Inside the world's deepest caves | Bill Stone

Bill Stone Dünya'nın en derin mağaralarını araştırıyor.

Çeviri: Kerime Gunturk Gözden geçirme: osman oguz ahsen

First place I'd like to take you

Sizi götürmek istediğim ilk yer

is what many believe will be the world's deepest natural abyss.

çoğu kişinin, dünyanın en derin doğal çukuru olduğuna inandığı bir yer.

And I say believe because this process is still ongoing.

Ve inanın diyorum çünkü bu süreç hala devam etmekte.

Right now there are major expeditions being planned for next year

Şu anda, önümüzdeki yıl için büyük keşif gezileri planlanmakta.

that I'll talk a little bit about.

Biraz bunlardan bahsedeceğim.

One of the things that's changed here,

Son 150 yılda Jules Verne

in the last 150 years since Jules Verne

yeraltı dünyasının nasıl olduğuna/neye benzediğine dair muhteşem bilim-kurgu kavramlarına sahip olduğundan bu yana

had great science-fiction concepts of what the underworld was like,

burada değişen şeylerden biri

is that technology has enabled us to go to these places

teknolojinin bizim bu yerlere gidebilmemizi sağlamış olmasıdır

that were previously completely unknown and speculated about.

ki bu yerler önceden tamamen bilinmeyen ve üzerinde düşünülen yerlerdi.

We can now descend thousands of meters into the Earth with relative impunity.

Şimdi, nispeten ceza almamış olarak, yer kürenin binlerce metre altına inebiliriz.

Along the way we've discovered fantastic abysses and chambers so large

Yol boyunca, muhteşem çukurları ve locaları keşfettik

that you can see for hundreds of meters

bunlar o kadar büyüktü ki görüş açınızda bir kesinti olmaksızın

without a break in the line of sight.

yüzlerce metre ileriyi görebilirsiniz.

When you go on a thing like this, we can usually be in the field

Böyle bir şeye başladığınızda, genellikle, iki ila dört ay arasında

for anywhere from two to four months,

en az 20 veya 30, en fazla 150 kişiden oluşan bir ekip ile

with a team as small as 20 or 30, to as big as 150.

herhangi bir yerdeki arazide olabiliriz.

And a lot of people ask me, you know,

Yani, bir çok insan bana

what kind of people do you get for a project like this?

böyle bir projeye ne tür insanları alıyorsunuz diye soruyor.

While our selection process

Ve seçme sürecimiz NASA'nınki kadar titiz olmamakla birlikte,

is not as rigorous as NASA, it's nonetheless thorough.

yine de sıkıdır.

We're looking for competence, discipline, endurance, and strength.

Yetkinlik, disiplin, dayanıklılık ve güç arıyoruz.

In case you're wondering, this is our strength test.

Merak ettiyseniz, işte bu bizim güç testimiz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But we also value esprit de corps

Fakat, uzak yerlerde büyük stres altındayken,

and the ability to diplomatically resolve inter-personal conflict

kişisel çatışmaları karşındakini gücendirmeden çözme yeteneği

while under great stress in remote locations.

ve moral de bizim için önemlidir.

We have already gone far beyond the limits of human endurance.

Çoktan insan direncinin sınırlarının ötesine geçtik bile.

From the entrance, this is nothing like a commercial cave.

Girişten itibaren, ticari amaçlara sahip bir mağaraya hiç de benzemez.

You're looking at Camp Two in a place called J2, not K2, but J2.

Şu an K2 değil J2 adındaki bir yerde bulunan İkinci Kamp'ı görüyorsunuz.

We're roughly two days from the entrance at that point.

Bu noktada, girişten yaklaşık iki gün uzaktayız.

And it's kind of like a high altitude mountaineering trip in reverse,

Yüksek rakımlı bir dağcılık gezisinin ters yönde olanı gibi birşey...

except that you're now running a string of these things down.

farklı yönü iplerlen aşağıya doğru koşuyorsunuz.

