The real harm of the global arms trade | Samantha Nutt

Çeviri: Tuba Velioğlu Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Thank you very much. Good evening.

Çok teşekkürler. İyi akşamlar.

Some of you may have noticed that my last name is Nutt.

Bazılarınızın fark ettiği gibi soyadım "Nutt" (deli).

And if you did, you are forgiven for wondering

Eğer fark ettiyseniz, bir "Nutt" (delinin) savaş meydanında

how a Nutt managed to end up in a war zone.

ne aradığını merak ediyor olmanız gayet normal.

I actually was offered, right out of medical school, and accepted

Aslında bana tıp okulundan hemen sonra teklif edildi ve savaş mağduru Somali'de

a volunteer contract to work with UNICEF in war-torn Somalia,

gönüllü olarak UNICEF'le çalışmak için, ki bu sadece bir dolar karşılığındaydı,

that was worth one dollar.

sözleşmeyi kabul ettim.

And, you see, I had to be paid this dollar

Anlayacağınız gibi, BM'in muhtemel tahliye kararı

in the event that the UN needed to issue an evacuation order,

vermesi durumunda teminat altına alınabilmem için

so that I would be covered.

bu ücretin ödenmesi gerekiyordu.

I was, after all, heading into one of the world's most dangerous places.

Her neyse, dünyanın en tehlikeli yerlerinden

birine doğru yolculuğa başlıyordum.

And by now, some of you may be asking yourselves,

Şimdi bazılarınız sorabilir

and I just want to reassure you,

ve sizi temin ederim ki

that I did get half the money up front.

paranın yarısı nakden ve peşinen ödendi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But you see, this is how, with 50 cents in my pocket,

Ve bu şekilde, cebimdeki 50 sentle

I ended up in Baidoa, Somalia.

Somali, Baidoa'da buldum kendimi.

Journalists called it the "city of death."

Gazeteciler oraya "ölüm şehri" dediler.

And they called it the city of death

Böyle adlandırdılar,

because 300,000 people had lost their lives there --

çünkü 300.000 kadar insan orada yaşamını yitirdi--

300,000 people,

300.000 insan,

mostly as a result of war-related famine and disease.

çoğu savaş kaynaklı açlıktan ve hastalıklardan dolayı.

I was part of a team that was tasked with trying to figure out

Bu insanlık felaketine en iyi nasıl şekilde karşılık

how best to respond to this humanitarian catastrophe.

verilebileceğini tespit etmekle görevli ekibin bir üyesiydim.

It was right on the heels of the Rwandan genocide,

O zamanlar Ruanda katliamının başladığı dönemlerdi;

and aid money to the region was drying up.

bölgeye yapılan bağış paraları suyunu çekiyordu.

Many aid organizations, unfortunately,

Birçok yardım kuruluşu, maalesef ki

had been forced to close their doors.

kapanmak zorunda kaldılar.

And so the question that I was asked to specifically help answer,

Özellikle bana yardım konusunda sorulan soru,

which is one that aid workers ask themselves in war zones the world over,

ki bu her yardım çalışanının kendilerine

savaş meydanında yönelttikleri bir sorudur:

is: What the hell do we do now?

Peki şimdi ne yapacağız?

You know, the security environment in Somalia at that moment in time --

Somali'nin o zamanki güvenlik durumunu

and nothing has really changed too much --

ve şimdiye kadar bir şeyin değişmediğini

can best be described as "Mad Max" by way of "A Clockwork Orange."

en iyi "Otomatik Portakal" temalı "Çılgın Max" filmiyle izah edebiliriz.

And I remember very distinctly a couple of days after my arrival,

Buraya gelişimden birkaç gün sonra çok bariz bir şekilde hatırlıyorum;

I went up to a feeding clinic.

beslenme kliniğine gitmiştim.

There were dozens of women who were standing in line,

Düzinelerce kadın bir sırada bekliyorlardı

and they were clutching their infants very close.

ve bebeklerini sıkıca kavramışlardı.

About 20 minutes into this conversation I was having

Genç bir kadınla yaptığım yaklaşık 20 dakikalık

with this one young woman,

sohbetten sonra

I leaned forward

öne doğru eğildim

and tried to put my finger in the palm of her baby's hand.

ve parmağımı bebeğinin eline değdirmeye çalıştım.

And when I did this,

Ve bunu yaptığımda,

I discovered that her baby was already in rigor.

bebeğinin çoktan kaskatı kesildiğini gördüm.

