Natalie Jeremijenko: Let's teach fish to text! and other outlandish ideas

Natalie Jeremijenko: Ekolojik zihin değişimi sanatı

Çeviri: Elif Börekçi Gözden geçirme: Naz Beykan

I was informed by this kind of

Yeni teknolojilerin sosyal dönüşüm için

unoriginal and trite idea

bir fırsat olduğunun

that new technologies were an opportunity

sıradan ve bayat türde bir fikir olduğu

for social transformation,

konusunda uyarılmıştım,

which is what drove me then,

ki beni o zaman çileden çıkartmıştı

and still, it's a delusion that drives me now.

ve hâlâ da beni çileden çıkartan bir yanılgı.

I wanted to update what I've been doing since then --

O zamandan bu yana ne yaptıklarım hakkındaki bilgileri güncellemek

but it's still the same theme song --

-- ancak konu hala aynı --

and introduce you to my lab and current work,

ve size laboratuarımı ve şu anda üzerinde çalıştığım işim olan,

which is the Environmental Health Clinic

NYU'da yöneticiliğin yaptığım

that I run at NYU.

Çevresel Sağlık Kliniği'ni tanıtmak istedim.

And what it is -- it's a twist on health.

Ve bu - bu sağlık için bir dönüm noktası

Because, really, what I'm trying to do now

Çünkü, aslında, benim şu anda yapmaya çalıştığım

is redefine what counts as health.

sağlık teriminin neleri kapsadığını yeniden tanımlamak.

It's a clinic like a health clinic at any other university,

Bu, diğer birçok üniversitedeki gibi bir klinik,

except people come to the clinic

ama medikal endişelerle gelinen,

with environmental health concerns,

ve ilaç reçeteleriyle çıkılan kliniklerin aksine,

and they walk out with prescriptions

insanlar bu kliniğe çevresel sağlık endişeleriyle geliyorlar

for things they can do to improve environmental health,

ve klinikten çevresel sağlığı geliştirmek için

as opposed to coming to a clinic with medical concerns

yapabilecekleri şeyleri içeren reçetelerle

and walking out with prescriptions for pharmaceuticals.

çıkıyorlar.

It's a handy-dandy quote from Hippocrates of the Hippocratic oath

Hipokrat'ın Hipokrat yemininde geçen yararlı bir alıntı der ki:

that says, "The greater part of the soul lays outside the body,

"Ruhun büyük bir kısmı vücudun dışındadır,

treatment of the inner requires treatment of the outer."

içinin iyileştirilmesi, dışının da iyileştirilmesini gerektirir."

But that suggests the issue

Bu, burada varmaya çalıştığım sorunu

that I'm trying to get at here,

ortaya koyuyor:

that we have an opportunity to redefine what is health.

sağlığın ne olduğunu tekrar tanımlamak için bir fırsatımız olduğu.

Because this idea that health is internal

Çünkü sağlığın içsel,

and atomized and individual

parçalanmış, bireysel

and pharmaceutical

ve medikal olduğunu düşünmek

is largely an error.

büyük ölçüde bir hata.

And I would use this study,

Sağlık konusunda farklı bir bakış açısını harekete geçirmek için

a recent study by Philip Landrigan,

kullanacağım çalışma,

to motivate a different view of health,

Philip Landrigan'ın güncel bir araştırması olurdu.

where he went to most of the pediatricians in Manhattan

Manhattan ve New York bölgesindeki

and the New York area

çocuk doktorlarının çoğuna gitti

and logged what they spent their patient hours on.

ve hasta kabul saatlerini en çok nelerle harcadıklarını kaydetti.

80 to 90 percent of their time

Zamanlarının yüzde 80-90'ı

was spent on five things.

5 şeye harcanıyordu.

Number one was asthma,

İlk sırada astım vardı.

number two was developmental delays,

İkinci olarak gelişmişlikteki gecikmeler.

number three was 400-fold increases

Üçüncü sırada son 8-15 yılda

in rare childhood cancers

nadir görülen çocukluk çağı kanserlerindeki

in the last eight to 10, 15 years.

400 kat artış.

Number four and five were childhood obesity

Dördüncü ve beşinci, çocuklukta görülen obezite

and diabetes-related issues.

ve diyabetle alakalı sorunlardı.

So all of those -- what's common about all of those?

Peki tüm bunların -- tüm bunlarda ortak olan ne?

The environment is implicated, radically implicated, right.

Çevrenin rolü var, temel olarak rolü var, doğru.

This is not the germs

Bu, doktorların halletmek için eğitildikleri

that medicos were trained to deal with;

mikroplar değil;

this is a different definition of health,

bu, değişik bir sağlık tanımı,

health that has a great advantage

dışsal olduğu, paylaşıldığı ve

because it's external, it's shared,

hakkında bir şeyler yapabildiğimiz için

we can do something about it,

büyük bir avantajı olan bir sağlık tanımı,

as opposed to internal, genetically predetermined

içsel, genetik olarak belirlenmiş

or individualized.

ya da bireyselleştirilmiş olanın aksine.

