Willie Smits: How to restore a rainforest

Tłumaczenie: Pawel Banas Korekta: Krystian Aparta

I was walking in the market one day with my wife,

Pewnego dnia, gdy byłem z żoną na targu,

and somebody stuck a cage in my face.

ktoś zaprezentował mi klatkę.

And in between those slits

Spomiędzy jej szczelin patrzyły

were the saddest eyes I've ever seen.

najsmutniejsze oczy, jakie widziałem.

There was a very sick orangutan baby, my first encounter.

Chory, malutki orangutan, nasze pierwsze spotkanie.

That evening I came back to the market in the dark

Po zmroku wróciłem na targ

and I heard "uhh, uhh,"

i usłyszałem: uff, uff...

and sure enough I found a dying orangutan baby on a garbage heap.

Oczywiście, malutki, umierający orangutan leżał w śmietniku.

Of course, the cage was salvaged.

Klatki nie wyrzucono.

I took up the little baby,

Podniosłem to niemowlę,

massaged her, forced her to drink

pomasowałem i zmuszałem do picia,

until she finally started breathing normally.

póki nie zaczęło normalnie oddychać.

This is Uce.

To jest Uce.

She's now living in the jungle of Sungai Wain,

Żyje teraz w dżungli Sungai Wain,

and this is Matahari, her second son,

a to Matahari, jej drugi syn,

which, by the way, is also the son of the second orangutan I rescued, Dodoy.

którego ojcem jest drugi ocalony orangutan, Dodoya.

That changed my life quite dramatically,

To radykalnie odmieniło moje życie.

and as of today, I have almost 1,000 babies in my two centers.

Obecnie w 2 ośrodkach mam ok. 1000 malutkich orangutanów...

(Applause)

(Brawa)

No. No. No. Wrong.

Nie, źle!

It's horrible. It's a proof of our failing to save them in the wild.

To świadectwo porażki w ochronie dzikich orangutanów.

It's not good.

To okropne.

This is merely proof of everyone failing to do the right thing.

To dowód porażki starań o poprawę sytuacji.

Having more than all the orangutans in all the zoos in the world together,

Mamy więcej orangutanów, niż ogrody zoologiczne świata.

just now like victims for every baby,

Na każdą uratowana ofiarę

six have disappeared from the forest.

przypada sześć, które giną w lesie.

The deforestation, especially for oil palm,

Wylesianie, głownie dla palmy olejowej,

to provide biofuel for Western countries

źródła biopaliwa dla krajów Zachodnich,

is what's causing these problems.

jest główną przyczyną tych problemów.

And those are the peat swamp forests on 20 meters of peat,

To bagienne lasy torfowe, na 20 metrach torfu,

the largest accumulation of organic material in the world.

największe skupisko materii organicznej na świecie.

When you open this for growing oil palms

Kopiąc dziurę, aby posadzić palmę olejową,

you're creating CO2 volcanoes

tworzymy wulkany CO2,

that are emitting so much CO2

emitując tyle CO2, że mój kraj jest obecnie

that my country is now the third largest emitter of greenhouse gasses in the world,

trzecim największym producentem gazów cieplarnianych.

after China and the United States.

Zaraz po Chinach i USA.

And we don't have any industry at all --

A nie posiadamy żadnego przemysłu.

it's only because of this deforestation.

Powodem jest samo wylesianie.

And these are horrible images.

To okropne sceny.

I'm not going to talk too long about it,

Nie będę się nad tym rozwodził,

but there are so many of the family of Uce,

ale tak wielu krewnych Uce

which are not so fortunate to live out there in the forest,

nie ma tyle szczęścia, by żyć w tym lesie

that still have to go through that process.

i muszą przejść ten proces.

And I don't know anymore where to put them.

I nie mam gdzie ich umieścić.

So I decided that I had to come up with a solution for her

Dlatego postanowiłem znaleźć rozwiązanie dla niej,

but also a solution

które przyniesie też korzyść

that will benefit the people that are trying to exploit those forests,

osobom, które próbują wykorzystywać te lasy,

to get their hands on the last timber

zdobyć resztki drewna, które jeszcze zostało,

and that are causing, in that way,

powodując tym samym utratę

the loss of habitat and all those victims.

siedlisk zwierząt i te wszystkie ofiary.

