Ben Cameron: The true power of the performing arts

Tłumaczenie: Marek Lisik Korekta: Marcin Kasiak

I am a cultural omnivore,

Jestem wszystkożercą kultury.

one whose daily commute is made possible by attachment to an iPod --

Codzienne dojazdy umila mi mój iPod

Codzienne dojazdy umila mi mój iPod

an iPod that contains Wagner and Mozart,

który zawiera Wagnera i Mozarta,

pop diva Christina Aguilera,

diwę pop Christinę Aquilerę

country singer Josh Turner,

śpiewaka country Josha Turnera

gangsta rap artist Kirk Franklin,

rapera Kirka Franklina

concerti, symphonies and more and more.

koncerty, symfonię i wiele innych.

I'm a voracious reader,

Jestem nienasyconym molem książkowym.

a reader who deals with Ian McEwan down to Stephanie Meyer.

Czytam wszystko od Iana McEwana do Stephanie Meyer.

I have read the Twilight tetralogy.

Przeczytałem Sagę Zmierzchu.

And one who lives for my home theater,

Żyję dla mojego kina domowego,

a home theater where I devour DVDs, video on demand

w którym pożeram DVD, VoD,

oraz mnóstwo telewizji.

and a lot of television.

For me, "Law & Order: SVU," Tina Fey and "30 Rock"

"Prawo i Porządek", Tina Frey i "Rockefeller Plaza 30"

"Prawo i Porządek", Tina Frey i "Rockefeller Plaza 30"

and "Judge Judy" --

"Judge Judy" -- "Ludzie są prawdziwi, sprawy są prawdziwe,

"The people are real, the cases are real, the rulings are final."

a wyroki ostateczne".

(Laughter)

Now, I'm convinced a lot of you probably share my passions,

Jestem przekonany, że wiele z was

podziela moje pasje

especially my passion for "Judge Judy,"

zwłaszcza zamiłowanie do "Judge Judy"

and you'd fight anybody who attempted to take her away from us,

i walczylibyście z każdym

kto chciałby nam ją odebrać.

but I'm a little less convinced that you share the central passion of my life,

Nie wiem jednak, czy podzielacie największą pasję mojego życia:

a passion for the live professional performing arts,

pasję dla sztuk scenicznych i estradowych,

performing arts that represent the orchestral repertoire, yes,

zarówno koncertów symfonicznych

but jazz as well, modern dance, opera,

jak i jazzu, tańca współczesnego, opery

theater and more and more and more.

teatru i wielu, wielu innych.

Prawdę mówiąc

Frankly, it's a sector that many of us who work in the field

jest to dziedzina sztuki według wielu z nas zagrożona.

worry is being endangered and possibly dismantled by technology.

Może zostać pozbawiona racji bytu przez technologię.

Może zostać pozbawiona racji bytu przez technologię.

While we initially heralded the Internet as the fantastic new marketing device

Choć początkowo ogłosiliśmy Internet

fantastycznym narzędziem reklamy

that was going to solve all our problems,

które miało rozwiązać wszelkie nasze problemy,

we now realize that the Internet is, if anything,

rozumiemy teraz, że jest on, o ironio,

zbyt skuteczny w tej materii.

too effective in that regard.

Depending on who you read, an arts organization

Jak podają źródła, organizacja lub artysta

or an artist, who tries to attract the attention

starający się przyciągnąć uwagę

of a potential single ticket buyer,

potencjalnego klienta

now competes with between three and 5,000 different marketing messages

konkurują z trzema,

a nawet pięcioma tysiącami

różnych treści reklamowych,

a typical citizen sees every single day.

które widzi codziennie przeciętny obywatel.

We now know, in fact,

Rozumiemy teraz,

that technology is our biggest competitor for leisure time.

że technologia to nasz największy konkurent w tej walce.

Pięć lat temu

Five years ago,

Gen Xers spent 20.7 hours online and TV, the majority on TV.