People who come to the clinic are called, not patients,

Kliniğe gelenlere "hasta" değil de

but impatients,

"sabırsız" deniyor,

because they're too impatient to wait for legislative change

çünkü onlar yerel ve çevresel sağlık sorunlarına

to address local and environmental health issues.

değinen yasal değişiklikleri bekleyemeyecek kadar sabırsızlar.

And I meet them at the University, I also have a few field offices

Onlarla üniversitede tanıştım, ayrıca

that I set up in various places

çeşitli yerlerde kurduğum

that provide an immersion

ve karşı karşı geldiğimiz bazı çevresel zorluklarla

in some of the environmental challenges we face.

yüzleşmeyi sağlayan birkaç saha ofisim var.

I like this one from the Belgian field office,

Belçika alan ofisinden gelen

where we met in a roundabout,

ve bir döner kavşakta tanıştığımız, bunu seviyorum,

precisely because the roundabout iconified

çünkü, tam anlamıyla, bu döner kavşak,

the headless social movement

sosyal değişim hakkında bilgi veren

that informs much social transformation,

başsız bir sosyal hareketi simgelemekte,

as opposed to the top-down control

kırmızı ışıklı trafik kesişimlerin

of red light traffic intersections.

yukarıdan aşağı kontrolünün aksine.

In this case, of course, the roundabout

Bu durumda, tabii ki, döner kavşak,

with that micro-decisions being made in situ

ne yapması gerektiği kendisine söylenmeyen insanlarca

by people not being told what to do.

mikro kararların uygun yerde yapılmasıdır.

But, of course, affords greater throughput,

Ancak, tabii ki, daha fazla üretim çıktısına,

fewer accidents,

daha az kazaya,

and an interesting model of social movement.

ve ilginç bir sosyal değişim modeline vesile olmaktadır.

Some of the things that the monitoring protocols have developed:

Bu denetleme protokülünün geliştirdiği şeylerden bazıları:

this is the tadpole bureaucrat protocol,

bu yavru kurbağa bürokrat protokolü,

or keeping tabs, if you will.

ya da "kontrol altında tutmak", siz ne derseniz artık.

What they are is an addition of tadpoles

Kurbağa yavruları olmalarına ek olarak her birine,

that are named after a local bureaucrat

kararlarının sizin suyunuz kalitesini etkilediği

whose decisions affect your water quality.

yerel bürokratların isimleri verilmiş.

So an impatient concerned for water quality

Yani suyun kalitesi hakkında endişeli bir "sabırsız"

would raise a tadpole bureaucrat

ilgilendiği bu su örneği içinde

in a sample of water in which they're interested.

bir kurbağa yavrusu bürokratı yetiştirecektir.

And we give them a couple of things to do that,

Onlar, bloglarına yazarken ve e-postalarına bakarken

to help them do companion animal devices

onlara, yoldaş hayvan aletleri yapmalarında yardımcı olmak için

while they're blogging and doing their email.

bazı şeyler veriyoruz.

This is a tadpole walker

Bu, kurbağa yavrunuzu akşam yürüyüşe çıkarmanız için

to take your tadpole walking in the evening.

bir yavru kurbağa yürütücüsü.

And the interesting thing that happens --

Ve ilginç olan şey --

because we're using tadpoles, of course,

yavru kurbağaları kullandığımız için, tabii ki,

because they have the most exquisite biosenses that we have,

çünkü sahip olduğumuzdan çok daha hassas biyolojik algıları olduğu için,

several orders of magnitude more sensitive

hissetmek için olan bazı duyularımızdan

than some of our senses

onlarca kat daha duyarlılar,

for sensing,

ve endokrin bozucular

responding in a biologically meaningful way,

ya da hormon emülatörleri adını verdiğimiz

to that whole class of industrial contaminants

tüm endüstriyel kirleticiler sınıfına

we call endocrine disruptors

anlamlı biyolojik bir yolla

or hormone emulators.

cevap verebiliyorlar.

But by taking your tadpole out for a walk in the evening --

Ancak yavru kurbağanızı akşam yürüyüşe çıkarınca

there's a few action shots --

-- işte bazı hareket kareleri --

your neighbors are likely to say, "What are you doing?"

komşularınızın, "Ne yapıyorsun?" demesi olası.

And then you have to introduce your tadpole

Bunu ardından, yavru kurbağanızı onla tanıştırmalısınız ve

and who it's named after.

ona kimin adını verdiğinizi söylemelisiniz.

You have to explain what you're doing

Ne yaptığınızı ve

and how the developmental events of a tadpole

bir kurbağa yavrusunun gelişim aşamalarının

are, of course, very observable

oldukça gözlemlenebilir olduğunu

and they use the same T3-mediated hormones that we do.

ve bizimle aynı T3 hormonlarını kullandıklarını açıklamalısınız.

And so next time your neighbor sees you

Böylece komşunuz sizi bir daha gördüğünde

they'll say, "How is that tadpole doing?"

"Yavru kurbağa nasıl?" diye soracak

And you can let them social network with your tadpole,

ve siz de onların kurbağa yavrunuzla sosyal iletişime girmelerine izin vereceksiniz,

because the Environmental Health Clinic has a social networking site

çünkü Çevresel Sağlık Kliniği'nin sosyal ağı

for, not only impatients, humans,

sadece sabırsızlar, insanlar, için değil;

but non-humans,

aynı zamanda insan dışı canlılar için de:

social networking for humans and non-humans.

insan ve insan dışı varlıklar için sosyal ağ.

