Alan Kay: A powerful idea about teaching ideas

49,404 views ・ 2008-03-10

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Rysia Wand Korekta: Krystian Aparta
00:18
A great way to start, I think, with my view of simplicity
0
18330
4000
Najpierw wytłumaczę, co dla mnie jest "proste".
00:22
is to take a look at TED. Here you are, understanding why we're here,
1
22330
7000
TED pokazuje to świetnie. Bez żadnej trudności rozumiemy,
00:29
what's going on with no difficulty at all.
2
29330
5000
po co tu jesteśmy i co się dzieje.
00:34
The best A.I. in the planet would find it complex and confusing,
3
34330
4000
Najlepsza sztuczna inteligencja utknęłaby na tym,
00:38
and my little dog Watson would find it simple and understandable
4
38330
5000
co Watson, mój pies, uznałby za proste i jasne,
00:43
but would miss the point.
5
43330
2000
choć spudłowałby na całej linii.
00:45
(Laughter)
6
45330
3000
(Śmiech)
00:48
He would have a great time.
7
48330
3000
Świetnie by się bawił.
00:51
And of course, if you're a speaker here, like Hans Rosling,
8
51330
5000
Dla mówców, na przykład Hansa Roslinga,
00:56
a speaker finds this complex, tricky. But in Hans Rosling's case,
9
56330
5000
konferencja jest złożona i podchwytliwa,
01:01
he had a secret weapon yesterday,
10
61330
2000
Ale Rosling ma tajną broń, połyka na końcu miecz.
01:03
literally, in his sword swallowing act.
11
63330
4000
Ale Rosling ma tajną broń, połyka na końcu miecz.
01:07
And I must say, I thought of quite a few objects
12
67330
2000
Też rozważałem,
01:09
that I might try to swallow today and finally gave up on,
13
69330
5000
co by tu połknąć, ale dałem spokój.
01:14
but he just did it and that was a wonderful thing.
14
74330
4000
On to zrobił i chwała mu za to.
01:18
So Puck meant not only are we fools in the pejorative sense,
15
78330
5000
Puk uważał, że jesteśmy głupi,
01:23
but that we're easily fooled. In fact, what Shakespeare
16
83330
4000
ale też łatwowierni. Zdaniem Szekspira,
01:27
was pointing out is we go to the theater in order to be fooled,
17
87330
3000
chodzimy do teatru, żeby dać się omamić.
01:30
so we're actually looking forward to it.
18
90330
4000
Sprawia nam to przyjemność.
01:34
We go to magic shows in order to be fooled.
19
94330
2000
Po to oglądamy magiczne sztuczki.
01:36
And this makes many things fun, but it makes it difficult to actually
20
96330
8000
To bardzo fajne, ale jednocześnie utrudnia nam
01:44
get any kind of picture on the world we live in or on ourselves.
21
104330
4000
poznawanie świata i siebie samych.
01:48
And our friend, Betty Edwards,
22
108330
2000
Nasza koleżanka, Betty Edwards,
01:50
the "Drawing on the Right Side of the Brain" lady, shows these two tables
23
110330
3000
pokazuje te dwa stoły
01:53
to her drawing class and says,
24
113330
5000
na swoich lekcjach rysunków.
01:58
"The problem you have with learning to draw
25
118330
4000
Uważa, że w nauce rysunku trudne jest nie to,
02:02
is not that you can't move your hand,
26
122330
2000
że źle prowadzimy rękę,
02:04
but that the way your brain perceives images is faulty.
27
124330
6000
ale to, że mózg niewłaściwie postrzega obrazy.
02:10
It's trying to perceive images into objects
28
130330
2000
Przekształca je w przedmioty,
02:12
rather than seeing what's there."
29
132330
2000
zamiast postrzegać rzeczywistość.
02:14
And to prove it, she says, "The exact size and shape of these tabletops
30
134330
5000
Te blaty mają identyczny rozmiar i kształt,
02:19
is the same, and I'm going to prove it to you."
31
139330
3000
co zaraz udowodnię.
02:22
She does this with cardboard, but since I have
32
142330
3000
Ona wykorzystuje karton,
02:25
an expensive computer here
33
145330
3000
ale skoro mam drogi komputer,
02:28
I'll just rotate this little guy around and ...
34
148330
3000
po prostu odwrócę blat.
02:34
Now having seen that -- and I've seen it hundreds of times,
35
154330
3000
Widziałem to już przy setkach wykładów,
02:37
because I use this in every talk I give -- I still can't see
36
157330
4000
a mimo to nie dostrzegam,
02:41
that they're the same size and shape, and I doubt that you can either.
