The surprising solution to ocean plastic | David Katz

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

We've had it all wrong.

Konuyu hep yanlış anladık.

Everybody.

Hepimiz.

We've had it all wrong.

Konuyu yanlış anladık.

The very last thing we need to do

Okyanusu temizlemek

is clean the ocean.

yapmamız gereken son şey.

Very last.

En son.

Yeah, there is a garbage truck of plastic

Evet, günün her saati

entering the ocean

her dakika

every minute

okyanusa bir kamyon dolusu

of every hour of every day.

çöp girdiği doğru.

And countless birds and animals

Sayamadığımız kadar kuş ve hayvan

are dying just from encountering plastic.

plastik yüzünden ölüyor.

We are experiencing the fastest rate of extinction ever,

Tarihin en hızlı nesil tükenme hızını yaşıyoruz

and plastic is in the food chain.

ve plastik de besin zinciri içinde.

And I'm still here, standing in front of you,

Bense karşınızda durmuş

telling you the very last thing we need to do

okyanusu temizlemenin yapılması gereken

is clean the ocean.

en son şey olduğunu söylüyorum.

Very last.

En son.

If you were to walk into a kitchen,

Bir mutfağa girip

sink overflowing,

lavabonun taştığını,

water spilling all over the floor,

suyun yerlere aktığını,

soaking into the walls,

duvarın nemlendiğini görseniz

you had to think fast, you're going to panic;

hızlı düşünmeniz gerek, panik yaparsınız;

you've got a bucket, a mop or a plunger.

elinize ya bir kova ya bir yer bezi ya da bir pompa alırsınız.

What do you do first?

İlk yapacağınız şey nedir?

Why don't we turn off the tap?

O musluğu neden kapatmıyorsunuz?

It would be pointless to mop

İlk önce musluğu kapamazsanız

or plunge or scoop up the water

yeri silmenin de suyu pompalamanın da

if we don't turn off the tap first.

hiçbir anlamı olmaz.

Why aren't we doing the same for the ocean?

Aynısını okyanuslar için neden yapmıyoruz?

Even if the Ocean Cleanup project,

Ocean Cleanup projesi,

beach plastic recycling programs

sahil plastik geridönüşüm programları

or any well-meaning

veya iyi niyetli diğer tüm

ocean plastic company

okyanus plastiği şirketi

was a hundred percent successful,

yüzde yüz başarılı olsalar dahi,

it would still be too little, too late.

yine de çok geç kalınmış olur.

We're trending to produce over 300 million ton

Bu yıl 300 milyon ton

of plastic this year.

plastik üretmeye meyilliyiz.

Roughly eight million ton

Bunun kabaca sekiz milyon tonu

are racing to flow into the ocean

zaten içinde 150 milyon ton bulunan

to join the estimated 150 million ton already there.

okyanusun içine gitmek için yarışıyor.

Reportedly, 80 percent of ocean plastic

Verilere göre, okyanusun plastiğinin %80'i

is coming from those countries that have extreme poverty.

aşırı yoksulluğun olduğu ülkelerden geliyor.

And if you live in the grips of poverty

Yoksulluğun pençesinde

concerned, always, about food

sürekli yiyecek,

or shelter

barınak,

or a sense of security,

güvenlik

veya geri dönüşüm endişesiyle yaşıyorsanız

recycling --

it's beyond your realm of imagination.

bunu hayal bile edemezsiniz.

And that is exactly why

İşte tam da bu sebepten,

I created the Plastic Bank.

Plastik Bankasını kurdum.

We are the world's largest chain of stores

Çok yoksullar için plastik atık kullanarak

for the ultra-poor,

her şeyin satın alınabileceği

where everything in the store is available to be purchased

dünyanın en büyük

using plastic garbage.

mağaza zinciriyiz.

Everything.

Her şey.

School tuition.

Okul harçları.

Medical insurance.

Sağlık sigortası.

Wi-Fi, cell phone minutes, power.

Wi-Fi, dakika hakkı, elektrik.

Sustainable cooking fuel, high-efficiency stoves.

Mutfak yakıtı, çok etkili ocaklar.

And we keep wanting to add everything else

Dünyanın ihtiyaç duyup karşılayamadığı

that the world may need and can't afford.

her şeyi eklemeye çabalıyoruz.

Our chain of stores in Haiti are more like community centers,

Haiti'deki mağaza zincirlerimiz toplum merkezleri gibi,

where one of our collectors,

Lisa Nasis isminde

Lise Nasis,

müşterilerimizden biri

has the opportunity to earn a living

kapı kapı dolaşarak

by collecting material from door to door,

ve sokaklardan topladığı materyallerle

from the streets,

para kazanma

from business to business.

fırsatına sahip oldu.

And at the end of her day, she gets to bring the material back to us,

Gün sonunda topladığı materyalleri bize getiriyor,

where we weigh it, we check it for quality,

değerlendiriyor, kalitesine bakıyoruz

and we transfer the value into her account.

ve değerini hesabına yatırıyoruz.