And of course, these endocrine disruptors

Ve tabii ki, bu endokrin bozucular,

are things that are implicated in the breast cancer epidemic,

göğüs kanseri salgınına,

the obesity epidemic,

obezite salgınına,

the two and a half year drop in the average age of onset of puberty in young girls

kızların ergenliğe girme yaşlarının 2.5 yıl erkene kaymasında

and other related things.

ve benzeri şeylerde rol oynamaktadırlar.

The culmination of this is if you've successfully raised your tadpole,

Tüm bunların sonunda, eğer kurbağa yavrunuzu,

observing the behavioral

davranışsal ve gelişimsel olaylarını gözleyerek

and developmental events,

başarıyla büyüttüyseniz,

you will then go and introduce your tadpole

gidip yavru kurbağanızı

to its namesake

adaşıyla tanıştıracak

and discuss the evidence that you've seen.

ve bulduğunuz kanıtları tartışacaksınız.

Another quick protocol -- and I'm going to go through these quickly,

Bir diğer protokol ise -- bunları hızlıca geçeceğim,

but just to give you the material sense of what we're doing here --

sadece ne yaptığımıza ilişkin somut bir çerçeve çizmek için --

instead of asking you for urine samples,

size idrar örnekleri sormak yerine,

I'll ask you for a mouse sample.

size bir fare örneği soracağım.

Anyone here lucky enough to share, to cohabit with a mouse --

Burada bir fare ile aynı ortamı paylaşmış, birlikte yaşama şansına erişmiş kimse var mı --

a domestic partnership with mice?

farelerle evcil bir ortaklığı olan?

Very lucky.

Çok şanslı.

Mice, of course, are the quintessential

Fareler, elbette, en mükemmel

model organism.

model organizmalardır.

They're even better models of environmental health,

Onlar çevresel sağlığın kurbağa yavrularından daha da iyi modelleridir,

because not only the same mammalian biology,

çünkü onlar bizimle aynı memeliler ailesinden gelmenin yanı sıra

but they share your diet, largely.

büyük oranda beslenme düzeninize ortak olurlar.

They share your environmental stressors,

Çevresel streslerinizi,

the asbestos levels and lead levels,

asbest seviyelerinizi ve kurşun seviyelerinizi

whatever you're exposed to.

her neye maruz kaldıysanız, paylaşırlar.

And they're geographically more limited than you are,

Ve coğrafi olarak sizden çok daha kısıtlıdırlar,

because we don't know if you've been exposed

çünkü biz sizin evde ya da iş yerinizde ya da çocukken

to persistent organic pollutants

inatçı organik kirliliklere

in your home, or occupationally

maruz kalıp kalmadığınızı

or as a child.

bilmiyoruz.

Mice are a very good representation.

Fareler bunun çok iyi bir göstergesi.

So it starts by building a better mousetrap, of course.

Tabii ki, her şey daha iyi bir fare kapanı yapmakla başlıyor.

This is one of them.

Bu onlardan biri.

Coping with environmental stressors is tricky.

Çevresel stres kaynaklarıyla başa çıkabilmek zordur.

Is anybody here on antidepressants?

İçinizde anti-depresan kullanan var mı?

(Laughter)

(Gülüşme)

There's a lot of people in Manhattan are.

Manhattan'da kullanan birçok insan var.

And we were testing if the mice

Farelerin de selektif serotonin gerialım inhibitörlerini

would also self-administer SSRIs.

kendilerinin kontrol edip etmediğini test ediyorduk.

So this was Prozac, this was Zoloft,

Pekala, bu Prozactı, bu Zoloft,

this was a black jellybean and this was muscle relaxant,

bu siyah jöleli şeker ve bu da kas gevşeticiydi,

all of which were the medications that the impatient was taking.

ve bunların hepsi sabırsızın aldığı ilaçlardı.

So do you think the mice

Peki, sizce fareler

self-administered antidepressants?

kendi kendilerine anti-depresan almışlar mıdır?

What's the -- (Audience: Sure. Yes.)

Sizce-- (Seyirciler: Kesinlikle. Evet.)

How did you know that? They did.

Nereden bildiniz? Evet, aldılar.

This was vodka and solution, gin and solution.

Bu vodka ve solüsyondu, gin ve solüsyon.

This guy also liked plain water and the muscle relaxant.

Buradaki adam, saf suyu ve kas gevşeticiyi de seviyordu.

Where's our expert?

Bizim çıkarımımız ne?

Vodka, gin --

Vodka, cin --

(Audience: [unclear])

(Seyirciler: [belirsiz])

Yes. Yes. You know your mice well.

Evet. Evet. Farelerinizi iyi tanıyorsunuz.

They did, yes.

Öyle yaptılar, evet.

So they drank as much vodka as they did plain water,

Yani, saf su içtikleri kadar votka içtiler

which was interesting.

ki bu ilginçti.

Then of course, it goes into the entrapment device.

Ardından fare, bu tuzak mekanizmasına gidiyor.

There's an old cellphone in there -- a good use for old cellphones --

Orada eski bir cep telefonu var, kliniği arayan, -- eski cep telefonları için iyi bir işlev --

which dials the clinic, we go and pick up the mouse.

gidiyoruz ve fareyi alıyoruz.

