The surprising solution to ocean plastic | David Katz

Translator: Rathika Fernando Reviewer: Dulini Mudunkotuwa

We've had it all wrong.

අපි දෙයක් වරද්ද ගත්තා.

Everybody.

අපි හැමෝම.

We've had it all wrong.

අපි දෙයක් වරද්ද ගත්තා.

The very last thing we need to do

අපිට කරන්න අනවශ්‍යම දේ තමයි,

is clean the ocean.

සාගරය පිරිසිඳු කිරීම.

Very last.

අනවශ්‍යම දේ.

Yeah, there is a garbage truck of plastic

ඔව්, ප්ලාස්ටික් පිරවූ කුණු ලොරියක්

entering the ocean

සාගරය වෙත යනවා තමයි

every minute

හැම විනාඩියකම

of every hour of every day.

හැම පැයකම දවස්පතාම.

And countless birds and animals

පක්ෂීන් හා සතුන් විශාල සංඛ්‍යාවක්

are dying just from encountering plastic.

ප්ලාස්ටික් නිසාම මැෙරණවා.

We are experiencing the fastest rate of extinction ever,

වේගවත්ම සත්ව වඳවීමට අපි මුහුණ දෙනවා,

and plastic is in the food chain.

ඒ වගේම, ප්ලාස්ටික්, ආහාර දාමය තුළට ගිහින්.

And I'm still here, standing in front of you,

ඒත් මම තවම ඉන්නවා ඔබ ඉදිරියේ හිටගෙන,

telling you the very last thing we need to do

ඔබට කියනවා කරන්න අනවශ්‍යම දේ

is clean the ocean.

මුහුද පිරිසිඳු කරන එක කියලා.

Very last.

අනවශ්‍යම දේ.

If you were to walk into a kitchen,

ඔබ කුස්සියකට ගියොත්,

sink overflowing,

එහි බේසම පිටාර ගලනවා,

water spilling all over the floor,

බිම හැම තැනම වතුර,

soaking into the walls,

බිත්ති පෙඟෙනවා,

you had to think fast, you're going to panic;

ඔබට ඉක්මණට හිතන්න වෙනවා, ඔබ කලබල වෙනවා;

you've got a bucket, a mop or a plunger.

ඔබට පනිට්ටුවක්, මොප් එකක් හො ප්ලන්ජර් එකක් තිබෙනවා.

What do you do first?

ඉස්සේල්ලාම ඔබ මොකක්ද කරන්නේ?

Why don't we turn off the tap?

අපි කරාමය වැහුවොතින්?

It would be pointless to mop

තේරැමක් නැහැ තෙත මාත්තු කරන එකේ

or plunge or scoop up the water

හෝ වතුර අරන් අයින් කරන එකේ

if we don't turn off the tap first.

අපි ඉස්සෙල්ලා කරාමය වසන්නේ නැතිව.

Why aren't we doing the same for the ocean?

ඇයි අපි සාගරයටත් ඒකම නොකරන්නේ?

Even if the Ocean Cleanup project,

සාගර පිරිසිඳු කිරීමේ ව්‍යාපෘතියත්,

beach plastic recycling programs

වෙරළේ ප්ලාස්ටික් ප්‍රතිචක්‍රීකරණ වැඩසටහන්

or any well-meaning

හෝ තව යහපත් චේතනා ඇති

ocean plastic company

සාගර ප්ලාස්ටික් සමාගම්

was a hundred percent successful,

සියයට සියයක්ම සාර්ථක වුණත්,

it would still be too little, too late.

ඒක මදි, ඒ වගේම ප්‍රමාද වැඩියි.

We're trending to produce over 300 million ton

අපි යන්නේ ෙටාන් මිලියන 300 ක් නිපදවන්න

of plastic this year.

ප්ලාස්ටික් මේ වසර තුළ.

Roughly eight million ton

දළ වශයෙන් ෙටාන් මිලියන අටක්

are racing to flow into the ocean

සාගරයට දිව යනවා

to join the estimated 150 million ton already there.

එතැන දැනටම ඇති දළ වශයෙන් ටොන් මිලියන 150 ක ප්ලාස්ටික් වලට එකතු වෙන්න.

Reportedly, 80 percent of ocean plastic

වාර්තා අනුව, සාගරයේ අැති ප්ලාස්ටික් සියයට 80ම,

is coming from those countries that have extreme poverty.

එන්නේ අන්ත දුගීබව ඇති රටවල සිටයි.