The idea is to try to provide some measure of physical comfort

Burada yapılan olay tamamen nemli, rutubetli, soğuk olan karanlık yerlerden aşağıya doğru giderken

while you're down there, otherwise in damp, moist, cold conditions in utterly dark places.

fiziksel rahatlık sağlamaya çalışmaktır.

I should mention that everything you're seeing here, by the way,

Yeri gelmişken belirtmeliyim ki, burada gördüğünüz her şey

is artificially illuminated at great effort.

büyük çabalarla yapay olarak aydınlatılmaktadır.

Otherwise it is completely dark in these places.

Aksi halde buralar tamamiyle karanlıktır.

The deeper you go, the more you run into a conflict with water.

Ne kadar derine inerseniz, su ile daha fazla problem yaşarsınız.

It's basically like a tree collecting water coming down.

Bu esasen aşağı inen suyu toplayan bir ağaca benziyor.

And eventually you get to places where it is formidable and dangerous

Eninde sonunda zorlu ve tehlikeli yerlere varıyorsunuz,

and unfortunately slides just don't do justice.

maalesef slaytlar bunun hakkını vermiyor.

So I've got a very brief clip here that was taken in the late 1980s.

Bu yüzden, 1980lerde yapılan çok kısa bir videoyu göstereceğim burada.

So descend into Huautla Plateau in Mexico.

Meksika'daki Huautla Platosuna iniş.

(Video)

(Video)

Now I have to tell you that the techniques being shown here

Burada gösterilen tekniklerin eski ve tehlikeli olduğunu

are obsolete and dangerous.

söylemeliyim.

We would not do this today unless we were doing it for film.

Bu videoyu çekmiyor olsaydık, o gün bunları yapmazdık.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Along that same line, I have to tell you

Size geçen yıl bir çok

that with the spate of Hollywood movies that came out last year,

Hollywood filminin de aynı şekilde ortaya çıktığını söylemeliyim.

we have never seen monsters underground --

Yeraltında yaşayan böyle bir canavar asla görmemiştim

at least the kind that eat you.

en azından sizi yiyecek olan tipte.

If there is a monster underground,

Şayet yer altında bir canavar varsa

it is the crushing psychological remoteness

En yakın giriş yerinden şehre üç günlük bir mesafedeki bir yere geldikten sonra

that begins to hit every member of the team

bu takımdaki tüm üyeleri

once you cross about three days inbound from the nearest entrance.

psikolojik olarak ezmeye başlayan bir durumdur.

Next year I'll be leading an international team to J2.

Gelecek sene J2 mağarasına uluslararası bir geziye önderlik ediyor olacağım.

We're going to be shooting from minus 2,600 meters --

Girişten 30 kilometre içerde 8,600 feetin biraz üzerinde

that's a little over 8,600 feet down --

2,600 metre aşağıda

at 30 kilometers from the entrance.

dolaşıyor olaşacağız.

The lead crews will be underground for pushing 30 days straight.

Öncü grup 30 gün aşağıda kalacak.

I don't think there's been a mission like that in a long time.

Bence uzun zamandır böyle bir iş yapan olduğunu sanmıyorum.

Eventually, if you keep going down in these things,

Nihayetinde bu tip yerlere giriyorsanız,

probability says that you're going to run into a place like this.

bu tip bir yerle karşılaşacağınız olasıdır.

It's a place where there's a fold in the geologic stratum

Burası suyu toplayıp çatıya dolduran jeolojik katmandaki

that collects water and fills to the roof.

çukurun olduğu yerdir.

And when you used to find these things,

Ve bu şeyleri buluyorsanız

they would put a label on a map that said terminal siphon.

haritaya bir etiket koyarak bu bulunan girişi işaretlerlerdi.

Now I remember that term really well for two reasons.

Şu anda bu terimi iki sebepten dolayı çok iyi hatırlıyorum.

Number one, it's the name of my rock band, and second,

Birincisi, bu benim rock grubumun adı ve ikincisi,

is because the confrontation of these things

bu şeylerle karşılaşmak

forced me to become an inventor.

beni kaşif olmaya itmesidir.

