Willie Smits: How to restore a rainforest

Willie Smits yağmur ormanını hayata döndürüyor

Çeviri: Naz Beykan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I was walking in the market one day with my wife,

Bir gün eşimle pazarda yürüyordum

and somebody stuck a cage in my face.

ve biri suratıma bir kafes yapıştırdı.

And in between those slits

O parmaklıkların arasında

were the saddest eyes I've ever seen.

şimdiye kadar gördüğüm en hüzünlü gözler vardı.

There was a very sick orangutan baby, my first encounter.

İçindeki çok hasta orangutan yavrusu, ilk karşılaşmamdı.

That evening I came back to the market in the dark

O akşam, karanlıkta pazara tekrar geldim

and I heard "uhh, uhh,"

ve "uhh, uhh" sesini duydum.

and sure enough I found a dying orangutan baby on a garbage heap.

Tabi ki, bir çöp yığınının üstünde ölen bir orangutan yavrusu buldum.

Of course, the cage was salvaged.

Doğal olarak, kafesi kurtarılmıştı.

I took up the little baby,

Minik yavruyu aldım,

massaged her, forced her to drink

ona masaj yaptım, sonunda normal nefes almaya başlayana kadar

until she finally started breathing normally.

onu içmeye zorladım.

This is Uce.

Bu Uce.

She's now living in the jungle of Sungai Wain,

Şu an Sungai Wain ormanında yaşıyor,

and this is Matahari, her second son,

ve bu da Matahari, ikinci oğlu.

which, by the way, is also the son of the second orangutan I rescued, Dodoy.

Aynı zamanda, kurtardığım ikinci orangutan Dodoy'un da oğlu.

That changed my life quite dramatically,

Bu hayatımı önemli ölçüde değiştirdi.

and as of today, I have almost 1,000 babies in my two centers.

Şu an itibariyle, iki merkezimde 1.000 kadar yavru var.

(Applause)

(Alkış)

No. No. No. Wrong.

Hayır. Hayır. Hayır. Yanlış.

It's horrible. It's a proof of our failing to save them in the wild.

Bu korkunç bir şey. Bu onları vahşi doğada korumayı başaramadığımızın kanıtı.

It's not good.

Bu hiç iyi değil.

This is merely proof of everyone failing to do the right thing.

Bu herkesin doğru olan şeyi yapmayı başaramadığının kanıtı.

Having more than all the orangutans in all the zoos in the world together,

Dünyadaki tüm hayvanat bahçelerindeki tüm orangutanlardan daha fazla orangutana sahip olunca,

just now like victims for every baby,

şu an bile her yavruya karşılık

six have disappeared from the forest.

altısı ormandan kayboluyor.

The deforestation, especially for oil palm,

Batılı ülkelere biyoyakıt sağlamak,

to provide biofuel for Western countries

özellikle palmiye yağı, için orman tahribatı

is what's causing these problems.

bu problemlere neden olan şey.

And those are the peat swamp forests on 20 meters of peat,

Bunlar 20 metre turbadan oluşan turba bataklık ormanları,

the largest accumulation of organic material in the world.

dünya üzerindeki en büyük organik madde birikimleridir.

When you open this for growing oil palms

Bunu yağ palmiyesi yetiştirmek için açtığınızda

you're creating CO2 volcanoes

CO2 volkanları yaratıyor oluyorsunuz

that are emitting so much CO2

O kadar çok CO2 emisyonu oluyor ki

that my country is now the third largest emitter of greenhouse gasses in the world,

şu an ülkem dünyada en çok seragazı emisyonu yapan ülkeler arasında üçüncü sırada,

after China and the United States.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra.

And we don't have any industry at all --

ve hiç de endüstrimiz yok.

it's only because of this deforestation.

Sadece bu orman tahribatı yüzünden.

And these are horrible images.

Bunlar korkunç görüntüler.

I'm not going to talk too long about it,

Hakkında çok uzun konuşmayacağım,

but there are so many of the family of Uce,

ama Uce ailesinin orada ormanda yaşayacak kadar

which are not so fortunate to live out there in the forest,

şanslı olmayan pek çok ferdi var,

that still have to go through that process.

hala bu süreçten geçmek zorunda olan,

And I don't know anymore where to put them.

ve artık onları nereye yerleştireceğimi bilemiyorum.

So I decided that I had to come up with a solution for her

Bu nedenle onun için bir çözüm üretmem gerektiğine karar verdim.

but also a solution

ama aynı zamanda öyle bir çözüm ki

that will benefit the people that are trying to exploit those forests,

bu ormanları sömürmeye,

to get their hands on the last timber

son kalan keresteyi ele geçirmeye çalışan

and that are causing, in that way,

ve bir bakıma habitatın yok olmasına ve tüm o kurbanlara

the loss of habitat and all those victims.

neden olan insanlar yararlanmalıydı.