And if you live in the grips of poverty

ඔබ දුගීබවට හසු වෙලා ජීවත් වෙනවා නම්,

concerned, always, about food

හැම තිස්සේම කෑම ගැන සිතමින්

or shelter

හෝ සෙවණක් ගැන

or a sense of security,

හෝ ආරක්ෂාව ගැන,

recycling --

ප්‍රතිචක්‍රීකරණය--

it's beyond your realm of imagination.

ඒක ඔබේ පරිකල්පිතයට එහා ගිය එකක්.

And that is exactly why

ඉතින් ඒක නිසා තමයි

I created the Plastic Bank.

මම ප්ලාස්ටික් බැංකුව පටන් ගත්තේ.

We are the world's largest chain of stores

අපි තමයි ලෝකයේ විශාලතම වෙළඳසැල් ජාලය

for the ultra-poor,

අන්ත දුගී අයට,

where everything in the store is available to be purchased

එහි සෑම දෙයක්ම මිලදී ගත හැකියි

using plastic garbage.

ඉවතලන ප්ලාස්ටික් භාවිතා කරලා.

Everything.

සෑම දෙයක්ම.

School tuition.

පාසල් ගාස්තු.

Medical insurance.

වෛද්‍ය රක්ෂණ.

Wi-Fi, cell phone minutes, power.

වයිෆයි, ජංගම දුරකථන විනාඩි, බලශක්තිය.

Sustainable cooking fuel, high-efficiency stoves.

තිරසාර පිසීමට සුදුසු ඉන්ධන, වැඩි කාර්යාක්ෂමතා උදුන්.

And we keep wanting to add everything else

අපිට අවශ්‍යයි එකතු කරන්න අනික් හැම දේම,

that the world may need and can't afford.

ලෝකයාට අවශ්‍ය විය හැකි එහෙත් වියදම දරන්න බැරි.

Our chain of stores in Haiti are more like community centers,

හෙයිටි වල අපේ වෙළෙඳසැල් ජාලය සමාජ මධ්‍යස්ථානවලට හුරුයි,

where one of our collectors,

එහි අපගේ එක් රැස්කරන්නෙක්,

Lise Nasis,

ලීසා නසීස්,

has the opportunity to earn a living

එයාට අවස්ථාව තිබෙනවා හම්බ කරන්න

by collecting material from door to door,

දොරෙන් දොර ප්ලාස්ටික් එකතු කරලා,

from the streets,

පාරවල් වලින්,

from business to business.

ඒ වගේම ආයතන වලින්.

And at the end of her day, she gets to bring the material back to us,

දවස අවසානයේ අැය ඒ රුස් කරපු දේ අපිට ගෙනැත් දෙනවා,

where we weigh it, we check it for quality,

අපි ඒක කිරලා, තත්ත්වය පරීක්ෂා කරලා,

and we transfer the value into her account.

ඒකේ වටිනාකම ඇගේ ගිණුමට බැර කරනවා.

Lise now has a steady,

ලීසාට දැන් ස්ථිර,

reliable source of income.

විශ්වාසනීය ආදායම් මාර්ගයක් තිබෙනවා.

And that value we transfer into an online account for her.

අපි ඒ වටිනාකම ඇය වෙනුවෙන් අන්තර්ජාලීය ගිණුමකට බැර කරනවා.

And because it's a savings account, it becomes an asset

ඒක ඉතුරුම් ගිණුමක් නිසා ඒක වත්කමක් වෙනවා,

that she can borrow against.

ඇයට ණය ගන්න උපකාරී වන.

And because it's online,

ඒක අන්තර්ජාලීය ගිණුමක් නිසා,

she has security against robbery,

ඇයට සොරුන්ගෙන් ආරක්ෂාව ලැබෙනවා,

and I think more importantly,

ඒ වගේම වඩාත් වැදගත් දේ,

she has a new sense of worth.

ඇයට ඈ ගැන අගයක් දැනෙනවා.

And even the plastic

ප්ලාස්ටික් වලටත්

has a new sense of value.

අලුත් වටිනාකමක් ලැබෙනවා.

Hm.

හ්ම්.

And that plastic we collect,

අපි ඒ ප්ලාස්ටික් එකතු කරනවා,

and we add value to,

අපි ඒකට වටිනාකමක් දෙනවා,

we sort it,

ගොඩවල් වෙන් කරනවා,

we remove labels,

ලේබල් ගලවනවා,

we remove caps.

පියන් ගලවනවා.

We either shred it

අපි එක්කො ඒවා කැබලි කරනවා

or we pack it into bales and get it ready for export.

නැතිනම් ගොඩවල් අහුරලා අපනයනයට සකස් කරනවා.

