis, for example.

Mesela bu Filistin ve İsrail'in durumuna bakın.

What the authors of this article found

Bu makalenin yazarlarının bulgularına göre,

was that in America today, a majority of Republicans and Democrats

günümüz Amerikasındaki

Cumhuriyetçilerin ve Demokratların çoğu

suffer from political motive asymmetry.

siyasi güdüm asimetrisinden muzdarip.

Bugün ülkemizde

A majority of people in our country today who are politically active believe

aktif siyaset yapan insanların çoğu

that they are motivated by love but the other side is motivated by hate.

kendisinin sevgiden,

karşısında olanların nefretten

yola çıktığına inanıyor.

Think about it. Think about it.

Bunu bir düşünün. Bir düşünün.

Most people are walking around saying,

İnsanların çoğunluğu etrafta

"You know, my ideology is based on basic benevolence,

"Benim ideolojim iyiliğe ve yardıma dayalı,

I want to help people,

ama bu diğerleri,

but the other guys, they're evil and out to get me."

onlar kötü kalpli ve bana karşı" diye dolanıyor.

You can't progress as a society when you have this kind of asymmetry.

Bu tür bir asimetri varken

toplum olarak ilerleyemezsiniz.

It's impossible.

Mümkün değil.

How do we solve it?

Peki bunu nasıl çözeriz?

Well, first, let's be honest: there are differences.

Öncelikle, dürüst olalım. Farklılıklarımız var.

Let's not minimize the differences. That would be really naïve.

Farklılıklarımızı küçümsemeyelim.

Bu saflık etmek olur.

There's a lot of good research on this.

Bu konuda yapılmış bir sürü araştırma var.

A veteran of the TED stage is my friend Jonathan Haidt.

Dostum,

TED konuşmacılarından Jonathan Haidt,

He's a psychology professor at New York University.

New York Üniversitesi'nde psikoloji profesörü.

He does work on the ideology and values and morals of different people

Farklı insanların ideolojileri,

değerleri ve ahlakları üzerine çalışıyor.

to see how they differ.

Farklılıklarını görmek için.

And he's shown, for example, that conservatives and liberals

Örneğin, muhafazakar ve liberallerin

önemli buldukları şeylere

have a very different emphasis on what they think is important.

çok farklı ağırlık verdiğini gösterdi.

For example, Jon Haidt has shown

Mesela, Jon Haidt'e göre,

that liberals care about poverty

liberaller, ekonomik özgürlüğe kıyasla

59 percent more than they care about economic liberty.

yoksulluğu %59 daha fazla önemsiyorlar.

And conservatives care about economic liberty

Muhafazakarlarsa, ekonomik özgürlüğü

28 percent more than they care about poverty.

yoksulluğa kıyasla %28 daha fazla önemsiyor.

Irreconcilable differences, right?

Asla uzlaşamayacak farklılıklar değil mi?

We'll never come together. Wrong.

Asla bir araya gelemeyiz. Yanlış.

That is diversity in which lies our strength.

Gücümüzün kaynağı bu çeşitlilik.

Remember what pulled up the poor.

Fakirleri kurtaran neydi hatırlayın.

It was the obsession with poverty,

Yoksulluğa olan takıntının

accompanied by the method of economic freedom

bütün dünyaya yayılan

ekonomik özgürlük metoduyla birleşmesi.

spreading around the world.

Birbirimize ihtiyacımız var.

We need each other, in other words,

Yani eğer sıradaki 2 milyar insanı

if we want to help people and get the next two billion people out of poverty.

yoksulluktan kurtarmak istiyorsak.

There's no other way.

Başka bir yolu yok.

Hmm.

Hmm

How are we going to get that?

Peki bunu nasıl yaparız?

It's a tricky thing, isn't it.

Kolay bir şey değil sanki.

We need innovative thinking.

Yaratıcı düşünceye ihtiyacımız var.

A lot of it's on this stage.

Bu sahnede bol bol var ondan.

Social entrepreneurship. Yeah. Absolutely. Phenomenal.

Sosyal girişimcilik. Kesinlikle çok önemli.

We need investment overseas

Yurtdışında sürdürülebilir,

in a sustainable, responsible, ethical and moral way. Yes. Yes.

sağlam, etik ve ahlaklı yatırımlar yapmalıyız.

But you know what we really need?

Ama en önemli ihtiyacımız

We need a new day in flexible ideology.

esnek bir ideolojiye fırsat vermek.

We need to be less predictable.

Daha az tahmin edilebilir olmalıyız.

Don't we?

Öyle değil mi?

Do you ever feel like your own ideology is starting to get predictable?

Hiç ideolojinizin tahmin edilebilir

olmaya başladığınızı hissetitğiniz oldu mu?

Kinda conventional?

Biraz alışılagelmiş?

Do you ever feel like you're always listening to people who agree with you?

Sürekli sizinle aynı fikirde olanları dinliyormuşsunuz gibi geldi mi?

Why is that dangerous?

Neden bu tehlikeli peki?