We take the blood sample

Kan örneği alıyoruz

and do the blood work and hair work on the mice.

ve fare üzerinde kan ve saç deneylerini yapıyoruz.

And I want to sort of point out the big advantage

Böyle dışsal bir biçimde, sağlığı çerçevelemenin

of framing health in this external way.

büyük avantajına işaret etmek istiyorum.

But we do have a few prescription products through this.

Ama, bunun aracılığıyla birkaç reçeteli ürünümüz var.

It's very different from the medical model.

Bu tıbbi modelden oldukça farklı.

Anything you do to improve your water quality or air quality,

Havanızın ya da suyunuzun kalitesini geliştirmek için

or to understand it or to change it,

onu anlamak için ya da onu değiştirmek için yaptığınız

the benefits are enjoyed by anyone

herhangi bir şeyin faydalarından, o suyu ya da hava kalitesini paylaştığınız

you share that water quality or air quality with.

herhangi bir kişi yararlanıyor.

And that aggregating effect,

Ve bu artan etki,

that collective action effect,

bu toplu hareket etkisi

is actually something we can use to our advantage.

bizim yararımıza kullanabileceğimiz bir şey.

So I want to show you one prescription product in the clinic

Şimdi size klinikte "Park Yok" denilen

called the No Park.

reçeteli bir ürününü göstermek istiyorum.

This is a prescription to improve water quality.

Bu su kalitesini iyileştirmek için bir reçete.

Many impatients are very concerned for water quality and air quality.

Birçok sabırsız su ve hava kalitesine ilişkin çok endişeliler.

What we do is we take a fire hydrant,

Yaptığımız, bir yangın musluğunu ele almak,

a "no parking" space associated with a fire hydrant,

ve o yangın musluğuyla ilişkili bir "park yapılamaz" alanı,

and we prescribe the removal of the asphalt

ve tasarlanmış bir mikro peyzaj yaratmak ve

to create an engineered micro landscape,

bir müdahale fırsatı yaratmak için

to create an infiltration opportunity.

asfaltın çıkarılmasını öneren bir reçete yazıyoruz.

Because, many of you will know,

Çünkü, birçoğunuzun bildiği gibi

that the biggest pollution burden

New York, New Hersey limanındaki

that we have on the New York, New Jersey harbor right now

en büyük kirlilik

is no longer the point sources,

artık noktasal kaynaklar

no longer the big polluters,

büyük kirleticiler,

no longer the GEs,

ya da GE'ler değil

but that massive network of roads,

ama o devasa yol ağları,

[those] impervious surfaces,

fren silindirlerinizden gelen cadmium nörotoksinleri toplayan

that collect all that cadmium neurotoxin that comes from your brake liners

[o] geçirimsiz yüzeyler

or the oily hydrocarbon waste

ya da her fırtına olayındaki hidrokarbon atıklar

in every single storm event and medieval infrastructure

ve bunları doğrudan nehrin ağzına doğru taşıyan

washes it straight into the estuary system.

ortaçağsal altyapı.

That doesn't do a lot of good.

Bu, pek iyi bir şey değildir.

These are little opportunities to intercept those pollutants

Bunlar, kirleticileri limana girmeden önce

before they enter the harbor,

engellemek için küçük fırsatlardır

and they're produced by impatients

ve sabırsızlar tarafından

on various city blocks

çeşitli şehir bloklarında

in some very interesting ways.

birçok ilginç şekilde üretilmektedirler.

I just want to say it was sort of a rule of thumb though,

Benim söylemek istediğim, bu bir bakıma pratik bir yaklaşımdı,

there's about two or three fire hydrants

her şehir bloğunda yaklaşık

on every city block.

iki ya da üç yangın musluğu bulunmaktadır.

By creating engineered micro landscapes to infiltrate in them,

Onlara sızmak için tasarlanmış mikro peyzajlar yaratınca

we don't prevent them from being used

onların acil durum aracı park alanı olarak kullanılmalarını

as emergency vehicle parking spaces,

engellemiş olmuyoruz;

because, of course, a firetruck can come and park there.

çünkü, tabii ki, bir itfaiye aracı gelebilir ve oraya park edebilir.

They flatten a few plants. No big deal, they'll regenerate.

Birkaç bitkiyi dümdüz edebilirler. Ama önemli değil, onlar kendilerini yeniler.

But if we did this

Ama eğer biz bunu

in every single --

her bir

every fire hydrant

yangın musluğu için yapsaydık,

we could redefine the emergency.

acil kelimesini yeniden tanımlayabilirdik.

That 99 percent of the time

Bir itfaiye aracının orada park etmediği

when a firetruck is not parking there,

zamanın yüzde 99'unda

it's infiltrating pollutants.

kirleticileri süzmektedir.

It's also increasing fixing CO2s,

Ayrıca CO2 bağlanmasını arttırmakta,

sequestering some of the airborne pollutants.

havadaki bazı kirleticileri tutmaktadır.

