Inside the world's deepest caves | Bill Stone

Bill Stone khám phá những hang động sâu nhất thế giới

Translator: Phung Hai Reviewer: LD .

First place I'd like to take you

Địa điểm đầu tiên mà tôi muốn giới thiệu với các bạn

is what many believe will be the world's deepest natural abyss.

là nơi mà nhiều người tin rằng nó sẽ trở thành vực thẳm tự nhiên sâu nhất thế giới.

And I say believe because this process is still ongoing.

Và tôi nói "tin rằng"" là bởi vì quá trình này vẫn đang diễn ra.

Right now there are major expeditions being planned for next year

Ngay tại thời điểm hiện tại đang có nhiều chuyến thám hiểm lớn được lên kế hoạch cho năm tới

that I'll talk a little bit about.

mà tôi sẽ nói về chúng một chút.

One of the things that's changed here,

Một trong những điều mà đã thay đổi ở đây,

in the last 150 years since Jules Verne

trong 150 năm qua kể từ khi Jules Verne

had great science-fiction concepts of what the underworld was like,

có những khái niệm khoa học viễn tưởng vĩ đại về thế giới dưới lòng đất,

is that technology has enabled us to go to these places

đó là việc công nghệ đã cho phép chúng ta đi tới những địa điểm này

that were previously completely unknown and speculated about.

mà trước đấy hoàn toàn chưa được chúng ta biết và nghiên cứu.

We can now descend thousands of meters into the Earth with relative impunity.

Chúng ta bây giờ có thể đi xuống lòng đất hàng ngàn mét khá an toàn.

Along the way we've discovered fantastic abysses and chambers so large

Trên đường xuống, chúng tôi đã khám phá ra những vực thẳm và hốc đá không tưởng, chúng lớn tới mức

that you can see for hundreds of meters

mà các bạn có thể nhìn xa tới hàng trăm mét

without a break in the line of sight.

mà tầm nhìn không bị đứt quãng.

When you go on a thing like this, we can usually be in the field

Trong một chuyến đi như vậy, chúng tôi thường ở tại đó

for anywhere from two to four months,

từ hai đến bốn tháng,

with a team as small as 20 or 30, to as big as 150.

với một nhóm, nhỏ cũng khoảng 20 đến 30 người, đến lớn khoảng 150 người.

And a lot of people ask me, you know,

Và rất nhiều người hỏi tôi,

what kind of people do you get for a project like this?

những người như thế nào sẽ được ông chọn cho những dự án như vậy?

While our selection process

Và trong khi quá trình tuyển chọn của chúng tôi

is not as rigorous as NASA, it's nonetheless thorough.

không đến mức khắt khe như của NASA, nhưng dù sao nó cũng kĩ lưỡng.

We're looking for competence, discipline, endurance, and strength.

Chúng tôi tìm kiếm những người có năng lực, kỉ luật, khả năng chịu đựng, và sức khỏe.

In case you're wondering, this is our strength test.

Trong trường hợp các bạn đang phân vân, đây là bài kiểm tra sức khỏe của chúng tôi.

(Laughter)

(tiếng cười)

But we also value esprit de corps

Nhưng chúng tôi còn coi trọng tinh thần đồng đội

and the ability to diplomatically resolve inter-personal conflict

và khả năng giải quyết bằng con đường ngoại giao nhưng bất đồng giữa các cá nhân

while under great stress in remote locations.

khi phải chịu áp lực to lớn trong những địa điểm hẻo lánh.

We have already gone far beyond the limits of human endurance.

Chúng tôi đã vượt xa sự giới hạn về sức chịu đựng của con người.

From the entrance, this is nothing like a commercial cave.

Từ lối vào, đây không hề giống một cái hang để thăm quan.

You're looking at Camp Two in a place called J2, not K2, but J2.

Các bạn đang nhìn vào Trại 2 trong một nơi được gọi là J2, không phải K2, mà là J2.

We're roughly two days from the entrance at that point.

Tại điểm này chúng tôi đang cách lối vào khoảng hai ngày.

And it's kind of like a high altitude mountaineering trip in reverse,

Và nó giống như một chuyến leo núi cao nhưng lộn ngược lại,

except that you're now running a string of these things down.

trừ việc bạn đang theo một đoạn dây của những thứ này xuống dưới.

The idea is to try to provide some measure of physical comfort

Ý định của chúng tôi là cố gắng cung cấp những biện pháp để cơ thể cảm thấy thoái mái

while you're down there, otherwise in damp, moist, cold conditions in utterly dark places.

khi bạn ở dưới đó, nếu không sẽ là sự ẩm thấp, ẩm ướt, lạnh lẽo trong bóng tối hoàn toàn.

