The real harm of the global arms trade | Samantha Nutt

Translator: Thuc Huan Ha Reviewer: Vi Phan

Thank you very much. Good evening.

Cảm ơn rất nhiều. Chào buổi tối.

Some of you may have noticed that my last name is Nutt.

Một số trong các bạn hẳn đã nhận ra họ của tôi là Nutt (kẻ ngốc)

And if you did, you are forgiven for wondering

Và nếu bạn đã nhận ra, bạn được tha thứ vì đã tự hỏi

how a Nutt managed to end up in a war zone.

làm sao một cô ngốc cuối cùng lại đi đến một vùng chiến sự.

I actually was offered, right out of medical school, and accepted

Thực ra là tôi đã được đề nghị, ngay khi tốt nghiệp trường y, và chấp nhận

a volunteer contract to work with UNICEF in war-torn Somalia,

làm tình nguyện viên cho UNICEF tại Somalia, đất nước đang bị chiến tranh

that was worth one dollar.

với mức lương một dollar.

And, you see, I had to be paid this dollar

Và, tôi phải được trả một dollar đó

in the event that the UN needed to issue an evacuation order,

để trong trường hợp Liên Hợp Quốc cần ban hành một lệnh di tản

so that I would be covered.

thì tôi sẽ được bảo vệ.

I was, after all, heading into one of the world's most dangerous places.

Cuối cùng tôi đã đến một trong những nơi nguy hiểm nhất thế giới.

And by now, some of you may be asking yourselves,

Và bây giờ, một số các bạn có thể đang tự hỏi,

and I just want to reassure you,

và tôi muốn cam đoan một lần nữa

that I did get half the money up front.

là tôi đã nhận trước được một nửa số tiền đó

(Laughter)

(cười)

But you see, this is how, with 50 cents in my pocket,

Nhưng mà các bạn thấy đó, với 50 cents trong túi

I ended up in Baidoa, Somalia.

tôi đã đến Baidoa, Somali.

Journalists called it the "city of death."

Phóng viên gọi nó là "Thành phố chết"

And they called it the city of death

Và họ gọi nó là thành phố chết

because 300,000 people had lost their lives there --

Vì 300,000 người đã mất mạng ở đó --

300,000 people,

300,000 người,

mostly as a result of war-related famine and disease.

đa số do nạn nói và dịch bệnh gây ra bởi chiến tranh

I was part of a team that was tasked with trying to figure out

Tôi là thành viên của đội có nhiệm vụ tìm ra giải pháp tốt nhất

how best to respond to this humanitarian catastrophe.

cách tốt nhất để ứng phó với thảm họa nhân đạo này.

It was right on the heels of the Rwandan genocide,

Đó là thời điểm xảy ra nạn diệt chủng Rwanda

and aid money to the region was drying up.

Các nguồn tiền viện trợ cho vùng đã cạn kiệt

Many aid organizations, unfortunately,

Và đáng buồn là nhiều tổ chức viện trợ

had been forced to close their doors.

đã bị buộc phải đóng cửa.

And so the question that I was asked to specifically help answer,

Và câu hỏi mà tôi đã được trao nhiệm vụ giúp trả lời

which is one that aid workers ask themselves in war zones the world over,

câu hỏi mà tình nguyện viên nào cũng tự hỏi trong vùng chiến sự đó:

is: What the hell do we do now?

chúng ta là cái quái gì bây giờ?

You know, the security environment in Somalia at that moment in time --

Bạn biết đó, tình hình an ninh ở Somali vào lúc đó --

and nothing has really changed too much --

và không có gì thay đổi cho tới giờ --

can best be described as "Mad Max" by way of "A Clockwork Orange."

có thể được mô tả như phim "Mad Max" theo kiểu phim "A Clockwork Orange"

And I remember very distinctly a couple of days after my arrival,

Và tôi nhớ rất rõ ràng khi tôi tới đó được vài ngày

I went up to a feeding clinic.

Tôi đến một phòng khám phát đồ ăn.

There were dozens of women who were standing in line,

Có khoảng một chục người phụ nữ đang đứng xếp hàng

and they were clutching their infants very close.

họ đang ôm chặt lấy những đứa trẻ

About 20 minutes into this conversation I was having

Sau khoảng 20 phút nói chuyện

with this one young woman,

với một người phụ nữ trẻ

I leaned forward

tôi nghiêng người về trước

and tried to put my finger in the palm of her baby's hand.

và cố gắng đặt ngón tay mình và trong lòng bàn tay của con cô ấy

And when I did this,

Và khi tôi làm vậy,

I discovered that her baby was already in rigor.

tôi phát hiện ra rằng đứa bé đã lạnh cứng

She was stiff,

Đứa bé đã cứng đờ,

and her little, lifeless hand was curled into itself.

và bàn tay nhỏ bé không còn sự sống đó đang co quắp lại

She had died hours before

Đứa trẻ đã chết nhiều giờ trước

of malnutrition and dehydration.