And aggregated,

Bir arada,

these smaller interceptions

bu küçük önlemler,

could actually infiltrate all the roadborne pollution

aslında nehir ağzı sistemlerine akan

that now runs into the estuary system,

yedi inçlik yağmurdan 100 yıllık fırtınaya kadar

up to a seven inch rain event, up to a hundred-year storm.

tüm yol bazlı kirlilikleri engelleyebilirler.

So these are small actions

Yani, bunlar, yerel çevresel sağlığı geliştirmek için

that can amount to a significant effect

kayda değer bir etkiye ulaşabilecek

to improve local environmental health.

küçük hareketler.

This is one of the more ambitious ones.

Bu en hırslı olanlarından.

What the climate crisis has revealed to us

İklim krizinin bizim için ortaya çıkardığı

is a secondary, more insidious

ikinci dereceden, daha hain

and more pervasive crisis,

ve daha yayılmacı bir kriz

which is the crisis of agency,

ki bu da aracılık krizidir

which is what to do.

yani ne yapılacağı krizidir.

Somehow buying a local lettuce, changing a light bulb,

Her nasılsa yerel bir marul almak, bir ampülü değiştirmek,

driving the speed limit, changing your tires regularly,

hız sınırında araba kullanmak, lastiklerinizi düzenli değiştirmek

doesn't seem sufficient

iklim krizi karşısında

in the face of climate crisis.

yeterli gibi görünmemektedir.

And this is an interesting icon that happened --

Bu, ortaya çıkmış ilginç bir ikon --

you remember these: fallout shelters.

bunları hatırlarsınız: radyoaktif serpinti sığınakları.

What is the fallout shelter

İklim krizinin

for the climate crisis?

sığınağı nedir?

This was civic mobilization.

Bu sivil bir seferberlikti.

Churches, school groups,

Kiliseler, okul grupları,

hospitals, private residents --

hastahaneler, özel mülkü olan ahali --

everyone built one of these in a matter of months.

herkes birkaç ay içinde bunlardan bir tane inşa etti.

And they still remain

Bunlar hala ortak, belirsiz, toplu tehdite cevap veren

as icons of civic response

toplumsal tepkinin bir simgeleri olarak

in the face of shared, uncertain, collective threat.

durmaktalar.

Fallout shelter for the climate crisis,

İklim krizi sığınakları,

I would say, looks something like this, or this,

diyebilirim ki, bunun ya da bunun gibi görünüyorlar

which is an intensive urban agriculture facility

ki NYU'daki laboratuvar binamın üstüne yerleşmesi planlanan

that's due to go on my lab building at NYU.

yoğun kentsel tarım tesisidir.

What it does

Yaptığı şey,

is a very simple idea

basit olarak,

of taking --

aldığımız --

80 to 90 percent of the CO2 produced in Manhattan

Manhattan'da üretilen CO2 'in yüzde 80-90'ını

is building related --

binalarla ilişkilidir --

we take, just like a commercial greenhouse,

tıpkı ticari sera gazı gibi,

we take the CO2 from the building --

binadan CO2'yi alıyoruz --

CO2-enriched air --

zengin CO2'li havayı --

we force it through the urban agriculture facility,

onu şehir tarım tesisinin içinden geçiriyoruz ve

and then we resupply oxygen-enriched air.

oksijenle zenginleştirilmiş havayı binaya geri veriyoruz.

You can't actually build much on a roof, they're not designed for that.

Aslında çatıya çok fazla şey inşa edemezsin, bunun için tasarlanmamışlardır.

So it's on legs,

Bu nedenle bacakların üzerine,

so it focuses all the load on the masonry walls and the columns.

böylece tüm yükü yığma duvarlara ve kolonlara aktarmaktadır.

It's built as a barn raising,

Açık kaynaklı donanımları kullanarak

using open source hardware.

yükselen bir ahır gibi inşa edilmiştir.

This is the quarter-scale prototype

Bu İspanya'da işler durumda olan

that was functioning in Spain.

dörtte bir ölçekte bir prototip.

This is what it will look like, fingers crossed,

Bu da nasıl görüneceği, şans dileyin,

NYU willing.

NYU istekli.

And what I want to show you is --

Size göstermek istediğim,

actually this is one of the components of it that we've just recently been testing --

aslında, son zamanlarda test etmekte olduğumuz bileşenlerinden bir tanesi --

which is a solar chimney --

ki bu bir güneş bacası --

we have got 17 of them now put around New York at the moment --

şu anda New York'da çeşitli yerlere bunlardan 17 tane koyduk --

that passively draws air up.

bu, havayı pasif olarak düzenlemektedir.

You understand a solar chimney.

Güneş bacasının ne olduğunu anlıyorsunuz.

Hot air rises.

Sıcak hava yükselir.

You put a bit of black plastic on the side of a building,

Binanın yanına bir parça siyah plastik koyun,

it'll heat up, and you'll get passive airflow.

ısınacaktır ve pasif bir hava akımınız olacaktır.

What we do is actually

Bizim asıl yaptığımız

put a standard HVAC filter on the top of that.

bunun üzerine standart bir HVAC filtresi koymak.