Because when we talk in this country about economics,

Çünkü bu ülkede ekonomi konuşurken,

on the right, conservatives,

sağda biz muhafazakarlar hep vergiler,

you're always talking about taxes and regulations and big government.

düzenlemeler, büyük hantal devlet,

And on the left, liberals, you're talking about economics,

solda, siz liberaller

ekonomiden bahsederken

it's always about income inequality.

vurgu hep gelir dağılımı eşitsizliğinde.

Right? Now those are important things,

Öyle değil mi? Bunlar önemli şeyler elbette.

really important to me, really important to you.

Benim için önemli, sizin için önemli.

But when it comes to lifting people up

Ama iş, açlık çeken,

bize bu gün ihtiyacı olan

who are starving and need us today, those are distractions.

insanlara yardıma gelince,

bunlar dikkatimizi dağıtıyor.

We need to come together around the best ways

Elimizdeki en iyi araçları kullanarak,

to mitigate poverty using the best tools at our disposal,

en iyi yöntemlerle

fakirliği azaltmak için bir araya gelmeliyiz.

and that comes only when conservatives recognize that they need liberals

Bu da ancak muhafazakarların

liberallere ve onların yoksulluk takıntısına

ihtiyaç duyduklarını görmesiyle mümkün.

and their obsession with poverty,

and liberals need conservatives and their obsession with free markets.

Liberallere de muhafazakarlar ve

onların serbest pazar takıntısı lazım.

That's the diversity in which lies the future strength of this country,

Ülkenin gelecekteki kudreti

bu çeşitlilikten kaynaklanacak.

if we choose to take it.

Eğer bunu kabullenmeyi seçersek tabii.

So how are we going to do it? How are we going to do it together?

Peki bunu nasıl yaparız?

Bunu birlikte nasıl yaparız?

I've got to have some action items, not just for you but for me.

Sadece sizin değil

benim de atmam gereken bazı adımlar var.

Number one. Action item number one:

Bir numara. Birinci adım:

remember, it's not good enough just to tolerate people who disagree.

Unutmayın,

karşı görüştekilere sadece katlanmak yetmez.

It's not good enough.

Daha fazlasını yapmak lazım.

We have to remember that we need people who disagree with us,

Karşı görüştekilerin gereğini hatırlamalıyız.

because there are people who need all of us

Çünkü bize ihtiyacı olan,

who are still waiting for these tools.

hala bu araçları bekleyen insanlar var.

Now, what are you going to do? How are you going to express that?

Şimdi ne yapacaksınız?

Bunu nasıl ifade edeceksiniz?

Where does this start? It starts here.

Nereden başlanacak? Buradan başlanacak.

You know, all of us in this room, we're blessed.

Yani buradaki herkesten. Hepimiz şanslıyız.

We're blessed with people who listen to us.

Çünkü bizi dinleyen insanlar var.

We're blessed with prosperity. We're blessed with leadership.

Çünkü müreffehiz ve önderlik edebiliriz.

When people hear us, with the kind of unpredictable ideology,

Bizim sıradışı ideolojimizi duyduklarında

then maybe people will listen.

insanlar belki bizi daha iyi dinlerler.

Maybe progress will start at that point.

Belki ilerleme bu noktadan başlar.

That's number one. Number two.

Bu bir numaraydı. İki numara.

Number two: I'm asking you and I'm asking me

İkinci adım: Sizden ve kendimden istediğim,

to be the person specifically who blurs the lines,

safları bilerek isteyerek bulandıran,

who is ambiguous, who is hard to classify.

muğlak, sınıflandırılması zor kişi olmanız.

Eğer muhafazakarsanız,

If you're a conservative,

sürekli yoksulluktan,

be the conservative who is always going on about poverty

fakirleri savunmanın ahlakî zorunluluğundan

and the moral obligation to be a warrior for the poor.

bahseden muhafazakar olun.

And if you're a liberal, be a liberal who is always talking

Eğer liberalseniz,

düzgün kullanıldığında serbest piyasanın

about the beauty of free markets to solve our problems

sorunlarımızı ne güzel çözeceğini,

when we use them responsibly.

faydasını anlatıp duran liberal olun.

If we do that, we get two things.

Eğer böyle yaparsak, iki şey olur.

Number one: we get to start to work on the next two billion

Bir: Sıradaki 2 milyarla ilgilenmeye başlayabilir

and be the solution that we've seen so much of in the past

ve geçmişte bir çok örneğini gördüğümüz

and we need to see more of in the future. That's what we get.

gelecekte de ihtiyacımız olan çözüm olabiliriz.

And the second is that we might just be able

İkincisi de bu ülkede canımızı yakan

to take the ghastly holy war of ideology that we're suffering under in this country

korkunç ideoloji savaşını alıp,

and turn it into a competition of ideas

birlik ve karşılıklı saygıya dayalı

based on solidarity and mutual respect.

fikir rekabetine dönüştürebiliriz.

And then maybe, just maybe,

İşte o zaman, belki de

we'll all realize that our big differences

o büyük farklılıklarımızın

aren't really that big after all.

o kadar da büyük olmadığını fark ederiz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)