I should mention that everything you're seeing here, by the way,

Nhân đây, tôi phải nhắc rằng mọi thứ các bạn đang xem,

is artificially illuminated at great effort.

được chiếu sáng nhân tạo với những nỗ lực rất lớn.

Otherwise it is completely dark in these places.

Nếu không những nơi này hoàn toàn tối om.

The deeper you go, the more you run into a conflict with water.

Càng xuống sâu, bạn càng gặp những khó khăn với nước.

It's basically like a tree collecting water coming down.

Về cơ bản nó giống như một cái cây đang tập trung nước chảy xuống.

And eventually you get to places where it is formidable and dangerous

Và cuối cùng là bạn tới những nơi rất khủng khiếp và nguy hiểm

and unfortunately slides just don't do justice.

và thật không may, những đường trượt không thể hiện được hết.

So I've got a very brief clip here that was taken in the late 1980s.

Vì vậy tôi có một đoạn phim ngắn được quay vào cuối thập kỉ 1980.

So descend into Huautla Plateau in Mexico.

đi xuống cao nguyên Huautla ở Mexico.

(Video)

(đoạn phim)

Now I have to tell you that the techniques being shown here

Bây giờ tôi phải nói với các bạn rằng những kĩ thuật trong đoạn phim này

are obsolete and dangerous.

đã lỗi thời và nguy hiểm.

We would not do this today unless we were doing it for film.

Ngày nay chúng tôi không làm như vậy nữa trừ khi chúng tôi làm để quay phim.

(Laughter)

(tiếng cười)

Along that same line, I have to tell you

Cùng ý đó, tôi phải nói với các bạn

that with the spate of Hollywood movies that came out last year,

với nhiều phim của Hollywood vừa ra năm ngoái,

we have never seen monsters underground --

chúng tôi chưa bao giờ gặp con quái vật nào dưới đó cả

at least the kind that eat you.

ít nhất là những loại ăn thịt bạn

If there is a monster underground,

Nếu như có một con quái vật dưới lòng đất,

it is the crushing psychological remoteness

nó chính là sự cách biệt làm tan nát tâm lý

that begins to hit every member of the team

mà bắt đầu ảnh hưởng đến mỗi thành viên của nhóm

once you cross about three days inbound from the nearest entrance.

một khi bạn đã đi sâu vào trong khoảng ba ngày từ cửa vào gần nhất.

Next year I'll be leading an international team to J2.

Năm tới, tôi sẽ dẫn đầu một nhóm quốc tế đi tới J2.

We're going to be shooting from minus 2,600 meters --

Chúng tôi sẽ quay phim, chụp ảnh từ vị trí âm 2600 mét --

that's a little over 8,600 feet down --

đó là khoảng hơn 8600 feet một chút --

at 30 kilometers from the entrance.

tại 30 km từ cửa vào.

The lead crews will be underground for pushing 30 days straight.

Đội dẫn đầu sẽ ở dưới lòng đất trong 30 ngày liên tiếp.

I don't think there's been a mission like that in a long time.

Tôi không nghĩ đã có một nhiệm vụ như vậy trong một thời gian dài.

Eventually, if you keep going down in these things,

Rốt cuộc, nều như bạn cứ tiếp tục đi xuống trong những hang như vậy,

probability says that you're going to run into a place like this.

có thể nói rằng bạn sẽ gặp phải những nới như thế này.

It's a place where there's a fold in the geologic stratum

Đây là nơi mà một nếp gấp trong địa tầng

that collects water and fills to the roof.

mà nước đọng lại và đầy lên tới nóc.

And when you used to find these things,

Và khi bạn tìm thấy nhiều thứ này,

they would put a label on a map that said terminal siphon.

họ sẽ đánh dấu một nhãn trên bản đồ ghi là: siphon cuối.

Now I remember that term really well for two reasons.

Bây giờ tôi nhớ thuật ngữ đó rất rõ bởi vì hai lí do.

Number one, it's the name of my rock band, and second,

Thứ nhất, đó cũng là tên ban nhạc rock của tôi, và thứ hai,

is because the confrontation of these things

là bởi vì sự chạm trán với những thứ này

forced me to become an inventor.

đã ép tôi trở thành một nhà sáng chế.

And we've since gone on to develop

Và từ đó chúng tôi đã tiếp tục phát triển

many generations of gadgets for exploring places like this.

nhiều thế hệ những công cụ cho việc khám phá những địa điểm như này.

