Can we solve global warming? Lessons from how we protected the ozone layer | Sean Davis

Translator: Quynh Nguyen Reviewer: Thuận Trần

So, I'm a climate scientist,

Tôi là một nhà khí tượng học,

and if this room is representative of the country we live in,

và nếu căn phòng này đại diện cho đất nước chúng ta đang sống,

that means about 60 percent of you, so maybe from about there over,

có nghĩa là khoảng 60% trong số quý vị, có thể là từ bên kia qua đây,

don't strongly trust me for information on the causes of climate change.

sẽ không tin tôi với những thông tin về nguyên nhân của biến đổi khí hậu.

Now, I promise to tell the truth tonight,

Tôi hứa với các bạn tối nay tôi sẽ nói sự thật,

but just to humor that demographic,

nhưng để chiều lòng số đông thiếu lòng tin ấy,

I've started this talk with a falsehood.

Tôi sẽ bắt đầu bài nói với một điều sai lầm.

[The Paris Climate Accord is a product of the recognition

[Thỏa thuận chung Paris là kết quả từ sự công nhận

rằng biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu...]

that climate change is a global problem ...]

This statement was not made by President Obama.

Lời nhận định này không đến từ Tổng thống Obama.

It was made by President Reagan,

Nó đến từ Tổng thống Reagan,

và nó không nói về biến đổi khí hậu và Thỏa thuận chung Paris.

and it wasn't about climate change and the Paris Climate Accord.

It was actually about the Montreal Protocol

Nó thật ra là về Nghị định thư Montreal

and stratospheric ozone depletion.

và sự cạn kiệt của ôzôn tầng bình lưu.

Now, I'm sure that many of you aren't familiar with this environmental problem,

Tôi chắc rằng nhiều người trong các bạn không quen thuộc với vấn đề môi trường này

but you should be,

nhưng các bạn nên biết,

because it's a rare environmental success story.

vì đó câu chuyện thành công hiếm có trong việc bảo vệ môi trường.

And it's worth revisiting,

Và nó đáng được nhắc lại,

because sometimes, we need to examine the world we've avoided

vì đôi khi, chúng ta cần xem xét thế giới mà chúng ta đã tránh khỏi

in order to find guidance for the choices we make today.

để từ đó tìm ra hướng dẫn cho những sự lựa chọn của chúng ta này nay.

So let's go back to the 1970s,

Hãy quay lại những năm 1970,

when some questionable choices were made:

khi mà một vài sự lựa chọn đầy nghi vấn được đưa ra:

first of all -- hoo -- hairstyles. (Laughs)

đầu tiên -- hoo -- kiểu tóc. (Cười)

Second of all, objectively terrible quantities of hairspray,

Thứ hai, khách quan mà nói, một lượng keo xịt tóc nhiều đến tệ hại.

and third, CFCs, chlorofluorocarbons,

và thứ ba, CFCs, chloroflourocarbons,

man-made chemicals that were used as propellant in aerosol spray cans.

hợp chất hóa học nhân tạo được dùng như chất nổ đẩy trong các bình xịt nén.

And see, it turns out these CFCs were a problem

Và hóa ra chất CFCs là một vấn đề

because they were destroying the ozone layer.

vì nó phá hủy tầng ôzôn.

Now I'm sure most of you have heard of the ozone layer,

Tôi chắc rằng phần lớn các bạn đã nghe đến tầng ôzôn,

but why does it matter?

nhưng nó có ý nghĩa gì?

Well, quite simply, the ozone layer is earth's sunscreen,

Nói một cách đơn giản, tầng ôzôn là lớp chống nắng của trái đất,

and it's really fragile.

và nó rất mỏng manh.

If you could take all of the ozone,

Nếu bạn có thể lấy tầng ôzôn,

which is mostly about 10 to 20 miles up above our heads,

nó cao khoảng 10 đến 20 dặm trên đầu chúng ta,

and compress it down to the surface of the earth,

và nén nó xuống bề mặt trái đất,

it would form a thin shell only about two pennies thick,

nó sẽ biến thành một lớp vỏ mỏng chỉ dày bằng hai đồng xu xếp chồng,

about an eighth of an inch.

khoảng một phần tám inch.

And that thin shell does an amazing amount of work, though.

Và lớp vỏ tuy mỏng nhưng có thể làm một lượng công việc tuyệt vời.

It filters out more than 90 percent of the harmful UV radiation

Nó lọc hơn 90 phần trăm bức xạ UV có hại

coming from the sun.

đến từ mặt trời.