Now, it's no different than walking over acres of diamonds.

ඒක දියමන්ති ආකර හරහා අැවිදිනවාට වඩා වෙනස් නැහැ.

If Lise was to walk over acres of diamonds

ලීසා දියමන්ති ආකර හරහා ඇවිද්දා නම්

but there was no store, no bank,

ඒත් එයාට ගබඩාවක් නැහැ, බැංකුවක් නැහැ,

no way to use the diamonds, no way to exchange them,

දියමන්ති පාවිච්චි කරන්න විදියක් නෑ, හුවමාරු කරන්න විදියක් නෑ.

they'd be worthless, too.

ඒවාටත් එතකොට වටිනාකමක් නැතිවේවි.

And Lise was widowed

ලීසා වැන්දඹුවක් වුණා

after the 2010 Haitian earthquake,

2010 හෙයිටි භූමිකම්පාවෙන් පසු,

left homeless without an income.

ආදායමක් නැතිව ගේදොර අහිමිවුණා.

And as a result of the program,

මේ වැඩසටහන නිසා,

Lise can afford her two daughters' school tuition

ලීසාට වියදම් කළ හැකියි අැගේ දියණියන්ගේ පාසල් ගාස්තු

and uniforms.

හා නිළ ඇඳුම් වලට.

Now, that plastic

ඒ ප්ලාස්ටික්

we sell.

අපි විකුණනවා.

We sell it to suppliers of great brands

අපි ඒවා විකුණනවා විශිෂ්ට වෙළෙඳ නාමයන්ට සපයන අයට

like Marks and Spencer,

මාක්ස් සහ ස්පෙන්සර් වගේ,

who have commissioned the use of social plastic

සමාජයීය ප්ලාස්ටික් භාවිතා කිරීමට නියම කරපු අය

in their products.

ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන වලට.

Or like Henkel,

නැතිනම් හෙන්කල් සමාගම වගේ,

the German consumer-goods company,

ජර්මානු පාරිභෝගික භාණ්ඩ සමාගම,

who are using social plastic directly into their manufacturing.

ඒගොල්ලෝ සමාජීය ප්ලාස්ටික් ඍජුවම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට යොදවනවා.

We've closed the loop

අපි දෙපැත්ත එකතු කරා,

in the circular economy.

කවාකරා ආර්ථිකයේ.

Now buy shampoo

මිලදී ගන්න ෂැම්පු

or laundry detergent

හෝ රෙදි සෝදන කුඩු

that has social plastic packaging,

සමාජ ප්ලාස්ටික් ආවරණ සහිත වූ,

and you are indirectly contributing

එවිට ඔබ වක්‍රාකාරව දායක ෙවනවා

to the extraction of plastic from ocean-bound waterways

සාගරය වෙත යැවෙන ජල මාර්ගවලින් ප්ලාස්ටික් ඉවත් කිරීමටත්

and alleviating poverty

දුගීබව තුරන් කිරීමටත්

at the same time.

දෙකම එක පාරට.

And that model

ඒ ආකෘතිය

is completely replicable.

ඕනෑම තැනක කරන්න පුළුවන්.

In São Paulo,

සාවො පවුලෝ වල,

a church sermon encourages parishioners

පල්ලියේ දේශනාවෙන් තම වසම දිරි ගන්වනවා

to not just bring offering on Sunday,

ඉරිදා පරිත්‍යාගය විතරක් නෙවෙයි,

but the recycling, too.

පතිචක්‍රීකරණ දේත් ගෙනෙන්න.

We then match the church with the poor.

අපි එතකොට පල්ලියයි දුගී අයවයි යා කරනවා.

Or, I believe more powerfully,

නැතිනම්, වඩා බලවත් දේ,

we could match a mosque in London with an impoverished church in Cairo.

අපිට පුළුවන් ලන්ඩනයේ මුස්ලිම් පල්ලියක් කයිරෝහි දුප්පත් පල්ලියකට යා කරන්න.

Or like in Vancouver,

නැතිනම් වැන්කූවර් වල වගේ

with our bottle-deposit program:

අපේ බෝතල් තැන්පත් වැඩසටහනින්:

now any individual

ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට

or any group

හෝ කණ්ඩායමකට

can now return

දැන් ආපහු දෙන්න පුළුවන්

their deposit-refundable recyclables,

ඔවුන්ගේ තැන්පතු ගෙවන ප්‍රතිචක්‍රීකරණ ද්‍රව්‍ය

and instead of taking back the cash,

ඒවාට මුදල් ලබා ගැනීම වෙනුවට

they have the opportunity to deposit that value

අවස්ථාව තිබෙනවා ඒ වටිනාකම තැන්පත් කරන්න

into the account of the poor around the world.