So I created the place Samboja Lestari,

Dlatego stworzyłem Samboja Lestari.

and the idea was,

Stwierdziłem, że jeśli wybiorę najgorszą możliwą lokalizację,

if I can do this on the worst possible place that I can think of

Stwierdziłem, że jeśli wybiorę najgorszą możliwą lokalizację,

where there is really nothing left,

gdzie nic nie zostało, nie będzie powodów do wymówek.

no one will have an excuse to say, "Yeah, but ..."

gdzie nic nie zostało, nie będzie powodów do wymówek.

No. Everyone should be able to follow this.

Nie. Udowodnię, że uda się to wszędzie.

So we're in East Borneo. This is the place where I started.

Wschodnie Borneo. Tam zaczynałem.

As you can see there's only yellow terrain.

To całkiem żółty teren,

There's nothing left -- just a bit of grass there.

nie zostało nic, jedynie odrobina trawy.

In 2002 we had about 50 percent of the people jobless there.

W 2002 było tam 50% bezrobocie.

There was a huge amount of crime.

Olbrzymi poziom przestępczości.

People spent so much of their money on health issues and drinking water.

Ogromne wydatki na walkę z chorobami i wodę pitną.

There was no agricultural productivity left.

Produkcja rolnicza nie istniała.

This was the poorest district in the whole province

To był najbiedniejszy dystrykt w prowincji,

and it was a total extinction of wildlife.

a dzika przyroda uległa całkowitej zagładzie.

This was like a biological desert.

To była biologiczna pustynia.

When I stood there in the grass, it's hot -- not even the sound of insects --

Stojąc w trawie, w upale, nie słyszało się owadów,

just this waving grass.

jedynie falującą trawę.

Still, four years later we have created jobs for about 3,000 people.

Mimo to, 4 lata później jest tu praca dla ok. 3000 osób.

The climate has changed. I will show you:

Klimat się zmienił, jak wam pokażę.

no more flooding, no more fires.

Nie ma już powodzi, pożarów.

It's no longer the poorest district,

To już nie jest najbiedniejszy dystrykt

and there is a huge development of biodiversity.

i kwitnie tam bioróżnorodność.

We've got over 1,000 species. We have 137 bird species as of today.

Mamy ponad 1000 gatunków drzew, 137 gatunków ptaków.

We have 30 species of reptiles.

30 gatunków gadów.

So what happened here? We created a huge economic failure in this forest.

Więc co się stało? Spowodowaliśmy w tym lesie ekonomiczną katastrofę.

So basically the whole process of destruction

Zasadniczo cały proces destrukcji postępował

had gone a bit slower than what is happening now with the oil palm.

trochę wolniej, niż ten związany z palmą olejową.

But we saw the same thing.

Lecz było tak samo -

We had slash and burn agriculture;

rolnictwo typu "wyrąb i wypal",

people cannot afford the fertilizer,

ludzi nie stać na nawożenie,

so they burn the trees and have the minerals available there;

więc palą drzewa, źródło połowy minerałów lasu.

the fires become more frequent,

Pożary stają się częstsze

and after a while you're stuck with an area of land

i nagle jesteś uwieziony na obszarze,

where there is no fertility left.

który stał się jałowy.

There are no trees left.

Nie ma żadnych drzew.

Still, in this place, in this grassland

Mimo to, w tym miejscu, na tych łąkach,

where you can see our very first office there on that hill,

gdzie stanęło nasze pierwsze biuro,

four years later, there is this one green blop on the Earth's surface ...

4 lata później widzimy wielką połać zieleni...

(Applause)

(Brawa)

And there are all these animals, and all these people happy,

Są tam zwierzęta, szczęśliwi luzie,

and there's this economic value.

oraz wartość ekonomiczna.

So how's this possible?

Jak to możliwe? To szereg prostych kroków:

It was quite simple. If you'll look at the steps:

Jak to możliwe? To szereg prostych kroków:

we bought the land, we dealt with the fire,

kupiliśmy ziemię, zabraliśmy się za pożary,

and then only, we started doing the reforestation

a dopiero potem zaczęliśmy zalesianie,

by combining agriculture with forestry.

łącząc rolnictwo z leśnictwem.

Only then we set up the infrastructure and management and the monetary.

Wtedy zajęliśmy się infrastrukturą, zarządzaniem i funduszami.

But we made sure that in every step of the way

Ale chcieliśmy zapewnić na każdym etapie

the local people were going to be fully involved

całkowite zaangażowanie lokalnej społeczności,

so that no outside forces would be able to interfere with that.

aby żadne zewnętrzne siły nie mogły się wtrącać.