She was stiff,

Sertleşmişti,

and her little, lifeless hand was curled into itself.

küçük, yaşamdan kopmuş eli içeri doğru kıvrılmıştı.

She had died hours before

Açlık ve susuzluktan saatler önce

of malnutrition and dehydration.

yaşama veda etmişti.

I later learned that as her baby was dying,

Daha sonra öğrendim ki, bebeği ölmek üzereyken

this young woman had been held for two days

bu genç bayan, iki gün boyunca

by some teenage boys who were armed with Kalashnikov rifles,

birkaç Kalaşnikoflu genç tarafından tutsak tutulmuş.

and they were trying to shake her down for more money,

Daha fazla para alabilmek için sıkıştırmışlar;

money she very clearly did not have.

anlaşılacağı gibi sahip olmadığı bir para için.

And this is a scene that I have confronted

Bu, dünya üzerindeki savaş bölgelerinde

in war zones the world over;

rastladığım bir sahneydi.

places where kids, some as young as eight -- they are this big --

Öyle ki, bazılarının 8 yaşında olduğu çocukların-- boyları şu kadar--

and those kids, they have never been to school.

asla okula gitmedikleri yerler.

But they have fought and they have killed with automatic rifles.

Yalnızca savaştılar, otomatik silahlarla canlara kıydılar.

Is this just the way the world is?

Dünya sadece bunlardan mı ibaret?

Some will you tell you that war is unavoidably human.

Bazıları sizlere savaşın elde olmasa da insani olduğunu söyleyecektir.

After all, it is as old as existence itself.

Ne de olsa, varoluşumuzdan beri süregelen bir gerçektir.

We say never again, and yet it happens again and again and again.

Bir daha asla deriz, ancak tekrar tekrar gerçekleşir.

But I will tell you that I have seen the absolute worst

Size şunu söyleyeyim ki, insan olarak birbirimize yapabileceğimiz

of what we as human beings are capable of doing to one another,

şeylerin en kötüsüne tanık oldum.

and yet I still believe a different outcome is possible.

Ancak hâlen farklı bir neticenin mümkün olabileceğine inanıyorum.

Do you want to know why?

Neden mi?

Because over 20 years of doing this work,

Çünkü, 20 yılı aşkın süredir bu işi yaparak,

going in and out of war zones around the world,

dünyadaki değişik savaş bölgelerine girip çıkarak

I have come to understand

şunu anladığımı fark ettim ki

that there are aspects of this problem

bu problemin türlü boyutları var;

that we, all of us, as people occupying this shared space,

biz, hepimiz, bu ortak alanı paylaşan insanlar olarak

that we can change --

bir şeyleri değiştirebiliriz.

not through force or coercion or invasion,

Zorla, baskıyla ya da istilalarla değil,

but by simply looking at all of the options available to us

aksine elimizde bulunan imkânları basitçe değerlendirip,

and choosing the ones that favor peace at the expense of war,

bunlar arasından barışa karşı savaşı değil de

instead of war at the expense of peace.

savaşa karşı barışı kolaylaştıranları seçmekle .

How so?

Nasıl yani?

Well, I want you to consider this:

Şunu düşünmenizi istiyorum:

there are at least 800 million small arms and light weapons

Bugün dünyadaki silah sirkülasyonunda en az 800 milyon civarında

in circulation in the world today.

küçük ve hafif silahlar bulunmaktadır.

The vast majority of civilians, like that young baby,

Dünya genelindeki savaş bölgelerinde ölen sivillerin

who are dying in war zones around the world,

büyük çoğunluğu, o bebek gibi,

are dying at the hands of various armed groups

birbirinden farklı silahlı gruplarca öldürülüyor,

who rely on a near-infinite supply of cheap, easy and efficient weapons

sınırsız sayıdaki ucuz, rahat, etkili silahlarına güvenen

to rape, threaten, intimidate and brutalize those civilians

her fırsatta tecavüz eden, korku salan ve sivillere

at every turn.

işkence eden gruplarca.

How cheap?

Ne kadar mı ucuz?

Well, in some parts of the world,

Dünyanın bazı bölgelerinde,

you can buy an AK-47 for as little as 10 dollars.

AK-47 gibi bir silahı 10 dolar gibi küçük bir meblağ ile satın alabilirsiniz.

In many places in which I have worked,

Çalıştığım birçok yerde,

it is easier to get access to an automatic rifle

otomatik bir silah elde etmek

than it is to get access to clean drinking water.

temiz içme suyu elde etmekten daha kolaydır.