So I created the place Samboja Lestari,

Böylece Samboja Lestari adlı yeri yarattım

and the idea was,

Fikir şuydu:

if I can do this on the worst possible place that I can think of

Eğer bunu düşünebileceğim en imkansız yerde yapabilirsem,

where there is really nothing left,

hiçbir şeyin kalmadığı,

no one will have an excuse to say, "Yeah, but ..."

hiç kimsenin "Evet, ama..." diyecek bahanesi olamaz.

No. Everyone should be able to follow this.

Hayır. Herkes bunu izleyebilir.

So we're in East Borneo. This is the place where I started.

İşte Doğu Borneo'dayız. Başladığım yer burası.

As you can see there's only yellow terrain.

Gördüğünüz gibi sadece sarı arazi var,

There's nothing left -- just a bit of grass there.

hiçbir şey kalmamış, sadece biraz ot.

In 2002 we had about 50 percent of the people jobless there.

2002'de orada insanların yüzde 50 kadarı işsizdi.

There was a huge amount of crime.

Suç miktarı olağanüstüydü.

People spent so much of their money on health issues and drinking water.

İnsanlar paralarının büyük bir kısmını sağlık sorunları ve içme suyu için harcıyorlardı.

There was no agricultural productivity left.

Hiçbir tarımsal faaliyet kalmamıştı.

This was the poorest district in the whole province

Vilayetteki en fakir bölgeydi

and it was a total extinction of wildlife.

ve doğal hayat tümden yok olmuştu.

This was like a biological desert.

Biyolojik bir çöl gibiydi.

When I stood there in the grass, it's hot -- not even the sound of insects --

Otların arasında durduğumda, sıcaktı -böcek sesi bile yoktu-

just this waving grass.

sadece sallanan otlar.

Still, four years later we have created jobs for about 3,000 people.

Buna rağmen, dört yıl sonra yaklaşık 3.000 kişiye iş imkanı yarattık.

The climate has changed. I will show you:

İlkim değişti. Size göstereceğim:

no more flooding, no more fires.

artık ne seller ne de yangınlar var.

It's no longer the poorest district,

Burası artık en fakir bölge değil,

and there is a huge development of biodiversity.

ve biyo-çeşitlilikte inanılmaz gelişme var.

We've got over 1,000 species. We have 137 bird species as of today.

Şu an itibariyle 1.000'in üstünde türümüz, 137 kuş türümüz var.

We have 30 species of reptiles.

30 tür sürüngenimiz var.

So what happened here? We created a huge economic failure in this forest.

Peki burada ne olmuştu? Bu ormanda büyük bir ekonomik yıkım yaratmıştık.

So basically the whole process of destruction

Aslında basitçe, tüm yıkım süreci

had gone a bit slower than what is happening now with the oil palm.

şu an palmiye yağıyla olandan biraz daha yavaş ilerler oldu.

But we saw the same thing.

Ama aynı şeyi gördük -

We had slash and burn agriculture;

"kes ve yak" tarımımız vardı;

people cannot afford the fertilizer,

insanların gübreye paraları yetmiyordu,

so they burn the trees and have the minerals available there;

bu nedenle ağaçları yakıyor ve orada mevcut mineralleri kullanıyorlardı.

the fires become more frequent,

Yangınlar sıklaştı

and after a while you're stuck with an area of land

ve bir süre sonra elinizde verimliliğin kalmadığı

where there is no fertility left.

bir arazi parçasıyla kalıyordu.

There are no trees left.

Hiç ağaç kalmamıştı.

Still, in this place, in this grassland

Yine de, bu yerde, bu otlakta,

where you can see our very first office there on that hill,

ilk ofisimizi görebildiğiniz oradaki tepede,

four years later, there is this one green blop on the Earth's surface ...

dört yıl sonra, dünya yüzeyinde bu yeşil öbek var...

(Applause)

(Alkış)

And there are all these animals, and all these people happy,

ve orada tüm bu hayvanlar var ve tüm bu mutlu insanlar var,

and there's this economic value.

ve orada bu ekonomik değer var.

So how's this possible?

Öyleyse, bu nasıl mümkün?

It was quite simple. If you'll look at the steps:

Aşamalara bakarsanız oldukça basit:

we bought the land, we dealt with the fire,

araziyi aldık, yangınlarla mücadele ettik,

and then only, we started doing the reforestation

ve sonra sadece tarım ve ormancılığı birleştirerek

by combining agriculture with forestry.

ağaçlandırma yapmaya başladık.

Only then we set up the infrastructure and management and the monetary.

Ancak o zaman altyapıyı, idari ve finansal yapıyı kurduk.

But we made sure that in every step of the way

Ama sürecin her aşamasında

the local people were going to be fully involved

yerel halkın dahil olmasından emin olduk ki

so that no outside forces would be able to interfere with that.

hiçbir dış güç buna müdahale edemesin

The people would become the defenders of that forest.

ve insanlar bu ormanın savunucuları olsunlar.

