Hadyn Parry: Re-engineering mosquitos to fight disease

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Natalia Szewczyk Korekta: Marta Bromke

So I'd like to start by focusing on

Skupmy się na początek

the world's most dangerous animal.

na najgroźniejszym zwierzęciu świata.

Now, when you talk about dangerous animals,

Mówiąc o groźnych zwierzętach,

most people might think of lions or tigers or sharks.

wyobrażamy sobie lwa, tygrysa lub rekina.

But of course the most dangerous animal

Ale najgroźniejszym zwierzęciem jest komar.

is the mosquito.

Ale najgroźniejszym zwierzęciem jest komar.

The mosquito has killed more humans

Zabił więcej osób

than any other creature in human history.

niż jakiekolwiek inne zwierzę.

In fact, probably adding them all together,

Prawdopodobnie więcej

the mosquito has killed more humans.

niż wszystkie inne zwierzęta razem wzięte.

And the mosquito has killed more humans than wars

I więcej niż kiedykolwiek zginęło na skutek wojen i zarazy.

and plague.

I więcej niż kiedykolwiek zginęło na skutek wojen i zarazy.

And you would think, would you not,

Wydawałoby się,

that with all our science, with all our advances in society,

że przy całym postępie naukowym i społecznym,

with better towns, better civilizations, better sanitation,

mając lepsze miasta, cywilizacje, warunki sanitarne, dobrobyt,

wealth, that we would get better at controlling mosquitos,

nauczymy się kontrolować komary

and hence reduce this disease.

i tym samym ograniczmy chorobę.

And that's not really the case.

Jednak tak nie jest.

If it was the case, we wouldn't have

Gdyby tak było, nie mielibyśmy

between 200 and 300 million cases of malaria every year,

od 200 do 300 milionów przypadków malarii rocznie

and we wouldn't have

ani 1,5 miliona zgonów

a million and a half deaths from malaria,

na skutek tej choroby.

and we wouldn't have a disease

Nie mielibyśmy też choroby

that was relatively unknown 50 years ago

słabo znanej jeszcze 50 lat temu,

now suddenly turned into

która obecnie zagraża nam najbardziej

the largest mosquito-borne virus threat that we have,

ze wszystkich wirusów przenoszonych przez komary,

and that's called dengue fever.

a zwie się denga.

So 50 years ago, pretty much no one had heard of it,

50 lat temu mało kto o niej słyszał,

no one certainly in the European environment.

na pewno nikt w Europie.

But dengue fever now, according to the World Health Organization,

Według Światowej Organizacji Zdrowia,

infects between 50 and 100 million people every year,

obecnie dengą zaraża się od 50 do 100 milionów ludzi rocznie,

so that's equivalent to the whole of the population

czyli tyle, ile wynosi populacja Wielkiej Brytanii.

of the U.K. being infected every year.

czyli tyle, ile wynosi populacja Wielkiej Brytanii.

Other estimates put that number at roughly double

Inne dane szacują, że liczba zarażeń

that number of infections.

jest dwukrotnie wyższa.

And dengue fever has grown in speed quite phenomenally.

Denga rozprzestrzeniła się w nadzwyczajnym tempie.

In the last 50 years, the incidence of dengue

W ciągu 50 lat częstotliwość jej występowania

has grown thirtyfold.

wzrosła trzydziestokrotnie.

Now let me tell you a little bit about what dengue fever is,

Wyjaśnię, czym jest denga,

for those who don't know.

dla tych, którzy nie wiedzą.

Now let's assume you go on holiday.

Załóżmy, że jedziecie na wakacje.

Let's assume you go to the Caribbean,

Niech to będą Karaiby

or you might go to Mexico. You might go to Latin America,

albo Meksyk, Ameryka Łacińska,

Asia, Africa, anywhere in Saudi Arabia.

Azja, Afryka czy Arabia Saudyjska.

You might go to India, the Far East.

Być może Indie lub Daleki Wschód.

It doesn't really matter. It's the same mosquito,

Nie ma znaczenia. To ten sam komar

and it's the same disease. You're at risk.

i zagraża wam ta sama choroba.