Do thiếu ăn và mất nước.

I later learned that as her baby was dying,

Sau đó tôi đã biết được là đứa trẻ đang hấp hối

this young woman had been held for two days

khi người mẹ trẻ bị giam giữ trong vòng hai ngày

by some teenage boys who were armed with Kalashnikov rifles,

bởi một vài đứa trẻ vị thành niên trang bị khẩu Kalashnikov trong tay,

and they were trying to shake her down for more money,

bọn chúng cố gắng kiếm tiền từ người phụ nữ

money she very clearly did not have.

thứ mà rõ ràng cô ấy không hề có.

And this is a scene that I have confronted

Đây là cảnh mà tôi đã chứng kiến

in war zones the world over;

trong những vùng chiến sự đó;

places where kids, some as young as eight -- they are this big --

nơi mà trẻ em, chỉ tầm tám tuổi -- cao chừng này --

and those kids, they have never been to school.

chúng chưa bao giờ đến trường

But they have fought and they have killed with automatic rifles.

nhưng chúng đã chiến đấu, và giết người với khẩu súng trường tự động.

Is this just the way the world is?

Liệu đây là cách thế giới vận hành sao?

Some will you tell you that war is unavoidably human.

Một vài người sẽ nói chiến tranh là không thể tránh khỏi

After all, it is as old as existence itself.

Từ hồi con người xuất hiện là đã có chiến tranh rồi

We say never again, and yet it happens again and again and again.

Ta luôn nói không bao giờ nữa nhưng lại xảy ra hết lần này đến lần khác.

But I will tell you that I have seen the absolute worst

Nhưng tôi sẽ nói với các bạn là tôi đã thấy điều tệ hại nhất

of what we as human beings are capable of doing to one another,

trong số những việc mà con người có thể làm đối với người khác,

and yet I still believe a different outcome is possible.

và tôi vẫn tin rằng vẫn có thể có cách khác.

Do you want to know why?

Biết tại sao không?

Because over 20 years of doing this work,

Bởi vì 20 năm làm công việc này,

going in and out of war zones around the world,

đi đến và rời khỏi các vùng chiến sự trên thế giới

I have come to understand

đã giúp tôi hiểu được rằng

that there are aspects of this problem

Có những phương diện của vấn đề này

that we, all of us, as people occupying this shared space,

mà chúng ta, những con người đang chung sống với nhau,

that we can change --

có thể thay đổi được--

not through force or coercion or invasion,

không phải bằng bạo lực hay áp bức, hay xâm lược

but by simply looking at all of the options available to us

mà đơn giản bằng cách nhìn vào các lựa chọn mà ta có

and choosing the ones that favor peace at the expense of war,

và có những lựa chọn thiên về hòa bình thay vì cái giá của chiến tranh

instead of war at the expense of peace.

chứ không phải vì chiến tranh thay cho cái giá của hòa bình

How so?

Làm như thế nào?

Well, I want you to consider this:

Vâng, tôi muốn mọi người xem xét:

there are at least 800 million small arms and light weapons

có ít nhất 800 triệu vũ khí nhỏ và nhẹ

in circulation in the world today.

đang được mua bán trên thế giới hiện nay.

The vast majority of civilians, like that young baby,

Phần lớn người dân, như đứa bé đó,

who are dying in war zones around the world,

chết trong những vùng chiến sự trên thế giới;

are dying at the hands of various armed groups

chết trong tay của các nhóm vũ trang khác nhau

who rely on a near-infinite supply of cheap, easy and efficient weapons

các nhóm này dựa vào nguồn cung vô tận của vũ khí rẻ, dễ sử dụng và hiệu quả

to rape, threaten, intimidate and brutalize those civilians

để cưỡng hiếp, đe dọa và bạo hành người dân

at every turn.

lần lượt từng nhóm một.

How cheap?

Rẻ cỡ nào?

Well, in some parts of the world,

Ở một vài nơi trên thế giới

you can buy an AK-47 for as little as 10 dollars.

bạn có thể mua súng AK-47 với giá chỉ 10 dollars

In many places in which I have worked,

Tại nhiều nơi mà tôi đã làm việc,

it is easier to get access to an automatic rifle

người ta mua súng trường tự động

than it is to get access to clean drinking water.

dễ hơn mua nước sạch để uống.

