My journey from Marine to actor | Adam Driver | TED

Tłumaczenie: Beata Wasylkiewicz-Jagoda Korekta: Ola Świderek Świderska

I was a Marine with 1/1 Weapons Company,

Byłem w Marines, w kompanii broni ciężkiej,

81's platoon,

pluton 81,

out in Camp Pendleton, California.

w bazie Camp Pendleton, w Kaliforni.

Oorah!

Oorah!

Audience: Oorah!

Widownia: Oorah!

(Laughter)

(Śmiech)

I joined a few months after September 11,

Wstąpiłem kilka miesięcy po 11 września

feeling like I think most people in the country did at the time,

wypełniony, jak większość ludzi w kraju, w tamtym czasie

filled with a sense of patriotism and retribution

poczuciem patriotyzmu, zemsty

and the desire to do something --

i potrzebą działania,

that, coupled with that fact that I wasn't doing anything.

doskonale uzupełniająca się z faktem, że nie robiłem nic.

I was 17, just graduated from high school that past summer,

Miałem 17 lat, tego lata skończyłem szkołę,

living in the back room of my parents' house paying rent,

mieszkałem u rodziców, płaciłem im czynsz,

in the small town I was raised in in Northern Indiana,

w małym mieście w Indianie, w którym dorastałem,

called Mishawaka.

zwanym Mishawaka.

I can spell that later for people who are interested --

Zainteresowanym mogę to potem przeliterować.

(Laughter)

(Śmiech)

Mishawaka is many good things but cultural hub of the world it is not,

Mishawaka ma wiele dobrych cech, ale nie jest kulturalną stolicą świata,

so my only exposure to theater and film

więc mój kontakt z teatrem i filmem

was limited to the plays I did in high school

ograniczał się do sztuk wystawianych w szkole

and Blockbuster Video, may she rest in peace.

i Blockbuster Video, niech spoczywa w pokoju.

(Laughter)

(Śmiech)

I was serious enough about acting

Poważnie myślałem o aktorstwie,

that I auditioned for Juilliard when I was a senior in high school,

więc w ostatniej klasie szkoły średniej zdawałem do Juilliard School,

didn't get in,

nie dostałem się,

determined college wasn't for me and applied nowhere else,

uznałem, że studia nie są dla mnie i nigdzie nie zdawałem.

which was a genius move.

To był genialny ruch.

I also did that Hail Mary LA acting odyssey

Ruszyłem, jak wielu innych, w pogoń za marzeniami do Los Angeles,

that I always heard stories about,

pamiętając historie o aktorach

of actors moving to LA with, like, seven dollars

przenoszących się do LA z 7 dolarami w kieszeni

and finding work and successful careers.

i robiących tam zawrotną karierę.

I got as far as Amarillo, Texas, before my car broke down.

Dojechałem do Amarillo w Teksasie, gdy mój samochód się zepsuł.

I spent all my money repairing it,

Całe pieniądze wydałem na naprawę,

finally made it to Santa Monica --

w końcu dotarłem do Santa Monica -

not even LA --

nawet nie do LA -

stayed for 48 hours wandering the beach, basically,

spędziłem tam 48 godzin włócząc się po plaży,

got in my car, drove home,

po czym wróciłem do domu,

thus ending my acting career, so --

kończąc aktorską karierę, więc...

(Laughter)

(Śmiech)

Seventeen, Mishawaka ...

Siedemnaście lat, Mishawaka...

parents' house, paying rent, selling vacuums ...

dom rodziców, płacenie czynszu, sprzedawanie odkurzaczy...

telemarketing,

telemarketing,

cutting grass at the local 4-H fairgrounds.

koszenie trawy w lokalnym klubie dla dzieci.

This was my world going into September, 2001.

To był mój świat, aż do września 2001.

So after the 11th,

Po 11 września

and feeling an overwhelming sense of duty,

przytłoczony poczuciem obowiązku

and just being pissed off in general -- at myself,

i wkurzony tak ogólnie - na siebie,

my parents, the government;

na rodziców, na rząd;

not having confidence, not having a respectable job,

bez zaufania, bez porządnej pracy,

my shitty mini-fridge that I just drove to California and back --

z gównianą mini lodówką, którą wiozłem do Kalifornii i z powrotem,

I joined the Marine Corps and loved it. I loved being a Marine.

zaciągnąłem się do Marines i pokochałem to.

It's one of the things I'm most proud of having done in my life.

To jedna z tych rzeczy w życiu, z których jestem naprawdę dumny.

Firing weapons was cool,

Strzelanie było fajne,

driving and detonating expensive things was great.

prowadzenie i wysadzanie drogich sprzętów było super.