This is some life-support equipment closed-cycle.

Đây là vài thiết bị hỗ trợ sự sống

And you can use that now to go for many kilometers horizontally

và bạn có thể sử dụng hiện nay để đi theo chiều ngang nhiều kilomet

underwater and to depths of 200 meters straight down underwater.

dưới nước và tới độ sâu 200 mét dưới mặt nước.

When you do this kind of stuff it's like doing EVA.

Khi bạn tham gia những công việc này, nó giống như đang tham gia EVA,

It's like doing extra-vehicular activity in space,

nó giống như tham gia vào hoạt động ngoài phi thuyền trong vũ trụ,

but at much greater distances, and at much greater physical peril.

nhưng với tầm xa lớn hơn, và với sự nguy hiểm lớn hơn.

So it makes you think about how to design your equipment

Vì vậy nó làm bạn nghĩ đến làm sao để thiết kế thiết bị của bạn phù hợp

for long range, away from a safe haven.

cho phạm vi cách xa nơi trú ẩn an toàn.

Here's a clip from a National Geographic movie

Đây là một đoạn từ bộ phim của kênh địa lí quốc gia (National Geographic)

that came out in 1999.

được chiếu vào năm 1999.

(Video) Narrator: Exploration is a physical process

(Đoạn phim) Người thuyết minh: Thám hiểm là một quá trình của cơ thể

of putting your foot in places where humans have never stepped before.

của việc đặt chân bạn lên những nơi mà con người chưa bao giờ tới trước đó.

This is where the last little nugget of totally unknown territory remains on this planet.

Đây là nơi "quặng vàng" nhỏ bé cuối cùng của vùng đất hoàn toàn chưa được biết đến sót lại trên hành tinh này.

To experience it is a privilege.

Được trải nghiệm nó là một đặc quyền.

Bill Stone: That was taken in Wakulla Springs, Florida.

Bill Stone: Đó được quay tại Wakulla Springs, Florida.

Couple of things to note about that movie. Every piece of equipment

Đôi điều cần lưu ý về bộ phim đó: mỗi bộ phận của thiết bị

that you saw in there did not exist before 1999.

mà bạn thấy trong đó chưa hề tồn tại trước năm 1999.

It was developed within a two-year period and used on actual exploratory projects.

Nó được phát triển trong thời gian 2 năm và được sử dụng trong những dự án thám hiểm thực tế.

This gadget you see right here was called the digital wall mapper,

Thiết bị bạn nhìn thấy bây giờ được gọi là thiết bị lập bản đồ vách ngăn số

and it produced the first three-dimensional map anybody has ever done

và nó đã tạo ra tấm bản đồ 3 chiều đầu tiên

of a cave, and it happened to be underwater in Wakulla Springs.

của một hang động, vào nằm dưới nước tại Wakulla Springs.

It was that gadget that serendipitously opened a door

Nó là thiết bị đã tình cờ mở ra cánh cửa

to another unexplored world.

tới một thế giới khác chưa được khám phá.

This is Europa.

Đây là Europa.

Carolyn Porco mentioned another one called Enceladus the other day.

Carolyn Porco đã nhắc tới một chiếc khác tên là Enceladus hôm trước.

This is one of the places where planetary scientists

Đây là một trong những nơi mà các nhà khoa học nghiên cứu hành tinh

believe there is a highest probability of the detection

tin rằng có khả năng cao nhất của sự phát hiện ra

of the first life off earth in the ocean that exists below there.

sự sống ngoài trái đất đầu tiên ở dưới đại dương tồn tại ở phía dưới đó.

For those who have never seen this story,

Với những ai chưa bao giờ xem bộ phim này,

Jim Cameron produced a really wonderful IMAX movie

Jim Cameron đã sản xuất một bộ phim IMAX thật sự tuyệt vời

couple of years ago, called "Aliens of the Deep."

vài năm trước, tên là "Những sinh vật ngoài trái đất của biển sâu"

There was a brief clip --

Đây là một đoạn phim ngắn --

(Video) Narrator: A mission to explore under the ice of Europa

(Đoạn phim) Người thuyết minh: Nhiệm vụ thám hiểm phía dưới lớp băng đá của Europa

would be the ultimate robotic challenge.

sẽ là thử thách về máy móc cao nhất.

Europa is so far away that even at the speed of light,

Europa ở xa đên mức mà với tốc độ ánh sáng,

it would take more than an hour for the command just to reach the vehicle.

sẽ cần hơn một tiếng đồng hồ để mệnh lệnh truyền tới con tàu.