And let's assume you're bitten by a mosquito

Załóżmy, że ugryzł was komar,

that's carrying that virus.

który jest nosicielem wirusa.

Well, you could develop flu-like symptoms.

Możecie mieć objawy przypominające grypę.

They could be quite mild.

Mogą być one łagodne.

You could develop nausea, headache,

Możecie mieć mdłości, ból głowy,

your muscles could feel like they're contracting,

skurcze mięśni

and you could actually feel like your bones are breaking.

lub czuć się, jakby łamano wam kości.

And that's the nickname given to this disease.

Z tego powodu dengę zaczęto nazywać

It's called breakbone fever,

gorączką łamiącą kości,

because that's how you can feel.

bo tak w istocie czują się chorzy.

Now the odd thing is, is that once you've been bitten

Co dziwne, po ugryzieniu przez komara

by this mosquito, and you've had this disease,

i przebyciu choroby,

your body develops antibodies,

nasze ciało wytwarza antyciała,

so if you're bitten again with that strain,

zapobiegające ponownemu zarażeniu się

it doesn't affect you.

tym samym typem wirusa.

But it's not one virus, it's four,

Jednak istnieje nie jeden, a 4 typy dengi,

and the same protection that gives you the antibodies

a te same antyciała, które chronią nas

and protects you from the same virus that you had before

przed złapaniem wirusa tego samego typu,

actually makes you much more susceptible to the other three.

zwiększają naszą podatność na pozostałe trzy.

So the next time you get dengue fever,

Jeśli złapiecie dengę drugi raz, tym razem inny typ,

if it's a different strain, you're more susceptible,

jesteście bardziej podatni,

you're likely to get worse symptoms,

prawdopodobnie objawy będą poważniejsze,

and you're more likely to get the more severe forms,

i forma choroby cięższa,

hemorrhagic fever or shock syndrome.

jak gorączka krwotoczna lub zespół wstrząsowy.

So you don't want dengue once,

Nie chcecie więc zachorować raz,

and you certainly don't want it again.

a już na pewno nie dwa razy.

So why is it spreading so fast?

Dlaczego choroba tak szybko się rozprzestrzenia?

And the answer is this thing.

Oto odpowiedź.

This is Aedes aegypti.

Jest nią Aedes aegypti.

Now this is a mosquito that came, like its name suggests,

To komar, który pochodzi z Afryki Północnej

out of North Africa, and it's spread round the world.

i rozprzestrzenił się na całym świecie.

Now, in fact, a single mosquito will only travel

Pojedynczy osobnik pokona

about 200 yards in its entire life. They don't travel very far.

zaledwie 180 metrów w ciągu życia. Nie podróżują daleko.

What they're very good at doing is hitchhiking,

Są jednak świetne w podróżowaniu autostopem,

particularly the eggs.

zwłaszcza ich jaja.

They will lay their eggs in clear water, any pool, any puddle,

Złożą jaja w każdym zbiorniku wody, w basenie, kałuży,

any birdbath, any flower pot,

poidle dla ptaków, donicy z kwiatami;

anywhere there's clear water, they'll lay their eggs,

gdziekolwiek jest woda, tam złożą jaja,

and if that clear water is near freight, it's near a port,

a jeśli stanie się to w pobliżu statku, portu,

if it's anywhere near transport,

czy innego środka transportu,

those eggs will then get transported around the world.

wtedy jaja zostaną przewiezione na drugi koniec świata.

And that's what's happened. Mankind has transported

Tak własnie się stało.

these eggs all the way around the world,

Ludzie rozwieźli te jaja dookoła świata,

and these insects have infested over 100 countries,

owady zaatakowały ponad 100 krajów,

and there's now 2.5 billion people living in countries

i obecnie 2,5 miliarda ludzi mieszka w państwach,

where this mosquito resides.

które są ich siedliskiem.

To give you just a couple of examples

Podam kilka przykładów na to,

how fast this has happened,

z jaką szybkością to nastapiło.

in the mid-'70s, Brazil declared, "We have no Aedes aegypti,"

W połowie lat 70. Brazylia ogłosiła, że nie ma Aedes aegypti,

and currently they spend about a billion dollars now

a obecnie wydają miliard dolarów rocznie,

a year trying to get rid of it, trying to control it,

aby się ich pozbyć, starać się je kontrolować,

just one species of mosquito.

a to zaledwie jeden gatunek komara.