37
161330
5000
że to ten sam kształt, i wy pewnie też nie.
02:46
So what do artists do? Well, what artists do is to measure.
38
166330
5000
Co ma robić malarz? Mierzyć.
02:51
They measure very, very carefully.
39
171330
2000
Mierzą bardzo starannie.
02:53
And if you measure very, very carefully with a stiff arm and a straight edge,
40
173330
4000
Mierząc wyciągniętą ręką i krawędzią
02:57
you'll see that those two shapes are
41
177330
2000
zobaczycie, że te kształty są identyczne.
02:59
exactly the same size.
42
179330
3000
zobaczycie, że te kształty są identyczne.
03:02
And the Talmud saw this a long time ago, saying,
43
182330
5000
Już Talmud dowodził, że postrzegamy rzeczy
03:07
"We see things not as they are, but as we are."
44
187330
3000
nie według nich, ale według samych siebie.
03:10
I certainly would like to know what happened to the person
45
190330
2000
Ciekawe, co stało się z osobą,
03:12
who had that insight back then,
46
192330
3000
która pierwsza na to wpadła,
03:15
if they actually followed it to its ultimate conclusion.
47
195330
4000
i czy doszła do ostatecznego rozwiązania.
03:21
So if the world is not as it seems and we see things as we are,
48
201330
2000
Postrzegamy według siebie,
03:23
then what we call reality is a kind of hallucination
49
203330
6000
więc "rzeczywistość" jest tylko pewną halucynacją.
03:29
happening inside here. It's a waking dream,
50
209330
3000
To sen na jawie.
03:32
and understanding that that is what we actually exist in
51
212330
5000
Próba zrozumienia, że nasz świat jest właśnie taki,
03:37
is one of the biggest epistemological barriers in human history.
52
217330
5000
to największa bariera epistemologiczna ludzkości.
03:42
And what that means: "simple and understandable"
53
222330
2000
To, co "proste i zrozumiałe",
03:44
might not be actually simple or understandable,
54
224330
3000
okazuje się całkiem trudne,
03:47
and things we think are "complex" might be made simple and understandable.
55
227330
6000
a co wydaje się "złożone”, może okazać się proste.
03:53
Somehow we have to understand ourselves to get around our flaws.
56
233330
4000
By obejść własne braki, trzeba zrozumieć siebie.
03:57
We can think of ourselves as kind of a noisy channel.
57
237330
2000
Jest w nas pełno "szumu".
03:59
The way I think of it is, we can't learn to see
58
239330
5000
Uważam, że aby nauczyć się widzieć, musimy przyznać,
04:04
until we admit we're blind.
59
244330
2000
że jesteśmy ślepi.
04:06
Once you start down at this very humble level,
60
246330
4000
Zaczynając tak skromnie,
04:10
then you can start finding ways to see things.
61
250330
3000
w końcu nauczymy się patrzeć.
04:13
And what's happened, over the last 400 years in particular,
62
253330
5000
Od dawna, szczególnie w ciągu ostatnich 400 lat,
04:18
is that human beings have invented "brainlets" --
63
258330
3000
ludzie wymyślają "móżdżki",
04:21
little additional parts for our brain --
64
261330
4000
przystawki do mózgu, oparte na potężnych ideach,
04:25
made out of powerful ideas that help us
65
265330
2000
które pomagają nam postrzegać świat inaczej.
04:27
see the world in different ways.
66
267330
2000
które pomagają nam postrzegać świat inaczej.
04:29
And these are in the form of sensory apparatus --
67
269330
3000
Są to przyrządy do postrzegania:
04:32
telescopes, microscopes -- reasoning apparatus --
68
272330
5000
teleskopy, mikroskopy; przyrządy do myślenia,
04:37
various ways of thinking -- and, most importantly,
69
277330
4000
czyli różne metody rozumowania.
04:41
in the ability to change perspective on things.
70
281330
4000
Najważniejsze jest to, co zmienia punkt widzenia.
04:45
I'll talk about that a little bit.
71
285330
1000
Właśnie zmiana perspektywy
04:46
It's this change in perspective
72
286330
2000
Właśnie zmiana perspektywy
04:48
on what it is we think we're perceiving
73
288330
3000
i naszego pojęcia o tym, co postrzegamy,
04:51
that has helped us make more progress in the last 400 years
74
291330
5000
spotęgowały postęp ostatnich 400 lat,
04:56
than we have in the rest of human history.
75
296330
2000
w porównianiu z przeszłością.