So we do the "people, profit, planet" principles,

Böylece "insan, kar, gezegen" prensiplerini kullandık

but we do it in addition

ama buna ek yaptık

to a sure legal status --

-kesin bir hukuki statü için-

because if the forest belongs to the state,

çünkü eğer orman ülkeye aitse

people say, "It belongs to me, it belongs to everyone."

insanlar onun kendilerine ait olduğunu, onun herkese ait olduğunu söylerler.

And then we apply all these other principles

Sonra tüm bu diğer ilkeleri uyguladık

like transparency, professional management, measurable results,

şeffaflık, profesyonel idare, ölçülebilir sonuçlar,

scalability, [unclear], etc.

ölçeklenebilirlik, tekrarlanabilirlik, vs.

What we did was we formulated recipes --

Yaptığımız çözümler formüle etmekti

how to go from a starting situation where you have nothing

hiçbir şeyinizin olmadığı bir durumdan bir hedef duruma

to a target situation.

nasıl gidileceğine dair.

You formulate a recipe based upon the factors you can control,

Kontrol edebileceğiniz etkenleri baz alarak çözümler formüle edersiniz.

whether it be the skills or the fertilizer or the plant choice.

İster beceriler, ister gübre, isterseniz de bitki seçimi olsun.

And then you look at the outputs and you start measuring what comes out.

Sonra çıktılara bakarsınız ve ne çıktığını ölçmeye başlarsınız.

Now in this recipe you also have the cost.

Bu çözümde maliyet de vardır.

You also know how much labor is needed.

Ne kadar iş gücü gerektiğini de bilirsiniz.

If you can drop this recipe on the map

Eğer bu çözümü bir haritaya düşürürseniz,

on a sandy soil, on a clay soil,

kumlu bir toprağa, killi bir toprağa,

on a steep slope, on flat soil,

dik bir yamaca, düz bir toprağa,

you put those different recipes; if you combine them,

tüm bu farklı tarifleri koyar ve birleştirirseniz

out of that comes a business plan,

ortaya bir iş planı,

comes a work plan, and you can optimize it

bir çalışma planı çıkar ve bunu

for the amount of labor you have available or for the amount of fertilizer you have,

elinizde olan iş gücüne veya gübre miktarınıza göre optimize edebilirsiniz,

and you can do it.

ve bunu başarabilirsiniz.

This is how it looks like in practice. We have this grass we want to get rid of.

Bu uygulamada şöyle oluyor. Bu kurtulmak istediğimiz otlar var.

It exudes [unclear]-like compounds from the roots.

Köklerinden [belirsiz] tür bileşikler yayıyor,

The acacia trees are of a very low value

ama Akasya ağaçları düşük değere sahiptirler

but we need them to restore the micro-climate, to protect the soil

ama mikroklimayı restore etmek, toprağı korumak

and to shake out the grasses.

ve otlardan kurtulmak için onlara ihtiyacımız var.

And after eight years they might actually yield some timber --

Sekiz yıl sonra belki de biraz ahşap elde edebilirler,

that is, if you can preserve it in the right way,

tabi eğer bambu kabuklarında olduğu gibi

which we can do with bamboo peels.

doğru şekilde korunabilirse.

It's an old temple-building technique from Japan

Bu eski bir Japon kilise inşa yöntemi

but bamboo is very fire-susceptible.

ama bambu yangına çok hassastır.

So if we would plant that in the beginning

Bu nedenle eğer onu en başta dikersek

we would have a very high risk of losing everything again.

her şeyi tekrar kaybetmemizin riski çok fazladır.

So we plant it later, along the waterways

Dolayısıyla onu sonra dikeriz,

to filter the water, provide the raw products

suyu filtreleyecek su yollarıyla birlikte,

just in time for when the timber becomes available.

ahşap hazır olduğunda hammadde sağlayabilecek şekilde.

So the idea is: how to integrate these flows

Yani fikir şu: bu akışları

in space, over time and with the limited means you have.

mekanda, zaman sürecinde ve eldeki kısıtlı imkanlarla nasıl entegre edilmeli.

So we plant the trees, we plant these pineapples

Böylece ağaçları diktik, bu ananasları diktik

and beans and ginger in between, to reduce the competition for the trees,

ağaçlar arası rekabeti azaltmak için de aralarına fasulye ve zencefil diktik.

the crop fertilizer. Organic material is useful for the agricultural crops,

Ürün gübresi, tarımsal ürünler için ve insanlar için yararlı olduğu kadar

for the people, but also helps the trees. The farmers have free land,

ağaçlara da yardım eden organik maddedir. Çiftçilerin boş arazisi olur,

the system yields early income, the orangutans get healthy food

sistem erken gelir getirir, orangutanların sağlıklı yiyecekleri olur

and we can speed up ecosystem regeneration

ve biz de ekosistem yenilenmesini hızlandırabiliriz

while even saving some money.

hatta para bile birikirebiliriz.

So beautiful. What a theory.

Ne Güzel. Ne teori ama.

But is it really that easy?

Ama bu o kadar da kolay mı?

Not really, because if you looked at what happened in 1998,

Pek de değil, çünkü 1998'de ne olduğuna baktığınızda,

the fire started.

yangın başladı.