It has to be smart enough to avoid terrain hazards

Nó phải đủ thông minh để tránh những mối nguy hiểm trên địa hình,

and to find a good landing site on the ice.

và để tìm được một địa điểm hạ cánh an toàn trên mặt băng.

Now we have to get through the ice.

Bây giờ chúng ta phải xuyên qua được lớp băng đá.

You need a melt probe.

Bạn cần một máy làm tan băng.

It's basically a nuclear-heated torpedo.

Nó đơn giản là một ngư lôi được làm nóng bằng năng lượng hạt nhân.

The ice could be anywhere from three to 16 miles deep.

Lớp băng có thể sâu từ 3 đến 16 dặm.

Week after week, the melt probe will sink of its own weight

Tuần qua tuần, thiết bị này sẽ chìm xuống bằng sức nặng của chính nó

through the ancient ice, until finally --

xuyên qua lớp băng cổ, cho đến cuối cùng....

Now, what are you going to do when you reach the surface of that ocean?

Bây giờ, các bạn sẽ làm gì khi đã tới được bề mặt của đại dương đó?

You need an AUV, an autonomous underwater vehicle.

Bạn cần một AUV, một chiếc xe tự hành dưới nước.

It needs to be one smart puppy, able to navigate

Nó cần phải là một "chú chó con'' thông minh, có thể định hướng

and make decisions on its own in an alien ocean.

và tự đưa ra những quyết định trong một đại dương xa lạ.

BS: What Jim didn't know when he released that movie

BS: Điều Jim đã không biết khi ông phát hành bộ phim đó

was that six months earlier NASA had funded a team I assembled

là 6 tháng trước đó NASA đã tài trợ cho một nhóm do tôi tập hợp

to develop a prototype for the Europa AUV.

để phát triển một mẫu đầu tiên của chiếc Europa AUV.

I mean, I cut through three years of engineering meetings, design

Không nhắc đến quá trình 3 năm của những cuộc họp kĩ thuật, thiết kế

and system integration, and introduced DEPTHX --

và liên kết hệ thống, tôi muốn giới thiệu DEPTHX --

Deep Phreatic Thermal Explorer.

Deep Phreatic Thermal Explorer ( thiết bị nhiệt thám hiểm biển sâu)

And as the movie says, this is one smart puppy.

Như bộ phim nói, đây là một "chú chó con" thông minh.

It's got 96 sensors, 36 onboard computers,

Nó có 96 cảm biến, 36 máy điện toán bên trong,

100,000 lines of behavioral autonomy code,

100 000 dòng mã về hành vị tự động,

packs more than 10 kilos of TNT in electrical onboard equivalent.

xếp chặt bên trong bảng mạch điện tương đương với hơn 10 cân TNT

This is the target site,

Đây là vị trí mục tiêu,

the world's deepest hydrothermal spring at Cenote Zacaton in northern Mexico.

suối nước nóng sâu nhất thế giới tại Cenote Zacaton phía bắc Mexico.

It's been explored to a depth of 292 meters

Nó đã được thăm dò tới độ sâu 292 mét

and beyond that nobody knows anything.

và sâu hơn nữa thì chưa ai biết đến.

This is part of DEPTHX's mission.

Đây là một phần nhiệm vụ của DEPTHX.

There are two primary targets we're doing here.

Có hai mục tiêu chính mà chúng tôi thực hiện ở đây.

One is, how do you do science autonomy underground?

Một là, làm thế nào bạn tiến hành nghiên cứu khoa học độc lập dưới mặt đất?

How do you take a robot and turn it into a field microbiologist?

Làm thế nào bạn chọn một robot và biến nó thành một nhà vi trùng học dã chiến?

There are more stages involved here

Có nhiều giai đoạn liên quan ở đây

than I've got time to tell you about, but basically we drive

mà tôi không có đủ thời gian để nói về chúng cho các bạn, nhưng về cơ bản chúng tôi điều khiển

through the space, we populate it with environmental variables --

xuyên qua không gian, chúng tôi thu thập những thành tố môi trường ---

sulphide, halide, things like that.

sunfua, halide, những thứ như vậy.

We calculate gradient surfaces, and drive the bot over to a wall

Chúng tôi tính toán độ dốc bề mặt, và lái robot qua tới một bức tường

where there's a high probability of life.

mà ở đó xác suất có sự sống cao.