04:58
And yet, it is not taught in any K through 12 curriculum in America that I'm aware of.
76
298330
8000
O ile wiem, nie uczą tego w amerykańskich szkołach.
05:11
So one of the things that goes from simple to complex
77
311330
2000
Przykład wzrostu złożoności: robienie "coraz więcej".
05:13
is when we do more. We like more.
78
313330
3000
Przykład wzrostu złożoności: robienie "coraz więcej".
05:16
If we do more in a kind of a stupid way,
79
316330
3000
Kiedy zwiększamy coś głupio,
05:19
the simplicity gets complex
80
319330
3000
prostota się komplikuje.
05:22
and, in fact, we can keep on doing it for a very long time.
81
322330
5000
Potrafimy tak ciągnąć dość długo.
05:27
But Murray Gell-Mann yesterday talked about emergent properties;
82
327330
3000
Murray Gell-Mann mówił wczoraj
05:30
another name for them could be "architecture"
83
330330
4000
o własnościach emergentnych. Są jak architektura:
05:34
as a metaphor for taking the same old material
84
334330
4000
powstają, kiedy znane składniki łączy się w nowy,
05:38
and thinking about non-obvious, non-simple ways of combining it.
85
338330
7000
nieoczywisty i złożony sposób.
05:45
And in fact, what Murray was talking about yesterday in the fractal beauty of nature --
86
345330
8000
Murray mówił o tym, że przyroda jest "fraktalna",
05:53
of having the descriptions
87
353330
2000
że opisy na różnych poziomach są podobne,
05:55
at various levels be rather similar --
88
355330
4000
że opisy na różnych poziomach są podobne,
05:59
all goes down to the idea that the elementary particles
89
359330
5000
a ogólnie rzecz biorąc, cząsteczki elementarne
06:04
are both sticky and standoffish,
90
364330
3000
równoczeście kleją się i zadzierają nosa,
06:07
and they're in violent motion.
91
367330
4000
cały czas poruszając się gwałtownie.
06:11
Those three things give rise to all the different levels
92
371330
3000
Stąd biorą się różne poziomy
06:14
of what seem to be complexity in our world.
93
374330
4000
tego, co nazwalibyśmy złożonością.
06:20
But how simple?
94
380330
2000
Ale jak prosto?
06:22
So, when I saw Roslings' Gapminder stuff a few years ago,
95
382330
5000
Gapminder Roslinga
06:27
I just thought it was the greatest thing I'd seen
96
387330
2000
to najlepszy przykład
06:29
in conveying complex ideas simply.
97
389330
5000
przedstawiania złożonych koncepcji w prosty sposób.
06:34
But then I had a thought of, "Boy, maybe it's too simple."
98
394330
3000
Potem zmitygowałem się: może to za proste.
06:37
And I put some effort in to try and check
99
397330
5000
Starannie sprawdziłem, czy te proste modele,
06:42
to see how well these simple portrayals of trends over time
100
402330
4000
pokazujące zmiany pewnych tendencji w czasie,
06:46
actually matched up with some ideas and investigations from the side,
101
406330
5000
zgadzają się z danymi z innych źródeł.
06:51
and I found that they matched up very well.
102
411330
2000
Okazało się, że tak.
06:53
So the Roslings have been able to do simplicity
103
413330
5000
Ludzie pokroju Roslinga osiągnęli prostotę
06:58
without removing what's important about the data.
104
418330
4000
bez pomijania najważniejszych cech danych.
07:02
Whereas the film yesterday that we saw
105
422330
4000
Z kolei pokazany wczoraj film
07:06
of the simulation of the inside of a cell,
106
426330
2000
o wnętrzu komórki,
07:08
as a former molecular biologist, I didn't like that at all.
107
428330
6000
nie podobał mi się wcale, jako eksbiologowi.
07:14
Not because it wasn't beautiful or anything,
108
434330
2000
Owszem, był piękny,
07:16
but because it misses the thing that most students fail to understand
109
436330
5000
ale ominął w biologii molekularnej to,
07:21
about molecular biology, and that is:
110
441330
3000
czego zwykle nie rozumieją studenci,
07:24
why is there any probability at all of two complex shapes
111
444330
5000
czyli jak dwa złożone obiekty potrafią
07:29
finding each other just the right way
112
449330
2000
znaleźć się nawzajem,
07:31
so they combine together and be catalyzed?
113
451330
3000
by połączyć się i skatalizować.
07:34
And what we saw yesterday was
114
454330
2000
A wczoraj pokazano,
07:36
every reaction was fortuitous;
115
456330
3000
że wszystkie reakcje to dzieło przypadku.