But I found I loved the Marine Corps the most

Ale odkryłem, że najbardziej kocham Marines

for the thing I was looking for the least when I joined,

za coś, czego najmniej szukałem,

which was the people:

za ludzi:

these weird dudes -- a motley crew of characters

za tych dziwnych facetów - barwną zbieraninę typów,

from a cross section of the United States --

stanowiącą cały przekrój Amerykanów,

that on the surface I had nothing in common with.

z którymi pozornie nie miałem nic wspólnego.

And over time,

Z czasem

all the political and personal bravado

cała polityczna i osobista brawura,

that led me to the military dissolved,

która popchnęła mnie do armii, zniknęła

and for me, the Marine Corps became synonymous with my friends.

i dla mnie Marines stało się synonimem przyjaciół.

And then, a few years into my service

A potem, po kilku latach na służbie,

and months away from deploying to Iraq,

na kilka miesięcy przed wyjazdem do Iraku,

I dislocated my sternum in a mountain-biking accident,

podczas jazdy na rowerze górskim zwichnąłem sobie mostek

and had to be medically separated.

i zostałem zwolniony ze służby.

Those never in the military may find this hard to understand,

Tym, którzy nie byli wojsku może być trudno to zrozumieć,

but being told I wasn't getting deployed to Iraq or Afghanistan

ale kiedy powiedziano mi, że nie pojadę do Iraku i Afganistanu,

was very devastating for me.

byłem zdruzgotany.

I have a very clear image of leaving the base hospital on a stretcher

Jeszcze teraz widzę, jak na noszach opuszczam szpital w bazie,

and my entire platoon is waiting outside to see if I was OK.

a mój pluton czeka na informacje, czy ze mną wszystko ok.

And then, suddenly, I was a civilian again.

I tak nagle znowu stałem się cywilem.

I knew I wanted to give acting another shot,

Wiedziałem, że znowu chcę spróbować aktorstwa,

because -- again, this is me --

bo - znowu cały ja -

I thought all civilian problems are small compared to the military.

myślałem, że w porównaniu z wojskowymi, cywilne problemy nic nie znaczą.

I mean, what can you really bitch about now, you know?

No bo na co możemy narzekać w tej chwili?

"It's hot.

"Jest gorąco.

Someone should turn on the air conditioner."

Niech ktoś włączy klimatyzację".

"This coffee line is too long."

"Ta kolejka po kawę jest za długa".

I was a Marine,

Byłem marines,

I knew how to survive.

wiem, jak przetrwać.

I'd go to New York and become an actor.

Pojadę do Nowego Jorku, zostanę aktorem.

If things didn't work out,

Jeśli to się nie uda,

I'd live in Central Park and dumpster-dive behind Panera Bread.

zamieszkam w Central Parku i będę grzebał w śmietniku za piekarnią.

(Laughter)

(Śmiech)

I re-auditioned for Juilliard and this time I was lucky,

Znowu zdawałem do Juilliarda i tym razem się dostałem.

I got in.

Udało się.

But I was surprised by how complex the transition was

Zaskoczyło mnie, że przejście do cywila

from military to civilian.

okazało się takie trudne.

And I was relatively healthy; I can't imagine going through that process

A byłem relatywnie zdrowy; nie wyobrażam sobie przechodzenia przez to

on top of a mental or physical injury.

okaleczonym psychicznie lub fizycznie.

But regardless, it was difficult.

Mimo wszystko było mi trudno.

In part, because I was in acting school --

Po części z powodu szkoły aktorskiej -

I couldn't justify going to voice and speech class,

jakoś dziwnie było mi chodzić na zajęcia z dykcji i impostacji głosu,

throwing imaginary balls of energy at the back of the room,

rzucać wyimaginowanymi kulami energii,

doing acting exercises where I gave birth to myself --

rodzić siebie samego podczas ćwiczeń aktorskich...

(Laughter)

(Śmiech)

while my friends were serving without me overseas.

gdy moi przyjaciele byli na misji.

But also, because I didn't know how to apply the things

Nie wiedziałem też, jak zastosować w cywilu to,

I learned in the military to a civilian context.

czego nauczyłem się w wojsku,

I mean that both practically and emotionally.

i od strony praktycznej i emocjonalnej.

Practically, I had to get a job.

Praktycznie: potrzebowałem pracy.

And I was an Infantry Marine,

Byłem w piechocie morskiej,

where you're shooting machine guns and firing mortars.

gdzie strzela się z karabinów, odpala moździerze.

There's not a lot of places you can put those skills in the civilian world.

Mało jest miejsc, w których jako cywil mogę wykorzystać te umiejętności.

(Laughter)

(Śmiech)

Emotionally, I struggled to find meaning.

Emocjonalnie: poszukiwałem znaczenia.

In the military, everything has meaning.

W wojsku wszystko ma znaczenie.