And so now the important part:

Önemli olan nokta şu:

Can anything be done about this?

Bu konuda bir şey yapılabilir mi?

To answer that question,

Bu soruyu cevaplayabilmek için

let's take a look at this map of the world.

bu dünya haritasına bir göz atalım.

And now, let's add in all of the countries that are currently at war,

Evet şimdi, buraya şu an savaş durumunda olan bütün ülkeleri

and the number of people who have either died

ve bu şiddet olayları sonucu ölen ya da

or have been displaced as a result of that violence.

yerlerinden edilen kişi sayısını ekleyelim.

It is a staggering number --

Sarsıcı bir rakam bu --

more than 40 million people.

40 milyondan fazla insan.

But you will also notice something else about this map.

Ayrıca bu haritada başka bir şey daha fark edeceksiniz.

You will notice that most of those countries

Bu ülkelerden çoğunun güney bölgelerde

are in the Global South.

yer aldığını göreceksiniz.

Now, let's look at the countries

Peki, şimdi de dünyada hafif silah ihracatçısı

that are the world's top 20 exporters of small arms in the world.

ilk 20 ülkeye bakalım.

And what do we notice?

Evet ne fark ediyoruz?

Well, you see them in green.

Yeşil renkte olanlara bakın.

You will notice that those are mostly countries in the Global North,

Bu ülkelerin çoğunun kuzey bölgelerden, en çok da Batılı ülkelerden

primarily Western countries.

olduğunu göreceksiniz.

What does this tell us?

Bu bize neyi gösteriyor?

This tells us that most of the people who are dying in war

Bize gösterdiği şu, savaşta ölen insanların çoğu

are living in poor countries,

fakir ülkelerde yaşamakta,

and yet most of the people who are profiting from war

ancak savaştan en fazla fayda sağlayanlar

are living in rich countries -- people like you and me.

zengin ülkelerde yaşamakta -- sizin ve benim gibiler.

And then what if we go beyond small arms for a second.

Peki bir süreliğine hafif silah konusunun ötesine geçelim.

What if we look at all weapons in circulation in the world?

Dünyadaki bütün silah sirkülasyonuna bakmaya ne dersiniz?

Who does the biggest business?

En kârlı ticareti kim yapıyor?

Well, roughly 80 percent of those weapons

Tahminen bu silahların %80'inin teminatını yapan

come from none other than the five permanent members

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Almanya dâhil,

of the United Nations Security Council,

beş daimi üyesinden

plus Germany.

başkası değil.

It's shocking, isn't it?

Şaşırtıcı, değil mi?

Now, some of you might be saying at this moment in time,

Şimdi, bazılarınız şunu diyebilir,

"Oh yeah, but OK, hang on a second there ... Nutt."

"Ha, peki tamam, biraz dur bakalım.... Nutt (çılgın)."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Grade school was spectacular for me.

İlkokul benim için ayrı bir güzeldi.

It was, really, a wonderful experience.

Gerçekten de harika bir tecrübeydi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But you might be saying to yourselves,

Fakat şunu söylüyor olabilirsiniz,

You know, all of these weapons in war zones -- they're not a cause,

savaş bölgelerindeki silahların esas sebep olmadığı

but an effect of the violence that plagues them

aksine her geçen gün şiddeti arttıran bir etki

each and every single day.

olduğunu biliyorsunuz.

You know, places like Iraq and Afghanistan,

Irak ve Afganistan gibi ülkelerde

where they need these weapons to be able to maintain law and order,

düzen ve asayişin sağlanması, barış ve güvenliğin temini için

promote peace and security, to combat terror groups --

bu silahlara ihtiyaç duyuluyor --

surely this is a good thing.

Ve bu gerçekten de iyi bir şey.

Let's take a look at that assumption for just one moment,

Bu varsayım üzerinde biraz duralım;

because you see there has been a boom in the small-arms trade

gördüğünüz gibi terörle mücadeleden bu yana hafif silah

since the start of the War on Terror.

ticaretinde hızlı bir artış var.

In fact, it is a business that has grown threefold

Aslında son 15 yılda üç kat

over the past 15 years.

büyümüş olan bir saha.

And now let's compare that to the number of people

Ve şimdi bu durumu dünyada aynı süre içinde

who have directly died in armed conflict around the world

silahlı saldırılarda hayatını kaybetmiş insanların sayısıyla

in that same period.

karşılaştıralım.

What do you notice?

Ne görüyorsunuz?