ලෝවටා දුගී අයගේ ගිණුමට.

We can now use our recycling

දැන් අපිට අපේ ප්‍රතිචක්‍රීකරණ ගත හැකියි

to support and create recyclers.

ප්‍රතිචක්‍රීකරැවන්ගේ යැපීමටත් එසේ පිහිටුවීමටත්.

One bottle deposited at home

තමන්ගේ රටේ එක් බෝතල් තැන්පතුවකින්

could help extract hundreds around the world.

ලෝ වටා සිය ගණනක් ගලවා ගන්න උපකාරී වෙනවා.

Or, like Shell,

නැතිනම් ෂෙල් සමාගම වගේ,

the energy company,

ඒ බලශක්ති සමාගම

who's invested in our plastic-neutral program.

අපේ ප්ලාස්ටික් නිෂේධකරණ වැඩසටහනේ අායොජකයෙක්.

Plastic neutrality is like carbon-neutral.

ප්ලාස්ටික් නිෂේධකරණය, කාබන් නිෂේධකරණය වගේ.

But plastic neutrality invests in recycling infrastructure

එත් ප්ලාස්ටික් නිෂේධකරණය ප්‍රතිචක්‍රීකරණ පහසුකම් වලට ආයෝජනය කරනවා,

where it doesn't exist.

ඒවා නැති තැන් වල.

And it provides an incentive for the poor

ඉන් දුගී අයට අනුබලයක් ලැබෙනවා

by providing a price increase.

මිල ඉහළ දැමීම තුළින්.

Or --

නැතිනම්--

like in the slums of Manila,

මැනිලා නුවර මුඩුක්කුවල වගේ,

where the smallest market

එහි කුඩාම පොළත්

with a simple scale and a phone

සරල තරාදියකුත් දුරකථනයකුත් යොදවලා

can now accept social plastic

භාර ගන්නවා සමාජීය ප්ලාස්ටික්

as a new form of payment by weight,

බර අනුව ගෙවීමේ නව ක්‍රමයකට,

allowing them to serve more people

මින් ඒ අයට ඉඩ සැලසෙනවා වැඩි දෙනෙකුට සේවා සපයලා

and have their own greater social impact.

සමාජ සුභසාධනයට දායක වීමට.

And what's common here

මෙතැන පොදු දේ තමයි

is that social plastic

සමාජ ප්ලාස්ටික්

is money.

කියන්නේ මුදල්.

Social plastic is money,

සමාජ ප්ලාස්ටික් කියන්නේ මුදල්,

a globally recognizable and tradable currency that, when used,

ලෝ වටා පිළිගැනෙන හා හුවමාරු කළ හැකි, එය භාවිතා කිරීමෙන්

alleviates poverty and cleans the environment

දුගී බව දුරන් වී පරිසරයත් සුරැකෙනවා

at the same time.

දෙකම එක පාර.

It's not just plastic.

මේ ප්ලාස්ටික්ම නෙවෙයි.

It's not recycled plastic, it's social plastic,

මේ ප්‍රතිචක්‍රී ප්ලාස්ටික් නෙවෙයි, මේ සමාජීය ප්ලාස්ටික්,

a material whose value is transferred

එය දුව්‍යයක් එහි වටිනාකම පවරන

through the lives of the people who encounter it,

එය හමු වන මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලට,

rich and poor.

පොහොසත් දුප්පත් හැමෝටම.

Humans have produced

මිනිසුන් නිපදවලා තිබෙනවා

over eight trillion kilograms of plastic,

කිලෝග්‍රෑම් ට්‍රිලියන අටකට වඩා ප්ලාස්ටික්,

most of it still here as waste.

ඉන් වැඩි කොටස අපද්‍රව්‍ය ලෙස තවම තිබෙනවා.

Eight trillion kilograms.

කිලෝග්‍රෑම් ට්‍රිලියන අටක්.

Worth roughly 50 cents a kilo,

කිලෝවක වටිනාකම ශත 50 වශයෙන්

we're potentially unleashing a four-trillion-dollar value.

අපි ෙඩාලර් ට්‍රිලියන 4 ක වටිනාකමක් මේ මුදා හරින්නේ.

See, I see social plastic

මම සමාජීය ප්ලාස්ටික් දකින්නේ

as the Bitcoin for the earth --

පෘථිවියට තිබෙන බිට්කොයින් විදියට--

(Laughter)

(සිනහව)

and available for everyone.