And while I'm sure many of you enjoy that suntan that you get

Và tuy tôi chắc rằng nhiều bạn rất thích làn da rám nắng mà bạn có được

from the remaining 10 percent, it causes a lot of problems:

từ mười phần trăm tia UV còn lại, nó có thể gây ra rất nhiều vấn đề:

cataracts,

bệnh đục thủy tinh thể.

damage to crops,

tổn hại đến mùa màng,

damage to immune systems

tổn hại đến hệ thống miễn dịch

and also skin cancer.

và cả ung thư da nữa.

It's not an exaggeration

Sẽ không phải là phóng đại

to say that a threat to the ozone layer is a threat to human safety.

khi nói rằng sự đe dọa đến tầng ôzôn cũng là đe dọa đến an toàn của nhân loại.

And actually, ironically, it was human safety

Và thật ra, mỉa mai thay, vì sự an toàn của nhân loại

that motivated the invention of CFCs in the first place.

mà hợp chất CFCs được phát minh.

You see, in the early days of refrigeration,

Trong những ngày đầu khi tủ lạnh mới được dùng,

refrigerators used toxic and flammable chemicals

trong tủ lạnh có chứa những chất hóa học độc hại và dễ cháy

like propane and ammonia.

như propane và ammonia.

For good reason, the refrigeration industry

Vì những lý do chính đáng, nền công nghiệp làm lạnh

wanted a safe alternative,

muốn một sự thay thế an toàn hơn,

and they found that in 1928,

và họ đã tìm thấy nó vào năm 1928,

when a scientist named Thomas Midgley

khi một nhà khoa học tên là Thomas Midgley

synthesized the first commercially viable CFCs.

tổng hợp được chất CFCs có thể thương mại hóa đầu tiên.

And in fact, Midgley famously inhaled CFCs and blew out a candle

Và thật ra, Midgley đã từng hít hợp chất CFCs và thổi tắt nến

to demonstrate, at a scientific conference,

để chứng minh, ở một hội thảo khoa học,

that they were safe and nonflammable.

rằng hợp chất này an toàn và không gây cháy nổ.

And in fact, as a scientist, I can tell you there is no way

Là một nhà khoa học, tôi có thể nói rằng bạn sẽ không thể

you could get away with that kind of antic today.

qua mặt mọi người với một trò hề như vậy ngày nay.

I mean, wow.

Ý tôi là, wow.

But really, at the time,

Nhưng thật ra, tại thời điểm đó,

CFCs were a really remarkable invention.

CFCs là một phát minh thực sự xuất sắc.

They allowed what we now know as modern-day refrigeration

Nó là tiền đề cho những thứ như kỹ thuật làm lạnh hiện đại

and air-conditioning and other things.

và điều hòa và những thứ khác.

So it wasn't actually until over 40 years later, in the 1970s,

Vì vậy nên đến khoảng 40 năm sau, vào những năm 1970,

when scientists realized that CFCs would break down high in the atmosphere

các nhà khoa học mới nhận ra rằng CFCs phân rã ở lớp khí quyển trên cao

and damage the ozone layer.

và phá hủy tầng ôzôn.

And this finding really set off a lot of public concern.

Phát hiện này đã tạo ra nhiều sự lo lắng cho công chúng

It led, ultimately, to the banning of CFC usage in aerosol spray cans

Cuối cùng nó đã dẫn đến việc cấm dùng CFC trong các bình xịt nén

in the US and a few other countries in 1978.

ở Mỹ và một số nước khác vào năm 1978.

Now, the story doesn't end there,

Câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó,

because CFCs were used in much more than just spray cans.

bởi vì CFC không chỉ được dùng trong các bình xịt nén.

In 1985, scientists discovered the Antarctic ozone hole,

Vào năm 1985, các nhà khoa học đã phát hiện ra lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,

and this was a truly alarming discovery.

và đây thực sự là một phát hiện đáng báo động.

Scientists did not expect this at all.

Các nhà khoa học đã không ngờ tới việc này.

Trước khi tìm thấy lỗ hổng ôzôn ở Nam Cực,

Before the Antarctic ozone hole,

scientists expected maybe a five or 10 percent reduction

các nhà khoa học đã dự đoán rằng sẽ có sự hạ giảm từ năm đến mười phần trăm

in ozone over a century.

khí ôzôn trong một thế kỷ.

But what they found over the course of less than a decade

Nhưng thứ mà họ phát hiện ra trong vòng ít hơn một thập kỳ

was that more than a third of the ozone had simply vanished,

đó là hơn một phần ba phần khí ôzôn đã biến mất,

over an area larger than the size of the US.

trên một khu vực có diện tích còn lớn hơn cả Mỹ.