Everything you do is either steeped in tradition

Wszystko, co się robi jest związane z tradycją

or has a practical purpose.

albo ma praktyczny cel.

You can't smoke in the field

Nie można palić w terenie,

because you don't want to give away your position.

bo zdradza się w ten sposób swoją pozycję.

You don't touch your face -- you have to maintain

Nie dotyka się swojej twarzy,

a personal level of health and hygiene.

bo trzeba dbać o zdrowie i higienę.

You face this way when "Colors" plays,

Podczas hymnu trzeba patrzeć na wprost,

out of respect for people who went before you.

z szacunku dla tych, którzy byli przed nami.

Walk this way, talk this way because of this.

Chodzić i mówić w określony sposób.

Your uniform is maintained to the inch.

Dbać o mundur.

How diligently you followed those rules spoke volumes

Sumienne trzymanie się tych zasad definiuje to,

about the kind of Marine you were.

jakim jesteś marines.

Your rank said something about your history

Twój stopień mówi coś o twojej historii

and the respect you had earned.

i o szacunku, który zdobyłeś.

In the civilian world there's no rank.

W cywilnym świecie nie ma stopni.

Here you're just another body,

Tu jest się kolejnym ciałem.

and I felt like I constantly had to prove my worth all over again.

Czułem, że ciągle od nowa muszę udowadniać swoją wartość.

And the respect civilians were giving me while I was in uniform

A szacunek, który okazywali mi cywile, kiedy byłem w mundurze,

didn't exist when I was out of it.

nie istniał, gdy go nie miałem.

There didn't seem to be a ...

Wydaje się, że tutaj nie ma...

a sense of community,

poczucia wspólnoty,

whereas in the military, I felt this sense of community.

podczas gdy w wojsku czułem tę wspólnotę.

How often in the civilian world

Jak często w cywilnym świecie

are you put in a life-or-death situation with your closest friends

staje się w sytuacji zagrożenia życia wraz z przyjaciółmi

and they constantly demonstrate that they're not going to abandon you?

a oni ciągle udowadniają swoje oddanie?

And meanwhile, at acting school ...

A tymczasem w szkole aktorskiej...

(Laughter)

(Śmiech)

I was really, for the first time,

Po raz pierwszy odkrywałem

discovering playwrights and characters and plays

dramaturgów, postacie i sztuki,

that had nothing to do with the military,

które nie mając związku z wojskiem,

but were somehow describing my military experience

opisywały moje wojskowe doświadczenia,

in a way that before to me was indescribable.

które wcześniej uważałem za niemożliwe do opisania.

And I felt myself becoming less aggressive

Zauważyłem, że jestem mniej agresywny,

as I was able to put words to feelings for the first time

po raz pierwszy umiałem dopasować słowa do uczuć

and realizing what a valuable tool that was.

i dostrzegłem, jakie to praktyczne.

And when I was reflecting on my time in the military,

I kiedy myślałem o czasie, kiedy byłem w wojsku,

I wasn't first thinking on the stereotypical drills

to na pierwszy plan nie wysuwały się

and discipline and pain of it;

musztra, dyscyplina,

but rather, the small, intimate human moments,

ale raczej te intymne, międzyludzkie momenty,

moments of great feeling:

chwile wielkich uczuć:

friends going AWOL because they missed their families,

przyjaciele wyjeżdżający samowolnie do rodzin,

friends getting divorced,

rozwodzący się,

grieving together, celebrating together,

razem pogrążeni w smutku, razem świętujący,

all within the backdrop of the military.

wszystko z wojskiem w tle.

I saw my friends battling these circumstances,

Moi przyjaciele zmagali się z okolicznościami,

and I watched the anxiety it produced in them and me,

widziałem niepokój, jaki wywoływała w nich i we mnie

not being able to express our feelings about it.

niemożność wyrażenia naszych uczuć.

The military and theater communities are actually very similar.

Wojsko i teatr są do siebie bardzo podobne.

I tu i tu mamy grupę ludzi, którzy próbują wypełnić misję

You have a group of people trying to accomplish a mission

greater than themselves; it's not about you.

większą niż oni sami; nie chodzi o ciebie.

You have a role, you have to know your role within that team.

Ty masz swoją rolę, musisz też znać swoje miejsce w zespole.

Every team has a leader or director;

Każdy zespół ma przywódcę lub reżysera,

sometimes they're smart, sometimes they're not.

czasami mądrego, czasami nie.

You're forced to be intimate with complete strangers

Musisz być blisko z całkowicie obcymi ludźmi

in a short amount of time;

przez krótki czas;

the self-discipline, the self-maintenance.

samodyscyplina, zadbanie o siebie.