And so now the important part:

Và bây giờ là phần quan trọng:

Can anything be done about this?

Chúng ta có thể làm gì về việc này?

To answer that question,

Để trả lời câu hỏi đó,

let's take a look at this map of the world.

hãy cùng nhìn vào bản đồ thế giới.

And now, let's add in all of the countries that are currently at war,

Bây giờ hãy cộng tất cả các nước đang có chiến tranh lại,

and the number of people who have either died

và số lượng người chết

or have been displaced as a result of that violence.

hoặc bị di tản do bạo lực

It is a staggering number --

con số thật kinh hoàng --

more than 40 million people.

hơn 40 triệu người

But you will also notice something else about this map.

Nhưng các bạn cũng thấy một số điều khác trên bản đồ

You will notice that most of those countries

bạn sẽ thấy là đa số các nước này

are in the Global South.

nằm ở Nam Bán Cầu.

Now, let's look at the countries

Bây giờ hãy nhìn tới các nước

that are the world's top 20 exporters of small arms in the world.

nằm trong top 20 nước xuất khẩu vũ khí nhỏ trên thế giới.

And what do we notice?

Và chúng ta thấy gì?

Well, you see them in green.

Các nước được tô màu xanh.

You will notice that those are mostly countries in the Global North,

Các bạn sẽ thấy là hầu hết các nước này nằm ở Bắc Bán Cầu,

primarily Western countries.

chủ yếu là các nước phương Tây.

What does this tell us?

Điều này cho ta biết gì?

This tells us that most of the people who are dying in war

Điều này cho ta biết là đa số người chết trong chiến tranh

are living in poor countries,

sống ở các nước nghèo

and yet most of the people who are profiting from war

và đa số những người kiếm lợi từ chiến tranh

are living in rich countries -- people like you and me.

sống trong các nước giàu -- những người như các bạn và tôi.

And then what if we go beyond small arms for a second.

và nếu chúng ta đi xa hơn những vũ khí nhỏ một chút.

What if we look at all weapons in circulation in the world?

Nếu chúng ta nhìn vào toàn bộ vũ khí được mua bán trên thế giới?

Who does the biggest business?

Ai bán được nhiều nhất?

Well, roughly 80 percent of those weapons

Khoảng 80 phần trăm số vũ khí này

come from none other than the five permanent members

đến từ không một nước nào khác ngoài năm thành viên thường trực

of the United Nations Security Council,

của Hội Đồng Bảo An Liên Hợp Quốc,

plus Germany.

và nước Đức.

It's shocking, isn't it?

thật là sốc phải không?

Now, some of you might be saying at this moment in time,

Bây giờ, một vài người có thể nói

"Oh yeah, but OK, hang on a second there ... Nutt."

"Ờ, đúng, mà khoan đã, ...Nutt (cô ngốc) "

(Laughter)

(cười)

Grade school was spectacular for me.

Trường đại học rất tuyệt đối với tôi.

It was, really, a wonderful experience.

Đó là một trải nghiệm tuyệt vời.

(Laughter)

(Cười)

But you might be saying to yourselves,

Nhưng bạn có thể nói với chính mình,

You know, all of these weapons in war zones -- they're not a cause,

Bạn biết đấy, tất cả vũ khí đó ở vùng chiến sự -- không phải là lý do

but an effect of the violence that plagues them

mà là hệ quả của sự bạo lực mà họ gánh chịu

each and every single day.

ngày này qua ngày kia.

You know, places like Iraq and Afghanistan,

Bạn biết đấy, ở Iraq và Afghanistan,

where they need these weapons to be able to maintain law and order,

nơi người ta cần vũ khí để duy trì luật pháp và trật tự

promote peace and security, to combat terror groups --

để có được hoà bình và an ninh, để chống khủng bố --

surely this is a good thing.

dĩ nhiên là một điều tốt.

Let's take a look at that assumption for just one moment,

Hãy cùng xem xét giả thuyết đó một chút

because you see there has been a boom in the small-arms trade

bởi vì bạn thấy có một sự bùng nổ về mua bán vũ khí nhỏ

since the start of the War on Terror.

từ khi Chiến tranh Khủng Bố bắt đầu

In fact, it is a business that has grown threefold

trên thực tế, các giao dịch vũ khí đã nhiều gấp ba lần

over the past 15 years.

trong vòng 15 năm qua.

And now let's compare that to the number of people

Và bây giờ hãy so sánh với số lượng người

who have directly died in armed conflict around the world

chết trực tiếp do xung đột vũ trang trên thế giới

in that same period.

trong cùng khoảng thời gian.

What do you notice?

Bạn thấy gì nào?