Generacja X spędzała 20,7 godzin w Internecie i przed TV

większość przed TV

Gen Yers spent even more --

Generacja Y jeszcze więcej:

23.8 hours, the majority online.

23.8 godzin, większość w Internecie.

And now, a typical university-entering student arrives at college

A dziś typowy student pierwszego roku

A dziś typowy student pierwszego roku

A dziś typowy student pierwszego roku

already having spent 20,000 hours online

spędził już 20 000 godzin w sieci

spędził już 20 000 godzin w sieci

and an additional 10,000 hours playing video games --

i 10 000 przy grach komputerowych.

i 10 000 przy grach komputerowych.

a stark reminder that we operate in a cultural context

Boleśnie zdajemy sobie sprawę,

że funkcjonujemy w kulturze,

where video games now outsell music and movie recordings combined.

gdzie gry wideo to biznes większy

niż przemysły płytowy i filmowy razem wzięte.

Moreover, we're afraid that technology

Obawiamy się, że technologia

has altered our very assumptions of cultural consumption.

zmieniła nasze rozumienie konsumpcji kulturowej.

Internet daje nam poczucie,

Thanks to the Internet,

we believe we can get anything we want whenever we want it,

że możemy mieć wszystko kiedykolwiek i gdziekolwiek zechcemy,

delivered to our own doorstep.

z dostawą do domu.

We can shop at three in the morning or eight at night,

Możemy robić zakupy o trzeciej nad ranem lub ósmej wieczorem,

ordering jeans tailor-made for our unique body types.

zamówić jeansy uszyte specjalnie dla naszej sylwetki.

Expectations of personalization and customization

Naszym oczekiwaniom personalizacji i adaptacji

Naszym oczekiwaniom personalizacji i adaptacji

that the live performing arts --

sztuki sceniczne -

which have set curtain times, set venues,

z określonymi datami, miejscami,

attendant inconveniences of travel, parking and the like --

koniecznością dojazdu, parkowania i tym podobnych -

simply cannot meet.

nie są wstanie sprostać.

And we're all acutely aware:

Zdajemy już sobie sprawę,

what's it going to mean in the future

co stanie się w przyszłości

when we ask someone to pay a hundred dollars

gdy zażądamy stu dolarów

for a symphony, opera or ballet ticket,

za bilet na koncert symfoniczny, na balet czy do opery,

when that cultural consumer is used to downloading on the internet

od konsumentów przyzwyczajonych

24 hours a day for 99 cents a song or for free?

do ściągania treści z Internetu 24 godziny na dobę

po 99 centów za piosenkę - lub za darmo.

These are enormous questions for those of us that work in this terrain.

Są to ważkie pytania

dla pracujących w tej branży.

But as particular as they feel to us, we know we're not alone.

Wbrew pozorom

jest to nie tylko nasz problem.

All of us are engaged

Wszyscy jesteśmy zaangażowani

in a seismic, fundamental realignment of culture and communications,

w tą wielką, sejsmiczną

reorganizację kultury i komunikacji,

a realignment that is shaking and decimating the newspaper industry,

reorganizację, która dziesiątkuje

rynek gazet codziennych i czasopism,

the magazine industry, the book and publishing industry and more.

rynek wydawniczy i nie tylko.

Saddled in the performing arts as we are, by antiquated union agreements

Sztuki sceniczne są związane przestarzałymi uzgodnieniami związkowymi

that inhibit and often prohibit mechanical reproduction and streaming,

które ograniczają, a nawet zabraniają

reprodukcji mechanicznej.

locked into large facilities that were designed to ossify

Są zamknięte w wielkich halach,

które miały ukształtować

the ideal relationship between artist and audience

idealny związek

między artystą a publicznością -

most appropriate to the 19th century

- idealny dla XIX wieku.

and locked into a business model dependent on high ticket revenues,

Są zamknięte w model biznesowy oparty o zawyżone ceny biletów.

where we charge exorbitant prices.