07:39
they just swooped in the air and bound, and something happened.
116
459330
4000
Przyleciały, złączyły się i coś się stało.
07:43
But in fact, those molecules are spinning at the rate of
117
463330
4000
W istocie cząsteczki kręcą się z prędkością
07:47
about a million revolutions per second;
118
467330
3000
miliona obrotów na sekundę.
07:50
they're agitating back and forth their size every two nanoseconds;
119
470330
6000
Co 2 nanosekundy skaczą o swoją długość i z powrotem.
07:56
they're completely crowded together, they're jammed,
120
476330
3000
Są stłoczone.
07:59
they're bashing up against each other.
121
479330
3000
Zderzają się ze sobą.
08:02
And if you don't understand that in your mental model of this stuff,
122
482330
3000
Jeśli nie obejmiemy tego wyobraźnią,
08:05
what happens inside of a cell seems completely mysterious and fortuitous,
123
485330
5000
reakcje w komórce wydadzą się tajemnicze i przypadkowe.
08:10
and I think that's exactly the wrong image
124
490330
2000
To nieprawdziwa wizja,
08:12
for when you're trying to teach science.
125
492330
3000
nie można tak tłumaczyć nauk przyrodniczych.
08:18
So, another thing that we do is to confuse adult sophistication
126
498330
5000
Inna rzecz: dorośli pysznią się "wiedzą o świecie",
08:23
with the actual understanding of some principle.
127
503330
5000
ale często znają fakt, ale nie rozumieją zasady.
08:28
So a kid who's 14 in high school
128
508330
2000
14-latka uczy się
08:30
gets this version of the Pythagorean theorem,
129
510330
6000
tej wersji twierdzenia Pitagorasa.
08:36
which is a truly subtle and interesting proof,
130
516330
3000
To subtelny i interesujący dowód,
08:39
but in fact it's not a good way to start learning about mathematics.
131
519330
7000
ale niedobry wstęp do nauki tego twierdzenia.
08:46
So a more direct one, one that gives you more of the feeling of math,
132
526330
5000
To jest bardziej bezpośrednie, pozwala "poczuć" matematykę
08:51
is something closer to Pythagoras' own proof, which goes like this:
133
531330
4000
i przypomina własny dowód Pitagorasa.
08:55
so here we have this triangle, and if we surround that C square with
134
535330
6000
Mamy trójkąt. Kiedy otoczymy kwadrat C
09:01
three more triangles and we copy that,
135
541330
3000
trzema trójkątami, a potem skopiujemy,
09:04
notice that we can move those triangles down like this.
136
544330
5000
można opuścić te trójkąty,
09:09
And that leaves two open areas that are kind of suspicious ...
137
549330
3000
co zostawia dwa niezajęte pola...
09:12
and bingo. That is all you have to do.
138
552330
7000
I już, nic więcej nie trzeba!
09:19
And this kind of proof is the kind of proof
139
559330
2000
Właśnie takie dowody
09:21
that you need to learn when you're learning mathematics
140
561330
3000
należy poznawać, ucząc się matematyki,
09:24
in order to get an idea of what it means
141
564330
3000
żeby zrozumieć, o co chodzi,
09:27
before you look into the, literally, 1,200 or 1,500 proofs
142
567330
4000
zanim zajmiemy się 12 lub 1500 dowodami
09:31
of Pythagoras' theorem that have been discovered.
143
571330
3000
twierdzenia Pitagorasa, które znamy.
09:37
Now let's go to young children.
144
577330
3000
Porozmawiajmy o dzieciach.
09:40
This is a very unusual teacher
145
580330
2000
Oto niezwykła nauczycielka.
09:42
who was a kindergarten and first-grade teacher,
146
582330
4000
Uczyła w zerówce i pierwszej klasie.
09:46
but was a natural mathematician.
147
586330
2000
Jest urodzoną matematyczką.
09:48
So she was like that jazz musician friend you have who never studied music
148
588330
5000
Jak jazzman, który nigdy nie uczył się nut,
09:53
but is a terrific musician;
149
593330
2000
za to obłędnie gra.
09:55
she just had a feeling for math.
150
595330
2000
Miała "nosa" do matmy.
09:57
And here are her six-year-olds,
151
597330
3000
Oto jej 6-latki.
10:00
and she's got them making shapes out of a shape.
152
600330
5000
Uczy je budować figury z innych figur.
