Can we solve global warming? Lessons from how we protected the ozone layer | Sean Davis

Çeviri: Nevaz Mescioğlu Gözden geçirme: Merve Kılıç

So, I'm a climate scientist,

Ben bir iklim bilimciyim

and if this room is representative of the country we live in,

ve bu salon yaşadığımız ülkeyi temsil ediyor olsaydı

that means about 60 percent of you, so maybe from about there over,

yaklaşık %60'ınız, belki oradan şuraya kadar,

don't strongly trust me for information on the causes of climate change.

iklim değişikliğinin nedenleri konusunda bana kesin olarak güvenmezdi.

Bu akşam gerçeği anlatacağıma söz veriyorum ama bu istatistiğe

Now, I promise to tell the truth tonight,

but just to humor that demographic,

mizahla karşılık vermek için bu konuşmaya bir yalanla başladım.

I've started this talk with a falsehood.

[Paris İklim Anlaşması, iklim değişikliğinin

[The Paris Climate Accord is a product of the recognition

evrensel bir sorun olarak tanınmasının ürünüdür.]

that climate change is a global problem ...]

Bu açıklama Başkan Obama tarafından değil, Başkan Reagan tarafından yapıldı.

This statement was not made by President Obama.

It was made by President Reagan,

Ne iklim değişikliği ne de Paris İklim Anlaşması hakkındaydı.

and it wasn't about climate change and the Paris Climate Accord.

It was actually about the Montreal Protocol

Montreal Protokolü ve stratosferik ozon tabakasının incelmesiyle ilgiliydi.

and stratospheric ozone depletion.

Now, I'm sure that many of you aren't familiar with this environmental problem,

Eminim ki çoğunuz bu çevre problemiyle içli dışlı değilsiniz.

but you should be,

Ama olmalısınız.

because it's a rare environmental success story.

Çünkü bu ender bir çevresel başarı hikâyesi

And it's worth revisiting,

ve tekrar ele almaya değer.

because sometimes, we need to examine the world we've avoided

Çünkü bazen, bugün yaptığımız seçimlerde bize yol göstermesi için

in order to find guidance for the choices we make today.

kaçındığımız dünyayı incelememiz gerekir.

So let's go back to the 1970s,

Öyleyse 1970'lere geri dönelim;

when some questionable choices were made:

sorgulanması gereken bazı seçimlerin yapıldığı zamana.

first of all -- hoo -- hairstyles. (Laughs)

İlk olarak,

saç stilleri.

Second of all, objectively terrible quantities of hairspray,

İkinci olarak, objektif olarak korkunç miktarlarda saç spreyi.

and third, CFCs, chlorofluorocarbons,

Üçüncü olarak da CFC'ler, kloroflorokarbonlar, aerosol sprey

man-made chemicals that were used as propellant in aerosol spray cans.

kutularında itici gaz olarak kullanılan insan yapımı kimyasallar.

And see, it turns out these CFCs were a problem

Bakın, bu CFC'lerin bir sorun olduğu ortaya çıktı.

because they were destroying the ozone layer.

Çünkü onlar ozon tabakasını yok ediyordu.

Now I'm sure most of you have heard of the ozone layer,

Eminim ki çoğunuz ozon tabakasını duydunuz.

but why does it matter?

Ama bu neden önemli?

Well, quite simply, the ozone layer is earth's sunscreen,

Kısaca, ozon tabakası dünyanın güneş kremi

and it's really fragile.

ve oldukça kırılgan.

If you could take all of the ozone,

Yaklaşık 20 - 30 km üzerimizde bulunan ozon tabakasını alıp

which is mostly about 10 to 20 miles up above our heads,

and compress it down to the surface of the earth,

dünyanın yüzeyine doğru sıkıştırabilseydik

it would form a thin shell only about two pennies thick,

iki peni kalınlığında, yani bir cm'nin üçte biri kadar ince bir kabuk oluşurdu.

about an eighth of an inch.

And that thin shell does an amazing amount of work, though.

Bu ince kabuk inanılmaz işler yapmakta.

It filters out more than 90 percent of the harmful UV radiation

Güneşten gelen zararlı UV ışınlarının %90'ından fazlasını filtreler.

coming from the sun.