The people would become the defenders of that forest.

Tak, że ci ludzie staliby się obrońcami tego lasu.

So we do the "people, profit, planet" principles,

Trzymamy się zasad "ludzie, zysk, planeta",

but we do it in addition

lecz oprócz tego kontrolujemy stronę prawną,

to a sure legal status --

lecz oprócz tego kontrolujemy stronę prawną,

because if the forest belongs to the state,

ponieważ kiedy las należy do państwa,

people say, "It belongs to me, it belongs to everyone."

wydaje się niczyj, czyli należy do każdego.

And then we apply all these other principles

Zastosowaliśmy też inne zasady: przejrzystość,

like transparency, professional management, measurable results,

profesjonalne zarządzanie, wymierność wyników,

scalability, [unclear], etc.

skalowalność, odtwarzalność, itd.

What we did was we formulated recipes --

Sformułowaliśmy rozwiązania, umożliwiające

how to go from a starting situation where you have nothing

przejście od punktu, gdzie nie ma nic,

to a target situation.

aż do samego celu.

You formulate a recipe based upon the factors you can control,

Rozwiązania opiera się na czynnikach, które można kontrolować.

whether it be the skills or the fertilizer or the plant choice.

Takich jak umiejętności, czy wybór nawozu i roślin.

And then you look at the outputs and you start measuring what comes out.

Patrzymy na wydajność i widzimy, co daje rozwiązanie.

Now in this recipe you also have the cost.

Rozwiązanie obejmuje też kosztorys.

You also know how much labor is needed.

Wiadomo też, ile potrzeba rąk do pracy.

If you can drop this recipe on the map

Jeśli zastosuje się to rozwiązanie na mapie,

on a sandy soil, on a clay soil,

na glebie piaszczystej, gliniastej,

on a steep slope, on flat soil,

na terenie stromym czy płaskim,

you put those different recipes; if you combine them,

dobieramy, łączymy różne rozwiązania

out of that comes a business plan,

i wychodzi z tego biznes plan,

comes a work plan, and you can optimize it

plan działań, który możesz zoptymalizować,

for the amount of labor you have available or for the amount of fertilizer you have,

dopracować pod ilość dostępnych robotników czy nawozu,

and you can do it.

i możesz wcielić to w życie.

This is how it looks like in practice. We have this grass we want to get rid of.

A oto praktyka. Chcemy pozbyć się trawy.

It exudes [unclear]-like compounds from the roots.

Jej korzenie wydzielają niepożądane substancje.

The acacia trees are of a very low value

Akacje, choć mało wydajne, umożliwią

but we need them to restore the micro-climate, to protect the soil

odtworzenie mikroklimatu, zabezpieczenie gleby

and to shake out the grasses.

i wyparcie traw.

And after eight years they might actually yield some timber --

Po 8 latach dają trochę drewna,

that is, if you can preserve it in the right way,

jeśli je odpowiednio zakonserwujemy,

which we can do with bamboo peels.

za pomocą kory bambusa.

It's an old temple-building technique from Japan

Tak od dawna budowano świątynie w Japonii.

but bamboo is very fire-susceptible.

Jednak bambus jest łatwopalny.

So if we would plant that in the beginning

Zasadziwszy najpierw bambus,

we would have a very high risk of losing everything again.

ryzykowalibyśmy ponowne utracenie wszystkiego.

So we plant it later, along the waterways

Więc sadzimy go później,

to filter the water, provide the raw products

wzdłuż kanałów, by filtrował wodę,

just in time for when the timber becomes available.

dostarczał surowców, zanim pojawi się drewno.

So the idea is: how to integrate these flows

Nasza koncepcja polega na pogodzeniu

in space, over time and with the limited means you have.

takich zmian w czasie i przestrzeni, przy ograniczonych środkach.

So we plant the trees, we plant these pineapples

By zmniejszyć konkurencję drzew,

and beans and ginger in between, to reduce the competition for the trees,

posadziliśmy między nimi ananasy, fasolę i imbir.

the crop fertilizer. Organic material is useful for the agricultural crops,

Nawóz, materia organiczna, pomaga ludziom w uprawach,

for the people, but also helps the trees. The farmers have free land,

lecz również drzewom, a rolnicy mają ziemię,

the system yields early income, the orangutans get healthy food

to daje coroczne dochody, zdrowy pokarm dla orangutanów,

and we can speed up ecosystem regeneration

pozwala przyspieszyć regenerację ekosystemu

while even saving some money.

i oszczędzić trochę pieniędzy.