10:05
So they pick a shape they like -- like a diamond, or a square,
153
605330
2000
Wybierają na przykład romb,
10:07
or a triangle, or a trapezoid -- and then they try and make
154
607330
3000
a potem robią wielki romb z małych,
10:10
the next larger shape of that same shape, and the next larger shape.
155
610330
4000
z tych poskładanych robią jeszcze większy, itd.
10:14
You can see the trapezoids are a little challenging there.
156
614330
4000
Trapezy sprawiały trochę trudności.
10:18
And what this teacher did on every project
157
618330
3000
Nauczycielka każdy projekt
10:21
was to have the children act like first it was a creative arts project,
158
621330
5000
zaczynała jak zajęcia plastyczne,
10:26
and then something like science.
159
626330
2000
a kończyła jak geometrię.
10:28
So they had created these artifacts.
160
628330
2000
Budowali modele.
10:30
Now she had them look at them and do this ... laborious,
161
630330
4000
Kolejne zadanie wydało mi się pracochłonne,
10:34
which I thought for a long time, until she explained to me was
162
634330
4000
póki nie wyjaśniła mi, że chce spowolnić dzieci
10:38
to slow them down so they'll think.
163
638330
3000
i skłonić do zastanowienia.
10:41
So they're cutting out the little pieces of cardboard here
164
641330
3000
Wycinały z kartonu figury i naklejały je.
10:44
and pasting them up.
165
644330
2000
Wycinały z kartonu figury i naklejały je.
10:46
But the whole point of this thing is
166
646330
4000
Chodziło o to, że przy okazji
10:50
for them to look at this chart and fill it out.
167
650330
3000
dzieci wypełniały tabelkę.
10:53
"What have you noticed about what you did?"
168
653330
4000
Co w trakcie zauważyły?
10:57
And so six-year-old Lauren there noticed that the first one took one,
169
657330
4000
6-letnia Lauren spostrzegła, że pierwszy romb
11:01
and the second one took three more
170
661330
5000
to jeden kawałek, drugi - kolejne 3,
11:06
and the total was four on that one,
171
666330
2000
czyli razem 4.
11:08
the third one took five more and the total was nine on that one,
172
668330
4000
Trzeci - jeszcze 5, czyli razem 9.
11:12
and then the next one.
173
672330
1000
I kolejny.
11:13
She saw right away that the additional tiles that you had to add
174
673330
5000
Od razu zauważyła, że za każdym razem
11:18
around the edges was always going to grow by two,
175
678330
4000
dodatkowych kawałków będzie o dwa więcej.
11:22
so she was very confident about how she made those numbers there.
176
682330
3000
Doskonale wiedziała, skąd wzięły się te liczby.
11:25
And she could see that these were the square numbers up until about six,
177
685330
5000
Widziała, że to kwadraty liczb, aż do 6.
11:30
where she wasn't sure what six times six was
178
690330
3000
Tutaj nie była pewna, ile jest 6 razy 6
11:33
and what seven times seven was,
179
693330
2000
i 7 razy 7.
11:35
but then she was confident again.
180
695330
3000
Potem odzyskała pewność siebie.
11:38
So that's what Lauren did.
181
698330
2000
Tak zrobiła Lauren.
11:40
And then the teacher, Gillian Ishijima, had the kids
182
700330
4000
Wtedy nauczycielka, Gillan Ishijima,
11:44
bring all of their projects up to the front of the room and put them on the floor,
183
704330
3000
kazała położyć prace na podłodze.
11:47
and everybody went batshit: "Holy shit! They're the same!"
184
707330
8000
Wszyscy zdębieli. O rany, wszyscy mają to samo!
11:55
No matter what the shapes were, the growth law is the same.
185
715330
4000
Bez względu na kształt, zasada jest jedna.
11:59
And the mathematicians and scientists in the crowd
186
719330
3000
Matematycy i naukowcy na sali
12:02
will recognize these two progressions
187
722330
2000
rozpoznają te ciągi
12:04
as a first-order discrete differential equation
188
724330
3000
jako równanie różnicowe pierwszego rzędu,
12:07
and a second-order discrete differential equation,
189
727330
5000
oraz równanie różnicowe drugiego rzędu.
12:12
derived by six-year-olds.
190
732330
4000
Wyprowadzone przez 6-latków.
12:16
Well, that's pretty amazing.
191
736330
1000
To zdumiewające.
12:17
That isn't what we usually try to teach six-year-olds.
192
737330
3000
Rzadko kiedy uczymy tego w zerówce.
12:20
So, let's take a look now at how we might use the computer for some of this.
193
740330
7000
Rozważmy, jak można użyć do tego komputera.