Well, you notice that, in fact, that also goes up

Bạn sẽ thấy, thực tế, con số cũng tăng lên

roughly three- to fourfold.

khoảng ba tới bốn lần.

They basically go up and end at the same point.

Hai con số cùng tăng và chấm dứt ở cùng một điểm

Now, we can have a circular argument here

Bây giờ ta có thể xem xét vòng lặp của lập luận ở đây

about whether this increase in fatalities is a response

liệu số người chết tăng lên là do

to the increase of small arms, or the other way around.

số vũ khí tăng lên hay là ngược lại.

But here's what we should really take away from this.

Nhưng điều chúng ta thật sự cần ghi nhớ ở đây

What we should take away from this

Điều ta có thể rút ra được

is that this is a relationship worth scrutinizing,

là ta cần xem xét kỹ lưỡng mối quan hệ,

especially when you consider that small arms that were shipped to Iraq

đặc biệt là khi vũ khí được chuyển tới Iraq

for use by the Iraqi Army,

cho Quân Đội Iraq,

or to Syria for so-called moderate opposition fighters,

hoặc cho phe nổi dậy ở Syria,

that those arms, many of them, are now in the hands of ISIS;

rất nhiều vũ khí trong số đó bây giờ đang ở trong tay ISIS;

or when you consider that arms that were shipped to Libya

hoặc khi bạn xem xét số vũ khí được chuyển tới Libya

are now actively drifting across the Sahel,

bây giờ đang được vận chuyển dọc khu vực Sahel,

and ending up with groups like Boko Haram and al Qaeda

và rơi vào tay của các nhóm như Boko Haram và al Quaeda

and other militant groups.

và các nhóm vũ trang khác.

And therein lies the problem.

Và vấn đề nằm ở đó.

Because, you see,

Bởi vì, các bạn thấy đó,

small arms anywhere are a menace everywhere,

vũ khí nhỏ ở một nơi nào đó là đe doạ ở khắp mọi nơi,

because their first stop is rarely their last.

bởi vì chúng hiếm khi dừng lại tại điểm dừng đầu tiên.

Spending on war per person per year

Chi tiêu trên đầu người cho chiến tranh mỗi năm

now amounts to about 249 dollars --

hiện giờ rơi vào khoảng 249 dollars

249 dollars per person,

249 dollars mỗi người

which is roughly 12 times what we spend on foreign aid,

khoảng 12 lần nhiều hơn chi tiêu cho viện trợ quốc tế,

money that is used to educate and vaccinate children

tiền mà người ta dùng cho giáo dục cho tiêm phòng

and combat malnutrition in the Global South.

và chống suy dinh dưỡng ở Nam Bán Cầu.

But we can shift that balance.

Nhưng ta có thể thay đổi cán cân đó.

How do we do this?

Ta làm như thế nào?

Well, it is essentially a problem of both supply and demand,

Về bản chất đó là vấn đề cung và cầu,

so we can tackle it from both sides.

nên ta có thể giải quyết ở cả hai phía.

On the supply side,

Bên phía cung,

we can push our governments

ta có thể bắt nhà nước của chúng ta

to adopt international arms transparency mechanisms

chấp nhận cơ chế minh bạch vũ khí quốc tế

like the Arms Trade Treaty,

như Hiệp Ước mua bán vũ khí

which makes it so that rich countries have to be more accountable

làm cho các nước giàu chịu trách nhiệm nhiều hơn

for where their arms are going

về đích đến của các vũ khí

and what their arms might be used for.

và mục đích sử dụng của chúng.

Here in the United States,

Ở tại nước Mỹ,

the largest arms-exporting country in the world by far,

nước xuất khẩu vũ khí nhiều nhất thế giới,

President Obama has rightly signed the Arms Trade Treaty,

Tổng thống Obama đã làm đúng khi kí Hiệp ước mua bán vũ khí,

but none of it takes effect, it isn't binding,

nhưng nó không có hiệu lực, không tạo được ràng buộc

until it is approved and ratified by the Senate.

cho đến khi nó được thông qua và phê chuẩn bởi Thượng Nghị Viện

This is where we need to make our voices heard.

Đây là chỗ ta phải cất tiếng nói.

You know, the curbing of small arms --

Bạn biết đó, cắt giảm lượng vũ khí nhỏ --

it's not going to solve the problem of war.

không giải quyết được vấn đề chiến tranh.

Increased control mechanisms won't solve that problem.

Tăng cười kiểm soát cơ chế cũng sẽ không giải quyết được vấn đề.

But it's an important step in the right direction.

Nhưng nó là một bước quan trọng để đi đúng hướng.