I thought, how great would it be to create a space

Pomyślałem, że dobrze byłoby stworzyć przestrzeń,

that combined these two seemingly dissimilar communities,

łączącą te pozornie różne środowiska

that brought entertainment to a group of people

i dającą trochę rozrywki grupie ludzi,

that, considering their occupation,

którzy - biorąc pod uwagę ich zajęcie -

could handle something a bit more thought-provoking

powinni poradzić sobie z czymś dającym bardziej do myślenia

than the typical mandatory-fun events

niż typowe imprezy,

that I remember being "volun-told" to go to in the military --

które określano w wojsku jako dobrowolny przymus.

(Laughter)

(Śmiech)

all well-intended but slightly offensive events,

Z zamierzenia dobre, były trochę obraźliwe,

like "Win a Date with a San Diego Chargers Cheerleader,"

jak "Wygraj randkę z cheerleaderką San Diego Chargers",

where you answer a question about pop culture,

gdzie dobra odpowiedź na pytanie z dziedziny popkultury

and if you get it right you win a date,

pozwalała wygrać randkę,

which was a chaperoned walk around the parade deck

czyli właściwie spacer wokół placu defilad

with this already married, pregnant cheerleader --

z zamężną i ciężarną cheerleaderką...

(Laughter)

(Śmiech)

Nothing against cheerleaders, I love cheerleaders.

Nie mam nic przeciwko cheerleaderkom. Kocham je.

The point is more, how great would it be to have theater presented

Bardziej chodzi o to, jak świetnie byłoby obejrzeć przedstawienie

through characters that were accessible without being condescending.

z prostymi bohaterami, bez bycia traktowanym protekcjonalnie.

So we started this nonprofit called Arts in the Armed Forces,

Założyliśmy więc organizację "Arts in the Armed Forces",

where we tried to do that,

gdzie staraliśmy tego dokonać,

tried to join these two seemingly dissimilar communities.

połączyć te dwa pozornie różne środowiska.

We pick a play or select monologues from contemporary American plays

Wybieramy sztukę albo monolog z współczesnego repertuaru amerykańskiego,

that are diverse in age and race like a military audience is,

zróżnicowanego pod względem wieku i ras, tak jak publiczność wojskowa,

grab a group of incredible theater-trained actors,

zbieramy grupę niesamowitych aktorów,

arm them with incredible material,

dajemy im do ręki świetny materiał,

keep production value as minimal as possible --

minimalizujemy koszty produkcji -

no sets, no costumes, no lights, just reading it --

nie ma dekoracji, kostiumów, świateł, tylko tekst -

to throw all the emphasis on the language

żeby położyć akcent na język

and to show that theater can be created at any setting.

i pokazać, że teatr można tworzyć wszędzie.

It's a powerful thing,

To ma wielką moc,

getting in a room with complete strangers

wejść do sali z całkowicie obcymi ludźmi

and reminding ourselves of our humanity,

i przypomnieć sobie o swoim człowieczeństwie,

and that self-expression is just as valuable a tool

o tym, że wyrażanie siebie to cenne narzędzie,

as a rifle on your shoulder.

jak karabin na ramieniu.

And for an organization like the military,

A w organizacji, takiej jak wojsko,

that prides itself on having acronyms for acronyms,

która chlubi się tym, że skraca skrótowce,

you can get lost in the sauce

można się pogubić

when it comes to explaining a collective experience.

próbując wytłumaczyć wspólnotowe doświadczenie.

And I can think of no better community

I nie umiem wskazać zbiorowości

bardziej potrzebującej nowych sposobów autoekspresji,

to arm with a new means of self-expression

than those protecting our country.

niż ta, która broni naszego kraju.

We've gone all over the United States and the world,

Objechaliśmy całe USA i cały świat,

from Walter Reed in Bethesda, Maryland,

od Walter Reed w Berthesdzie w stanie Maryland,

to Camp Pendleton, to Camp Arifjan in Kuwait,

przez Camp Pendleton, po Camp Arifjan w Kuwejcie,

to USAG Bavaria,

przez USAG Bawaria,

on- and off-Broadway theaters in New York.

po wszystkie teatry w Nowym Jorku.

And for the performing artists we bring,

Występującym artystom daliśmy możliwość

it's a window into a culture

spojrzenia na kulturę,

they otherwise would not have had exposure to.

której by inaczej nie doświadczyli.

And for the military, it's the exact same.

A wojsku, dokładnie to samo.

And in doing this for the past six years,

Robiąc to przez ostatnie sześć lat,

I'm always reminded that acting is many things.

zawsze pamiętam, że granie to wiele rzeczy.

It's a craft, it's a political act, it's a business, it's --

To rzemiosło, to akt polityczny, to biznes, to...

whatever adjective is most applicable to you.

dowolny przymiotnik, który wam pasuje

But it's also a service.

Ale to także służba.