Są zamknięte w model biznesowy oparty o zawyżone ceny biletów..

Many of us shudder in the wake of the collapse of Tower Records

Drżymy na wspomnienie upadku Tower Records

and ask ourselves, "Are we next?"

i pytamy: "Jesteśmy następni?"

Everyone I talk to in performing arts resonates to the words of Adrienne Rich,

Wszyscy w mojej branży

powtarzamy słowa Adrienne Rich,

who, in "Dreams of a Common Language," wrote,

która pisała w "Dreams of a Common Language":

"We are out in a country that has no language, no laws.

"Żyjemy w kraju który nie ma

języka ani praw.

Whatever we do together is pure invention.

Musimy wciąż odkrywać nowe.

The maps they gave us are out of date by years."

Mapy, które odziedziczyliśmy

są nieaktualne od lat."

And for those of you who love the arts,

Ci z was, którzy kochacie sztuki,

aren't you glad you invited me here to brighten your day?

czy nie cieszycie się, że przyszedłem poprawić wam dzień?

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Aplauz)

Now, rather than saying that we're on the brink of our own annihilation,

Nie będę mówił, że stoimy na skraju zagłady.

I prefer to believe that we are engaged in a fundamental reformation,

Wierzę, że jesteśmy częścią fundamentalnej reformacji

a reformation like the religious Reformation of the 16th century.

reformacji takiej, jak religijna Reformacja z XVI w.

reformacji takiej, jak religijna Reformacja z XVI w.

The arts reformation, like the religious Reformation,

Reformacja sztuk, tak jak religijna Reformacja,

is spurred in part by technology,

jest napędzana przez technologię.

with indeed, the printing press really leading the charge

To prasa drukarska była siłą napędową

on the religious Reformation.

szesnastowiecznej Reformacji.

Both reformations were predicated on fractious discussion,

Obie wyrastały z wewnętrznych konfliktów, zwątpienia

internal self-doubt

Obie wyrastały z wewnętrznych konfliktów, zwątpienia

and massive realignment of antiquated business models.

i przewartościowania starych modeli biznesowych.

I zasadniczo obie, jak sądzę

And at heart, both reformations, I think, were asking the questions:

obie zadawały te pytania:

who's entitled to practice?

kto jest uprawniony

How are they entitled to practice?

i na jakich zasadach?

And indeed, do we need anyone to intermediate for us

I czy naprawdę potrzebujemy kogoś

kto pośredniczyłby

in order to have an experience with a spiritual divine?

w naszym duchowym doświadczeniu.

Chris Anderson, someone I trust you all know,

Chris Anderson, którego wszyscy znacie

editor in chief of Wired magazine and author of The Long Tail,

redaktor Wired, który sformułował koncepcję Długiego Ogona

really was the first, for me, to nail a lot of this.

według mnie pierwszy trafił w sedno.

He wrote a long time ago, you know,

Napisał dawno temu,

thanks to the invention of the Internet, web technology, minicams and more,

że dzięki Internetowi,

technologiom webowym,

mini kamerom i podobnym

the means of artistic production have been democratized

środki artystycznego wyrazu

zostały zupełnie zdemokratyzowane

for the first time in all of human history.

po raz pierwszy w historii.

In the 1930s, if any of you wanted to make a movie,

W latach trzydziestych, aby zrobić film

you had to work for Warner Brothers or RKO,

trzeba było pracować w Warner Bros. lub RKO.

because who could afford a movie set

Bo kto mógł sobie pozwolić na studio

and lighting equipment and editing equipment

oświetlenie, sprzęt do montażu

and scoring, and more?

wynajęcie muzyków?

And now who in this room doesn't know a 14 year-old

A kto z nas nie zna nastolatków, którzy

hard at work on her second, third, or fourth movie?

ciężko pracują nad swoim trzecim filmem?