This is an area of about 50 million hectares.

Bu aşağı yukarı 50 milyon hektarlık bir alan.

January.

Ocak.

February.

Şubat.

March.

Mart.

April.

Nisan.

May.

Mayıs.

We lost 5.5 million hectares in just a matter of a few months.

5.5 milyon hektarlık bir alanı sadece birkaç ay içinde kaybettik.

This is because we have 10,000 of those underground fires

Bunun nedeni 10.000 kadar bu yeraltı yangınlarından olması,

that you also have in Pennsylvania here in the United States.

burada Amerika Birleşik Devletler'nde Pensilvanya'da da olduğu gibi.

And once the soil gets dried, you're in a dry season -- you get cracks,

Toprak kurur kurumaz, kuru mevsimde, çatlaklar oluşur,

oxygen goes in, flames come out and the problem starts all over again.

oksijen içeri girer ve alevler çıkar ve tüm problem baştan başlar.

So how to break that cycle?

Peki bu döngü nasıl kırılır?

Fire is the biggest problem.

Yangın en büyük problem.

This is what it looked like for three months.

Bu, üç ay kadar etrafın nasıl göründüğü.

For three months, the automatic lights outside did not go off

Üç ay boyunca dışarıdaki otomatik ışıklar sönmedi,

because it was that dark.

çünkü o kadar karanlıktı.

We lost all the crops. No children gained weight for over a year;

Tüm ürünleri kaybettik, hiçbir çocuk bir sene boyunca kilo alamadı.

they lost 12 IQ points. It was a disaster

12 IQ puanı kaybettiler; tam bir felaketti

for orangutans and people.

hem orangutanlar hem de insanlar için.

So these fires are really the first things to work on.

Yani bu yangınlar üzerinde çalışılması gereken ilk şeydi.

That was why I put it as a single point up there.

Bu nedenle onu tek başına bir madde olarak ele aldım.

And you need the local people for that because these grasslands,

Bunun için yerel insanlara ihtiyacınız var, çünkü bu otlaklar

once they start burning ... It goes through it like a windstorm

yanmaya başladıklarında, yangın adeta fırtına gibi ilerliyor.

and you lose again the last bit of ash and nutrients

Son kalan kül ve besinleri de denize doğru akan

to the first rainfall -- going to the sea

ve oradaki mercan kayalıklarını öldüren

killing off the coral reefs there.

ilk yağmurla tekrar kaybediyorsunuz.

So you have to do it with the local people.

Bu yüzden bu işi yerel insanlarla yapmak zorundasınız.

That is the short-term solution but you also need a long-term solution.

Bu kısa vadeli çözüm, ama bir de uzun vadeli çözüme ihtiyacınız var.

So what we did is, we created

Bizim yaptığımız alanın çevresinde

a ring of sugar palms around the area.

şeker palmiyelerinden bir halka yarattık.

These sugar palms turn out to be fire-resistant --

Bu şeker palmiyeleri yangına dayanıklı çıktılar

also flood-resistant, by the way --

ve bu arada sele de dayanıklılar.

and they provide a lot of income for local people.

Yerel halka oldukça çok gelir sağlıyorlar.

This is what it looks like:

İşte böyle gözüküyor:

the people have to tap them twice a day -- just a millimeter slice --

İnsanların onlardan günde iki kez sıvı almaları gerekiyor. Milimetrelik bir dilim

and the only thing you harvest is sugar water,

ve alacağınız tek hasat şekerli su,

carbon dioxide, rain fall and a little bit of sunshine.

karbon dioksit, yağmur ve biraz da gün ışığı.

In principle, you make those trees into

Prensipte bu ağaçları

biological photovoltaic cells.

biyolojik güneş pillerine dönüştürüyorsunuz.

And you can create so much energy from this --

Bundan o kadar çok enerji elde edebiliyorsunuz ki,

they produce three times more energy per hectare per year,

çünkü yılda hektar başına üç kat daha fazla enerji üretiyorlar,

because you can tap them on a daily basis.

çünkü onlardan her gün sıvı elde edebiliyorsunuz.

You don't need to harvest [unclear]

Ne [belirsiz] ne de başka bir ürünü

or any other of the crops.

toplamanız gerekmiyor.

So this is the combination where we have all this genetic potential in the tropics,

İşte bu birleşim, tropikal bölgelerde elimizde olan ve hala değerlendirilmemiş

which is still unexploited, and doing it in combination with technology.

genetik potansiyel ile teknolojinin kombinasyonu,

But also your legal side needs to be in very good order.

ama bir yandan da hukuki yanınızın çok düzenli olması gerekiyor.

So we bought that land,

Böylece o araziyi satın aldık

and here is where we started our project --

ve işte burada projemize başladık,

in the middle of nowhere.

hiçliğin ortasında.