So beautiful. What a theory.

Wszystko pięknie wygląda w teorii.

But is it really that easy?

Ale czy to naprawdę takie proste?

Not really, because if you looked at what happened in 1998,

Nie całkiem, jak pokazuje rok 1998.

the fire started.

Wybuchły pożary.

This is an area of about 50 million hectares.

Jest to obszar ok. 50 mln hektarów.

January.

Styczeń.

February.

Luty.

March.

Marzec.

April.

Kwiecień.

May.

Maj.

We lost 5.5 million hectares in just a matter of a few months.

Straciliśmy 5,5 mln ha w przeciągu zaledwie kilku miesięcy.

This is because we have 10,000 of those underground fires

To z powodu 10 tys. podziemnych pożarów,

that you also have in Pennsylvania here in the United States.

które macie też tutaj, w Pensylwanii, w USA.

And once the soil gets dried, you're in a dry season -- you get cracks,

W porze suchej pojawiają się szczeliny,

oxygen goes in, flames come out and the problem starts all over again.

wpuszczają tlen, pojawia się ogień i wraca problem.

So how to break that cycle?

Jak złamać to błędne koło?

Fire is the biggest problem.

Największy kłopot to ogień.

This is what it looked like for three months.

Tak wyglądało to przez 2 miesiące.

For three months, the automatic lights outside did not go off

Automatyczne światła działały nieustannie,

because it was that dark.

ponieważ było tak ciemno.

We lost all the crops. No children gained weight for over a year;

Przepadły uprawy, przez ponad rok dzieci nie przybierały na wadze.

they lost 12 IQ points. It was a disaster

Straciły po 12 punktów IQ. To była katastrofa

for orangutans and people.

dla orangutanów i dla ludzi.

So these fires are really the first things to work on.

Więc najpierw trzeba rozwiązać kwestię pożarów.

That was why I put it as a single point up there.

Dlatego to osobny punkt na liście.

And you need the local people for that because these grasslands,

Potrzeba tu współpracy lokalnej,

once they start burning ... It goes through it like a windstorm

bo ogień idzie przez te łąki jak burza,

and you lose again the last bit of ash and nutrients

a z pierwszym deszczem resztka popiołu i minerałów spływa w morze

to the first rainfall -- going to the sea

a z pierwszym deszczem resztka popiołu i minerałów spływa w morze

killing off the coral reefs there.

i zabija rafę koralową.

So you have to do it with the local people.

Lokalna społeczność musi pomóc.

That is the short-term solution but you also need a long-term solution.

To rozwiązanie na krotką metę, co nie wystarcza.

So what we did is, we created

Dlatego wokół tego obszaru

a ring of sugar palms around the area.

umieściliśmy pierścień palm cukrowych.

These sugar palms turn out to be fire-resistant --

Okazało się, że są one ognioodporne,

also flood-resistant, by the way --

oraz przeciwdziałają powodziom.

and they provide a lot of income for local people.

Są też źródłem dochodów dla lokalnej społeczności.

This is what it looks like:

Oto jak to wygląda:

the people have to tap them twice a day -- just a millimeter slice --

dwa razy dziennie robi się milimetrowe nacięcie,

and the only thing you harvest is sugar water,

pobierając tylko słodką wodę,

carbon dioxide, rain fall and a little bit of sunshine.

dwutlenek węgla, deszcz i odrobinę słońca.

In principle, you make those trees into

Zasadniczo, przekształcamy te drzewa

biological photovoltaic cells.

w biologiczne ogniwa słoneczne.

And you can create so much energy from this --

Można tak wyprodukować ogromne ilości energii,

they produce three times more energy per hectare per year,

ponieważ jej produkcja na hektar co roku wzrasta 3-krotnie,

because you can tap them on a daily basis.

bo nacinamy je codziennie,

You don't need to harvest [unclear]

nie trzeba sprzedawać orangutanów,

or any other of the crops.

ani innych upraw.

So this is the combination where we have all this genetic potential in the tropics,

W tej kombinacji genetyczny potencjał lasów tropikalnych,

which is still unexploited, and doing it in combination with technology.

wciąż niewykorzystany, funkcjonuje w połączeniu z technologią,

But also your legal side needs to be in very good order.

ale wszystko musi być w porządku także od strony prawnej.

So we bought that land,

Tak więc kupiliśmy tę ziemię

and here is where we started our project --

i tu rozpoczęliśmy projekt,

in the middle of nowhere.

na środku pustkowia.