(Laughter)

(Śmiech)

Similarly, the means of artistic distribution

Podobnie środki artystycznego przekazu

have been democratized for the first time in human history.

zostały po raz pierwszy w historii zdemokratyzowane.

Again, in the '30s, Warner Brothers, RKO did that for you.

Kiedyś zajmowały się tym Warner Bros. i RKO.

Now, go to YouTube, Facebook;

Dzisiaj, zajrzyjcie na YouTube czy Facebook.

you have worldwide distribution

To światowa dystrybucja

without leaving the privacy of your own bedroom.

bez wychodzenia z sypialni.

This double impact is occasioning

Ten podwójny wstrząs skutkuje

a massive redefinition of the cultural market,

masowym przedefiniowaniem rynku kulturowego

a time when anyone is a potential author.

w czasie, kiedy każdy może tworzyć.

Frankly, what we're seeing now in this environment

Co przeżywamy teraz, w tym kontekście,

is a massive time, when the entire world is changing

to trudny czas,

kiedy cały świat zmienia się,

as we move from a time when audience numbers are plummeting.

w momencie, gdy widownie pustoszeją.

But the number of arts participants,

Ale liczba artystów,

people who write poetry, who sing songs, who perform in church choirs,

którzy piszą poezję, zajmują się muzyką,

śpiewają w chórach kościelnych,

is exploding beyond our wildest imaginations.

zaczyna przerastać nasze wyobrażenia.

This group, others have called the pro-ams,

Ta grupa, zwana czasem "pro am",

amateur artists doing work at a professional level.

to amatorzy działający profesjonalnie.

Zobaczycie ich na YouTube, w konkursach tanecznych,

You see them on YouTube, in dance competitions,

na festiwalach filmowych itd.

film festivals and more.

They are radically expanding

Radykalnie poszerzają

our notions of the potential of an aesthetic vocabulary,

nasze pojęcie potencjału estetycznego wyrazu

a jednocześnie podważają kulturową niezależność

while they are challenging and undermining

the cultural autonomy of our traditional institutions.

naszych skostniałych instytucji

Ultimately, we now live in a world defined not by consumption,

Żyjemy w świecie

definiowanym nie przez konsumpcję

but by participation.

a uczestnictwo.

But I want to be clear,

Niech będzie jednak jasne:

just as the religious Reformation did not spell the end

uczestnicy religijnej Reformacji nie ogłosili

końca Kościoła czy duchowieństwa.

to the formal Church or to the priesthood;

I believe that our artistic institutions will continue to have importance.

Podobnie obecne instytucje

nadal będą miały znaczenie.

They currently are the best opportunities

Są obecnie dla artystów najlepszą szansą

for artists to have lives of economic dignity --

na dostateczne zarobki.

not opulence, of dignity.

Nie obfite - dostateczne.

And they are the places where artists

Są też miejscem, gdzie ci,

who deserve and want to work at a certain scale of resources

którzy mogą i chcą pracować z materiałem pewnej skali,

will find a home.

odnajdą dom.

But to view them as synonymous with the entirety of the arts community

Jednak zrównać te instytucje

z całością społeczności artystów

is, by far, too shortsighted.

to krótkowzroczność.

And indeed, while we've tended to polarize the amateur from the professional,

Chociaż zwykliśmy rozróżniać

amatorów od profesjonalistów.

the single most exciting development in the last five to 10 years

Najbardziej ekscytującym momentem

ostatnich 10 lat

has been the rise of the professional hybrid artist,

było pojawienie się

hybrydowych artystów.

the professional artist who works,

Profesjonalistów, którzy pracują nie

not primarily in the concert hall or on the stage;

na scenie czy w hali koncertowej,

but most frequently around women's rights, or human rights,

a przede wszystkim wokół

praw kobiet czy praw czlowieka,

or on global warming issues or AIDS relief for more --

globalnego ocieplenia czy walki z AIDS,

not out of economic necessity,

nie z powodów finansowych

but out of a deep, organic conviction

a z głębokiego, wewnętrznego przekonania,

that the work that she or he is called to do

że praca, do której są powołani

cannot be accomplished in the traditional hermetic arts environment.

nie może zostać wykonana

w hermetycznym środowisku.