And although we now know that CFCs are the root cause of this ozone hole,

Và mặc dù bây giờ chúng ta biết rằng CFCs là nguyên nhân gây ra lỗ hổng ôzôn,

at the time, the science was far from settled.

vào thời điểm đó, khoa học vẫn chưa chắc chắn.

Yet despite this uncertainty,

Mặc cho sự không chắn chắn này,

the crisis helped spur nations to act.

cơn khủng hoảng đã thúc đẩy các quốc gia hành động.

So that quote that I started this talk with,

Về câu nói mà tôi đã trích dẫn ở đầu buổi nói chuyện,

about the Montreal Protocol, from President Reagan --

về Nghị định thư Montreal từ Tổng thống Reagan --

that was his signing statement when he signed the Montreal Protocol

Đó là tuyên bố ký của ông khi ông ký thông qua Nghị định thư Montreal

after its unanimous ratification by the US Senate.

sau khi nó được phê chuẩn bởi Thượng viện Hoa Kỳ.

And this is something that's truly worth celebrating.

Đây là một việc thực sự đáng được tán vinh.

In fact, yesterday was the 30th anniversary of the Montreal Protocol.

Thực ra, hôm qua là ngày kỷ niệm 30 năm ký Nghị định thư Montreal.

(Applause)

(Vỗ tay)

Because of the protocol,

Nhờ có Nghị định thư này,

ozone-depleting substances are now declining in our atmosphere,

những hợp chất hủy hoại tầng ôzôn đang dần giảm đi trong bầu khí quyển,

and we're starting to see the first signs of healing in the ozone layer.

và chúng ta đang bắt đầu được thấy những dấu hiệu lành lại của tầng ôzôn.

And furthermore, because many of those ozone-depleting substances

Ngoài ra, vì nhiều hợp chất hủy hoại tầng ôzôn

are also very potent greenhouse gases,

cũng đồng thời là những khí nhà kính mạnh,

the Montreal Protocol has actually delayed global warming

Nghị định thư Montreal đã giúp hoãn lại sự nóng lên toàn cầu

by more than a decade.

tới hơn một thập kỷ.

That's just wonderful.

Đó là một điều tuyệt vời.

But I think it's worth asking the question,

Nhưng tôi nghĩ rằng có một câu hỏi đáng được đặt ra,

as we face our current environmental crisis, global warming,

khi chúng ta hiện đang đối mặt với khủng hoảng môi trường, nóng lên toàn cầu,

what lessons can we learn from Montreal?

chúng ta có thể học được gì từ Nghị định Montreal?

Are there any? I think there are.

Chúng ta có học được gì không? Tôi nghĩ là có.

First, we don't need absolute certainty to act.

Đầu tiên, chúng ta không cần phải thực sự chắc chắn để hành động.

When Montreal was signed,

Khi Nghị định thư Montreal được ký,

we were less certain then of the risks from CFCs

chúng ta đã ít chắc chắn về những mối đe dọa từ CFCs

than we are now of the risks from greenhouse gas emissions.

hơn là về những mối đe dọa từ khí nhà kính hiện nay.

A common tactic that people who oppose climate action use

Một chiến thuật thông dụng mà những người phản đối hành động vì môi trường dùng

is to completely ignore risk and focus only on uncertainty.

là hoàn toàn bỏ qua những mối đe dọa và tập trung vào sự không chắc chắn.

But so what about uncertainty?

Nhưng không chắc chắn thì sao?

We make decisions in the face of uncertainty all the time,

Chúng ta vẫn thường xuyên quyết định mặc cho sự không chắc chắn,

literally all the time.

thực sự rất thường xuyên.

You know, I'll bet those of you who drove here tonight,

Tôi dám cá rằng với những bạn lái xe đến đây tối nay,

you probably wore your seat belt.

các bạn đã đeo dây an toàn.

And so ask yourself,

Vậy nên các bạn hãy hỏi bản thân,

did you wear your seat belt because someone told you

các bạn có đeo dây an toàn vì người ta bảo các bạn

with a hundred percent [certainty]

với sự chắc chắn một trăm phần trăm

that you would get in a car crash on the way here?

rằng các bạn sẽ bị tông xe trên đường đến đây?

Probably not.

Có lẽ là không đâu.

So that's the first lesson.

Đó là bài học đầu tiên.

Risk management and decision making always have uncertainty.

Sẽ luôn có sự không chắc chắn trong việc quản lý rủi ro và đưa ra quyết định.

Ignoring risk and focusing only on uncertainty is a distraction.

Việc bỏ qua rủi ro và chỉ tập trung vào sự không chắc chắn là một sự xao nhãng.

In other words, inaction is an action.

Nói theo cách khác, không hành động là một hành động.

Second, it takes a village to raise a healthy environment.