ඒක හැමෝටම ලබා ගන්න පුළුවන්.

Now the entire ecosystem is managed and supported

දැන් මුළු පරිසර පද්ධතියම රඳන්නේත් කළමණාකරණය වන්නේත්

through an online banking platform

අනතර්ජාලීය බැංකු වේදිකාවක් මඟින්

that provides for the safe, authentic transfer of value globally.

ඉන් ලෝ වටා ආරක්ෂාකාරීව හා විශ්වාසීව වටිනාකම් හුවමාරැවට මග සැලසෙනවා.

You can now deposit your recyclables in Vancouver or Berlin,

ඔබට ප්‍රතිචක්‍රී ද්‍රව්‍ය වැන්කූවර් හෝ බර්ලින්වල තැන්පත් කළ හැකියි,

and a family could withdraw building bricks or cell phone minutes

එවිට ගඩොල් හෝ දුරකථන විනාඩි ආපසු ගත හැකියි යම් පවුලකට

in the slums of Manila.

මැනිලාහි මුඩුක්කුවක සිටින.

Or Lise --

නැතිනම් ලීසාට--

she could deposit recycling at a center in Port-au-Prince,

ඇයට ප්‍රතිචක්‍රී දේ තැන්පත් කළ හැකියි පෝට්-ඕ-ප්‍රින්ස් හි

and her mother could withdraw cooking fuel or cash

එවිට ඇගේ මවට පිසීම් ඉන්ධන හෝ මුදල් ආපසු ගත හැකියි

across the city.

නගරයේ වෙනැත් තැනකින්.

And the app adds rewards,

මේ ඇප් එක එකතු කරනවා ත්‍යාග,

incentives,

දිරිගැන්වීම්,

group prizes,

කණ්ඩායම් ත්‍යාග,

user rating.

භාවිතා කරන්නන්ෙග් ලකුණු.

We've gamified recycling.

අපි ප්‍රතිචක්‍රීකරණය ක්‍රීඩාවක් කරා.

We add fun and formality

අපි විනෝදය හා විධිමත් බව එකතු කරනවා

into an informal industry.

නොවිධිමත් කර්මාන්තයකට.

We're operating in Haiti and the Philippines.

අපි හෙයිටි හි හා පිලිපීනයේ ක්‍රියාත්මක වෙනවා.

We've selected staff

අපි තෝර ගෙන තිබෙනවා කට්ටිය

and partners for Brazil.

හා කොටස්කරැවන් බ්‍රසීලයට.

And this year, we're committing to India and Ethiopia.

මේ වසරේ අපි බැඳෙනවා ඉන්දියාවට හා ඉතියෝපියාවට.

We're collecting hundreds

අපි එකතු කරනවා සිය ගණනක්

and hundreds of tons of material.

ටොන් ගණනින් ද්‍රව්‍ය.

We continue to add partners

අපි නොකඩවාම එකතු කරගන්නවා කොටස්කරැවන්

and customers,

හා ගනුදෙනුකරැවන්,

and we increase our collection volumes every day.

අපි රැස් කරන ප්‍රමාණයන් දවස්පතා ඉහළ නංවනවා.

Now as a result of our program with Henkel,

හෙන්කල් සමාගම සමඟ අපේ වැඩසටහනේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස,

they've committed to use over 100 million kilograms

ඒ අය බැඳුනා කිලෝග්‍රෑම් මිලියන 100ට වඩා ද්‍රව්‍ය භාවිතා කරන්න

of material every year.

සෑම වසරකම.

That alone will put hundreds of millions of dollars

එයින් විතරක් ඩොලර් මිලියන සිය ගණනක් දේවි

into the hands of the poor

දුගී අයට

in the emerging economies.

නැගී එන ආර්ථිකයන්ට.

And so now,

දැන් ඉතින්

we can all

අපි ඔක්කොටම

be a part of the solution

විසඳුමට දායක වෙන්න පුළුවන්

and not the pollution.

පරිසර දූෂණයට දායක නොවී.

And so, OK, maybe cleaning the ocean is futile.

හරි, සාගරයි පිරිසිඳු කරන එක වැඩක් නැති වෙන්න පුළුවන්.

It might be.

ඒක එහෙම වෙන්න පුළුවන්.

But preventing ocean plastic

එත් සාගරයේ ප්ලාස්ටික් වළක්වන එක

could be humanity's richest opportunity.

මනුෂ්‍යත්වයේ ඉසුරුමත්ම අවස්ථාව විය හැකියි.

Thank you.

ස්තූතියි.

(Applause)

(අත්පොළසන්)