Two days ago, or yesterday, I can't remember which,

Wczoraj lub przedwczoraj Agencja Reutera ogłosiła,

I saw a Reuters report that said

że Madera zarejestrowała pierwsze 52 przypadki dengi

Madeira had had their first cases of dengue,

że Madera zarejestrowała pierwsze 52 przypadki dengi

about 52 cases, with about 400 probable cases.

oraz 400 prawdopodobnych zarażeń.

That's two days ago.

To było zaledwie dwa dni temu.

Interestingly, Madeira first got the insect in 2005,

Co interesujące, owad dostał się na Maderę w 2005 r.,

and here we are, a few years later,

a już parę lat później mamy do czynienia

first cases of dengue.

z pierwszymi zachorowaniami.

So the one thing you'll find is that where the mosquito goes,

Gdzie przywędruje komar,

dengue will follow.

tam zacznie się denga.

Once you've got the mosquito in your area,

Jeśli komar na danym obszarze

anyone coming into that area with dengue,

ugryzie chorego na dengę

mosquito will bite them, mosquito will bite somewhere else,

po czym ugryzie inną osobę

somewhere else, somewhere else,

i tak dalej,

and you'll get an epidemic.

wtedy zacznie się epidemia.

So we must be good at killing mosquitos.

Musimy więc zabijać komary skutecznie.

I mean, that can't be very difficult.

To nie może być tak trudne.

Well, there's two principle ways.

Istnieją dwie metody.

The first way is that you use larvicides.

Pierwsza polega na użyciu insektycydów.

You use chemicals. You put them into water where they breed.

Rozpuszcza się je w wodzie, gdzie komary składają jaja.

Now in an urban environment, that's extraordinarily difficult.

Jednak w miastach jest to wyjątkowo trudne.

You've got to get your chemical into every puddle,

Środki muszą znaleźć się w każdej kałuży,

every birdbath, every tree trunk.

poidle dla ptaków, na każdym pniu drzewa.

It's just not practical.

To po prostu niepraktyczne.

The second way you can do it

Drugi sposób

is actually trying to kill the insects as they fly around.

to zabijanie owadów latających.

This is a picture of fogging.

To zdjęcie przedstawia trucie dymem.

Here what someone is doing

Ktoś miesza środki chemiczne

is mixing up chemical in a smoke

tworzące dym,

and basically spreading that through the environment.

który potem rozpyla się w okolicy.

You could do the same with a space spray.

To samo można zrobić zwykłym aerozolem.

This is really unpleasant stuff,

To naprawdę nieprzyjemne środki,

and if it was any good, we wouldn't have this massive increase

a gdyby były skuteczne, nie byłoby tak gwałtownego wzrostu

in mosquitos and we wouldn't have this massive increase in dengue fever.

liczby komarów ani przypadków dengi.

So it's not very effective, but it's probably

Nie są szczególnie efektywne,

the best thing we've got at the moment.

ale na razie są naszą najlepszą bronią.

Having said that, actually, your best form of protection

Najlepszą ochroną przed komarami

and my best form of protection is a long-sleeve shirt

jest koszula z długimi rękawami

and a little bit of DEET to go with it.

i środek odstraszający owady.

So let's start again. Let's design a product,

Zacznijmy więc jeszcze raz. Stwórzmy produkt,

right from the word go, and decide what we want.

który będzie spełniał nasze potrzeby.

Well we clearly need something that is effective

Potrzebujemy czegoś skutecznego

at reducing the mosquito population.

w zmniejszaniu populacji komarów.

There's no point in just killing the odd mosquito here and there.

Na nic zda się zabicie kilku tu i ówdzie.

We want something that gets that population right the way down

Potrzebujemy czegoś, co rozbije od razu całą populację,

so it can't get the disease transmission.

aby malaria się nie przenosiła.

Clearly the product you've got has got to be safe to humans.