And we've since gone on to develop

Ve o zamandan beri

many generations of gadgets for exploring places like this.

bu tip yerleri keşfetmek için gerekli aletleri geliştirmekteyim.

This is some life-support equipment closed-cycle.

şu anda bir çeşit yaşam destek cihazı var

And you can use that now to go for many kilometers horizontally

bu araç ile yüzlerce kilometre yatay olarak su altında

underwater and to depths of 200 meters straight down underwater.

200 metrede yine suyun dibine doğru gidebilirsiniz.

When you do this kind of stuff it's like doing EVA.

Bu çeşit bir aleti yapmak bir tür EVA yapmak

It's like doing extra-vehicular activity in space,

bu aynı uzayda yeni bir araç yapmak gibi birşeydir

but at much greater distances, and at much greater physical peril.

fakat bunlardan daha uzun mesafeler ve daha fazla fiziksel risk bulunmaktadır.

So it makes you think about how to design your equipment

Bu güvenli bir yerden çok uzaklara gitmek için

for long range, away from a safe haven.

kendi aracını nasıl tasarlayacağı konusunda fikir verir.

Here's a clip from a National Geographic movie

işte size 1999 yılında gösterilmiş

that came out in 1999.

National Geographic'den bir görüntü.

(Video) Narrator: Exploration is a physical process

(Video) Konuşmacı: Keşif insan oğlunun daha önce

of putting your foot in places where humans have never stepped before.

ayak basmadığı yerlere ayaklarınızı basarak yaptığınız fiziksel bir süreçtir.

This is where the last little nugget of totally unknown territory remains on this planet.

Burası gezegende tamamen bilinmeyen son kalan ufak yerdir.

To experience it is a privilege.

Bunun bir ayrıcalık olduğunu anlamak için.

Bill Stone: That was taken in Wakulla Springs, Florida.

Bill Stone: Florida Wakulla Springs'den getirildi.

Couple of things to note about that movie. Every piece of equipment

Bu filim hakkında söylenecek iki şey var: filimde gördüğünüz her araç

that you saw in there did not exist before 1999.

parçası 1999 yılından önce yoktu.

It was developed within a two-year period and used on actual exploratory projects.

İki yıllık bir zaman süresinde geliştirildi ve gerçek keşifler için kullanıldı.

This gadget you see right here was called the digital wall mapper,

Sağ tarafta gördüğünüz alete dijital duvar haritası denir.

and it produced the first three-dimensional map anybody has ever done

ve bu insanın bu güne kadar bir mağarada yaptığı

of a cave, and it happened to be underwater in Wakulla Springs.

ilk üç boyutlu haritadır ve bu Wakulla Springs'te su altında yapıldı.

It was that gadget that serendipitously opened a door

Kapıyı kaşfedilmemiş bir dünyaya

to another unexplored world.

şans eseri açan bu aletti.

This is Europa.

Bu Jupiter 11'dir.

Carolyn Porco mentioned another one called Enceladus the other day.

Ertesi gün Carolyn Porco, Enceladus adında başka bir yerden bahsetti.

This is one of the places where planetary scientists

Burası gezegen bilimadamlarının

believe there is a highest probability of the detection

çok yüksek olasılıkla okyanusta ilk hayatın oluştuğu

of the first life off earth in the ocean that exists below there.

yer olduğuna dair belirtilerin olduğuna inandıkları yerlerden birisidir.

For those who have never seen this story,

Bu hikayeyi daha önce görmeyenler için

Jim Cameron produced a really wonderful IMAX movie

iki yıl önce "Dipteki Yabancılar" adında mükemmel bir film olan IMAX

couple of years ago, called "Aliens of the Deep."

filmini yaptı.

There was a brief clip --

Kısa bir çarpma oldu.

(Video) Narrator: A mission to explore under the ice of Europa

(Video)Yazar: Avrupa'nın buzunun altını keşfetme görevi

would be the ultimate robotic challenge.

eşsiz bir robotik deneyim olacak.