That actually removes about 95 percent

Bu, aslında, "karbon siyahı"nın

of the carbon black,

yaklaşık yüzde 95'ini tutuyor,

that stuff that, with ozone,

ki "karbon siyahı", ozonlar birlikte

is responsible for about half of global warming's effects,

küresel ısınmanın etkilerinin neredeyse yarısından sorumlu,

because it changes, it settles on the snow,

çünkü değişiyor, karın üzerine yerleşiyor,

it changes the reflectors,

yansıtıcıları değiştiriyor,

it changes

atmosferin geçirgenlik kalitesini

the transmission qualities of the atmosphere.

değiştiriyor.

Carbon black is that grime

"Karbon siyahı", işte o kir tabakası,

that otherwise lodges in your pretty pink lungs,

diğer türlü, güzel pembe akciğerlerinize

and it's associated with.

yerleşmesiyle ilişkilendirilen.

It's not good stuff, and it's from inefficient combustion,

Bu iyi bir şey değil ve verimsiz yanmadan kaynaklanıyor,

not from combustion itself.

yanmanın kendisinden değil.

When we put it through our solar chimney,

Bunu güneş bacamızdan geçirdiğimizde,

we remove actually about 95 percent of that.

"karbon siyahı"nın yüzde 95'ini yakalayabiliyoruz.

And then I swap it out

Sonra filtreyi öğrencilerle

with the students

değiştiriyorum

and actually re-release that carbon black.

ve aslında "karbon siyahı"nı tekrar serbest bırakıyorum.

And we make pencils the length of which measures the grime

Havadan yakaladığımız kirlerin tabakasının uzunluğunda

that we've pulled out of the air.

kurşun kalemler yapıyoruz.

Here's one of them that we have up now.

İşte, şu an kullanılmakta olan bir tanesi.

Here's who put them up and who are avid pencil users.

İşte burada da onları yerleştirenler, açgözlü kurşun kalem kullanıcıları.

Okay, so I want to show you

Pekala, şimdi sizlere sadece iki tane daha

just two more interfaces,

arayüz göstermek istiyorum,

because I think one of our big challenges

çünkü bence en büyük zorluklarımızdan bir tanesi

is re-imagining our relationship to natural systems,

doğal sistemlerle olan ilişkimizi yeniden hayal etmek,

not only through this model

sadece bu çarpık bireyselleşmiş

of twisted personalized health,

sağlık modeliyle değil

but through the animals

ama doğayı paylaştığımız

with whom we cohabit.

hayvanlar yoluyla.

We are not alone; the animals are moving in.

Bizler yalnız değiliz, hayvanlar da taşınıyor.

In fact, urban migration now describes

Aslında, kete göç, şu anda

the movement of animals formerly known as wild

önceden vahşi olarak bildiğimiz hayvanların

into urban centers.

şehir merkezlerine doğru hareketleri olarak tanımlanıyor.

You know, coyote in Central Park, a whale in the Gowanus Canal,

Central Park'taki çakalı, Gowanus Kanalı'ndaki balinayı,

elk in Westchester County.

Westchester County'deki Kanada geyiğini biliyorsunuz.

It's happening all over the Developed World,

Bunların hepsi Gelişmiş Dünya'nın dört bir yanında oluyor,

probably for loss of habitat,

büyük ihtimalle doğal ortamların kaybı nedeniyle,

but also because our cities are a little bit more livable

ama aynı zamanda şehirlerimiz artık eskiye göre

than they have been.

biraz daha yaşanılabilir olduğu için.

And every green space we create

Yarattığımız her yeşil alan

is an invitation for non-humans to cohabit with us.

bizimle beraber yaşayan insan dışı her canlı için bir davetiye.

But we've kind of lacked imagination

Ancak biz bunu daha iyi ya da nasıl daha ilginç yapabileceğimiz konusunda

in how we could do that well or interestingly.

hayal gücünden yoksunduk.

And I want to show you a few of the technological interfaces

Şimdi size bu ilişkiyi denemek

that have been developed under the moniker of OOZ --

ve yeniden ele almak için

which is zoo backwards and without cages --

OOZ adı altında --

to try and reform

ki bu hayvanat bahçesi anlamına gelen "zoo"nun tersten yazılmışı ve kafesleri yok --

that relationship.

geliştirilmiş bazı teknolojik arayüzleri göstermek istiyorum.

This is communication technology for birds. It looks like this.

Bu kuşlar için bir iletişim teknolojisi. Böyle görünüyor.

When a bird lands on it, they trigger a sound file.

Üzerine bir kuş indiği zaman, bir ses dosyasını tetikliyor.

This is actually in the Whitney Museum, where there were six of them,

Bu aslında Whitney Müzesinde, orada bunlardan 6 tane var,

each of which had a different argument on it,

her birinin üstünde değişik bir argümanı,

different sound file.

değişik bir ses dosyası var.

They said things like this.

Bunun gibi şeyler söylediler.

(Whistling)

(Islıklar)

Recorded Voice: Here's what you need to do.

Kaydedilmiş ses: İşte yapmanız gereken şey:

Go down there and buy some of those health food bars,

Aşağı in, kuş yemi dediğiniz

the ones you call bird food,

o sağlıklı yiyeceklerden al,

and bring it here and scatter it around.

buraya getir ve etrafa saç.

There's a good person.

İşte iyi bir insan.

Natalie Jeremijenko: Okay. (Laugher)

Natalie Jeremijenko: Tamam. (Gülüşmeler)

So there was several of these.