I didn't get to finish mine,

Ja swojej nie skończyłem,

so whenever I get to be of service

więc kiedy tylko mogę, to służę

to this ultimate service industry, the military, for me, again --

temu ostatecznemu przemysłowi służby, wojsku, dla mnie - powtarzam -

there's not many things better than that.

nie ma zbyt wielu lepszych rzeczy.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

We're going to be doing a piece from Marco Ramirez,

Przedstawimy fragment "Nie jestem Batmanem",

called "I am not Batman."

Marco Ramireza.

An incredible actor and good friend of mine, Jesse Perez,

Niesamowity aktor i mój dobry przyjaciel, Jesse Perez.

is going to be reading,

będzie czytał

and Matt Johnson, who I just met a couple hours ago.

razem z Mattem Johnsonem, którego znam kilka godzin.

They're doing it together for the first time,

Razem występują po raz pierwszy,

so we'll see how it goes.

zobaczymy, jak im pójdzie.

Jesse Perez and Matt Johnson.

Jesse Perez i Matt Johnson.

(Applause)

(Brawa)

Jesse Perez: It's the middle of the night

Jesse Perez: Jest środek nocy,

and the sky is glowing like mad, radioactive red.

a czerwone radioaktywne niebo świeci jak szalone.

And if you squint, you can maybe see the moon

Jeśli zmrużysz oczy, może zobaczysz księżyc

through a thick layer of cigarette smoke and airplane exhaust

przez grubą warstwę papierosowego dymu i spalin lotniczych,

that covers the whole city,

która pokrywa całe miasto,

like a mosquito net that won't let the angels in.

jak moskitiera nieprzepuszczająca aniołów.

(Drum beat)

(Perskusja)

And if you look up high enough,

A jeśli spojrzysz naprawdę wysoko,

you can see me standing on the edge of an 87-story building.

zobaczysz mnie, stojącego na skraju 87-piętrowego wieżowca.

And up there, a place for gargoyles and broken clock towers

I tam w górze, wśród gargulców i wież z zepsutymi zegarami,

that have stayed still and dead for maybe like 100 years,

które stoją nieruchome i martwe od jakichś 100 lat,

up there is me.

tam w górze jestem ja.

(Beat)

(Werbel)

And I'm frickin' Batman.

I jestem pieprzonym Batmanem.

(Beat)

(Werbel)

And I gots Batmobiles and batarangs

Mam batmobile i batarangi

and frickin' bat caves, like, for real.

i pieprzoną jaskinię batmana, nie żartuję.

And all it takes is a broom closet

Brakuje tylko schowka na miotły

or a back room or a fire escape,

albo zaplecza albo wyjścia ewakuacyjnego

and Danny's hand-me-down jeans are gone.

i używanych spodni Danny'ego, które gdzieś przepadły.

And my navy blue polo shirt,

I mojego granatowego polo,

the one that looks kinda good on me but has that hole on it near the butt

tego, które nieźle na mnie leży, ale ma tę dziurę koło tyłka,

from when it got snagged on the chain-link fence behind Arturo's

którą zrobiłem na siatce ogrodzeniowej za "U Arturo",

but it isn't even a big deal because I tuck that part in

ale to nie ma znaczenia, bo załatałem ten fragment

and it's, like, all good.

i wszystko jest ok.

That blue polo shirt -- it's gone, too!

Tego granatowego polo - jego też nie ma!

And I get like, like ... transformational.

A ja tak jakby... przekształcam się.

(Beat)

(Werbel)

And nobody pulls out a belt and whips Batman for talkin' back.

I nikt nie ściąga paska, żeby dać Batmanowi w tyłek za pyskowanie.

(Beat)

(Werbel)

Or for not talkin' back.

Albo za to, że nie odpowiada.

And nobody calls Batman simple

I nikt nie nazwie Batmana prostym

or stupid

albo głupim

or skinny.

albo chudym.

And nobody fires Batman's brother from the Eastern Taxi Company

I nikt nie zwolni brata Batmana z korporacji taksówkarskiej

'cause they was making cutbacks, neither.

z powodu cięć.

'Cause they got nothing but respect.

Bo budzi respekt.

And not like afraid-respect,

I to nie taki respekt - strach,

just, like, respect-respect.

ale respekt - respekt.

(Laughter)

(Śmiech)

'Cause nobody's afraid of you.

Bo nikt się ciebie nie boi.

'Cause Batman doesn't mean nobody no harm.

Bo Batman nie chce nikogo skrzywdzić.

(Beat)

(Werbel)

Ever. (Double beat)

Nigdy. (Podwójny werbel)

'Cause all Batman really wants to do is save people

Bo Batman chce po prostu ratować ludzi

and maybe pay abuela's bills one day

i może jeszcze spłacić długi babci,

and die happy.

i umrzeć szczęśliwy.