And if you zoom in a bit you can see that all of this area

Biraz yakınlaşırsanız bütün alanın

is divided into strips that go over different types of soil,

farklı toprak tiplerine işaret eden çizgilere bölündüğünü göreceksiniz

and we were actually monitoring,

Biz gerçekten de bu 2.000 hektarlık, 5.000 dönümlük arazideki

measuring every single tree in these 2,000 hectares, 5,000 acres.

her ağacı gözlemliyor ve ölçüyorduk.

And this forest is quite different.

Bu orman biraz farklı.

What I really did was I just followed nature,

Aslında yaptığım doğayı örnek almaktı,

and nature doesn't know monocultures,

ve doğa monokültürü bilmez,

but a natural forest is multilayered.

ama doğal bir ormanın birden fazla katmanı vardır.

That means that both in the ground and above the ground

Bu, hem yerin içinde hem de yerden yukarıda

it can make better use of the available light,

var olan ışığı daha iyi kullanabileceği,

it can store more carbon in the system, it can provide more functions.

sistemde daha fazla karbon biriktirebileceği, daha nice işlevi olabileceği anlamına gelir.

But, it's more complicated. It's not that simple, and you have to work with the people.

Ama daha karmaşıktır. O kadar kolay değil ve insanlarla çalışmak zorundasınız.

So, just like nature,

Bu nedenle yaptığımız, aynı doğa gibi,

we also grow fast planting trees and underneath that,

hızlı büyüyen ağaçlar yetiştirdik ve altlarında

we grow the slower growing, primary-grain forest trees of a very high diversity

birincil orman dokusunu oluşturacak, çeşitliliği çok olan,

that can optimally use that light. Then,

ışığı en uygun şekilde kullanabilen daha yavaş büyüyen ağaçları büyüttük.

what is just as important: get the right fungi in there

Bir o kadar önemli şey, yapraklar üzerinde yetişecek

that will grow into those leaves, bring back the nutrients

ve 24 saat içinde yaprak dökmüş olan ağaçların köklerine

to the roots of the trees that have just dropped that leaf within 24 hours.

besinleri geri kazandıracak doğru mantarları oraya sokmak.

And they become like nutrient pumps.

Besin pompaları gibi olurlar.

You need the bacteria to fix nitrogen,

Azotu bağlayacak bakterilere ihtiyacın vardır.

and without those microorganisms, you won't have any performance at all.

O mikroorganizmalar olmazsa hiç verim alamazsın.

And then we started planting -- only 1,000 trees a day.

Böylece dikime başladık - günde sadece 1.000 ağaç.

We could have planted many, many more, but we didn't want to

Çok çok daha fazla dikebilirdik, ama istemedik;

because we wanted to keep the number of jobs stable.

çünkü istihdamı istikrarlı tutmak istedik.

We didn't want to lose the people

Dikimde çalışacak

that are going to work in that plantation.

o insanları kaybetmek istemedik.

And we do a lot of work here.

Burada pek çok iş yapıyoruz.

We use indicator plants to look at what soil types,

Hangi toprak türünde hangi sebze ya da hangi ağacın

or what vegetables will grow, or what trees will grow here.

yetişeceğine bakmak için indikatör bitkiler kullanıyoruz.

And we have monitored every single one of those trees from space.

Bu ağaçlardan her birini uzaydan izledik.

This is what it looks like in reality;

Bu gerçekte nasıl göründüğü,

you have this irregular ring around it,

etrafında bu yamuk halka var,

with strips of 100 meters wide, with sugar palms

648 aileye gelir sağlayan

that can provide income for 648 families.

100 metre genişliğindeki şeker palmiyesi bandı.

It's only a small part of the area.

Bu alanın sadece küçük bir kısmı.

The nursery, in here, is quite different.

Buradaki fidanlık oldukça farklı.

If you look at the number of tree species we have in Europe, for instance,

Avrupa'daki ağaç türü sayısına bakacak olursak,

from the Urals up to England, you know how many?

örneğin Urallar'dan İngiltere'ye, ne kadar var biliyor musunuz?

165.

165.

In this nursery, we're going to grow 10 times more than the number of species.

Bu fidanlıkta, bundan 10 kat daha fazla tür yetiştireceğiz.

Can you imagine?

Hayal edebiliyor musunuz?

You do need to know what you are working with,

Neyle çalıştığınızı bilmek zorundasınız,

but it's that diversity which makes it work.

ama işte bu çeşitlilik bunu başarmanızı sağlar.

That you can go from this zero situation,

Bu sıfır durumundan hareket edebilirsiniz:

by planting the vegetables and the trees, or directly, the trees

sebze ve ağaçlar dikip ya da doğrudan

in the lines in that grass there,

oradaki çim hatlarını ağaçlandıp

putting up the buffer zone, producing your compost,

bir tampon bölge oluşturarak, kompostunuzu üreterek,

and then making sure that at every stage of that up growing forest

ve sonra büyüyen bu ormanın her aşamasında

there are crops that can be used.

kullanılabilir ürünler olacağından emin olarak.

In the beginning, maybe pineapples and beans and corn;

Başlangıçta, belki ananas, fasulye ve mısır.

in the second phase, there will be bananas and papayas;

İkinci aşamada, muz ve papaya olacaktır.

later on, there will be chocolate and chilies.