Produkt ten musi być bezpieczny dla ludzi.

We are going to use it in and around humans.

Będziemy go stosowali w ich otoczeniu,

It has to be safe.

więc musi być bezpieczny.

We don't want to have a lasting impact on the environment.

Nie chcemy, aby szkodził środowisku.

We don't want to do anything that you can't undo.

Nie chcemy, aby jego efekty były nieodwracalne.

Maybe a better product comes along in 20, 30 years.

Może za 20-30 lat znajdzie się coś lepszego.

Fine. We don't want a lasting environmental impact.

Ale do tego czasu nie chcemy niszczyć środowiska.

We want something that's relatively cheap, or cost-effective,

Chcemy produktu względnie taniego i opłacalnego,

because there's an awful lot of countries involved,

ponieważ w grę wchodzi wiele krajów:

and some of them are emerging markets,

część z nich dopiero tworzy swoje rynki,

some of them emerging countries, low-income.

część niedawno powstała i ma niskie przychody.

And finally, you want something that's species-specific.

Potrzebujemy też czegoś dostosowanego do tego gatunku.

You want to get rid of this mosquito that spreads dengue,

Chcemy pozbyć się komarów roznoszących dengę,

but you don't really want to get all the other insects.

ale nie innych owadów.

Some are quite beneficial. Some are important to your ecosystem.

Niektóre z nich są pożyteczne, inne ważne dla naszego ekosystemu.

This one's not. It's invaded you.

Jednak te są najeźdźcami.

But you don't want to get all of the insects.

Nie chcemy pozbywać się wszystkich owadów,

You just want to get this one.

chcemy tylko dorwać tego.

And most of the time, you'll find this insect

Przez większość czasu komar

lives in and around your home,

będzie żył w naszych domach i koło nich,

so this -- whatever we do has got to get to that insect.

i trzeba to wziąć pod uwagę myśląc o naszym produkcie.

It's got to get into people's houses, into the bedrooms,

Musi się dostać do domów,

into the kitchens.

do sypialni i kuchni.

Now there are two features of mosquito biology

Dwie cechy w biologii komara

that really help us in this project,

mogą nam pomóc w tym projekcie.

and that is, firstly, males don't bite.

Po pierwsze, tylko samice kąsają.

It's only the female mosquito that will actually bite you.

Samce nigdy tego nie robią.

The male can't bite you, won't bite you,

Samce nie potrafią kąsać,

doesn't have the mouth parts to bite you.

nie mają niezbędnych do tego kłujek.

It's just the female.

Posiadają je tylko samice.

And the second is a phenomenon

Po drugie, wszystkie samce

that males are very, very good at finding females.

są niezwykle dobre w lokalizacji samic.

If there's a male mosquito that you release,

Jeżeli wypuścisz samca

and if there's a female around, that male will find the female.

w pobliżu samicy, on wkrótce ją znajdzie.

So basically, we've used those two factors.

Wykorzystaliśmy więc te dwa czynniki.

So here's a typical situation,

W typowej sytuacji

male meets female, lots of offspring.

samiec spotyka samicę i mają potomstwo.

A single female will lay about

Samica jest w stanie złożyć

up to 100 eggs at a time,

nawet 100 jaj za jednym razem,

up to about 500 in her lifetime.

a 500 w ciągu całego życia.

Now if that male is carrying a gene

Jeśli jednak samiec jest nosicielem genu

which causes the death of the offspring,

powodującego śmierć potomstwa,

then the offspring don't survive,

wtedy młode nie przetrwają,

and instead of having 500 mosquitos running around,

a zamiast 500 nowych komarów

you have none.

nie będziemy mieli żadnego.

And if you can put more, I'll call them sterile,

Nazwijmy te samce sterylnymi:

that the offspring will actually die at different stages,

choć bedą one miały potomstwo, które jednak zginie po jakimś czasie.

but I'll call them sterile for now.

choć bedą one miały potomstwo, które jednak zginie po jakimś czasie.