And if you zoom in a bit you can see that all of this area

Na zbliżeniu widoczny jest podział na obszary,

is divided into strips that go over different types of soil,

pasy rożnych typów gleby.

and we were actually monitoring,

Obserwowaliśmy i mierzyliśmy

measuring every single tree in these 2,000 hectares, 5,000 acres.

każde drzewo na tym obszarze, mierzącym 2 tys. hektarów, 5 tys. akrów.

And this forest is quite different.

I ten las jest całkiem inny.

What I really did was I just followed nature,

Po prostu naśladowałem naturę,

and nature doesn't know monocultures,

a natura nie zna monokultur,

but a natural forest is multilayered.

las naturalny jest wielowarstwowy.

That means that both in the ground and above the ground

Co oznacza, że w ziemi i nad ziemią

it can make better use of the available light,

może lepiej wykorzystać światło,

it can store more carbon in the system, it can provide more functions.

magazynować więcej węgla, oferować więcej możliwości,

But, it's more complicated. It's not that simple, and you have to work with the people.

ale to bardziej skomplikowane, wymaga pracy z ludźmi.

So, just like nature,

Ponadto, tak jak natura,

we also grow fast planting trees and underneath that,

sadzimy szybko rosnące drzewa, a poniżej

we grow the slower growing, primary-grain forest trees of a very high diversity

główne drzewa lasu deszczowego, wolno rosnące, o wielkiej różnorodności,

that can optimally use that light. Then,

optymalnie wykorzystujące światło.

what is just as important: get the right fungi in there

Potem, co równie ważne, wprowadzamy grzyby,

that will grow into those leaves, bring back the nutrients

które będą rosły na liściach i w ciągu doby

to the roots of the trees that have just dropped that leaf within 24 hours.

oddadzą minerały korzeniom drzew, z których liście opadły,

And they become like nutrient pumps.

jak pompy substancji odżywczych.

You need the bacteria to fix nitrogen,

Potrzeba bakterii, które zwiążą azot.

and without those microorganisms, you won't have any performance at all.

Bez tych mikroorganizmów nie będzie żadnych wyników.

And then we started planting -- only 1,000 trees a day.

Potem zaczęliśmy sadzić, zaledwie 1000 drzew dziennie.

We could have planted many, many more, but we didn't want to

Nie sadziliśmy więcej, aby utrzymać

because we wanted to keep the number of jobs stable.

stałą liczbę miejsc pracy.

We didn't want to lose the people

Nie chcieliśmy stracić ludzi,

that are going to work in that plantation.

którzy mieli pracować na tej plantacji.

And we do a lot of work here.

A mamy tu masę roboty.

We use indicator plants to look at what soil types,

Używamy roślin określających typ gleby,

or what vegetables will grow, or what trees will grow here.

sprawdzając, na jakie nadaje się drzewa czy warzywa.

And we have monitored every single one of those trees from space.

Każde drzewo monitorujemy z góry.

This is what it looks like in reality;

Tak to wygląda.

you have this irregular ring around it,

Ta zielona granica zawiera

with strips of 100 meters wide, with sugar palms

szeroki na 100 pas palmy cukrowej,

that can provide income for 648 families.

z którego utrzymuje się 648 rodzin.

It's only a small part of the area.

To tylko niewielka część obszaru.

The nursery, in here, is quite different.

Szkółka leśna jest tutaj całkiem inna.

If you look at the number of tree species we have in Europe, for instance,

Weźmy liczbę gatunków drzew w Europie,

from the Urals up to England, you know how many?

od Uralu, aż po Anglię - wiecie ile?

165.

165.

In this nursery, we're going to grow 10 times more than the number of species.

W tej szkółce będziemy hodować 10 razy więcej.

Can you imagine?

Wyobrażacie to sobie?

You do need to know what you are working with,

Musimy wiedzieć, co mamy,

but it's that diversity which makes it work.

ale to różnorodność powoduje, że to działa,

That you can go from this zero situation,

że można wystartować z niczym,

by planting the vegetables and the trees, or directly, the trees

sadząc warzywa i drzewa, lub tylko drzewa

in the lines in that grass there,

w liniach na tych łąkach,

putting up the buffer zone, producing your compost,

tworząc obszary buforowe, produkując kompost

and then making sure that at every stage of that up growing forest

mając pewność, że każdy etap wzrostu lasu przyniesie plony,

there are crops that can be used.

które można wykorzystać.