Europa is so far away that even at the speed of light,

Avrupa ışık hızıyla bile olsa çok uzaklardadır.

it would take more than an hour for the command just to reach the vehicle.

verilen emirin araca ulaşması bir saatten fazla sürecek.

It has to be smart enough to avoid terrain hazards

Arazideki tehlikelerden kaçınmak ve

and to find a good landing site on the ice.

buz üzerinde iyi bir yerleşim yerei bulmak için akıllı olmak gerekir.

Now we have to get through the ice.

Şu anda buzun içinden geçmeliyiz.

You need a melt probe.

Buz erimesini ölçere ihtiyacımız var.

It's basically a nuclear-heated torpedo.

Bu temel olarak nükleer ısısı olan bir torpil.

The ice could be anywhere from three to 16 miles deep.

Bu 3 mille 16 mil arası derinlikte olabilir.

Week after week, the melt probe will sink of its own weight

Haftalar sonra buz ölçer kendi ağırlığıyla

through the ancient ice, until finally --

sona kadar eski buzun olduğu yere kadar batar.

Now, what are you going to do when you reach the surface of that ocean?

Artık okyanusun üzerine çıkınca ne yapacaksınız?

You need an AUV, an autonomous underwater vehicle.

otomatik su altı cihazı olan AUV'ye ihtiyacınız olacaktır.

It needs to be one smart puppy, able to navigate

Yolu bulabilen ve yabancı okyonusta kendi kararlarını

and make decisions on its own in an alien ocean.

verebilecek bir yön bulma aracına ihtiyacınız olacaktır.

BS: What Jim didn't know when he released that movie

BS: Jim bu filmi gösterime soktuğu zaman

was that six months earlier NASA had funded a team I assembled

bilmediği şey NASA'nın benim yaptığım ve

to develop a prototype for the Europa AUV.

Avrupa için olan bir AUV'ye maddi destek vermiş olduğu idi.

I mean, I cut through three years of engineering meetings, design

Söylemek istediğim üç yıl mühendislik, tasarım ve sistem uyumu için

and system integration, and introduced DEPTHX --

geçirdim ve sonunda DEPTHX'i ortaya çıkardım.

Deep Phreatic Thermal Explorer.

Derin Yeraltı Suları Kaşifi

And as the movie says, this is one smart puppy.

Filimde de söylediği gibi bu güzel bir oyuncak.

It's got 96 sensors, 36 onboard computers,

96 adet sensör, 36 adet bilgisayar

100,000 lines of behavioral autonomy code,

100,000 bağımsız hareket yönlendirici var ve

packs more than 10 kilos of TNT in electrical onboard equivalent.

ve elektrikli kabininde 10 kilodan fazla TNT taşımaktadır.

This is the target site,

Kuzey Meksika Cenote Zacaton'daki dünyanın en derin hipotermik

the world's deepest hydrothermal spring at Cenote Zacaton in northern Mexico.

su kaynağının olduğu yer hedef alandır.

It's been explored to a depth of 292 meters

292 metre derinlikte ve

and beyond that nobody knows anything.

hiç kimsenin bilmediği bir yerde keşfedildi.

This is part of DEPTHX's mission.

Bu DEPTHX işleminin bir parçasıdır.

There are two primary targets we're doing here.

Burada bizim ana olarak ilgilendiğimiz iki hedef var.

One is, how do you do science autonomy underground?

Birincisi toprak altında bilimin özerkliğiini nasıl yapıyorsunuz?

How do you take a robot and turn it into a field microbiologist?

Bir robotu yer mikrobiyolistine nasıl çevirebilirsiniz?

There are more stages involved here

Burada yapılacak iki adım vardır.

than I've got time to tell you about, but basically we drive

Bundan sonra size anlatmak için vaktim olacak fakat temel olarak

through the space, we populate it with environmental variables --

boşluğa doğru gider ve sülfit, holojenür gibi

sulphide, halide, things like that.

çevresel farklılıkların olduğu vere yerleşiriz.

We calculate gradient surfaces, and drive the bot over to a wall

Eğimleri hesaplarız ve muhtemel hayatın

where there's a high probability of life.

olduğu duvara doğru botumuzla gideriz.