We move along the wall, in what's called proximity operations,

Chúng tôi di chuyển dọc theo bức tường, trong một quá trình được gọi là hoạt động gần,

looking for changes in color.

để tìm kiếm những thay đổi về màu sắc.

If we see something that looks interesting, we pull it into a microscope.

Nếu chúng tôi thấy thứ gì đó có vẻ thú vị, chúng tôi sẽ kéo nó vào trong chiếc kính hiển vi.

If it passes the microscopic test, we go for a collection.

Nếu nó đạt yêu cầu qua bài kiểm tra hiển vị, chúng tôi sẽ tiến hành thu thập.

We either draw in a liquid sample,

Hoặc chúng tôi sẽ thu thập mẫu dạng lỏng,

or we can actually take a solid core from the wall.

hoặc chúng tôi có thể lấy một lõi rắn từ bức tường.

No hands at the wheel.

Không có ai phải điều khiển quá trình này.

This is all behavioral autonomy here

Đó hoàn toàn là hành vi tự động

that's being conducted by the robot on its own.

được thực hiện bởi chính robot.

The real hat trick for this vehicle, though,

Hattrick thực sự của robot này, mặc dù,

is a disruptive new navigation system we've developed,

là hệ thống điều hướng phân rã mà chúng tôi phát triển,

known as 3D SLAM, for simultaneous localization and mapping.

gọi là 3D SLAM, dùng cho công việc đồng thời định vị và lập bản đồ.

DEPTHX is an all-seeing eyeball.

DEPTHX là một nhãn cầu nhìn mọi hướng.

Its sensor beams look both forward and backward at the same time,

Những tia cảm biến của nó nhìn cả phía trước và phía sau cùng lúc,

allowing it to do new exploration

cho phép nó có thể thực hiện việc thăm dò mới

while it's still achieving geometric sensor-lock

trong khi nó vẫn đạt được việc khóa cảm biến hình học

on what it's gone through already.

tại những nới mà nó đã đi qua.

What I'm going to show you next

Thứ tôi sẽ giới thiệu với các bạn tiếp theo

is the first fully autonomous robotic exploration underground

là robot thăm dò dưới mặt đất hoàn toàn tự động đầu tiên

that's ever been done.

mà đã từng được chế tạo.

This May, we're going to go from minus 1,000 meters in Zacaton,

Tháng năm này, chúng tôi sẽ tiến hành từ âm 1000 mét ở Zacaton,

and if we're very lucky, DEPTHX will bring back the first

và nếu chúng tôi rất may mắn, DEPTHX sẽ mang về

robotically-discovered division of bacteria.

nhóm vi khuẩn do robot tìm ra.

The next step after that is to test it in Antartica and then,

Bước tiếp theo sau đó là thử nghiệm nó tại Nam cực, và rồi

if the funding continues and NASA has the resolution to go,

nếu việc cấp tiền tiếp tục và NASA quyết tâm tiến hành,

we could potentially launch by 2016, and by 2019

chúng tôi có thể có tiềm năng tiến hành phóng vào năm 2016, và tới năm 2019

we may have the first evidence of life off this planet.

chúng tôi có thể có bằng chứng đầu tiên về sự sống ngoài hành tinh này.

What then of manned space exploration?

Sau đó việc thăm dò vũ trụ do người lái sẽ như thế nào?

The government recently announced plans to return to the moon by 2024.

Gần đây chính phủ thông báo những kế hoặc cho việc trở lại mặt trăng vào năm 2024.

The successful conclusion of that mission will result

Kết luận thành công của nhiệm vụ đó sẽ tạo nên

in infrequent visitation of the moon by a small number

sự viếng thăm thường xuyên mặt trăng của số ít

of government scientists and pilots.

các nhà khoa học của chính phủ và phi hành gia.

It will leave us no further along in the general expansion

Việc này sẽ đặt chúng ta vào vị trí không xa hơn trên con đường phát triển chung

of humanity into space than we were 50 years ago.

của loài người vào vũ trụ so với nơi chúng ta đạt được 50 năm trước.

Something fundamental has to change

Một điều gì đó thiết yếu phải thay đổi,

if we are to see common access to space in our lifetime.

nếu chúng ta muốn thấy sự tiếp cận với không gian vũ trụ trở nên phổ biến trong cuộc đời mình.

What I'm going to show you next are a couple of controversial ideas.

Điều tôi muốn giới thiệu với các bạn tiếp theo là vài ý tưởng tranh cãi.