Well, you notice that, in fact, that also goes up

Gördüğünüz gibi, bu sayı

roughly three- to fourfold.

tahminen üçe dörde katlanıyor.

They basically go up and end at the same point.

Aslında artış gösterip aynı noktada birleşiyorlar.

Now, we can have a circular argument here

Burada ölüm olaylarındaki bu artışın hafif silahlardaki

about whether this increase in fatalities is a response

çoğalmaya yönelik bir tepki mi, yoksa aksi bir durum mu olduğu

to the increase of small arms, or the other way around.

konusunda döngüsel bir tartışmaya neden olabiliriz.

But here's what we should really take away from this.

Ancak buradan şunu çıkarmalıyız.

What we should take away from this

Çıkaracağımız şey şu;

is that this is a relationship worth scrutinizing,

bu incelenmeye değer bir durum.

especially when you consider that small arms that were shipped to Iraq

Özellikle de, Irak ordusu tarafından,

for use by the Iraqi Army,

Irak'a ya da Suriye'ye ılımlı muhalifler

or to Syria for so-called moderate opposition fighters,

denilen gruplarca kullanılmak üzere gönderilen silahların çoğunun

that those arms, many of them, are now in the hands of ISIS;

şu anda IŞİD'in elinde olduğunu

or when you consider that arms that were shipped to Libya

ya da Libya'ya gönderilen silahların

are now actively drifting across the Sahel,

Sahel üzerinden geçip

and ending up with groups like Boko Haram and al Qaeda

El Kaide ve Boko Haram gibi grupların

and other militant groups.

ellerinde son bulduğunu göz önünde bulundurduğumuzda.

And therein lies the problem.

Problemin esas sebebi orada yatıyor.

Because, you see,

Çünkü, gördüğünüz gibi

small arms anywhere are a menace everywhere,

hafif silahlar her yer için tehdit oluşturuyor.

because their first stop is rarely their last.

Çünkü, uğrak noktaları hemen hemen hiç son bulmuyor.

Spending on war per person per year

Her yıl savaş üzerine kişi başına harcanan tutar

now amounts to about 249 dollars --

yaklaşık 249 dolar civarında.

249 dollars per person,

Kişi başına harcanan bu 249 dolar,

which is roughly 12 times what we spend on foreign aid,

güney bölgelerdeki açlıkla savaşmak,

money that is used to educate and vaccinate children

çocukları eğitmek ve aşılanmaları için gönderilen dış yardım ücretinden

and combat malnutrition in the Global South.

12 kat daha fazla.

But we can shift that balance.

Fakat bu dengeyi değiştirebiliriz.

How do we do this?

Bunu nasıl yapacağız?

Well, it is essentially a problem of both supply and demand,

Aslında bu arz ve talep ile yakından alakalı bir durum.

so we can tackle it from both sides.

Bunu her iki yoldan da ele alabiliriz.

On the supply side,

Arz yönünden bakılırsa,

we can push our governments

hükümetlerimize Silah Ticareti Anlaşması'nda geçtiği gibi

to adopt international arms transparency mechanisms

uluslararası silahlanmada şeffaflık yöntemlerini benimsemeleri

like the Arms Trade Treaty,

yönünde baskı yapabiliriz.

which makes it so that rich countries have to be more accountable

Bu sayede, zengin ülkeler silahlarının nereye gidebileceği

for where their arms are going

ve ne amaçla kullanılabileceği

and what their arms might be used for.

konusunda daha hesap sorulabilir olabilirler.

Here in the United States,

Birleşik Devletler,

the largest arms-exporting country in the world by far,

en geniş silah ihracatına sahip olması nedeniyle,

President Obama has rightly signed the Arms Trade Treaty,

Başkan Obama haklı olarak Silah Ticareti Anlaşması'nı imzaladı.

but none of it takes effect, it isn't binding,

Ancak Senato tarafından onaylanıp kabul edilmedikçe

until it is approved and ratified by the Senate.

hiçbir etkisi ve bağlayıcılığı yok.

This is where we need to make our voices heard.

İşte tam da burada seslerimizi duyurmalıyız.

You know, the curbing of small arms --

Hafif silahların kontrol edilmesi, bildiğiniz gibi,

it's not going to solve the problem of war.

savaş problemini çözmeyecek.

Increased control mechanisms won't solve that problem.

Artan denetim mekanizmaları bu problemi çözmeyecek.

But it's an important step in the right direction.

Ancak bu doğru yolda atılmış bir adım.

And it's up to all of us who live in those rich countries

Ve burada değişiklik yapmak bu zengin ülkelerde yaşayan

to make change here.

bizlere düşüyor.