And it's up to all of us who live in those rich countries

Và nó phụ thuộc vào chúng ta công dân của những nước giàu

to make change here.

để thay đổi.

What about on the demand side?

Về phía cầu thì sao ?

You know, there are generations around the world

Bạn biết đó, hàng thế hệ con người trên khắp thế giới

who are being lost to war.

đã mất mát bởi chiến tranh.

It is possible to disrupt that cycle of violence

Ta có thể chặn cái vòng bạo lực lẩn quẩn đó

with investments in education, in strengthening the rule of law

bằng cách đầu tư vào giáo dục và củng cố luật phát

and in economic development, especially for women.

và phát triển kinh tế, đặc biệt cho phụ nữ.

I have personally seen

Cá nhân tôi đã thấy

just how incredibly powerful those kinds of efforts can be

hiệu quả tuyệt vời của những nỗ lực đó

around the world.

trên khắp thế giới.

But here's the thing:

Nhưng đây là điều muốn nói:

they take time,

Các nỗ lực cần có thời gian,

which means for you as individuals, if you want to give,

có nghĩa là nếu cá nhân các bạn, nếu các bạn muốn quyên góp

please, by all means do it.

thì làm ơn, quyên góp bằng bất cứ cách nào

But know that how you give is just as important

Nhưng biết rằng cách bạn quyên góp cũng quan trọng như

as how much you give.

số tiền bạn quyên góp.

Regular contributions like monthly contributions

Quyên góp thường xuyên như quyên góp hàng tháng

are a far more effective way of giving,

là cách quyên góp hiệu quả nhất,

because they allow humanitarian organizations

bởi vì nó cho phép các tổ chức nhân đạo

to properly plan and be invested over the long term,

lập kế hoạch và đầu tư dài hạn,

and to be present in the lives of families who have been affected by war,

và giúp đỡ các gia đình bị ảnh hưởng bởi chiến tranh

wars that many of us, frankly, all too quickly forget.

những cuộc chiến mà chúng ta sẽ quên đi nhanh chóng.

When I first got on that plane for Somalia as a young doctor,

Khi tôi bắt máy bay đi Somali lần đầu tiên với tư cách bác sĩ trẻ

I had no idea what it meant to live with war.

tôi không biết sống với chiến tranh là như thế nào.

But I can tell you that I know what it means now.

Nhưng tôi có thể nói là bây giờ thì tôi hiểu rồi.

And I know what it means

Và tôi hiểu cảm giác

to lie in bed in the pitch-black night

nằm trên giường trong đêm đen kịt

and listen to that haunting "pop-pop-pop-pop-pop!"

và nghe tiếng "pop-pop-pop-pop-pop" ám ảnh

of automatic gunfire,

của súng tự động

and wonder with absolute dread

và tự hỏi mình với sự sợ hãi tột độ

how many minutes I have left until it will be right on top of me.

tôi còn sống được bao nhiêu phút nữa trước khi đạn găm vào người.

I can tell you that it is a terrifying and agonizing fear,

Tôi có thể nói cho các bạn biết nỗi sợ khủng khiếp và ám ảnh như thế nào

one that millions of people around the world are forced to confront

nỗi sợ mà hàng triệu người trên khắp thế giới phải đối mặt

each and every single day,

hàng ngày.

especially children.

đặc biệt là trẻ em.

Over the years of doing this work,

Sau nhiều năm làm công việc này,

unfortunately, war has killed far too many people close to me.

thật đáng buồn là chiến tranh đã giết quá nhiều người xung quanh tôi.

And on at least a couple of occasions,

Và trong ít nhất một vài trường hợp,

war has very nearly killed me as well.

chiến tranh cũng đã xém giết chết tôi.

But I firmly believe,

Nhưng tôi tin tưởng chắc chắn rằng,

which is why I get up and do what I do every single day,

đó cũng là lý do để tôi đứng dậy và làm việc mỗi ngày

that we can make different choices here.

là chúng ta có thể chọn lựa một lựa chọn khác ở đây.

Because you see, war is ours,

Bởi vì bạn thấy đó, chiến tranh là của chúng ta,

as human beings.

của con người.

We buy it, sell it, spread it and wage it.

Chúng ta mua , bán, truyền bá và tiến hành chiến tranh

We are therefore not powerless to solve it.

Do đó chúng ta không phải là không có khả năng giải quyết nó.

On the contrary,

Ngược lại,

we are the only ones who can.

chúng ta là những người duy nhất làm được điều đó.

Thank you very much, and I want to wish you the greatest success.

Cảm ơn rất nhiều, chúc các bạn nhiều thành công trong cuộc sống.

(Applause)

(Vỗ tay)