In the beginning, maybe pineapples and beans and corn;

Najpierw ananasy, fasola, kukurydza.

in the second phase, there will be bananas and papayas;

W następnej fazie będą to banany i papaja.

later on, there will be chocolate and chilies.

Później kakaowiec i chili.

And then slowly, the trees start taking over,

Potem zaczną przeważać drzewa, dostarczając owoce, drewno...

bringing in produce from the fruits, from the timber, from the fuel wood.

Potem zaczną przeważać drzewa, dostarczając owoce, drewno...

And finally, the sugar palm forest takes over

Aż w końcu, palma cukrowa przejmie teren,

and provides the people with permanent income.

staje się stałym źródłem utrzymania.

On the top left, underneath those green stripes,

U góry po lewej, poniżej zielonych pasów,

you see some white dots -- those are actually individual pineapple plants

są białe kropki, czyli pojedyncze ananasy,

that you can see from space.

które można dojrzeć z góry.

And in that area we started growing some acacia trees

I na tym obszarze zaczęliśmy sadzić akacje,

that you just saw before.

które widzieliście wcześniej.

So this is after one year.

Tak wyglądało to po roku.

And this is after two years.

A tak wygląda po 2 latach.

And that's green. If you look from the tower --

Zieleń. Spojrzyjmy teraz z wieży.

this is when we start attacking the grass.

Tu zaczęliśmy atakować trawę.

We plant in the seedlings

Sadzonki drzew, banany, papaja,

mixed with the bananas, the papayas, all the crops for the local people,

Cały plon jest dla lokalnej społeczności.

but the trees are growing up fast in between as well.

Drzewa też rosną szybko.

And three years later, 137 species of birds are living here.

A 3 lata później, mamy 137 gatunków ptaków.

(Applause)

(Brawa)

So we lowered air temperature three to five degrees Celsius.

Temperatura powietrza spadła o 3-5 stopni Celsjusza.

Air humidity is up 10 percent.

Wilgotność zwiększyła się o 10%.

Cloud cover -- I'm going to show it to you -- is up.

Zachmurzenie wzrasta.

Rainfall is up.

Opady deszczu są większe,

And all these species and income.

a wszystkie gatunki przynoszą dochód.

This ecolodge that I built here,

To jest eko-chatka.

three years before, was an empty, yellow field.

3 lata temu było tu puste, żółte pole.

This transponder that we operate with the European Space Agency --

Dzięki Europejskiej Agencji Kosmicznej

it gives us the benefit that every satellite that comes over to calibrate itself

mamy transponder i przelatujące satelity kalibrując się,

is taking a picture.

robią zdjęcie.

Those pictures we use to analyze how much carbon, how the forest is developing,

Zdjęcia pozwalają na analizę emisji CO2 i wzrostu lasu.

and we can monitor every tree using satellite images through our cooperation.

Nasza organizacja może monitorować każde drzewo.

We can use these data now

Te dane pozwalają też

to provide other regions with recipes and the same technology.

dostarczyć rozwiązania i technologie innym regionom.

We actually have it already with Google Earth.

Umożliwia to już Google Earth.

If you would use a little bit of your technology to put tracking devices in trucks,

Trochę technologii, wystarczy umieścić lokalizatory w ciężarówkach

and use Google Earth in combination with that,

i połączyć to z Google Earth, by określić,

you could directly tell what palm oil has been sustainably produced,

gdzie następuje odpowiedzialna produkcja oleju palmowego,

which company is stealing the timber,

i która firma kradnie drewno,

and you could save so much more carbon

i zaoszczędzić więcej CO2,

than with any measure of saving energy here.

niż jakikolwiek inny system oszczędzania energii.

So this is the Samboja Lestari area.

To jest rejon Samboja Lestari.

You measure how the trees grow back,

Badamy odradzanie się drzew,

but you can also measure the biodiversity coming back.

a także stopień odradzania się bioróżnorodności.

And biodiversity is an indicator of how much water can be balanced,

A bioróżnorodność jest wskaźnikiem równowagi zasobów wodnych,

how many medicines can be kept here.

jak dużo leków można tutaj pozyskać.

And finally I made it into the rain machine

W końcu zmieniłem to w "maszynę deszczową",

because this forest is now creating its own rain.

ponieważ ten las tworzy swój własny deszcz.