What about on the demand side?

Peki talep yönünden işe bakarsak ne olur?

You know, there are generations around the world

Bildiğiniz gibi, savaş sürecinde

who are being lost to war.

kayba uğrayan bir sürü nesil var.

It is possible to disrupt that cycle of violence

Bu şiddet sarmalını, özellikle kadınlar hesaba katılarak,

with investments in education, in strengthening the rule of law

eğitim, yasaların güçlendirilmesi ve ekonomik kalkınma

and in economic development, especially for women.

yolunda yapılacak yatırımlarla bozmak mümkün.

I have personally seen

Bu türden çabaların ne derece

just how incredibly powerful those kinds of efforts can be

etkili olabileceğine dünyanın değişik yerlerinde

around the world.

kendim bizzat tanık oldum.

But here's the thing:

Esas problem şu:

they take time,

Bütün bunlar zaman alıyor.

which means for you as individuals, if you want to give,

Yani şöyle ki, eğer bir birey olarak katkıda bulunmak istiyorsanız,

please, by all means do it.

lütfen bunu her fırsatta yapın.

But know that how you give is just as important

Ancak şunu unutmayın ki, nasıl katkıda bulunduğunuz kadar

as how much you give.

ne kadar katkıda bulunduğunuz da önemli.

Regular contributions like monthly contributions

Aydan aya yapılacak düzenli bağışlar

are a far more effective way of giving,

katkıda bulunmanın en etkili yoludur.

because they allow humanitarian organizations

Bu sayede insani yardım kuruluşları

to properly plan and be invested over the long term,

layıkıyla plan yapıp, uzun dönemde yatırım yapabilirler

and to be present in the lives of families who have been affected by war,

ve savaştan etkilenen ailelerin yanında bulunabilirler,

wars that many of us, frankly, all too quickly forget.

o savaşlar ki, dürüst olmak gerekirse, çoğumuzun çabucak unuttuğu şeyler.

When I first got on that plane for Somalia as a young doctor,

Genç bir doktorken Somali'ye giden o uçağa ilk bindiğimde

I had no idea what it meant to live with war.

savaşın içinde yaşamanın ne demek olduğu hakkında bir fikrim yoktu.

But I can tell you that I know what it means now.

Fakat şimdi bunun ne anlama geldiğini biliyorum.

And I know what it means

Zifirî karanlıkta yatağıma

to lie in bed in the pitch-black night

uzanmış yatarken insanı teslim alan

and listen to that haunting "pop-pop-pop-pop-pop!"

otomatik silahların "pat-pat-pat-pat-pat!" seslerini

of automatic gunfire,

dinlerken; büyük bir endişeyle

and wonder with absolute dread

acaba beni de ne zaman gelip bulur

how many minutes I have left until it will be right on top of me.

merakı içinde olmanın ne demek olduğunu da biliyorum.

I can tell you that it is a terrifying and agonizing fear,

Bunun sizi dehşete düşüren, acı verici bir korku olduğunu,

one that millions of people around the world are forced to confront

dünyada milyonlarca insanın bu korkuyla her gün, her zaman başa çıkmak

each and every single day,

zorunda kaldığını söyleyebilirim,

especially children.

özellikle de çocukların.

Over the years of doing this work,

Bunca yıldır bu işle uğraştıktan sonra

unfortunately, war has killed far too many people close to me.

maalesef, savaş yakınımdaki bir sürü insanı katletti.

And on at least a couple of occasions,

Ve birkaç sefer neredeyse

war has very nearly killed me as well.

ben de ölüyordum.

But I firmly believe,

Ancak şuna kesin olarak inanıyorum,

which is why I get up and do what I do every single day,

ki bu her sabah uyanıp yapacaklarımın tek sebebidir,

that we can make different choices here.

buradaki tercihlerimizi değiştirebiliriz.

Because you see, war is ours,

Gördüğünüz gibi, savaşlar insan olarak

as human beings.

bize ait.

We buy it, sell it, spread it and wage it.

Onu alan, satan, yayılmasını sağlayan ve finanse eden bizleriz.

We are therefore not powerless to solve it.

Bu sebeple bunu çözemeyecek güçte değiliz.

On the contrary,

Aksine,

we are the only ones who can.

bunu yapabilecekler bizleriz.

Thank you very much, and I want to wish you the greatest success.

Çok teşekkürler, hepinize büyük başarılar diliyorum.

(Applause)

(Alkış)