Daha sonra çikolata ve kırmızı biberler olacaktır.

And then slowly, the trees start taking over,

Sonra yavaş yavaş, ağaçlar devralmaya başlar,

bringing in produce from the fruits, from the timber, from the fuel wood.

meyve, ahşap ve yakacak odun ürünleriyle.

And finally, the sugar palm forest takes over

Son olarak, şeker palmiyesi ormanı devralır

and provides the people with permanent income.

ve insanlara sabit gelir sağlar.

On the top left, underneath those green stripes,

Sol üstte, o yeşil hatların altında

you see some white dots -- those are actually individual pineapple plants

beyaz noktalar görüyorsunuz - bunların hepsi aslında uzaydan görebildiğiniz

that you can see from space.

birer ananas bitkisi.

And in that area we started growing some acacia trees

O alanda daha önce gösterdiğim akasya ağaçlarından

that you just saw before.

yetiştirmeye başladık.

So this is after one year.

İşte bu bir yıl sonrası.

And this is after two years.

Ve bu iki yıl sonrası.

And that's green. If you look from the tower --

işte yeşil. Eğer kuleden bakarsanız,

this is when we start attacking the grass.

bu, otlarla uğraştığımaya başladığımız zaman,

We plant in the seedlings

fideleri ektiğimiz

mixed with the bananas, the papayas, all the crops for the local people,

muzlar, papayalarla birlikte. Hepsi yerel halk için olan ürünler,

but the trees are growing up fast in between as well.

ama ağaçlar da aralarda hızla büyüyorlar.

And three years later, 137 species of birds are living here.

Üç yıl sonra, 137 kuş türü.

(Applause)

(Alkış)

So we lowered air temperature three to five degrees Celsius.

Böylece hava sıcaklığını üç dört santigrat derece kadar düşürdük.

Air humidity is up 10 percent.

Nem yüzde 10 arttı.

Cloud cover -- I'm going to show it to you -- is up.

Bulut örtüsü - şimdi size göstereceğim - arttı.

Rainfall is up.

Yağmur miktarı arttı.

And all these species and income.

Tüm bu türler ve gelirler.

This ecolodge that I built here,

Buraya inşa ettiğim bu ekolojik kulübe,

three years before, was an empty, yellow field.

üç yıl önce boş sarı bir arazideydi.

This transponder that we operate with the European Space Agency --

Avrupa Uzay Ajansı'yla birlikte kullandığımız bu aktarıcı

it gives us the benefit that every satellite that comes over to calibrate itself

bize üstümüze kalibrasyon için gelen her uydunun

is taking a picture.

bir fotoğraf çekmesini sağlıyor.

Those pictures we use to analyze how much carbon, how the forest is developing,

Bu fotoğrafları ormanın ne kadar karbon, ne kadar büyüdüğünü analiz etmek için kullanıyoruz

and we can monitor every tree using satellite images through our cooperation.

ve bu işbirliğiyle bu uydu görüntülerini kullanarak her ağacı gözleyebiliyoruz,

We can use these data now

ama şu an bu verileri

to provide other regions with recipes and the same technology.

başka bölgelere çözümler ve aynı teknolojiyi sağlamak için kullanabiliyoruz.

We actually have it already with Google Earth.

Aslında bu Google Earth'le zaten elimizde.

If you would use a little bit of your technology to put tracking devices in trucks,

Eğer kamyonlara takip cihazları koyacak kadar teknolojinizi kullanır

and use Google Earth in combination with that,

ve Google Earth'ü de onunla birlikte kullanırsanız,

you could directly tell what palm oil has been sustainably produced,

ne kadar palmiye yağının sürdürülebilir olarak üretildiğini,

which company is stealing the timber,

hangi firmanın ahşap çaldığını hemen söyleyebilirsiniz.

and you could save so much more carbon

Böylece herhangi bir enerji korunumu hesabından

than with any measure of saving energy here.

çok daha fazla karbon tasarrufu yapabilirsiniz.

So this is the Samboja Lestari area.

İşte bu Samboja Lestari alanı,

You measure how the trees grow back,

ağaçların ne kadar büyüdüğünü hesaplıyorsunuz,

but you can also measure the biodiversity coming back.

ama aynı zamanda biyoçeşitliliğin geri kazanılmasını da ölçebilirsiniz.

And biodiversity is an indicator of how much water can be balanced,

Biyoçeşitlilik ne kadar suyun dengelendiği,

how many medicines can be kept here.

ne kadar ilacın orada tutulabileceğine dair bir indikatör.

And finally I made it into the rain machine

Sonunda yağmur makinesine ulaştım,

because this forest is now creating its own rain.

çünkü bu orman artık kendi yağmurunu yaratıyor.