If you put more sterile males out into the environment,

Im więcej sterylnych samców w środowisku,

then the females are more likely to find a sterile male

tym większe prawdopodobieństwo, że samica wybierze sterylnego

than a fertile one, and you will bring that population down.

a nie płodnego partnera, co zmniejszy populację komarów.

So the males will go out, they'll look for females,

Samce będą poszukiwały samic,

they'll mate. If they mate successfully, then no offspring.

a gdy już je znajdą, nie będą miały szans na potomstwo.

If they don't find a female, then they'll die anyway.

Jeśli nie znajdą samicy, to też umrą.

They only live a few days.

Samce żyją zaledwie kilka dni.

And that's exactly where we are.

I na tym etapie teraz jesteśmy.

So this is technology that was developed

Technologię tę opracowano

in Oxford University a few years ago.

parę lat temu na Uniwersytecie Oksfordzkim.

The company itself, Oxitec, we've been working

Nasza firma, Oxitec, pracowała nad nią

for the last 10 years, very much on a sort of similar

przez 10 lat w sposób podobny do tego,

development pathway that you'd get with a pharmaceutical company.

w jaki pracuje się w firmie farmaceutycznej.

So about 10 years of internal evaluation, testing,

Po 10 latach wewnętrznych testów

to get this to a state where we think it's actually ready.

uważamy, że jesteśmy gotowi.

And then we've gone out into the big outdoors,

Rozpoczęliśmy testy w prawdziwym środowisku,

always with local community consent,

zawsze za zgodą społeczności lokalnej,

always with the necessary permits.

i uzyskaniu wymaganych pozwoleń.

So we've done field trials now in the Cayman Islands,

Przeprowadziliśmy badania terenowe na Kajmanach

a small one in Malaysia,

i w Malezji,

and two more now in Brazil.

a także dwa w Brazylii.

And what's the result?

Z jakimi wynikami?

Well, the result has been very good.

Jak dotąd wyniki były bardzo dobre.

In about four months of release,

W cztery miesiące od rozpoczęcia testów

we've brought that population of mosquitos

udało się zmniejszyć populację komarów.

— in most cases we're dealing with villages here

Najczęściej mieliśmy do czynienia

of about 2,000, 3,000 people, that sort of size,

z wioskami po 2-3 tysiące mieszkańców,

starting small —

dośc niewielkimi.

we've taken that mosquito population down

Udało nam się zmniejszyć liczbę komarów

by about 85 percent in about four months.

o około 85% w przeciągu 4 miesięcy.

And in fact, the numbers after that get,

Te, które zostały, trudno policzyć,

those get very difficult to count, because there just aren't any left.

bo jest ich tak niewiele.

So that's been what we've seen in Cayman,

To zaobserwowaliśmy na Kajmanach,

it's been what we've seen in Brazil

a także podczas badań w Brazylii.

in those trials.

a także podczas badań w Brazylii.

And now what we're doing is we're going through a process

Teraz próbujemy rozszerzyć doświadczenia

to scale up to a town of about 50,000,

na miasto z około 50 tys. mieszkańców,

so we can see this work at big scale.

aby zobaczyć to w większej skali.

And we've got a production unit in Oxford,

Mamy jednostkę produkcyjną

or just south of Oxford, where we actually produce these mosquitos.

na południe od Oksfordu, gdzie tworzymy komary.

We can produce them,

Możemy je tworzyć,

in a space a bit more than this red carpet,

na przestrzeni trochę większej niż ten czerwony dywan,

I can produce about 20 million a week.

w liczbie około 20 milionów tygodniowo.

We can transport them around the world.

Możemy je transportować dookoła świata.

It's not very expensive, because it's a coffee cup --

Nie jest to drogie, gdyż pojemnik

something the size of a coffee cup

wielkości zaledwie filiżanki do kawy

will hold about three million eggs.

pomieści trzy miliony jaj.

So freight costs aren't our biggest problem. (Laughter)

Koszty transportu nie stanowią więc problemu. (śmiech)

So we've got that. You could call it a mosquito factory.

Istnieje więc fabryka komarów.