We move along the wall, in what's called proximity operations,

Çevre işleri adı altında renk değişiklikleriini

looking for changes in color.

bulma maksadıyla bir duvar boyunca ilerleriz.

If we see something that looks interesting, we pull it into a microscope.

İlginç bir şeyler görürsek, mikroskoba alırız.

If it passes the microscopic test, we go for a collection.

Mikroskop testini geçerse, kolleksiyona ilave ederiz.

We either draw in a liquid sample,

Ya sıvı örneğine koyarız yada

or we can actually take a solid core from the wall.

duvardan katı şekilde alırız.

No hands at the wheel.

daireye kesinlikle dokunulmaz.

This is all behavioral autonomy here

Bu tamamen robot tarafından yapılan

that's being conducted by the robot on its own.

davranışsal bir harekettir.

The real hat trick for this vehicle, though,

Bu aracın gerçek sırrı bizim geliştirdiğimiz

is a disruptive new navigation system we've developed,

3D SLAM adında devamlı yer ve harita bilgisi .

known as 3D SLAM, for simultaneous localization and mapping.

veren yeni yol bulma sistemidir.

DEPTHX is an all-seeing eyeball.

DEPTHX her şeyi bir göz ile görür.

Its sensor beams look both forward and backward at the same time,

Aracın algılayıcıları aynı anda incelemekte olduğu

allowing it to do new exploration

konu üzerine yoğunlaşarak

while it's still achieving geometric sensor-lock

aynı anda hem ileriyi hem geriyi

on what it's gone through already.

görebilmektedir.

What I'm going to show you next

Size biraz sonra göstereceğim şey

is the first fully autonomous robotic exploration underground

daha önce hiç yapılmamış olan ve tamamen robot tarafından

that's ever been done.

yapılmış olan bir yer altı keşfidir.

This May, we're going to go from minus 1,000 meters in Zacaton,

Bu Mayıs ayında Zacaton'da yerin 1,000 metre altına gideceğiz.

and if we're very lucky, DEPTHX will bring back the first

Eğer şanslıysak DEPTHX ilk defa bir

robotically-discovered division of bacteria.

robot tarafında bakteri getirecektir.

The next step after that is to test it in Antartica and then,

Bundan sonraki adım aracın Antartika'da denenmesi olacaktır.

if the funding continues and NASA has the resolution to go,

daha sonra parasal yardım devam eder ve NASA'nın buna devam etme isteği

we could potentially launch by 2016, and by 2019

devam ederse, 2016'ya kadar buraya ulaşmış olacağız

we may have the first evidence of life off this planet.

ve belkide bu gezegende ki ilk yaşam delilini 2019'a kadar bulmuş olacağız.

What then of manned space exploration?

Daha sonra uzay keşifinde sıra neye gelecek?

The government recently announced plans to return to the moon by 2024.

Hükümet kısa zaman önce 2024 yılına kadar Ay'a tekrar dönüleceğini açıkladı.

The successful conclusion of that mission will result

Bu görevin başarılı olarak sonuçlanması

in infrequent visitation of the moon by a small number

daha az sayıda bilimadamı ve pilot yollayarak Ay'a nadir

of government scientists and pilots.

olan bir ziyaretle sonuçlanabilir.

It will leave us no further along in the general expansion

Bu bize insanoğlunun 50 yıl evvel ulaşmış olduğu

of humanity into space than we were 50 years ago.

uzaya insanlığı taşıma konusunda daha fazla bir genişleme vermeyecek.

Something fundamental has to change

Yaşantımız boyunca şayet uzaya bir

if we are to see common access to space in our lifetime.

giriş yapmak istiyorsak bir şeylerin ciddi olarak değişmesi gerekir.

What I'm going to show you next are a couple of controversial ideas.

Şimdi size iki zıt fikir göstereceğim.

And I hope you'll bear with me and have some faith

Ve umarım bana katlanırsınız ve burada söylediğimizin

that there's credibility behind what we're going to say here.