Thứ hai, cần phải có rất nhiều người để cùng tạo ra một môi trường khỏe mạnh.

The Montreal Protocol wasn't just put together by industry and governments

Nghị định thư Montreal không chỉ được lập nên bởi nền công nghiệp hay chính phủ

or environmental advocacy groups and scientists.

hay những nhóm hoạt động vì môi trường và các nhà khoa học.

It was put together by all of them.

Nó được lập nên bởi tất cả bọn họ.

They all had a seat at the table,

Tất cả đều có một vị trí trong bàn,

and they all played an important role in the solution.

và tất cả đều có vai trò quan trọng trong việc đưa ra giải pháp.

And I think in this regard,

Và tôi nghĩ theo hướng này,

we're actually seeing some encouraging signs today.

chúng ta có thể thấy được những tín hiệu đáng mừng.

We see not just environmental groups concerned about climate change

Ta có thể thấy không chỉ những nhóm vì môi trường quan tâm đến biến đổi khí hậu

but also civic and religious groups,

mà còn có cả những nhóm về nhân quyền và tôn giáo,

the military and businesses.

quân đội và các doanh nghiệp.

So wherever you find yourself on that spectrum,

Vì vậy khi nào bạn thấy bản thân mình ở trong nhóm đó,

we need you at the table,

chúng tôi cần bạn ngồi ở bàn,

vì nếu ta muốn tìm giải pháp cho sự nóng lên toàn cầu,

because if we're going to solve global warming,

it's going to take actions at all levels,

nó cần phải được thực hiện ở mọi mặt,

from the individual to the international

từ cấp độ cá nhân cho đến quốc tế

and everything in between.

và tất cả mọi thứ ở giữa.

Third lesson:

Bài học thứ ba:

don't let the perfect be the enemy of the good.

đừng để mong muốn hoàn hảo ngăn cản điều tốt đẹp xảy ra.

While Montreal has become the brake pedal for stopping ozone depletion,

Tuy Nghị định thư Montreal đã trở thành cái phanh giúp ngăn sự suy yếu tầng ôzôn,

at its beginning, it was more just like a tap on the brakes.

vào lúc ban đầu, nó chỉ giống như một cái chạm chân nhẹ trên phanh.

It was actually the later amendments to the protocol

Phải đến những lần thay đổi Nghị định sau này

that really marked the decision to hit the brakes on ozone depletion.

mới đánh dấu quyết định đạp phanh để ngăn chặn sự suy yếu tầng ôzôn.

Với những người thấy thất vọng

So to those who despair

that the Paris Climate Accord didn't go far enough

vì cho rằng Thỏa thuận chung Paris chưa giải quyết đủ triệt để

or that your limited actions on their own won't solve global warming,

hay chỉ hành động của riêng bản thân sẽ không giúp giải quyết nóng lên toàn cầu

I say don't let the perfect be the enemy of the good.

Tôi muốn nói rằng đừng để mong muốn hoàn hảo ngăn điều tốt xảy ra.

And finally, I think it helps us to contemplate the world we've avoided.

Cuối cùng, tôi nghĩ rằng chúng ta nên suy ngẫm về thế giới mình đã thoát khỏi.

Indeed, the world we have avoided by enacting the Montreal Protocol

Đúng vậy, thế giới mà ta đã tránh khỏi nhờ việc ban hành Nghị định thư Montreal

is one of catastrophic changes

là một trong những sự thay đổi gây thiệt hại

to our environment and to human well-being.

tới môi trường và sức khỏe của chúng ta.

By the 2030s, we'll be avoiding millions of new skin cancer cases per year

Tới những năm 2030, chúng ta sẽ tránh được hàng triệu ca ung thư da mới mỗi năm

with a number that would only grow.

với chỉ số ôzôn luôn tăng lên.

If I'm lucky, I'll live long enough to see the end of this animation

Nếu tôi may mắn, tôi sẽ sống đủ lâu để nhìn thấy kết thúc của sự minh họa này

and to see the ozone hole restored to its natural state.

và thấy được lỗ hổng ôzôn dần trở lại trạng thái ban đầu.

So as we write the story for earth's climate future

Vì vậy khi chúng ta muốn viết nên câu chuyện cho tương lai của khí hậu

for this century and beyond,

trong thế kỷ này và cả sau này,

we need to ask ourselves, what will our actions be

chúng ta cần hỏi bản thân, chúng ta cần hành động như thế nào

so that someone can stand on this stage

để ai đó có thể đứng trên sân khấu này

in 30 or 50 or a hundred years

trong 30 hay 50 hay 100 năm nữa

to celebrate the world that they've avoided.

và nhắc về thế giới mà họ đã tránh khỏi.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)