And for Brazil, where we've been doing some trials,

W Brazylii, gdzie przeprowadzaliśmy część badań,

the Brazilian government themselves have now built

rząd sam wybudował taką fabrykę,

their own mosquito factory, far bigger than ours,

sporo większą od naszej,

and we'll use that for scaling up in Brazil.

którą wykorzystamy do większych badań w Brazylii.

There you are. We've sent mosquito eggs.

Wysłaliśmy tam już jaja.

We've separated the males from the females.

Oddzieliliśmy samce od samic.

The males have been put in little pots

Samce włożono do małych pojemników,

and the truck is going down the road

które potem zabrano do samochodów

and they are releasing males as they go.

i wypuszczano z nich komary podczas jazdy.

It's actually a little bit more precise than that.

Jest to trochę bardziej precyzyjne.

You want to release them so that

Musimy je wypuszczać w sposób

you get good coverage of your area.

zapewniający pełne pokrycie terenu.

So you take a Google Map, you divide it up,

Teren na mapie dzieli się na części,

work out how far they can fly,

oblicza, na jaką odległość komary latają

and make sure you're releasing such that you get

i upewnić się, że wypuszczamy tak,

coverage of the area, and then you go back,

aby pokryć cały teren.

and within a very short space of time,

W bardzo krótkim czasie

you're bringing that population right the way down.

populacja komarów zmniejsza się znacząco.

We've also done this in agriculture.

Zrobiliśmy tak także w rolnictwie.

We've got several different species of agriculture coming along,

Pracowaliśmy nad kilkoma gatunkami szkodliwymi w rolnictwie

and I'm hoping that soon

i mam nadzieję, że wkrótce

we'll be able to get some funding together so we can get back

uda się zebrać fundusze,

and start looking at malaria.

aby znów zająć się malarią.

So that's where we stand at the moment,

Na tym etapie jesteśmy obecnie.

and I've just got a few final thoughts,

Mam parę uwag na koniec.

which is that this is another way in which biology

To jest nowy sposób, w jaki biologia

is now coming in to supplement chemistry

zaczyna uzupełniać chemię

in some of our societal advances in this area,

w dziedzinie postępu społecznego.

and these biological approaches are coming in

To biologiczne podejście

in very different forms,

przybiera wiele różnych form;

and when you think about genetic engineering,

pomyślcie o inżynierii genetycznej,

we've now got enzymes for industrial processing,

o enzymach używanych w przemyśle,

enzymes, genetically engineered enzymes in food.

modyfikowanych genetycznie enzymach w żywności.

We have G.M. crops, we have pharmaceuticals,

Mamy rośliny transgeniczne,

we have new vaccines,

leki, nowe szczepionki

all using roughly the same technology, but with very different outcomes.

wykorzystujące tę samą technologię, choć z innym rezultatem.

And I'm in favor, actually. Of course I am.

Jestem jej zwolennikiem, to oczywiste.

I'm in favor of particularly where the older technologies

Szczególnie w przypadkach, gdy starsza technologia

don't work well or have become unacceptable.

nie sprawdza się lub nie jest akceptowalna.

And although the techniques are similar,

Pomimo podobnej techniki,

the outcomes are very, very different,

rezultaty są całkowicie odmienne.

and if you take our approach, for example,

Jeśli nasze działania porównać

and you compare it to, say, G.M. crops,

z roślinami transgenicznymi,

both techniques are trying to produce a massive benefit.

to obie technologie próbują uzyskać pozytywny efekt.

Both have a side benefit,

Obie mają dodatkowy plus,

which is that we reduce pesticide use tremendously.

czyli ogromne ograniczenie w stosowaniu pestycydów.

But whereas a G.M. crop is trying to protect the plant,

Jednak zadaniem upraw transgenicznych

for example, and give it an advantage,

jest ochrona rośliny i dawanie jej przewagi,

what we're actually doing is taking the mosquito

a to co my robimy, jest działaniem

and giving it the biggest disadvantage it can possibly have,

na niekorzyść komara,

rendering it unable to reproduce effectively.

uniemożliwiającym mu skuteczne rozmnażanie się.

So for the mosquito, it's a dead end.

Dla komara jest to ślepy zaułek.

Thank you very much. (Applause)

Dziękuję bardzo. (Oklaski)