ötelerinde güvenilirlilik olduğuna inanırsınız.

There are three underpinnings of working in space privately.

Uzayda çalışmanın özelde üç saç ayağı vardır.

One of them is the requirement

Bunlardan birisi dünya uzay arası

for economical earth-to-space transport.

seyahatin ekonomik boyutudur.

The Bert Rutans and Richard Bransons of this world

Bert Rutans ve Richard Bransons bu düşünceye sahipler

have got this in their sights and I salute them.

ve bende onlari selamliyorum.

Go, go, go.

Git,git,git

The next thing we need are places to stay on orbit.

Diğer konu uzay gemisinde kalacak yerimizin olmasıdır.

Orbital hotels to start with, but workshops for the rest of us later on.

Uzay gemisi otelleri başlayacak fakat geri kalanımız için atölyelerin olması daha sonra olacak bir konudur.

The final missing piece, the real paradigm-buster, is this:

Son kalan kısımsa gerçek gerekli olacak

a gas station on orbit.

şey uzay gemisindek, benzin istasyonudur.

It's not going to look like that.

Bildiğimiz istasyonlar gibi olmayacaktır.

If it existed, it would change all future spacecraft design and space mission planning.

Eğer bu olursa, gelecekte olacak tüm uzay gemilerinin ve uzay yolculuk planları değişecektir.

Now, to give you a chance to understand

şimdi size bu cümlede niçin bir güç olduğunu anlamanızı

why there is power in that statement,

sağlamak için bir şans veriyorum.

I've got to give you the basics of Space 101.

Uzay 101'in temellerini vermek zorundayım.

And the first thing is everything you do in space you pay by the kilogram.

Uzayda yapacağınız ilk şey kilo olarak bunu ödersiniz.

Anybody drink one of these here this week?

Bu hafta her hangi ibir şey içen var mı?

You'd pay 10,000 dollars for that in orbit.

Uzay gemisinde bunun için 10,000 dolar ödeyeceksiniz.

That's more than you pay for TED,

Google sponsorluğu keserse, TED'e ödediğinizden daha fazlası demektir.

if Google dropped their sponsorship.

daha fazlası demektir.

(Laughter)

Gülüşmeler.

The second is more than 90 percent of the weight of a vehicle is in propellant.

İkinci ise uzay gemisinin ağırlığının yüzde 902dan fazlası yakıttır.

Thus, every time you'd want to do anything in space,

Bunun anlamı uzayda ne yaparsanız yapın

you are literally blowing away enormous sums of money

her gaza bastığınızda gerçekte çok büyük

every time you hit the accelerator.

miktarlarda para harcıyorsunuz demektir.

Not even the guys at Tesla can fight that physics.

Tesla'da çalışanlar bile bu fizik hareketlerinin üstesinden gelemezler.

So, what if you could get your gas at a 10th the price?

Yakıtınızı 10'da biri fiyata alsanız ne olur?

There is a place where you can.

Bunu yapabileceğiiniz bir yer var.

In fact, you can get it better -- you can get it at 14 times lower

Aslında bunu hatta eğer Ay'da yakıt bula bilirseniz 14 defa daha ucuza alabilirsiniz.

if you can find propellant on the moon.

14 defa daha ucuza alabilirsiniz.

There is a little-known mission that was launched

13 yıl önce Clementine adında Pentagon tarafından Ay'a yollanan

by the Pentagon, 13 years ago now, called Clementine.

uzay gemisi hakkında çok az şey biliniyor.

And the most amazing thing that came out of that mission

Bu seyahatten ortaya çıkan en ilginç şey

was a strong hydrogen signature at Shackleton crater

Ay'ın güney kutubunda Shackledon Kreterinde ortaya çıkan

on the south pole of the moon.

yüksek miktardaki hidrojendi.

That signal was so strong,

Sinyal o kadar güçlüydü ki

it could only have been produced by 10 trillion tons of water

milyonlarca ve milyarlarca yıl evvel asteroit ve

buried in the sediment, collected over millions and billions of years

kuyruklu yıldızların çarpması sonucu oluşan tortu

by the impact of asteroids and comet material.

altında birirkmiş trilyonlarca ton su tarafından yapılmıştı.