Bunlardan birkaç tane vardı.

The birds were able to jump from one to the other.

Kuşlar birinden ötekine atlayabiliyorlardı.

These are just your average urban pigeon.

Bunlar yalnızca sıradan şehir güvercinleri.

And an early test

Aslında bir testti,

which argument elicited cooperative behavior

hangi konunun, işbirlikçi davranışı en çok tetiklediğini aydınlatmak için --

from the people below --

aşağıdaki insanlar,

about a hundred to one

yaklaşık bire yüz oranında

decided that this was the argument

üzerimizde en iyi işleyen argümanın

that worked best on us.

bu olduğuna karar verdiler.

Recorded Voice: Tick, tick, tick.

Kaydedilmiş Ses: Tik, tik, tik.

That's the sound of genetic mutations

Bu kuş gribinin

of the avian flu

insanlar için ölümcül bir virüs haline gelişindeki

becoming a deadly human flu.

genetik mutasyonların sesi.

Do you know what slows it down?

Bunu ne yavaşlatır biliyor musunuz?

Healthy sub-populations of birds,

Kuşların sağlıklı alt-nüfusları,

increasing biodiversity generally.

genellikle, artan bir biyolojik çeşitlilik.

It is in your interests that I'm healthy,

Benim sağlıklı, mutlu ve tok olmam

happy, well-fed.

senin çıkarına.

Hence, you could share some of your nutritional resources

Bu yüzden, hepsini tekelinize almak yerine,

instead of monopolizing them.

besin kaynaklarınızın bir kısmını benimle paylaşabilirsin.

That is, share your lunch.

Yani, öğle yemeğini paylaş.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

NJ: It worked, and it's true.

NJ: İşe yaradı ve bu doğru.

The final project I'd like to show you

Size göstermek istediğim son proje ise

is a new interface for fish

balıklar için yeni bir arayüz

that has just been launched --

henüz başlatıldı --

it's actually officially launched next week --

aslında resmi olarak önümüzdeki hafta uygulamaya konacak --

with a wonderful commission from the Architectural League.

Mimarlar Cemiyeti'nden muhteşem bir kurul ile.

You may not have known that you need to communicate with fish,

Balıklarla iletişime geçmeniz gerektiğini bilmiyor olabilirsiniz,

but there is now a device for you to do so.

ama burada bunu yapabilmeniz için bir araç var.

It looks like this: buoys that float on the water,

Şuna benziyor: suyun üzerinde yüzen şamandıralar,

project three foot up, three foot down.

90 cm üstüne ve 90cm de altına uzanıyorlar.

When a fish swims underneath, a light goes on.

Eğer bir balık altından geçerse, bir ışık yanıyor.

This is what it looks like.

İşte buna benziyor.

So there's another function on here.

Bunun üzerinde bir başka fonksiyon daha var.

This top light is -- I'm sorry if I'm making you seasick --

Bu yukarıdaki ışık -- sizi denizin tutmasına sebep oluyorsam özür dilerim --

this top light is actually a water quality display

bu yukarıdaki ışık aslında bir su kalitesi göstergesi

that shifts from red, when the dissolved oxygen is low,

çözünmüş oksijen azsa kırmızıya dönüyor,

to a blue/green, when its dissolved oxygen is high.

çözünmüş oksijen fazlaysa mavi/yeşile dönüyor.

And then you can also text the fish.

Sonra, balığa mesaj da çekebilirsiniz.

So there's business cards down there

Aşağıda size iletişim bilgileri verecek

that'll give you contact details.

bir kartvizit bulunmakta.

And they text back.

Onlar da size mesaj atacaklar.

When the buoys get your text, they wink at you twice to say, we've got your message.

Şamandıralar sizin mesajınızı aldıklarında, size mesajınızı aldık dercesine iki defa göz kırpıyorlar.

But perhaps the most popular has been

Ama büyük olasılıkla en popüleri,

that we've got another array of these boys in the Bronx River,

bunlardan bir dizi de Bronx Nehri'nde var,

where the first beaver --

son 250 yıl içinde

crazy as he is --

New York'a yerleşen ve yuva inşa eden

to have moved in and built a lodge in New York

ilk kunduzun -- deli olacak ki --

in 250 years, hangs out.

takıldığı yer.

So updates from a beaver.

Kunduzdan en yeni haberler.

You can subscribe to updates from him. You can talk to him.

Ondan gelen güncellemelere abone olabilirsiniz. Onunla konuşabilirsiniz.

And what I like to think of

Benim düşünmeyi en çok sevdiğim ise

is this is an interface

bu arayüzün

that re-scripts how we interact with natural systems,

bizim doğal sistemlerle nasıl etkileştiğimizi yeniden yazıyor olması,

specifically by changing who has information,

özellikle de, kimin bilgiye sahip olduğunu,

where they have it,

bu bilginin nerede olduğunu,

who can make sense of that information,

böyle bir bilgiyi kimin yorumlayabileceğini

and what you can do about it.

ve onun hakkında ne yapabileceğinizi değiştirerek.