And while I'm sure many of you enjoy that suntan that you get

Birçoğunuzun geri kalan %10'luk kısımla bronzlaşmayı sevdiğinden emin olsam da

from the remaining 10 percent, it causes a lot of problems:

bu miktar bile birçok probleme sebep olur:

cataracts,

katarakt,

damage to crops,

mahsüllerde hasar,

damage to immune systems

bağışıklık sisteminde hasar

and also skin cancer.

ve cilt kanseri.

It's not an exaggeration

Ozona bir tehdidin, insan güvenliğine de tehdit olduğunu söylemek abartı olmaz.

to say that a threat to the ozone layer is a threat to human safety.

And actually, ironically, it was human safety

Aslında ironiktir ki, CFC'nin icadını güdüleyen de insan güvenliğiydi.

that motivated the invention of CFCs in the first place.

You see, in the early days of refrigeration,

Anlayacağınız, soğutucuların ilk zamanlarında

refrigerators used toxic and flammable chemicals

propan ve amonyak gibi zehirli ve yanıcı kimyasallar kullanılıyordu.

like propane and ammonia.

For good reason, the refrigeration industry

İyi bir sebepten, soğutma endüstirisi güvenli bir alternatif istemişti.

wanted a safe alternative,

and they found that in 1928,

1928'de buldular; Thomas Midgley adlı bir bilim insanı

when a scientist named Thomas Midgley

ticari olarak geçerliliği olan ilk CFC'leri sentezlediği zaman.

synthesized the first commercially viable CFCs.

And in fact, Midgley famously inhaled CFCs and blew out a candle

Hatta bilimsel bir konferansta Midgley CFC'leri soludu ve bir mumu söndürdü.

to demonstrate, at a scientific conference,

Bunu CFC'lerin güvenli ve yanıcı olmadıklarını kanıtlamak yapmıştı.

that they were safe and nonflammable.

And in fact, as a scientist, I can tell you there is no way

Bir bilim insanı olarak şunu söyleyebilirim,

günümüzde böyle tuhaf davranışlarla işin içinden çıkamazsınız.

you could get away with that kind of antic today.

I mean, wow.

Yani, vay be.

But really, at the time,

Ama gerçekten o zamanlarda CFC'ler kayda değer bir keşifti.

CFCs were a really remarkable invention.

They allowed what we now know as modern-day refrigeration

Onlar modern soğutucuların, klimaların ve diğerlerinin önünü açtı.

and air-conditioning and other things.

So it wasn't actually until over 40 years later, in the 1970s,

Dolayısıyla 40 yıl sonrasına kadar, yani 1970'lerde bilim insanları

when scientists realized that CFCs would break down high in the atmosphere

CFC'lerin atmosferde parçalara ayrılacağı ve ozona zarar vereceğini fark etmedi.

and damage the ozone layer.

And this finding really set off a lot of public concern.

Bu sonuç halkı endişelendirdi.

It led, ultimately, to the banning of CFC usage in aerosol spray cans

1978'de ABD'de ve başka birkaç ülkede

aerosol sprey kutularında CFC kullanımının yasaklanmasına yol açtı.

in the US and a few other countries in 1978.

Now, the story doesn't end there,

Hikâye burada bitmiyor.

because CFCs were used in much more than just spray cans.

Çünkü CFC'ler sprey kutularından başka birçok yerde daha kullanılıyordu.

In 1985, scientists discovered the Antarctic ozone hole,

1985'te bilim insanları Antarktik ozon deliğini keşfettiler

and this was a truly alarming discovery.

ve bu gerçekten endişe verici bir keşifti.

Scientists did not expect this at all.

Bilim insanları bunu hiç beklemiyordu.

Before the Antarctic ozone hole,

Antarktik ozon deliğinden önce bilim insanları

scientists expected maybe a five or 10 percent reduction

bir asırlık bir sürede ozonda belki %5 veya 10 oranında azalma bekliyorlardı.

in ozone over a century.

But what they found over the course of less than a decade

Ama on yıldan az bir sürede buldukları, ozonun üçte birinden fazlasının

was that more than a third of the ozone had simply vanished,

yani ABD'den büyük bir alanın yok olduğuydu.

over an area larger than the size of the US.