Lise now has a steady,

Lisa'nın şu anda dengeli

reliable source of income.

ve güvenilir bir geliri var.

And that value we transfer into an online account for her.

Bunu, onun için online bir hesaba transfer ediyoruz.

And because it's a savings account, it becomes an asset

Mevduat hesabı olduğu için de varlık niteliğinde

that she can borrow against.

ve teminat olarak gösterilebilir.

And because it's online,

Hesap çevrimiçi olduğu için

she has security against robbery,

soygunculuğa karşı koruma altında

and I think more importantly,

ve daha da önemlisi

she has a new sense of worth.

Lisa'nın yeni bir değer anlayışı var.

And even the plastic

Hatta plastiğin bile

has a new sense of value.

yeni bir değer niteliği var.

Hm.

Evet.

And that plastic we collect,

Plastiği topluyoruz,

and we add value to,

değer ekliyoruz,

we sort it,

ayrıştırıyoruz,

we remove labels,

etiketleri kaldırıyoruz,

we remove caps.

kapakları çıkartıyoruz.

We either shred it

Ya parçalara ayırıyoruz

or we pack it into bales and get it ready for export.

ya da balyalar halinde paketleyip ihracat için hazırlıyoruz.

Now, it's no different than walking over acres of diamonds.

Elmas dolu bir arazide yürümekten hiç de farklı değil.

If Lise was to walk over acres of diamonds

Lisa elmas arazisinde yürüyor olsa

but there was no store, no bank,

fakat elmasları değerlendirecek

no way to use the diamonds, no way to exchange them,

mağaza, banka veya takas yapacak hiçbir yol olmasa,

they'd be worthless, too.

elmaslar da değersiz olurdu.

And Lise was widowed

2010 Haiti depreminden sonra

after the 2010 Haitian earthquake,

Lisa eşini kaybetti

left homeless without an income.

ve evsiz ve gelirsiz kaldı.

And as a result of the program,

Bu program sayesinde,

Lise can afford her two daughters' school tuition

Lisa iki kızının da okul ve forma masraflarını

and uniforms.

karşılayabiliyor.

Now, that plastic

Bu plastiği...

we sell.

satıyoruz.

We sell it to suppliers of great brands

Marks and Spencer gibi büyük markaların

tedarikçilerine satılıyor.

like Marks and Spencer,

who have commissioned the use of social plastic

Bu markalar sosyal plastiği

in their products.

ürünlerinde kullanıyor.

Or like Henkel,

Örneğin, Alman şirketi Henkel

the German consumer-goods company,

who are using social plastic directly into their manufacturing.

sosyal plastiği doğrudan üretimde kullanıyor.

We've closed the loop

Geri dönüşüm ekonomisindeki

in the circular economy.

açığı kapattık.

Now buy shampoo

Plastik paketleme içinde

or laundry detergent

şampuan veya deterjan aldığızda

that has social plastic packaging,

and you are indirectly contributing

plastiğin okyanus sularından

to the extraction of plastic from ocean-bound waterways

uzaklaştırılmasına katkıda bulunuyor

and alleviating poverty

ve yoksulluğun giderilmesine

at the same time.

yardım ediyorsunuz.

And that model

Geliştirdiğimiz model

is completely replicable.

tamamen kopyalanabilir.

In São Paulo,

Sao Paolo'da bir kilise

a church sermon encourages parishioners

insanları Pazar günleri

to not just bring offering on Sunday,

sadece bağış yapmaları için değil

but the recycling, too.

geri dönüşüm yapmaları için de teşvik ediyor.

We then match the church with the poor.

Sonra kiliseyi yoksullarla buluşturuyoruz.

Or, I believe more powerfully,

Şuna inanıyorum ki

we could match a mosque in London with an impoverished church in Cairo.

Londra'da bir camiyle Kahire'de bir kilise aynısını yapabilir.

Or like in Vancouver,

Mesela Vancouver'daki

with our bottle-deposit program:

depozitolu şişe programımız sayesinde

now any individual

her birey veya her grup

or any group

can now return

depozitolu materyali iade ederek

their deposit-refundable recyclables,

and instead of taking back the cash,

parasını geri almak yerine

they have the opportunity to deposit that value

tüm dünyada yoksulların hesabına yatırma fırsatları var.

into the account of the poor around the world.

We can now use our recycling

Artık geri dönüşümü

to support and create recyclers.

teşvik ve destek için de kullanabiliyoruz.

One bottle deposited at home

Evdeki bir depozitolu şişe

could help extract hundreds around the world.

tüm dünyadan yüzlercesini çıkartabilir.

Or, like Shell,

Örneğin enerji şirketi Shell

the energy company,

who's invested in our plastic-neutral program.

plastiği desteklememe projemize katıldı.

Plastic neutrality is like carbon-neutral.

Plastiği desteklememe karbona karşı olmakla aynı

But plastic neutrality invests in recycling infrastructure

fakat plastik konusunda geri dönüşüm altyapısına ihtiyaç var

where it doesn't exist.

ve buna sahip değiliz.