Today's dance world is not defined solely

Świat tańca nie jest dziś definiowany przez

by the Royal Winnipeg Ballet or the National Ballet of Canada,

Royal Winnipeg Ballet czy Kanadyjski Balet Narodowy,

but by Liz Lerman's Dance Exchange --

ale przez Dance Exchange Liz Lerman,

a multi-generational, professional dance company,

wielopokoleniową, profesjonalną szkołę tańca,

whose dancers range in age from 18 to 82,

której tancerze mają od 18 do 82 lat

and who work with genomic scientists to embody the DNA strand

i pracują z genetykami

by ucieleśnić łańcuch DNA

and with nuclear physicists at CERN.

czy z fizykami z CERNu.

Today's professional theater community

Dziś profesjonalny teatr

is defined, not only the Shaw and Stratford Festivals,

definiowany jest nie przez festiwale Shaw czy Stradford,

but by the Cornerstone Theater of Los Angeles --

ale przez Cornerstone Thearter w Los Angeles,

a collective of artists that after 9/11,

kolektyw, który, po wydarzeniach 9/11

brought together 10 different religious communities --

zjednoczył 10 różnych społeczności religijnych:

the Baha'i, the Catholic,

Bahia, Katolików,

the Muslim, the Jewish,

Muzułmanów, Żydów

even the Native American

nawet Indian, oraz gejowskie

and the gay and lesbian communities of faith,

i lesbijskie społeczności,

helping them create their own individual plays

pomagając im tworzyć własne sztuki

and one massive play,

i jedną wspólną sztukę,

where they explored the differences in their faith

w których odkrywali różnice swoich wyznań

and found commonality

i odnajdywali wspólnotę

as an important first step toward cross-community healing.

jako pierwszy ważny krok

ku wspólnemu gojeniu ran.

Today's performers, like Rhodessa Jones, work in women's prisons,

Dzisiejsi artyści, jak Rhodessa Jones,

pracują w więzieniach dla kobiet,

helping women prisoners articulate the pain of incarceration,

pomagając więźniarkom wyrazić ból uwięzienia,

while today's playwrights and directors work with youth gangs

a dramaturdzy pracują z gangami młodocianych

próbując złagodzić ich agresję.

to find alternate channels to violence and more and more and more.

Przykładów jest wiele.

And indeed, I think, rather than being annihilated,

Myślę, że zamiast zniknąć

the performing arts are poised on the brink of a time

sztuki sceniczne staną się już wkrótce

when we will be more important than we have ever been.

ważniejsze niż kiedykolwiek

ważniejsze niż kiedykolwiek.

You know, we've said for a long time,

Przez długi czas utrzymywaliśmy,

we are critical to the health of the economic communities in your town.

że jesteśmy istotni dla ekonomicznego zdrowia społeczności w waszym mieście.

And absolutely --

I tak jest.

I hope you know that every dollar spent on a performing arts ticket in a community

Myślę, że wiecie, że każdy dolar wydany na bilet

to pięć do siedmiu dolarów dla lokalnych biznesów

generates five to seven additional dollars for the local economy,

restauracji i parkingów

dollars spent in restaurants or on parking,

sklepów z tkaninami na kostiumy,

at the fabric stores where we buy fabric for costumes,

the piano tuner who tunes the instruments, and more.

stroiciela, który zajmuje się instrumentami.

Sztuki będą też istotne dla gospodarki

But the arts are going to be more important to economies as we go forward,

w przyszłości,

especially in industries we can't even imagine yet,

dla gospodarki, której jeszcze nie wymyśliliśmy,

just as they have been central to the iPod and the computer game industries,

tak jak były ważne dla iPoda

i gier komputerowych,

which few, if any of us, could have foreseen 10 to 15 years ago.

które niewiele z nas

mogło przewidzieć 10 czy 15 lat temu.