And I hope you'll bear with me and have some faith

Và tôi hi vọng các bạn sẽ nhẫn nại với tôi và có lòng tin

that there's credibility behind what we're going to say here.

rằng có độ đáng tin phía sau những thứ chúng tôi sắp nói tại đây.

There are three underpinnings of working in space privately.

Có ba cơ sở cho sự làm việc riêng tư trong không gian.

One of them is the requirement

Một trong chúng là sự đòi hỏi

for economical earth-to-space transport.

cho phương tiện vận chuyển tiết kiệm giữa trái đất và không gian.

The Bert Rutans and Richard Bransons of this world

Bert Rutan và Richard Branson của thế giới này

have got this in their sights and I salute them.

đã có điều này trong tầm nhìn của họ và tôi biết ơn họ.

Go, go, go.

Tiến lên, tiến lên, tiến lên.

The next thing we need are places to stay on orbit.

Thứ tiếp theo chúng ta cần là nơi để ở trên quỹ đạo.

Orbital hotels to start with, but workshops for the rest of us later on.

Ban đầu là các khách sạn quỹ đạo, nhưng sau đó là các xưởng cho những người còn lại trong chúng ta.

The final missing piece, the real paradigm-buster, is this:

Mảnh còn thiếu cuối cùng, một mô hình đột phá thật sự, là đây:

a gas station on orbit.

một trạm gas trên quỹ đạo.

It's not going to look like that.

Nó sẽ trông không giống như vậy.

If it existed, it would change all future spacecraft design and space mission planning.

Nếu tồn tại, nó sẽ làm thay đổi tất cả thiết kế tàu vũ trụ và việc lập kế hoạch thám hiểm vũ trụ trong tương lai.

Now, to give you a chance to understand

Bây giờ, cho các bạn một cơ hội để hiểu

why there is power in that statement,

tại sao lại có sức mạnh trong lời tuyên bố đó,

I've got to give you the basics of Space 101.

Tôi phải đem lại các bạn những khái niệm cơ bản của môn học Vũ trũ 101.

And the first thing is everything you do in space you pay by the kilogram.

Và điều đầu tiên là mọi thứ bạn làm trong vũ trụ, bạn trả theo kilogram.

Anybody drink one of these here this week?

Có ai uống một trong những chai này tuần nay chưa?

You'd pay 10,000 dollars for that in orbit.

Bạn sẽ phải trả 10 000 đô la cho nó trên quỹ đạo.

That's more than you pay for TED,

Nhiều hơn bạn phải trả cho TED,

if Google dropped their sponsorship.

nếu như Google dừng việc tài trợ của họ lại.

(Laughter)

(tiếng cười)

The second is more than 90 percent of the weight of a vehicle is in propellant.

Điều thứ hai là hơn 90 phần trăm trọng lượng của tàu là nằm trong nhiên liệu.

Thus, every time you'd want to do anything in space,

Vì vậy, mỗi lần bạn muốn làm gì đó trên vũ trụ,

you are literally blowing away enormous sums of money

bạn thật sự đang thổi bay đi số tiền khổng lồ.

every time you hit the accelerator.

mỗi lần bạn ấn chân ga.

Not even the guys at Tesla can fight that physics.

Thậm chí những gã ở Tesla cũng không chống lại được luật vật lý đó.

So, what if you could get your gas at a 10th the price?

Vì vậy, sẽ ra sao nếu như bạn có thể lấy gas tại một mức giá chỉ bằng 1 phần 10?

There is a place where you can.

Có một nơi mà bạn có thể.

In fact, you can get it better -- you can get it at 14 times lower

Trên thực tế, bạn có thể có giá tốt hơn - bạn có thể có mức giá thấp hơn 14 lần.

if you can find propellant on the moon.

nếu bạn có thể tìm thấy nhiên liệu trên mặt trăng.

There is a little-known mission that was launched

Đã có một nhiệm vụ ít được biết đến đã được triển khai

by the Pentagon, 13 years ago now, called Clementine.

bởi Lầu năm góc 13 năm trước, gọi là Clementine.

And the most amazing thing that came out of that mission

Và điều kinh ngạc nhất thu được từ nhiệm vụ đó

was a strong hydrogen signature at Shackleton crater

là một dấu hiệu mạnh của Hydro tại miệng núi lửa Shackleton

on the south pole of the moon.

tại cực nam của mặt trăng.

That signal was so strong,

Dấu hiệu đó lớn tới mức,

it could only have been produced by 10 trillion tons of water

nó chỉ có thể được tạo ra bởi 10 nghìn tỉ tấn nước

buried in the sediment, collected over millions and billions of years

bị vùi sâu trong lớp trầm tích, tích tụ qua hàng triệu và tỉ năm.

by the impact of asteroids and comet material.

bởi ảnh hưởng của các tiểu hành tinh và vật chất sao chổi.