This nearby city of Balikpapan has a big problem with water;

Pobliskie miasto, Balikpapan, ma poważny problem z wodą,

it's 80 percent surrounded by seawater,

w 80% jest otoczone przez wodę morską,

and we have now a lot of intrusion there.

która często zalewa te tereny.

Now we looked at the clouds above this forest;

A teraz spójrzmy na chmury nad lasem,

we looked at the reforestation area, the semi-open area and the open area.

spójrzmy na obszar zalesiony, mieszany i bezdrzewny.

And look at these images.

Spójrzcie na te zdjęcia.

I'll just run them very quickly through.

Puszczę je szybko.

In the tropics, raindrops are not formed from ice crystals,

W tropikach krople nie powstają z kryształów lodu,

which is the case in the temperate zones,

jak w strefie umiarkowanej.

you need the trees with [unclear], chemicals that come out of the leaves of the trees

Tu trzeba drzew i związków wydzielanych przez liście,

that initiate the raindrops.

które umożliwiają powstanie kropel.

So you create a cool place where clouds can accumulate,

Więc tworzymy chłodne miejsce, gdzie chmury mogą się zbierać

and you have the trees to initiate the rain.

i mamy drzewa, które inicjują deszcz.

And look, there's now 11.2 percent more clouds --

I spójrzcie, teraz jest 11,2% więcej chmur,

already, after three years.

po raptem 3 latach działalności.

If you look at rainfall, it was already up 20 percent at that time.

W tym czasie osiągnęliśmy 20% wzrost opadów deszczu.

Let's look at the next year,

A rok później, jak widać,

and you can see that that trend is continuing.

ten trend wciąż trwa.

Where at first we had a small cap of higher rainfall,

Na początku mieliśmy wzrost opadów,

that cap is now widening and getting higher.

który nieustannie się poszerza.

And if we look at the rainfall pattern

Model dystrybucji opadów nad Sambora Lestari

above Samboja Lestari, it used to be the driest place,

pokazuje, że było to jedno z najsuchszych miejsc,

but now you see consistently see a peak of rain forming there.

ale widzimy, że opady konsekwentnie wzrastają.

So you can actually change the climate.

Tak więc rzeczywiście można zmienić klimat.

When there are trade winds of course the effect disappears,

Oczywiście, kiedy pojawiają się pasaty, efekt zanika,

but afterwards, as soon as the wind stabilizes,

lecz potem, gdy wiatr się uspokaja,

you see again that the rainfall peaks come back above this area.

znowu odnotowujemy rekordowe opady deszczu.

So to say it is hopeless is not the right thing to do,

Nie należy narzekać, że sytuacja jest beznadziejna,

because we actually can make that difference

gdyż zmiana jest możliwa,

if you integrate the various technologies.

przy integracji różnych technologii.

And it's nice to have the science, but it still depends mostly upon the people,

Nauka jest przydatna, ale większość zależy od ludzi,

on your education.

od naszej edukacji.

We have our farmer schools.

Mamy własne szkoły rolnicze.

But the real success of course, is our band --

Największy sukces to nasz zespół.

because if a baby is born, we will play, so everyone's our family

Gramy, gdy narodzi się dziecko, wtedy wszyscy są rodziną,

and you don't make trouble with your family.

a rodzinie się nie bruździ.

This is how it looks.

Oto jak to wygląda.

We have this road going around the area,

Ta droga okrąża teren,

which brings the people electricity and water from our own area.

pozwalająca dostarczyć prąd i wodę z naszego obszaru.

We have the zone with the sugar palms,

Mamy wydzielony teren dla palmy cukrowej,

and then we have this fence with very thorny palms

a ten płot z ciernistych palm

to keep the orangutans -- that we provide with a place to live in the middle --

utrzymuje orangutany w środowisku dla nich przeznaczonym,

and the people apart.

a ludzi osobno.

And inside, we have this area for reforestation

W środku jest obszar do zalesienia,

as a gene bank to keep all that material alive,

jako bank genów, aby utrzymać cały materiał przy życiu,

because for the last 12 years

ponieważ przez ostatnie 12 lat

not a single seedling of the tropical hardwood trees has grown up

nie wyrosła ani jedna sadzonka drzewa tropikalnego,

because the climatic triggers have disappeared.

gdyż zanikły pewne inicjujące czynniki klimatyczne.

All the seeds get eaten.

Wszystkie nasiona są zjadane.

So now we do the monitoring on the inside --

Monitorujemy obszar wewnętrzny

from towers, satellites, ultralights.

z wież, satelitów, ultralekkich samolotów.