This nearby city of Balikpapan has a big problem with water;

Bu yakındaki Balıkpapan şehrinin ciddi bir su sorunu var,

it's 80 percent surrounded by seawater,

yüzde 80 deniz suyuyla çevrelenmiş durumda

and we have now a lot of intrusion there.

ve orada şu an oldukça sık tuzlu suyun tatlı sulara karışma durumu söz konusu.

Now we looked at the clouds above this forest;

Şimdi bu ormanın üstündeki bulutlara bakalım,

we looked at the reforestation area, the semi-open area and the open area.

yeniden ağaçlandırılan, yarı açık ve açık alanlara baktık.

And look at these images.

Bu görüntülere bakın.

I'll just run them very quickly through.

Onları hızla geçeceğim.

In the tropics, raindrops are not formed from ice crystals,

Tropiklerde, yağmur damlaları buz kristallerinden oluşmaz,

which is the case in the temperate zones,

ılıman bölgelerde olduğu gibi,

you need the trees with [unclear], chemicals that come out of the leaves of the trees

[belirsiz] olan ağaçlara ihtiyacınız vardır. Ağaçların yapraklarından çıkan bu kimyasallar

that initiate the raindrops.

yağmur damlalarını başlatırlar.

So you create a cool place where clouds can accumulate,

Yani bulutların toplanabildiği serin bir yer yaratıyorsunuz

and you have the trees to initiate the rain.

ve yağmuru başlatacak ağaçlarınız var.

And look, there's now 11.2 percent more clouds --

Bakın, şu an yüzde 11.2 daha fazla bulut var,

already, after three years.

ki bu, hemen üç yıl sonrası.

If you look at rainfall, it was already up 20 percent at that time.

Eğer yağış miktarına bakacak olursanız, zaten yüzde 20 artmıştı.

Let's look at the next year,

Bir sonraki yıla bakalım,

and you can see that that trend is continuing.

eğilimin devam ettiğini görebiliyorsunuz.

Where at first we had a small cap of higher rainfall,

Başta, yüksek yağış miktarı olan küçük bir tepe noktamız varken,

that cap is now widening and getting higher.

şimdi o alan genişliyor ve artıyor.

And if we look at the rainfall pattern

Eğer Samboja Lestari üstündeki yağış miktarı örüntüsüne bakarsak,

above Samboja Lestari, it used to be the driest place,

bir zamanlar en kurak bölgeydi,

but now you see consistently see a peak of rain forming there.

ama şimdi tutarlı bir şekilde, en çok yağmurun orada oluştuğunu görüyorsunuz.

So you can actually change the climate.

Yani aslında iklimi değiştirebilirsiniz.

When there are trade winds of course the effect disappears,

tabi alize rüzgarlarıyla bu etki kayboluyor,

but afterwards, as soon as the wind stabilizes,

ama sonra, rüzgar düzene girer girmez,

you see again that the rainfall peaks come back above this area.

yine bu alan üstündeki yağmur miktarında uç değerler görüyorsunuz.

So to say it is hopeless is not the right thing to do,

Yani durumun umutsuz olduğunuz söylemek doğru değil,

because we actually can make that difference

çünkü eğer çeşitli teknolojileri entegre edersek

if you integrate the various technologies.

gerçekten de fark yaratabiliyoruz.

And it's nice to have the science, but it still depends mostly upon the people,

Bilimi kullanmak güzel, ama hala çoğunlukla insanlara dayalı,

on your education.

sizin eğitiminize dayalı.

We have our farmer schools.

Çiftçi okullarımız var.

But the real success of course, is our band --

Ama esas başarımız, müzik grubumuz,

because if a baby is born, we will play, so everyone's our family

çünkü eğer bir bebek doğarsa, müzik çalıyoruz, yani herkes ailemiz

and you don't make trouble with your family.

ve ailenizle problem yaşamak istemezsiniz.

This is how it looks.

Bu nasıl göründüğü.

We have this road going around the area,

Arazinin çevresinden geçen,

which brings the people electricity and water from our own area.

bize ait bölgeden insanlara elektrik ve su getiren bu yolumuz var.

We have the zone with the sugar palms,

Şeker palmiyeleri bölgemiz var

and then we have this fence with very thorny palms

ve sonra çok dikenli palmiyelerden

to keep the orangutans -- that we provide with a place to live in the middle --

-alanın ortasında yaşam alanı sağladığımız- orangutanlarla

and the people apart.

insanları ayrı tutmak için bu çitimiz var.

And inside, we have this area for reforestation

İçerde, bu ağaçlandırılmış alanımız var

as a gene bank to keep all that material alive,

bu ağaçlandırdığımız alan var.

because for the last 12 years

Çünkü son 12 yılda

not a single seedling of the tropical hardwood trees has grown up

hiçbir tropik sert kereste ağacı fidanı büyümedi,

because the climatic triggers have disappeared.

çünkü iklimsel tetikleyiciler kayboldu.

All the seeds get eaten.

Tüm tohumlar yendi.

So now we do the monitoring on the inside --

Bu yüzden şimdi içerden gözlemliyoruz:

from towers, satellites, ultralights.

kulelerden, uydulardan, hafif uçaklardan.