And maybe get, like, mad-famous for real.

I może jeszcze stać się naprawdę sławnym.

(Laughter)

(Śmiech)

Oh -- and kill the Joker.

Aha, i zabić Jokera.

(Drum roll)

(Werbel)

Tonight, like most nights, I'm all alone.

Dziś wieczór, jak zwykle jestem sam.

And I'm watchin' and I'm waitin'

Patrzę i czekam,

like a eagle

jak orzeł

or like a --

albo jak...

no, yeah, like a eagle.

A nie, jak orzeł.

(Laughter)

(Śmiech)

And my cape is flapping in the wind cause it's frickin' long

Moja peleryna powiewa na wietrze, bo jest cholernie długa,

and my pointy ears are on,

a moje szpiczaste uszy

and that mask that covers like half my face is on, too,

i maska, która zakrywa pół twarzy, są na miejscu,

and I got, like, bulletproof stuff all in my chest so no one can hurt me.

mam też kamizelkę kuloodporną, więc nikt nie może mnie zranić.

And nobody -- nobody! --

I nikt - Nikt! -

is gonna come between Batman ...

nie stanie pomiędzy Batmanem

and justice.

i sprawiedliwością.

(Drums) (Laughter)

(Werbel) (Śmiech)

From where I am,

Tam gdzie jestem,

I can hear everything.

słyszę wszystko.

(Silence)

(Cisza)

Somewhere in the city,

Gdzieś w mieście

there's a old lady picking Styrofoam leftovers up out of a trash can

starsza pani wyciąga resztki ze śmietnika

and she's putting a piece of sesame chicken someone spit out

i wypluty przez kogoś kawałek kurczaka w sezamie

into her own mouth.

wkłada do swoich ust.

And somewhere there's a doctor with a wack haircut in a black lab coat

Gdzieś tam lekarz z kiepską fryzurą i w czarnym fartuchu

trying to find a cure for the diseases

próbuje znaleźć lekarstwo na chorobę,

that are gonna make us all extinct for real one day.

która pewnego dnia spowoduje, że wszyscy wyginiemy.

And somewhere there's a man,

Gdzieś tam pewien facet,

a man in a janitor's uniform,

facet w uniformie woźnego

stumbling home drunk and dizzy

wraca pijany do domu

after spending half his paycheck on 40-ounce bottles of twist-off beer,

po tym, jak wydał połowę wypłaty na piwo,

and the other half on a four-hour visit to some lady's house

a drugą połowę na czterogodzinną wizytę w domu pewnej kobiety,

on a street where the lights have all been shot out

na ulicy, gdzie wszystkie światła są pogaszone

by people who'd rather do what they do in this city in the dark.

przez ludzi, którzy wolą robić to, co robią po ciemku.

And half a block away from janitor man,

A pół przecznicy dalej

there's a group of good-for-nothings who don't know no better,

grupa oprychów, którzy nie mają nic lepszego do roboty,

waiting for janitor man with rusted bicycle chains

czeka na woźnego z pordzewiałymi łańcuchami

and imitation Louisville Sluggers,

i kijami bejsbolowymi,

and if they don't find a cent on him,

i jeśli nie będzie miał pieniędzy,

which they won't,

a nie będzie miał,

they'll just pound at him till the muscles in their arms start burning,

to będą go tłuc tak długo, aż sami będą cali obolali

till there's no more teeth to crack out.

i aż zabraknie zębów do wybicia.

But they don't count on me.

Oni nie liczą na mnie.

They don't count on no Dark Knight,

Nie liczą na żadnego Mrocznego Rycerza

with a stomach full of grocery-store brand macaroni and cheese

z brzuchem pełnym sklepowego makaronu z serem

and cut-up Vienna sausages.

i pociętych parówek.

(Laughter)

(Śmiech)

'Cause they'd rather believe I don't exist.

Bo oni raczej nie wierzą w moje istnienie.

And from 87 stories up, I can hear one of the good-for-nothings say,

Z moich 87 pięter słyszę, jak jeden z oprychów mówi:

"Gimme the cash!" -- real fast like that,

"Dawaj forsę!", mówi krótko,

just, "Gimme me the fuckin' cash!"

tylko: "Dawaj tę pieprzoną forsę!".

And I see janitor man mumble something in drunk language and turn pale,

Widzę, jak woźny bełkocze coś i robi się blady,

and from 87 stories up,

i z moich 87 pięter

I can hear his stomach trying to hurl its way out his Dickies.

słyszę jak treść jego żołądka próbuje wydostać się na zewnątrz.

So I swoop down, like, mad-fast

Więc pikuję w dół na złamanie karku,

and I'm like darkness, I'm like, "Swoosh!"

jestem jak mrok, jestem jak szum.

And I throw a batarang at the one naked lightbulb.