Business leadership will depend more and more on emotional intelligence,

Zarządzanie będzie coraz częściej opierać się

na inteligencji emocjonalnej,

the ability to listen deeply,

zdolności wsłuchania się,

to have empathy,

empatii,

to articulate change, to motivate others --

wdrażania zmian i motywowania innych,

the very capacities that the arts cultivate with every encounter.

kluczowe umiejętności,

które kształtuje sztuka.

Especially now,

Zwłaszcza dziś,

as we all must confront the fallacy of a market-only orientation,

kiedy borykamy się

z fałszywością orientacji rynkowej

uninformed by social conscience;

pozbawionej wrażliwości społecznej

we must seize and celebrate the power of the arts

musimy uchwycić i celebrować moc sztuki

to shape our individual and national characters,

do kształtowania naszej tożsamości,

and especially characters of the young people,

zwłaszcza tożsamości młodych ludzi,

who all too often are subjected to bombardment of sensation,

którzy są często bombardowani chaotycznymi doznaniami.

rather than digested experience.

którzy są często bombardowani chaotycznymi doznaniami.

Ultimately, especially now in this world,

Zwłaszcza dzisiaj,

where we live in a context of regressive and onerous immigration laws,

w świecie wstecznego i uciążliwego prawa imigracyjnego,

w świecie wstecznego i uciążliwego prawa imigracyjnego,

in reality TV that thrives on humiliation,

reality show, które karmią się upokorzeniem

and in a context of analysis,

i w kontekście tego,

where the thing we hear most repeatedly, day in, day out in the United States,

co najczęściej słyszymy,

codziennie, w Stanach Zjednoczonych,

in every train station, every bus station, every plane station is,

na każdym dworcu, na każdym lotnisku:

"Panie i panowie,

"Ladies and gentlemen,

please report any suspicious behavior or suspicious individuals

należy zgłaszać wszelkie podejrzane zachowanie

i podejrzane osoby

to the authorities nearest to you,"

najbliższym władzom."

when all of these ways we are encouraged

kiedy jesteśmy zmuszani

to view our fellow human being with hostility and fear

by patrzeć na każdego z wrogością,

strachem, pogardą i niepewnością.

and contempt and suspicion.

The arts, whatever they do, whenever they call us together,

Sztuki, czymkolwiek są, kiedy tylko gromadzą nas

invite us to look at our fellow human being with generosity and curiosity.

zachęcają by patrzeć na drugiego człowieka

z życzliwością i ciekawością.

God knows, if we ever needed that capacity in human history,

Bóg wie - jeśli kiedykolwiek

w historii potrzebowaliśmy tego,

we need it now.

to teraz.

You know, we're bound together,

Jesteśmy złączeni

not, I think by technology, entertainment and design,

nie przez technologię, rozrywkę czy desgin,

but by common cause.

ale przez wspólny cel.

We work to promote healthy vibrant societies,

Pracujemy by promować zdrowe społeczności,

by złagodzić ludzkie cierpienie,

to ameliorate human suffering,

to promote a more thoughtful, substantive, empathic world order.

by promować przemyślane,

rzeczowy i empatyczny porządek.

Wiem, że jest to także i wasz cel

I salute all of you as activists in that quest

and urge you to embrace and hold dear the arts in your work,

i proszę: nie zapominajcie w swojej pracy o sztuce,

whatever your purpose may be.

jakikolwiek jest wasz cel.

I promise you the hand of the Doris Duke Charitable Foundation

Zapewniam, że dłoń fundacji Doris Duke

is stretched out in friendship for now and years to come.

jest wyciągnięta w przyjaźni dziś na przyszłość.

And I thank you for your kindness and your patience

Dziękuję za waszą uprzejmość i cierpliwość.

in listening to me this afternoon.

Dziękuję i wszystkiego dobrego.

Thank you, and Godspeed.