If we're going to get that, and make that gas station possible,

Nếu chúng ta sẽ khai thác nó, và biến trạm ga thành hiện thực,

we have to figure out ways to move large volumes of payload through space.

chúng ta phải tìm ra các cách để di chuyển số lượng trọng tải lớn qua không gian.

We can't do that right now.

Hiện nay chúng ta chưa thể làm được điều đó.

The way you normally build a system right now is you have a tube stack

Cách mà bình thường chúng ta xây dựng một hệ thống hiện này là bạn có một chồng các ống

that has to be launched from the ground,

mà phải được triển khai từ mặt đất,

and resist all kinds of aerodynamic forces.

và chịu được mọi ảnh hưởng khí động lực.

We have to beat that.

Chúng ta phải làm tốt hơn thế.

We can do it because in space there are no aerodynamics.

Chúng ta có thể làm điều đó bởi vì ngoài vũ trụ không có khí động lực.

We can go and use inflatable systems for almost everything.

Chúng ta có thể tiến hành và sử dụng hệ thống bơm phồng cho hầu như mọi thứ.

This is an idea that, again, came out of Livermore back in 1989,

Đây là một ý tưởng mà, một lần nữa, được đưa ra từ Livermore năm 1989,

with Dr. Lowell Wood's group.

của nhóm của tiến sĩ Lowell Wood.

And we can extend that now to just about everything.

Và chúng ta có thể mở rộng nó ra hiện này cho hầu như mọi thứ.

Bob Bigelow currently has a test article in the orbit.

Bob Bigelow hiện đang có một thí nghiệm trong quỹ đạo.

We can go much further.

Chúng ta có thể tiến xa hơn nhiều nữa.

We can build space tugs, orbiting platforms for holding cryogens and water.

Chúng ta có thể xây dựng các tàu kéo vũ trụ, các sân ga quỹ đạo để giữ hỗn hợp lạnh và nước.

There's another thing.

Có một điều khác nữa.

When you're coming back from the moon,

Khi các bạn trở về từ mặt trăng,

you have to deal with orbital mechanics.

bạn phải đối phó với các vấn đề cơ học quỹ đạo.

It says you're moving 10,000 feet per second faster

Đó là bạn di chuyển nhanh hơn 10,000 feet một giây

than you really want to be to get back to your gas station.

so với tốc độ bạn muốn để trở lại trạm ga.

You got two choices.

Bạn có hai lựa chọn.

You can burn rocket fuel to get there, or you can do something really incredible.

Bạn có thể đốt nguyên liệu tên lửa để tới đó, hoặc bạn có thể làm một điều gì đó thật sự khó tin.

You can dive into the stratosphere,

Bạn có thể lao vào tầng bình lưu,

and precisely dissipate that velocity, and come back out to the space station.

và làm giảm tốc độ đó một cách chính xác, và quay trở lại trạm vũ trụ.

It has never been done.

Việc đó chưa từng được thực hiện.

It's risky and it's going to be one hell of a ride --

Nó mạo hiểm và sẽ là một chuyến đi nhớ đời --

better than Disney.

hơn cả Disney.

The traditional approach to space exploration

Cách tiếp cận truyền thống cho việc khảo sát vũ trụ

has been that you carry all the fuel you need

là bạn mang theo toàn bộ nhiên liệu bạn cần

to get everybody back in case of an emergency.

để đưa tất cả mọi người trở lại trong trường hợp khẩn cấp.

If you try to do that for the moon,

Nếu bạn thử làm điều đó để tới mặt trăng,

you're going to burn a billion dollars in fuel alone sending a crew out there.

bạn sẽ phải đốt hàng tỉ đô la nhiên liệu chỉ để gửi một nhóm tới đó.

But if you send a mining team there,

Nhưng nếu bạn gửi một nhóm khai thác tới đó,

without the return propellant, first --

không có đủ nhiên liệu để quay về, đầu tiên ---

(Laughter)

(tiếng cười)

Did any of you guys hear the story of Cortez?

Đã ai trong số các bạn nghe câu truyển của Cortez?

This is not like that. I'm much more like Scotty.

Đây không giống như vậy. Tôi rất giống Scotty.

I like this equipment, you know, and I really value it

Tôi thích thiết bị này, bạn biết đó, và tôi rất coi trọng nó

so we're not going to burn the gear.

vì vậy chúng tôi sẽ không đốt chiếc cần số.