Rzucam batarang w nieosłoniętą żarówkę.

(Cymbal)

(Talerz perkusyjny)

And they're all like, "Whoa, muthafucker!

I oni sobie myślą: "O kurwa!

Who just turned out the lights?"

Kto zgasił światło?".

(Laughter)

(Śmiech)

"What's that over there?" "What?"

- Coś jest tam w górze. - Co?

"Gimme me what you got, old man!"

- Dawaj wszystko, co masz!

"Did anybody hear that?"

- Słyszeliście?

"Hear what? There ain't nothing. No, really -- there ain't no bat!"

- Niby co? Tam nic nie ma. Nie ma, naprawdę, żadnego nietoperza!

But then ...

I wtedy...

one out of the three good-for-nothings gets it to the head -- pow!

jeden z trzech oprychów dostaje w głowę... Łup!

And number two swings blindly into the dark cape before him,

Numer dwa zbliża się na oślep w stronę czarnej peleryny,

but before his fist hits anything,

ale zanim jego pięści mnie dosięgną,

I grab a trash can lid and --

łapię pokrywę kosza na śmieci i...

right in the gut!

prosto w trzewia!

And number one comes back with the jump kick,

Numer jeden wraca z kopniakiem z wyskoku,

but I know judo karate, too, so I'm like --

ale ja znam judo, karate też, więc jestem jak...

(Drums)

(Werbel)

Twice!

Drugi raz!

(Drums)

(Perkusja)

(Laughter)

(Śmiech)

(Drums)

(Perkusja)

But before I can do any more damage,

Ale zanim więcej zdziałam,

suddenly we all hear a "click-click."

nagle słyszymy "klik-klik".

And suddenly everything gets quiet.

I nagle zapada cisza.

And the one good-for-nothing left standing

Jeden z oprychów stojący na uboczu

grips a handgun and aims it straight up,

ma pistolet i celuje nim w górę,

like he's holding Jesus hostage,

jakby wziął Jezusa na zakładnika

like he's threatening maybe to blow a hole in the moon.

albo groził, że zrobi dziurę w księżycu.

And the good-for-nothing who got it to the head,

A oprych, który dostał w głowę

who tried to jump-kick me,

i próbował mnie kopnąć,

and the other good-for-nothing who got it in the gut,

i ten drugi, który dostał w brzuch,

is both scrambling back away from the dark figure before 'em.

obaj gramoląc się uciekają przed czarną postacią.

And the drunk man, the janitor man,

A pijany facet, ten woźny

is huddled in a corner, praying to Saint Anthony

kuli się w rogu, modląc się do św. Antoniego,

'cause that's the only one he could remember.

jedynego świętego, którego pamięta.

(Double beat)

(Werbel)

And there's me:

A oto ja:

eyes glowing white,

oczy błyszczące na biało,

cape blowing softly in the wind.

peleryna delikatnie powiewa na wietrze.

(Beat)

(Werbel)

Bulletproof chest heaving,

Kamizelka kuloodporna unosi się,

my heart beating right through it in a Morse code for:

moje serce wybija przez nią alfabetem Morse'a:

"Fuck with me

"Zadrzyj ze mną

just once

tylko raz,

come on

no dalej,

just try."

spróbuj".

And the one good-for-nothing left standing,

I ten oprych stojący na uboczu,

the one with the handgun --

ten z pistoletem...

yeah, he laughs.

Śmieje się.

And he lowers his arm.

I opuszcza ramię.

And he points it at me

Celuje teraz do mnie,

and gives the moon a break.

odpuszcza księżycowi.

And he aims it right between my pointy ears,

Celuje pomiędzy moje szpiczaste uszy,

like goal posts and he's special teams.

jak między słupki bramki, jest w grupie specjalnej.

And janitor man is still calling Saint Anthony,

A woźny ciągle wzywa św. Antoniego,

but he ain't pickin' up.

ale on nie reaguje.

And for a second,

I na sekundę

it seems like ...

wydaje się...

maybe I'm gonna lose.

że może przegram.

Nah!

Nie!

(Drums)

(Perkusja)

Shoot! Shoot! Fwa-ka-ka!

Łup! Łup! Hadzia!

"Don't kill me, man!"

"Nie zabijaj mnie!"

Snap! Wrist crack! Neck! Slash!

Trzask! Złamany nadgarstek! Szyja! Cios!

Skin meets acid: "Ahhhhhhh!"

Skóra trafia na kwas: "Aaaaaa!".

And he's on the floor

Leży na ziemi,

and I'm standing over him

a ja stoję nad nim

and I got the gun in my hands now

i teraz ja trzymam pistolet,

and I hate guns, I hate holding 'em 'cause I'm Batman.

a ja nienawidzę pistoletów, bo jestem Batmanem.