If we're going to get that, and make that gas station possible,

Bunu alabilsek ve gas istasyonu mümkün olursa

we have to figure out ways to move large volumes of payload through space.

Uzayda bu büyük miktardaki yükü taşımak için yollar bulmalıyız.

We can't do that right now.

Şu anda bunu yapamayız.

The way you normally build a system right now is you have a tube stack

Şu an için yapabildiğimiz

that has to be launched from the ground,

tüm aerodinamik zorlamalara dayanabilecek zemine bağlı bir tüp vasıtasıyla

and resist all kinds of aerodynamic forces.

bunu çekecek bir yöntemdir.

We have to beat that.

Bunu yapmalıyız.

We can do it because in space there are no aerodynamics.

Bunu yapabiliriz çünkü uzayda aerodinamik yoktur.

We can go and use inflatable systems for almost everything.

Hemen hemen her şey için şişirilebilir sistemler kullanabiliriz.

This is an idea that, again, came out of Livermore back in 1989,

Bu Dr. Lowell Wood'un grubu ile çalışan Livermore tarafından

with Dr. Lowell Wood's group.

1989 yılında ortaya atılmış bir fikir olarak ortaya atıldı.

And we can extend that now to just about everything.

Şimdi bunu her şeye uygulayabiliriz.

Bob Bigelow currently has a test article in the orbit.

Bob Bigelow şu anda uzay gemisinde bir ürünü yapıyor.

We can go much further.

Bundan çok daha ileri gidebiliriz.

We can build space tugs, orbiting platforms for holding cryogens and water.

Soğutucuları ve suyu tutmak için uzay çekicileri yapabiliriz.

There's another thing.

başka bir durum daha var.

When you're coming back from the moon,

Ay'dan geri dönerken

you have to deal with orbital mechanics.

uzay gemisinin mekanik sistemleri ile çalışmanız gerekecektir.

It says you're moving 10,000 feet per second faster

Gas istasyonuna dönmek istediğiniz zaman saniyede 10,000

than you really want to be to get back to your gas station.

kez daha hızlı olarak hareket edeceksiniz.

You got two choices.

Bu durumda iki seçeneğiniz bulunmaktadır.

You can burn rocket fuel to get there, or you can do something really incredible.

Gitmek için ya roket yakıtı kullanacaksınız yada inanılmaz bir şeyler yapabilirsiniz.

You can dive into the stratosphere,

Strasfore direk dalabilirsiniz

and precisely dissipate that velocity, and come back out to the space station.

ve tam olarak o hıza ulaşacak ve uzay istasyonuna geri döneceksiniz.

It has never been done.

Bu daha önce hiç yapılmadı.

It's risky and it's going to be one hell of a ride --

Riskli bir durum ve Disney'deki

better than Disney.

oyuncaklardan daha iyi bir şekilde heyecan verici

The traditional approach to space exploration

Uzay keşiflerindeki geleneksel yönteme göre

has been that you carry all the fuel you need

ihtiyacınız olan tüm yakıtı acil durumda insanları

to get everybody back in case of an emergency.

geri getirmek için taşırsınız.

If you try to do that for the moon,

Bunu Ay için yapmak isterseniz

you're going to burn a billion dollars in fuel alone sending a crew out there.

sadece mürettebatı yollamak için yakıta milyarlarca dolar harcarsınız.

But if you send a mining team there,

Ama eğer buraya bir maden ekibi gönderirseniz

without the return propellant, first --

dönüş için gerekli yakıt olmadan,

(Laughter)

(Kahkaha)

Did any of you guys hear the story of Cortez?

içinizde Cortez'in hikayesini duyan varmı?

This is not like that. I'm much more like Scotty.

Bu onun gibi değil, ben daha çok Scotty gibiyim.