And although we now know that CFCs are the root cause of this ozone hole,

Ve şimdi ozon delinmesinin temel nedeninin CFC'ler olduğunu bilmemize rağmen

at the time, the science was far from settled.

o dönemde bilim bu yaklaşımdan uzaktı.

Yet despite this uncertainty,

Bu belirsizliğe rağmen,

the crisis helped spur nations to act.

kriz, ulusların harekete geçmesine yardımcı oldu.

So that quote that I started this talk with,

Başlarken Başkan Reagan'dan yaptığım Montreal Protokolü hakkındaki alıntı,

about the Montreal Protocol, from President Reagan --

that was his signing statement when he signed the Montreal Protocol

Protokolün ABD Senatosu tarafından oybirliği ile onaylanmasından sonra

after its unanimous ratification by the US Senate.

Başkan Reagan'ın Protokolü imzalama beyanıydı.

And this is something that's truly worth celebrating.

Bu gerçekten kutlamaya değer bir şey.

In fact, yesterday was the 30th anniversary of the Montreal Protocol.

Esasında dün, Montreal Protokolünün 30. yıl dönümüydü.

(Applause)

(Alkışlar)

Because of the protocol,

Protokol sayesinde, ozona zararlı maddeler artık atmosferimizde azalıyor

ozone-depleting substances are now declining in our atmosphere,

and we're starting to see the first signs of healing in the ozone layer.

ve ozon tabakasında ilk iyileşme belirtilerini görmeye başlıyoruz.

And furthermore, because many of those ozone-depleting substances

Üstelik, ozon tabakasına zarar veren maddelerin birçoğu aynı zamanda

are also very potent greenhouse gases,

çok güçlü sera gazları olduğu için,

the Montreal Protocol has actually delayed global warming

Montreal Protokolü, küresel ısınmanın on yıldan uzun bir süre gecikmesini sağladı.

by more than a decade.

That's just wonderful.

Bu muhteşem bir şey.

But I think it's worth asking the question,

Fakat sanırım şunu sormak gerek:

as we face our current environmental crisis, global warming,

Mevcut çevresel krizle yani küresel ısınmayla yüzleşmekteyken

what lessons can we learn from Montreal?

Montreal'den ne gibi dersler alabiliriz?

Are there any? I think there are.

Hiç alınacak ders var mı? Sanırım evet. [Küresel ısınmaya inanmıyorum.]

First, we don't need absolute certainty to act.

Birincisi, harekete geçmek için kesinliğe gerek yok.

When Montreal was signed,

Montreal imzalandığında CFC'lerin risklerinden,

we were less certain then of the risks from CFCs

than we are now of the risks from greenhouse gas emissions.

şimdi sera gazı emisyonlarının risklerden emin olduğumuzdan daha az emindik.

A common tactic that people who oppose climate action use

İklimsel hareketlere kafa tutan insanların yaygın bir taktiği de

is to completely ignore risk and focus only on uncertainty.

riskleri tamamıyla görmezden gelmek ve sadece belirsizliğe odaklanmaktır.

But so what about uncertainty?

Ancak belirsizlikte ne var?

We make decisions in the face of uncertainty all the time,

Her zaman belirsizlikler karşısında kararlar alıyoruz.

literally all the time.

Kelimenin tam anlamıyla her zaman.

You know, I'll bet those of you who drove here tonight,

Bahse girerim bu akşam arabanızla buraya gelirken emniyet kemerinizi taktınız.

you probably wore your seat belt.

And so ask yourself,

Şimdi kendinize sorun:

did you wear your seat belt because someone told you

Birisi size yüzde yüz emin olarak buraya gelirken kaza yapacağınızı mı söyledi?

with a hundred percent [certainty]

that you would get in a car crash on the way here?

Probably not.

Muhtemelen hayır.

So that's the first lesson.

İşte bu birinci ders.

Risk management and decision making always have uncertainty.

Risk yönetimi ve karar almak daima belirsizlik taşır.

Ignoring risk and focusing only on uncertainty is a distraction.

Riskleri görmezden gelmek ve sadece belirsizliğe odaklanmak dikkat dağıtır.