Each of the families that have sold their land now get a piece of land back.

Toprağını satan her aile şimdi bir parça toprağını geri alıyor.

And it has two nice fences of tropical hardwood trees --

İki tropik sert kereste ağacından güzel çiti var.

you have the shade trees planted in year one,

İlk yıl gölge yapan ağaçları dikiyorsunuz,

then you underplanted with the sugar palms,

sonra altlarına şeker palmiyesi dikiyorsunuz

and you plant this thorny fence.

ve bu dikenli çiti dikiyorsunuz.

And after a few years, you can remove some of those shade trees.

Birkaç yıl sonra gölge yapan ağaçlardan birazını sökebiliyorsunuz.

The people get that acacia timber which we have preserved with the bamboo peel,

İnsanlar, bambu kabuğuyla sakladığımız akasya ahşabını alıyorlar.

and they can build a house, they have some fuel wood to cook with.

Böylece bir ev inşa edebiliyor ve yemek yapmak için yakacak odunları oluyor.

And they can start producing from the trees as many as they like.

Bundan sonra ağaçlardan istedikleri kadar ürün elde edebiliyorlar.

They have enough income for three families.

Üç aileye yetecek kadar gelirleri oluyor.

But whatever you do in that program, it has to be fully supported by the people,

Ama bu programda ne yaparsanız yapın, halkın tam desteği olması şart,

meaning that you also have to adjust it to the local, cultural values.

yani bu yerel ve kültürel değerlere adapte olmanız anlamına geliyor.

There is no simple one recipe for one place.

Tek bir yer için basit tek bir çözüm yok.

You also have to make sure that it is very difficult to corrupt --

Ayrıca yozlaşmasının da zor olduğundan emin olmalısınız,

that it's transparent.

şeffaf olduğundan.

Like here, in Samboja Lestari,

Burada, Samboja Lestari'deki gibi,

we divide that ring in groups of 20 families.

halkayı 20 ailelik gruplara bölüyoruz.

If one member trespasses the agreement,

Eğer tek bir üye anlaşmayı ihlal eder

and does cut down trees,

ve ağaçları keserse,

the other 19 members have to decide what's going to happen to him.

diğer 19 üyenin ona ne olacağına karar vermesi gerekiyor.

If the group doesn't take action,

Eğer grup harekete geçmezse,

the other 33 groups have to decide what is going to happen to the group

diğer 33 grubun, onlara sunduğumuz büyük fırsatlara uyum sağlamayan o gruba

that doesn't comply with those great deals that we are offering them.

ne olacağına karar vermesi gerekiyor.

In North Sulawesi it is the cooperative --

Kuzey Sulawesi'deyse bu bir kooperatif,

they have a democratic culture there,

demokratik bir kültürleri var,

so there you can use the local justice system to protect your system.

bu sayede sisteminizi korumak için yerel hukuki sistemi kullanabiliyorsunuz.

In summary, if you look at it, in year one the people can sell their land

Yani özetle, bakacak olursak, ilk yıl insanlar topraklarını gelir elde etmek için satıyorlar,

to get income, but they get jobs back in the construction and the reforestation,

ama buna karşılık inşaat ve ağaçlandırma, orangutanlara çalışmada

the working with the orangutans, and they can use the waste wood to make handicraft.

işleri oluyor, atık ahşabı el sanatları için kullanabiliyorlar.

They also get free land in between the trees,

Ayrıca ağaçların arasında boş arazileri oluyor,

where they can grow their crops.

burada ürünlerini yetiştirebiliyorlar.

They can now sell part of those fruits to the orangutan project.

O meyvelerin bir kısmını artık orangutan projesine satabiliyorlar.

They get building material for houses,

Evler için inşaat malzemeleri,

a contract for selling the sugar,

şeker satmak için sözleşmeleri oluyor.

so we can produce huge amounts of ethanol and energy locally.

Böylece büyük miktarlarda etanol ve enerjiyi yerel olarak üretebiliyoruz.

They get all these other benefits: environmentally, money,

Çevresel olan bütün bu diğer faydalara sahip oluyorlar, paraya,

they get education -- it's a great deal.

eğitim alıyorlar. Bu büyük bir anlaşma.

And everything is based upon that one thing --

Ve her şey tek bir şeye dayanıyor -

make sure that forest remains there.

ormanın orada kalmasından emin olmaya.

So if we want to help the orangutans --

Yani orangutanlara yardım etmek istiyorsak

what I actually set out to do --

-aslında yapmak için yola çıktığım-

we must make sure that the local people are the ones that benefit.

yerel insanların bundan fayda sağlayacak olanlar olduğundan emin olmalıyız.

Now I think the real key to doing it, to give a simple answer,

Şimdi düşünüyorum da bunu başarmanın anahtarı, basit bit cevap verecek olursam,

is integration.

entegrasyon.

I hope -- if you want to know more, you can read more.

Umarım ki, daha fazlasını öğrenmek isterseniz, daha fazla okuyabilirsiniz.

(Applause)

(Alkış)