And, asterisk:

Gwiazdka, przypis:

Batman don't like guns 'cause his parents got iced by guns a long time ago.

Batman nie lubi pistoletów, ponieważ jego rodzice zostali zastrzeleni.

But for just a second,

Ale przez sekundę

my eyes glow white,

moje oczy zabłysły

and I hold this thing

i trzymam tę rzecz,

for I could speak to the good-for-nothing

dzięki której mogę mówić do oprycha

in a language he maybe understands.

zrozumiałym dla niego językiem.

Click-click!

Klik - klik!

(Beat)

(Werbel)

And the good-for-nothings become good-for-disappearing

Nagle oprychy rozpływają się w powietrzu,

into whatever toxic waste, chemical sludge shithole they crawled out of.

znikają w toksycznych odpadach, chemicznym bagnie, z którego wypełzli.

And it's just me and janitor man.

I zostaliśmy tylko ja i woźny.

And I pick him up,

Podnoszę go,

and I wipe sweat and cheap perfume off his forehead.

wycieram mu z czoła pot i tanie perfumy.

And he begs me not to hurt him

On błaga, żebym go nie krzywdził,

and I grab him tight by his janitor-man shirt collar,

łapię go mocno ze kołnierzyk,

and I pull him to my face

przysuwam do siebie,

and he's taller than me but the cape helps,

jest wyższy ode mnie, ale peleryna pomaga,

so he listens when I look him straight in the eyes.

więc słucha, gdy patrzę mu prosto w oczy.

And I say two words to him:

Mówię tylko trzy słowa:

"Go home."

"Idź do domu".

And he does,

I idzie,

checking behind his shoulder every 10 feet.

oglądając się za siebie co chwila.

And I swoosh from building to building on his way there

Skaczę z budynku na budynek, gdy tak idzie do domu,

'cause I know where he lives.

bo wiem gdzie mieszka.

And I watch his hands tremble as he pulls out his key chain

Widzę, jak trzęsą mu się ręce, gdy wyciąga klucze

and opens the door to his building.

i otwiera drzwi do budynku.

And I'm back in bed

Jestem z powrotem w łóżku,

before he even walks in through the front door.

zanim on zdąży przejść przez frontowe drzwi.

And I hear him turn on the faucet

Słyszę, jak odkręca kran

and pour himself a glass of warm tap water.

i nalewa sobie szklankę ciepłej kranówki.

And he puts the glass back in the sink.

Odkłada szklankę z powrotem do zlewu.

And I hear his footsteps.

Słyszę jego kroki.

And they get slower as they get to my room.

Zwalniają, gdy zbliża się do mojego pokoju.

And he creaks my door open, like, mad-slow.

Bardzo powoli otwiera moje skrzypiące drzwi

And he takes a step in,

I wchodzi,

which he never does.

nigdy tego nie robi.

(Beat)

(Werbel)

And he's staring off into nowhere,

Gapi się w przestrzeń,

his face, the color of sidewalks in summer.

jego twarz ma kolor chodników latem.

And I act like I'm just waking up

Udaję, że się właśnie obudziłem

and I say, "Ah, what's up, Pop?"

i mówię: "Co tam, tato?".

And janitor man says nothing to me.

A woźny nie mówi nic.

But I see in the dark,

Ale widzę w ciemności,

I see his arms go limp

widzę, że kuli ramiona

and his head turns back, like, towards me.

i odwraca głowę, jakby w moją stronę.

And he lifts it for I can see his face,

I podnosi ją tak, żebym mógł zobaczyć jego twarz,

for I could see his eyes.

jego oczy.

And his cheeks is drippin', but not with sweat.

Jego policzki są mokre, ale nie od potu.

And he just stands there breathing,

I stoi tam oddychając,

like he remembers my eyes glowing white,

jakby pamiętał moje błyszczące oczy,

like he remembers my bulletproof chest,

jakby pamiętał moją kamizelkę kuloodporną,

like he remembers he's my pop.

jakby pamiętał, że jest moim tatą.

And for a long time I don't say nothin'.

I przez długi moment nic nie mówię.

And he turns around, hand on the doorknob.

A on się odwraca, kładzie dłoń na klamce.

And he ain't looking my way,

Nie patrzy w moją stronę,

but I hear him mumble two words to me:

ale słyszę, jak mamrocze do mnie jedno słowo:

"I'm sorry."

"Przepraszam".

And I lean over, and I open my window just a crack.

Przechylam się i leciutko uchylam okno.

If you look up high enough,

Jeśli spojrzysz naprawdę wysoko,

you could see me.

możesz mnie zobaczyć.

And from where I am --

A stąd gdzie jestem...

(Cymbals)

(Talerz perkusyjny)

I could hear everything.

mogę usłyszeć wszystko.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)