Each of the families that have sold their land now get a piece of land back.

Każda rodzina, która musiała sprzedać ziemię, znowu ją posiada.

And it has two nice fences of tropical hardwood trees --

Działkę otacza płot solidnych tropikalnych drzew,

you have the shade trees planted in year one,

najpierw sadzi się drzewa dające cień,

then you underplanted with the sugar palms,

potem palmy cukrowe,

and you plant this thorny fence.

i ciernisty płot.

And after a few years, you can remove some of those shade trees.

Po kilku latach można usunąć niektóre z rozłożystych drzew.

The people get that acacia timber which we have preserved with the bamboo peel,

Otrzymujemy drewno akacjowe, konserwowane korą bambusa,

and they can build a house, they have some fuel wood to cook with.

z którego można zbudować dom, wykorzystać na opał.

And they can start producing from the trees as many as they like.

Te drzewa dostarczają tyle, ile ludziom potrzeba.

They have enough income for three families.

Dochody wystarczające dla 3 rodzin.

But whatever you do in that program, it has to be fully supported by the people,

Wszystko to wymaga całkowitego wsparcia mieszkańców,

meaning that you also have to adjust it to the local, cultural values.

trzeba więc dostosować się do ich wartości kulturowych.

There is no simple one recipe for one place.

Nie ma jednej recepty na wszystko.

You also have to make sure that it is very difficult to corrupt --

System musi być bardzo niepodatny na korupcję,

that it's transparent.

musi być przejrzysty.

Like here, in Samboja Lestari,

Tak jak w Samboja Lestari,

we divide that ring in groups of 20 families.

podzieliliśmy pierścień na grupy po 20 rodzin.

If one member trespasses the agreement,

Jeśli jakiś członek złamie umowę

and does cut down trees,

i zacznie ścinać drzewa,

the other 19 members have to decide what's going to happen to him.

pozostałych 19 musi zdecydować o jego losie.

If the group doesn't take action,

Jeśli grupa nie podejmie decyzji,

the other 33 groups have to decide what is going to happen to the group

pozostałe 33 grupy muszą zdecydować o jej losie,

that doesn't comply with those great deals that we are offering them.

gdyż nie stosuje się do umowy, jaką zaoferowaliśmy.

In North Sulawesi it is the cooperative --

W Północnym Sulawesi istnieje spółdzielczość,

they have a democratic culture there,

kultura demokratyczna.

so there you can use the local justice system to protect your system.

Tak można wykorzystać lokalny system praw w obronie własnego.

In summary, if you look at it, in year one the people can sell their land

W pierwszym roku ludzie mogą spieniężyć działkę,

to get income, but they get jobs back in the construction and the reforestation,

ale dostaną pracę przy budowie, zalesianiu i ochronie orangutanów,

the working with the orangutans, and they can use the waste wood to make handicraft.

z odpadów drewnianych mogą wytwarzać wyroby rękodzielnicze.

They also get free land in between the trees,

Mają również wolną ziemię pomiędzy drzewami,

where they can grow their crops.

gdzie mogą hodować własne rośliny.

They can now sell part of those fruits to the orangutan project.

Obecnie część ich owoców skupuje projekt ochrony orangutanów.

They get building material for houses,

Mają materiał do budowy domów,

a contract for selling the sugar,

umowy na sprzedaż cukru,

so we can produce huge amounts of ethanol and energy locally.

dlatego produkujemy lokalnie mnóstwo etanolu i energii.

They get all these other benefits: environmentally, money,

Uzyskują też masę innych świadczeń, pieniądze,

they get education -- it's a great deal.

edukację i dużo więcej.

And everything is based upon that one thing --

A wszystko opiera się na jednym -

make sure that forest remains there.

na utrzymywaniu lasu w istnieniu.

So if we want to help the orangutans --

Tak więc, jeśli chcemy pomóc orangutanom,

what I actually set out to do --

od czego ja zaczynałem,

we must make sure that the local people are the ones that benefit.

musi to być z korzyścią dla lokalnej społeczności.

Now I think the real key to doing it, to give a simple answer,

Najprościej mówiąc, uważam, że tak naprawdę umożliwia to integracja.

is integration.

Najprościej mówiąc, uważam, że tak naprawdę umożliwia to integracja.

I hope -- if you want to know more, you can read more.

Mam nadzieję... Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej, możecie poczytać.

(Applause)

(Brawa)