And it provides an incentive for the poor

Fiyat artışı yoksullar için de teşvik sağlıyor.

by providing a price increase.

Or --

like in the slums of Manila,

Örneğin, Manila gecekondularını düşünün,

where the smallest market

küçük ölçekli ve telefonu olan en küçük pazar bile

with a simple scale and a phone

can now accept social plastic

as a new form of payment by weight,

ağırlığına bakarak artık sosyal plastiği kabul edebiliyor.

allowing them to serve more people

Bu da, daha fazla kişiye hizmet ederek

and have their own greater social impact.

kendi büyük sosyal etkilerini yaratmalarına yardım ediyor.

And what's common here

Burada ortak olan şey,

is that social plastic

sosyal plastiğin para olması.

is money.

Social plastic is money,

Sosyal plastik artık para ediyor,

a globally recognizable and tradable currency that, when used,

tıpkı küresel olarak tanınan ve ticareti mümkün para birimi gibi,

alleviates poverty and cleans the environment

kullanıldığı takdirde, hem yoksulluğa çare niteliği taşıyor

at the same time.

hem de çevre temizleniyor.

It's not just plastic.

Artık sadece plastik değil.

It's not recycled plastic, it's social plastic,

Geridönüşümlü plastik de değil,

a material whose value is transferred

değeri zengin veya yoksul

through the lives of the people who encounter it,

plastikle karşılaşan herkesin hayatına transfer edilen

rich and poor.

sosyal plastik adında bir materyal.

Humans have produced

İnsanlar bugüne kadar

over eight trillion kilograms of plastic,

8 trilyon kilo plastik ürettiler,

most of it still here as waste.

hâlâ çoğu atık durumunda.

Eight trillion kilograms.

Tam 8 trilyon kilo,

Worth roughly 50 cents a kilo,

kilosu 50 cent üzerinden hesaplansa

we're potentially unleashing a four-trillion-dollar value.

4 trilyon dolarlık bir değer ortaya çıkarmış oluruz.

See, I see social plastic

Ben aslında plastiği

as the Bitcoin for the earth --

dünyanın Bitcoin'i olarak görüyorum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

and available for everyone.

Herkes için de ulaşılabilir.

Now the entire ecosystem is managed and supported

Tüm ekosistem

through an online banking platform

paranın küresel boyutta güvenli bir şekilde

that provides for the safe, authentic transfer of value globally.

transferini sağlayan çevrimiçi bir bankacılık ile idare ediliyor.

You can now deposit your recyclables in Vancouver or Berlin,

Siz Berlin veya Vancouver'da geri dönüşüm yapabilirsiniz,

and a family could withdraw building bricks or cell phone minutes

aileniz Manila gecekondularında parayı çekebilir

in the slums of Manila.

veya cep telefonuna dakika alabilir.

Or Lise --

Lisa, Port-au-Prince'te geri dönüşüm yapabilir,

she could deposit recycling at a center in Port-au-Prince,

and her mother could withdraw cooking fuel or cash

annesi şehrin diğer yanından mutfak yakıtı satın alabilir

across the city.

veya parasını çekebilir.

And the app adds rewards,

Uygulamanın ödül sistemi de var;

incentives,

teşvikler,

group prizes,

grup ödülleri

user rating.

ve kullanıcı oylaması gibi.

We've gamified recycling.

Geri dönüşümü oyuna benzettik.

We add fun and formality

Gayriresmi bir endüstriye

into an informal industry.

eğlence ve resmiyet kattık.

We're operating in Haiti and the Philippines.

Haiti ve Filipinler'de faaliyet gösteriyoruz.

We've selected staff

Brezilya için de çalışan

and partners for Brazil.

ve partnerler seçtik.

And this year, we're committing to India and Ethiopia.

Bu yıl Hindistan ve Etiyopya'ya giriş yapacağız.

We're collecting hundreds

Yüzlerce, evet yüzlerce ton materyal topluyoruz.

and hundreds of tons of material.

We continue to add partners

Daha fazla ortak ve müşteri bulmaya

and customers,

devam ediyoruz

and we increase our collection volumes every day.

ve iş hacmimizi her gün arttırıyoruz.

Now as a result of our program with Henkel,

Henkel'le olan işbiriğimiz sonucunda,

they've committed to use over 100 million kilograms

her yıl 100 milyon kilo

of material every year.

materyal kullanmayı kabul ettiler.

That alone will put hundreds of millions of dollars

Bu da hâlâ gelişmekte olan ekonomilerde

into the hands of the poor

yoksulların eline geçecek

in the emerging economies.

yüzlerce milyon dolar demek.

And so now,

Şimdi hepimiz kirliliğin değil

we can all

çözümün parçası olabiliriz.

be a part of the solution

and not the pollution.

And so, OK, maybe cleaning the ocean is futile.

Peki belki de okyanusları temizlemek nafile.

It might be.

Öyle olabilir.

But preventing ocean plastic

Ancak okyanus plastiğini engellemek

could be humanity's richest opportunity.

insanoğlunun karşısına çıkabilecek en büyük fırsat.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)