12:27
And so the first idea here is
194
747330
4000
Najpierw chcę pokazać,
12:31
just to show you the kind of things that children do.
195
751330
4000
co robią dzieci.
12:35
I'm using the software that we're putting on the $100 laptop.
196
755330
5000
Używam programu na laptopie z OLPC.
12:40
So I'd like to draw a little car here --
197
760330
6000
Chcę narysować samochód.
12:46
I'll just do this very quickly -- and put a big tire on him.
198
766330
7000
Tylko szkic. Teraz dołożę mu duże koła.
12:59
And I get a little object here and I can look inside this object,
199
779330
4000
Mam teraz obiekt. Mogę zajrzeć do środka.
13:03
I'll call it a car. And here's a little behavior: car forward.
200
783330
5000
Nazwę go: „auto”. Teraz komenda: do przodu.
13:08
Each time I click it, car turn.
201
788330
3000
Kiedy klikam, auto zakręca.
13:11
If I want to make a little script to do this over and over again,
202
791330
2000
Dodam skrypt, będzie powtarzać.
13:13
I just drag these guys out and set them going.
203
793330
5000
Przeciągnę i uruchomię.
13:20
And I can try steering the car here by ...
204
800330
3000
Teraz mogę kierować.
13:23
See the car turn by five here?
205
803330
2000
"Zakręt" jest ustawiony na 5.
13:25
So what if I click this down to zero?
206
805330
3000
A co będzie, jeśli ustawię na 0?
13:28
It goes straight. That's a big revelation for nine-year-olds.
207
808330
5000
Jedzie prosto. Dla 9-latka to objawienie.
13:33
Make it go in the other direction.
208
813330
2000
Teraz w drugą stronę.
13:35
But of course, that's a little bit like kissing your sister
209
815330
2000
Tylko, że to trochę jak całowanie siostry.
13:37
as far as driving a car,
210
817330
3000
Mało zabawne.
13:40
so the kids want to do a steering wheel;
211
820330
3000
Dzieci chcą kierownicę.
13:43
so they draw a steering wheel.
212
823330
3000
Więc ją rysują.
13:46
And we'll call this a wheel.
213
826330
5000
Nazwiemy obiekt: "kierownica".
13:51
See this wheel's heading here?
214
831330
4000
Kręci się w tę stronę. Kiedy nią obrócę,
13:55
If I turn this wheel, you can see that number over there going minus and positive.
215
835330
5000
liczba stanie się dodatnia lub ujemna.
14:00
That's kind of an invitation to pick up this name of
216
840330
2000
Aż się prosi,
14:02
those numbers coming out there
217
842330
3000
żeby nazwać jakoś te liczby
14:05
and to just drop it into the script here,
218
845330
2000
i dorzucić do skryptu.
14:07
and now I can steer the car with the steering wheel.
219
847330
5000
Teraz mogę sterować kierownicą.
14:12
And it's interesting.
220
852330
2000
Robi się ciekawie.
14:14
You know how much trouble the children have with variables,
221
854330
3000
Dzieciom trudno zrozumieć "zmienne",
14:17
but by learning it this way, in a situated fashion,
222
857330
2000
ale tu uczą się na konkrecie
14:19
they never forget from this single trial
223
859330
3000
i na zawsze zapamiętają,
14:22
what a variable is and how to use it.
224
862330
3000
co to jest zmienna i do czego służy.
14:25
And we can reflect here the way Gillian Ishijima did.
225
865330
2000
Przerwijmy tu, podobnie jak Gillan Ishijima.
14:27
So if you look at the little script here,
226
867330
2000
W tym skrypcie
14:29
the speed is always going to be 30.
227
869330
2000
ustalamy prędkość na 30.
14:31
We're going to move the car according to that over and over again.
228
871330
5000
Tak będzie się przemieszczał samochód.
14:36
And I'm dropping a little dot for each one of these things;
229
876330
4000
Po każdym ruchu zostawi kropkę,
14:40
they're evenly spaced because they're 30 apart.
230
880330
3000
równomiernie, co 30 punktów.
14:43
And what if I do this progression that the six-year-olds did
231
883330
3000
Teraz zastosuję ciąg, jak 6-latki,
14:46
of saying, "OK, I'm going to increase the speed by two each time,
232
886330
5000
za każdym razem zwiększając prędkość o dwa
14:51
and then I'm going to increase the distance by the speed each time?
233
891330
3000
i zwiększając odległość.
14:54
What do I get there?"
234
894330
4000
Co nam wyszło?
14:58
We get a visual pattern of what these nine-year-olds called acceleration.