But, if you were truly bold you could get it there, manufacture it,

Nhưng, nếu như bạn thật sự dũng cảm, bạn có thể tới đó, xây dựng nó,

and it would be the most dramatic demonstration

và nó sẽ trở thành minh chứng ấn tượng nhất

that you could do something worthwhile off this planet

cho việc bạn có thể làm được điều gì đó đáng giá bên ngoài hành tinh này

that has ever been done.

mà từng được thực hiện.

There's a myth that you can't do anything in space

Có một chuyện tưởng tượng rằng bạn không thể làm gì trong vũ trụ

for less than a trillion dollars and 20 years.

với ít hơn 1 nghìn tỉ đô la và 20 năm.

That's not true.

Điều đó không đúng.

In seven years, we could pull off

Trong 7 năm, chúng ta có thể gửi

an industrial mission to Shackleton and demonstrate

một phái đoàn công nghiệp tới Shackleton, và chứng minh

that you could provide commercial reality out of this in low-earth orbit.

rằng bạn có thể đem lại lợi nhuận thực sự từ việc này trong tầng quỹ đạo thấp của trái đất.

We're living in one of the most exciting times in history.

Chúng ta đang sống tại một trong những thời điểm thú vị nhất của lịch sử.

We're at a magical confluence where private wealth

Chúng ta đang đứng tại một ngã ba kì diệu nơi mà sự giàu sang cá nhân

and imagination are driving the demand for access to space.

và trí tưởng tượng đang điều khiển nhu cầu cho việc khám phá vũ trụ.

The orbital refueling stations I've just described

Những trạm nhiên liệu vũ trụ mà tôi vừa mô tả

could create an entirely new industry and provide the final key

có thể tạo nên một ngành công nghiệp hoàn toàn mới và cung cấp chiếc chìa khóa cuối cùng

for opening space to the general exploration.

để mở vũ trụ ra cho sự khám phá chung.

To bust the paradigm a radically different approach is needed.

Để làm vỡ mô hình đó, một cách tiếp cận khác hoàn toàn là cần thiết.

We can do it by jump-starting with an industrial

Chúng ta có thể làm điều đó bằng cách khởi động bằng một

Lewis and Clark expedition to Shackleton crater,

đoàn thám hiếm công nghiệp Lewis và Clark tới miệng núi lửa Shackleton,

to mine the moon for resources, and demonstrate

để khai thác tài nguyên trên mặt trăng, và chứng tỏ

they can form the basis for a profitable business on orbit.

họ có thể thành lập cơ sở cho một việc làm ăn có lời trên quỹ đạo.

Talk about space always seems to be hung on ambiguities

Nói về vũ trụ luôn có vẻ như bị treo trên sự mập mờ

of purpose and timing.

của mục đích và thời điểm.

I would like to close here by putting a stake in the sand at TED.

Tôi xin được kết thúc tại đây bằng việc đánh một dấu mốc tại TED.

I intend to lead that expedition.

Tôi có ý định dẫn đầu đoàn thám hiểm đó.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

It can be done in seven years with the right backing.

Nó có thể thực hiện được trong 7 năm với sự ủng hộ đúng đắn.

Those who join me in making it happen will become a part of history

Nhưng ai tham gia cùng với tôi để làm nó thành hiện thực sẽ trở thành một phần của lịch sử

and join other bold individuals from time past

và cùng với những cá nhân dũng cảm trong quá khứ

who, had they been here today, would have heartily approved.

những người, nếu như họ ở đây ngày hôm nay, sẽ ủng hộ bằng cả trái tim.

There was once a time when people did bold things to open the frontier.

Đã có một lần khi con người thực hiện những điều dũng cảm để mở ra biên giới.

We have collectively forgotten that lesson.

Chúng ta đã quên mất bài học đó.

Now we're at a time when boldness is required to move forward.

Bây giờ chúng ta đang tại thời điềm khi lòng dũng cảm phải có để tiến lên phía trước.

100 years after Sir Ernest Shackleton wrote these words,

100 năm sau khi ngài Ernest Shackleton viết những dòng chữ này,

I intend to plant an industrial flag on the moon

Tôi có ý định sẽ cắm một lá cờ công nghiệp lên mặt trăng

and complete the final piece

và bổ sung mảnh ghép cuối cùng

that will open the space frontier, in our time, for all of us.

mà sẽ mở ra biên giới vũ trụ, trong thời gian của chúng ta, cho tất cả chúng ta.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)