In other words, inaction is an action.

Başka bir deyişle, eylemsizlik bir eylemdir.

Second, it takes a village to raise a healthy environment.

İkincisi, sağlıklı bir çevre oluşturmak için bir topluluk gerekir.

The Montreal Protocol wasn't just put together by industry and governments

Montreal Protokolü'nü oluşturanlar sadece hükûmetler, endüstriler

or environmental advocacy groups and scientists.

ya da çevre koruma grupları ve bilim adamları değildi.

It was put together by all of them.

Saydıklarımın hepsiydi.

They all had a seat at the table,

Hepsi bir masada oturdu

and they all played an important role in the solution.

ve hep birlikte çözümde önemli bir rol oynadılar.

And I think in this regard,

Bu yönden, bugün cesaret verici birkaç işaret görüyoruz.

we're actually seeing some encouraging signs today.

We see not just environmental groups concerned about climate change

İklim değişikliği hakkında endişelenenler arasında sadece çevresel grupları değil,

but also civic and religious groups,

aynı zamanda sivil ve dini grupları,

the military and businesses.

ordu ve iş dünyasını da görüyoruz.

So wherever you find yourself on that spectrum,

Bu yelpazede kendini nerede görürsen gör,

we need you at the table,

masada sana ihtiyacımız var.

because if we're going to solve global warming,

Çünkü eğer küresel ısınmayı çözeceksek her seviyeden harekete ihtiyacımız olacak;

it's going to take actions at all levels,

from the individual to the international

bireyden uluslararasına ve aralarındaki her şeye.

and everything in between.

Third lesson:

Üçüncü ders:

don't let the perfect be the enemy of the good.

Mükemmelin, iyinin düşmanı olmasına izin vermeyin.

While Montreal has become the brake pedal for stopping ozone depletion,

Montreal, ozon tabakasının incelmesini durdurmak için fren pedalı olmasına rağmen

at its beginning, it was more just like a tap on the brakes.

başlangıçta frenlere sadece bir dokunuş gibiydi.

It was actually the later amendments to the protocol

Aslında, ozonun incelmesi üzerine frene basma kararını gerçekten belirleyen şey,

that really marked the decision to hit the brakes on ozone depletion.

protokolde yapılan son değişikliklerdi.

So to those who despair

Paris İklim Anlaşması’nın yeterince ileri gitmediğini

that the Paris Climate Accord didn't go far enough

veya yaptığı sınırlı davranışların tek başına küresel ısınmayı çözemeyeceğini

or that your limited actions on their own won't solve global warming,

düşünüp ümitsiz olanlar için,

I say don't let the perfect be the enemy of the good.

"Mükemmelin iyinin düşmanı olmasına izin vermeyin." derim.

And finally, I think it helps us to contemplate the world we've avoided.

Son olarak, kaçındığımız dünyayı düşünmenin yardımcı olacağına inanıyorum.

Indeed, the world we have avoided by enacting the Montreal Protocol

Gerçekten de Montreal Protokolü'nü uygulayarak kaçındığımız dünya,

is one of catastrophic changes

çevre ve insan refahında yıkıcı değişikliklerden biridir.

to our environment and to human well-being.

By the 2030s, we'll be avoiding millions of new skin cancer cases per year

2030'larda, yılda milyonlarca yeni cilt kanseri vakasını engellemiş olacağız

with a number that would only grow.

ve bu sayı sürekli büyüyecek.

If I'm lucky, I'll live long enough to see the end of this animation

Şanslıysam, bu animasyonun sonunu

and to see the ozone hole restored to its natural state.

ve ozon deliğinin doğal durumuna geri dönmesini görecek kadar uzun yaşayacağım.

So as we write the story for earth's climate future

Yani biz bu yüzyıl ve ötesi için dünyanın iklim geleceği hikâyesini yazarken

for this century and beyond,

we need to ask ourselves, what will our actions be

kendimize eylemlerimiz ne olacak diye sormamız gerekiyor ki

so that someone can stand on this stage

otuz, elli veya yüz yıl sonra birileri bu sahneye çıkıp

in 30 or 50 or a hundred years

to celebrate the world that they've avoided.

engelledikleri dünyayı kutlayabilsinler.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)