I like this equipment, you know, and I really value it

Bu ekipmanı seviyorum, bilirsiniz, ona gerçekten değer veriyorum.

so we're not going to burn the gear.

yani, donanımı mahvetmeyeceğiz

But, if you were truly bold you could get it there, manufacture it,

Ama, eğer gerçekten oraya gidecek kadar cesur biri olsaydınız, imal ederdiniz

and it would be the most dramatic demonstration

ve bu, bu gezegen için yapabileceğiniz,

that you could do something worthwhile off this planet

ve bugüne dek yapılmış en etkileyici

that has ever been done.

gösteri olurdu.

There's a myth that you can't do anything in space

Uzayda bir trilyon dolarınız ve 20 yılınız yoksa

for less than a trillion dollars and 20 years.

hiçbirşey yapılamayacağıniza dair bir efsane vardır.

That's not true.

Bu doğru değil.

In seven years, we could pull off

Biz yedi yılda, "Shackleton"a bir sanayi misyonu

an industrial mission to Shackleton and demonstrate

başarabiliriz ve bu alçak dünya yörüngesinden

that you could provide commercial reality out of this in low-earth orbit.

ticari bir gerçek çıkarabileceğimizi gösterebiliriz

We're living in one of the most exciting times in history.

Tarihin en heyecanli zamanlarindan birinde yasiyoruz

We're at a magical confluence where private wealth

şu an uzaya ulaşma talebinin itici gucu olan

and imagination are driving the demand for access to space.

kisisel zenginlik ve hayalin bir araya geldigi sihirli bir zamandayiz.

The orbital refueling stations I've just described

Az once tarif ettigim yorungesel yakit istasyonlari

could create an entirely new industry and provide the final key

yepyeni bir endursti yaratabilier

for opening space to the general exploration.

ve uzayi genel kesiflere acmada anahtar olabilirler.

To bust the paradigm a radically different approach is needed.

var olan modelin disina cikmak icin , tamamen farkli bir yaklisama ihtiyac var

We can do it by jump-starting with an industrial

Bunu endustriyel Lewis ve Clark seferlerinden

Lewis and Clark expedition to Shackleton crater,

Shackleton kreterine atlatma yaparak,

to mine the moon for resources, and demonstrate

maden icin ay kaynaklarina bakabilir ve yorungede

they can form the basis for a profitable business on orbit.

kar getirecek bir is olusturabiliriz.

Talk about space always seems to be hung on ambiguities

Uzay hakkinda konusmak her zaman amac ve zaman bakimindan

of purpose and timing.

belirsizliklere asilmak gibi gorunur.

I would like to close here by putting a stake in the sand at TED.

Konusmami TED'in kumlarina bir kazik cakarak bitirmek istiyorum

I intend to lead that expedition.

Bu kesfe liderlik etme niyetindeyim

(Applause)

(alkislama)

It can be done in seven years with the right backing.

Bu is dogru yardimlarla 7 yilda yapilabilir

Those who join me in making it happen will become a part of history

Ben bunu yaparken kim bana katilirsa tarihin bir parcasi olacak

and join other bold individuals from time past

ve gecmisteki arastirmalara katilan gozupeklerden

who, had they been here today, would have heartily approved.

su an kim burada ise, onlarda ictenlikle kabul edilecektir.

There was once a time when people did bold things to open the frontier.

Bir zamanlar sinirlari acan insanlar cok cesurca isler yaptilar.

We have collectively forgotten that lesson.

biz bu dersi toplu halde unuttuk

Now we're at a time when boldness is required to move forward.

Simdi ilerleyebilmek icin cesaretin gerekli oldugu bir zamandayiz.

100 years after Sir Ernest Shackleton wrote these words,

100 yil sonra Sor Ernest Scackleton su sozleri yazdi:

I intend to plant an industrial flag on the moon

Niyetim aya endustriyel bir bayrak dikmek

and complete the final piece

ve uzayin sinirlarini bizim zamanimizda hepimize acacak

that will open the space frontier, in our time, for all of us.

son parcayi tamamlamak

Thank you.

tesekkur ederim

(Applause)

(alkislama)