235
898330
7000
Wzór przez 9-latki nazwany "przyspieszeniem".
15:05
So how do the children do science?
236
905330
2000
Jak dzieci uczą się fizyki?
15:08
(Video) Teacher: [Choose] objects that you think will fall to the Earth at the same time.
237
908330
3000
Nauczycielka: Które przedmioty spadną równocześnie?
15:11
Student 1: Ooh, this is nice.
238
911330
3000
Dziecko: Ale fajne.
15:18
Teacher: Do not pay any attention
239
918330
2000
Naucz.: Nie patrzcie,
15:20
to what anybody else is doing.
240
920330
3000
co robią inni.
15:35
Who's got the apple?
241
935330
2000
Kto ma jabłko?
15:37
Alan Kay: They've got little stopwatches.
242
937330
2000
A.K.: Mają małe stopery.
15:44
Student 2: What did you get? What did you get?
243
944330
2000
Naucz.: I co wyszło?
15:46
AK: Stopwatches aren't accurate enough.
244
946330
3000
A.K.: Stopery nie są zbyt precyzyjne.
15:49
Student 3: 0.99 seconds.
245
949330
2000
Dziecko: 0,99 sekundy.
15:52
Teacher: So put "sponge ball" ...
246
952330
3000
Naucz.: Napisz "piłka z gąbki"...
15:56
Student 4l: [I decided to] do the shot put and the sponge ball
247
956330
3000
Dziecko: Kula sportowa i piłka z gąbki
15:59
because they're two totally different weights,
248
959330
3000
różnią się wagą.
16:02
and if you drop them at the same time,
249
962330
2000
Jeśli upuścić je jednocześnie,
16:04
maybe they'll drop at the same speed.
250
964330
2000
może spadną z tą samą prędkością.
16:06
Teacher: Drop. Class: Whoa!
251
966330
2000
Naucz.: Puść!
16:10
AK: So obviously, Aristotle never asked a child
252
970330
3000
Najwyraźniej Arystoteles nie konsultował się
16:13
about this particular point
253
973330
3000
z żadnym dzieckiem, bo, rzecz jasna,
16:16
because, of course, he didn't bother doing the experiment,
254
976330
2000
nie zawracał sobie głowy eksperymentami.
16:18
and neither did St. Thomas Aquinas.
255
978330
2000
Podobnie Tomasz z Akwinu.
16:20
And it was not until Galileo actually did it
256
980330
2000
Dopiero Galileusz podszedł do tego, jak dziecko.
16:22
that an adult thought like a child,
257
982330
3000
Dopiero Galileusz podszedł do tego, jak dziecko.
16:25
only 400 years ago.
258
985330
3000
Ledwie 400 lat temu.
16:28
We get one child like that about every classroom of 30 kids
259
988330
4000
Średnio jeden na 30 uczniów
16:32
who will actually cut straight to the chase.
260
992330
3000
od razu trafia w sedno.
16:35
Now, what if we want to look at this more closely?
261
995330
3000
Przyjrzyjmy się bliżej.
16:38
We can take a movie of what's going on,
262
998330
3000
Można to sfilmować,
16:41
but even if we single stepped this movie,
263
1001330
2000
ale nawet na stop-klatce mało widać.
16:43
it's tricky to see what's going on.
264
1003330
2000
ale nawet na stop-klatce mało widać.
16:45
And so what we can do is we can lay out the frames side by side
265
1005330
3000
Możemy ułożyć klatki obok siebie,
16:48
or stack them up.
266
1008330
2000
albo jedną na drugiej.
16:50
So when the children see this, they say, "Ah! Acceleration,"
267
1010330
5000
Widząc to, dzieci mówią "przyspieszenie",
16:55
remembering back four months when they did their cars sideways,
268
1015330
3000
bo pamiętają samochody sprzed 4 miesięcy.
16:58
and they start measuring to find out what kind of acceleration it is.
269
1018330
6000
Zaczynają mierzyć, żeby określić rodzaj przyspieszenia.
17:04
So what I'm doing is measuring from the bottom of one image
270
1024330
6000
Mierzę od dołu jednej klatki
17:10
to the bottom of the next image, about a fifth of a second later,
271
1030330
5000
do dołu drugiej, 0,2 sekundy później.
17:15
like that. And they're getting faster and faster each time,
272
1035330
2000
Przyspieszają za każdym razem.
17:17
and if I stack these guys up, then we see the differences; the increase
273
1037330
10000
Kiedy je złożę, widać różnicę.
17:27
in the speed is constant.