In this case, instead of throwing chewing gum,

Bu durumda, sakızı balıklara atmak yerine,

or Doritos or whatever you have in your pocket at the fish --

ya da Doritos'u ya da cebinizde o anda ne varsa --

There's a body of water in Iceland that I've been dealing with

Şu anda, uğraştığım İzlanda'da şehrin tam ortasında

that's in the middle of the city,

bir su kütlesi var

and the largest pollution burden on it

ve üzerindeki en büyük kirlilik yükü

is not the roadborne pollution,

yol bazlı kirlilik değil,

it's actually white bread

insanların kuşları ve balıkları beslemek için attıkları

from people feeding the fish and the birds.

beyaz ekmek.

Instead of doing that actually, we've developed some fish sticks

Bunu yapmak yerine, biz balıkları besleyebileceğiniz

that you can feed the fish.

bazı balık çubukları geliştirdik.

They're delicious.

Çok lezzetliler.

They're cross-species delicious that is,

Türler-ötesi çok lezzetliler,

delicious for humans and non-humans.

insanlar ve insan olmayan canlılar için lezzetliler.

But they also have a chelating agent in them.

Ama aynı zamanda içlerinde "şelat ajanı" denen bir madde de var.

They're nutritionally appropriate,

Besinsel olarak uygunlar,

not like Doritos.

Doritos'un aksine.

And so every time

Yani, hayvanlarla etkileşime geçme arzusu duyduğumuz

that desire to interact with the animals,

her zaman,

which is at least as ubiquitous

ki bununla en azından "Hayvanları beslemeyin!" tabelası kadar

as that sign: "Do not feed the animals."

sık karşılaşılır.

And there's about three of them on every New York City park.

New York Şehir parkında onlardan üç tane kadar var,

And Yellowstone National Park,

ve Yellowstone Milli Parkı'nda

there's more "do not feed the animals" signs

sizin beslemeyi isteyeceğiniz hayvanlardan daha fazla

than there are animals you might wish to feed.

"hayvanları beslemeyin" tabelası var.

But in that action, that interaction,

Fakat bu harekette, bu etkileşimi,

by re-scripting that,

yeniden kurgulayarak,

by changing it into an opportunity

balık popülasyonunu çoğaltmak amacıyla

to offer food that is nutritionally appropriate,

bizzat tükettiğimiz

that could augment the nutritional resources

doğal besin kaynaklarını arttıracak

that we ourselves have depleted

uygun besin değerleri olan bir yiyecek önerip

for augmenting the fish population

bunu bir fırsata dönüştürerek.

and also adding chelating agent,

Ayrıca "şelat ajanı"nı da ekleyerek,

which, like any chelating agent that we use medicinally,

ki bu, aynı tıbbi olarak kullanılan "şelat ajanı" gibi,

binds to the bioaccumulated heavy metals and PCBs

belirli habitatta yaşayan balıklarda

that are in the fish

biyolojik olarak birikmiş ağır metallere ve poliklorobifenillere

living in this particular habitat

bağlanıyor

and allows them to pass it out as a harmless salt

ve bu maddeleri reaktiflerle kompleks haline getirerek

where it's complexed by a reactive,

zararsız tuzlara dönüştürüyor,

effectively removing it from bioavailability.

böylece biyoyararlanımlarını etkili bir biçimde ortadan kaldırıyor.

But I wanted to say that interaction,

Ama benim demek istediğim, bu etkileşim,

re-scripting that interaction,

bu etkileşimin

into collective action, collective remediative action,

toplu hareket, toplu iyileştirme hareketi, olarak yeniden kurgulanması,

very different from the approach

poliklorobifenileri tarakladığımız

that's being used on the other side on the Hudson River,

Poliklorlu bifenilleri dipden tarakladığımız

where we're dredging the PCBs --

yaklaşımdan epey farklı --

after 30 years of legislative and legal struggle,

30 yıl süren yasal ve yasamaya dayalı bir mücadeleden sonra

GE's paying for the dredging

dünyadaki en büyük yatırım merkezlerinden GE

of the largest Superfund site in the world --

taraklamayı finanse etmekte --

we're dredging it, and it'll probably get shipped off to Pennsylvania

dibi taraklıyoruz ve kazılan, büyük ihtimalle

or the nearest Third World country,

zehirli çamur yığını olmaya devam edeceği

where it will continue to be toxic sludge.

Pensilvanya'ya ya da en yakın 3. Dünya Ülkesi'ne yollanacak.

Displacement is not the way to deal with environmental issues.

Yer değiştirme çevresel sorunlarla başa çıkmak için bir yol değil.

And that's typically the paradigm

Bu, bizim altında faaliyet gösterdiğimiz

under which we've operated.

tipik paradigma.

By actually taking the opportunity

Aslında, etkileşimlerimizi yeniden kurgulamak için

that new technologies,

için yeni teknolojilerin,

new interactive technologies, present

yeni interaktif teknolojilerin sunduğu fırsatları değerlendirerek,

to re-script our interactions,

onları sadece izole,

to script them,

bireyselleştirilmiş etkileşimler olarak değil de

not just as isolated, individuated interactions,

bir işe yarayacak

but as collective aggregating actions

toplu, bütünleşik hareketler

that can amount to something,

olarak kurgulayarak,

we can really begin to address

bazı önemli çevresel sorunlarımıza

some of our important environmental challenges.

gerçekten değinmeye başlayabiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)