274
1047330
3000
Stały wzrost prędkości.
17:30
And they say, "Oh, yeah. Constant acceleration.
275
1050330
2000
Od razu chwytają: przyspieszenie stałe.
17:32
We've done that already."
276
1052330
2000
Już to przerabialiśmy.
17:34
And how shall we look and verify that we actually have it?
277
1054330
8000
Ale jak to zweryfikować?
17:42
So you can't tell much from just making the ball drop there,
278
1062330
5000
Spadająca piłka niewiele nam powie,
17:47
but if we drop the ball and run the movie at the same time,
279
1067330
4000
ale jeśli jednocześnie puścimy film,
17:53
we can see that we have come up with an accurate physical model.
280
1073330
5000
uzyskamy wierny model fizyczny.
18:00
Galileo, by the way, did this very cleverly
281
1080330
4000
Galileusz zrobił to bardzo sprytnie.
18:04
by running a ball backwards down the strings of his lute.
282
1084330
3000
Puścił piłkę wzdłuż strun lutni.
18:07
I pulled out those apples to remind myself to tell you that
283
1087330
5000
Jabłka mają mi przypominać, że to pewnie legenda,
18:12
this is actually probably a Newton and the apple type story,
284
1092330
5000
jak ta z Newtonem i jabłkami,
18:17
but it's a great story.
285
1097330
2000
ale to fajna historia.
18:19
And I thought I would do just one thing
286
1099330
2000
Opowiem jeszcze o jednym,
18:21
on the $100 laptop here just to prove that this stuff works here.
287
1101330
10000
i udowodnię, że wystarczy tu nasz "laptop za 100 dolarów".
18:31
So once you have gravity, here's this --
288
1111330
3000
Bierzemy pod uwagę grawitację.
18:34
increase the speed by something,
289
1114330
2000
Zwiększę trochę prędkość rakiety.
18:36
increase the ship's speed.
290
1116330
3000
Zwiększę trochę prędkość rakiety.
18:39
If I start the little game here that the kids have done,
291
1119330
3000
Jeśli tak zrobię, gra zrobiona przez dzieci
18:42
it'll crash the space ship.
292
1122330
2000
pokazuje, że rakieta spadnie.
18:44
But if I oppose gravity, here we go ... Oops!
293
1124330
4000
Ale jeśli przeciwstawię się grawitacji...
18:48
(Laughter)
294
1128330
2000
(Śmiech)
18:50
One more.
295
1130330
1000
Jeszcze raz.
18:54
Yeah, there we go. Yeah, OK?
296
1134330
5000
O, teraz. Udało się.
18:59
I guess the best way to end this is with two quotes:
297
1139330
7000
Pomyślałem, że najlepiej zakończyć dwoma cytatami.
19:06
Marshall McLuhan said,
298
1146330
2000
Marshall McLuhan powiedział:
19:08
"Children are the messages that we send to the future,"
299
1148330
4000
"Dzieci to nasz przekaz dla przyszłości".
19:12
but in fact, if you think of it,
300
1152330
2000
Tak naprawdę,
19:14
children are the future we send to the future.
301
1154330
2000
to przyszłość wysyłana w przyszłość.
19:16
Forget about messages;
302
1156330
3000
Zapomnijmy o "przekazach".
19:19
children are the future,
303
1159330
3000
Dzieci to przyszłość.
19:22
and children in the first and second world
304
1162330
2000
Dzieci z pierwszego, drugiego
19:24
and, most especially, in the third world
305
1164330
3000
a zwłaszcza trzeciego świata,
19:27
need mentors.
306
1167330
2000
potrzebują mentorów.
19:29
And this summer, we're going to build five million of these $100 laptops,
307
1169330
5000
W tym roku OLPC wypuści 5 milionów laptopów,
19:34
and maybe 50 million next year.
308
1174330
2000
w przyszłym może 50 mln.
19:36
But we couldn't create 1,000 new teachers this summer to save our life.
309
1176330
7000
Ale 1000 nowych nauczycieli nie da się wytrząsnąć z rękawa.
19:43
That means that we, once again, have a thing where we can put technology out,
310
1183330
6000
Czyli potrafimy rozpowszechnić technologię,
19:49
but the mentoring that is required to go
311
1189330
3000
ale nie umiemy rozwinąć pomocy mentora
19:52
from a simple new iChat instant messaging system
312
1192330
5000
z kontaktu przez prosty komunikator iChat
19:57
to something with depth is missing.
313
1197330
2000
w coś poważniejszego.
19:59
I believe this has to be done with a new kind of user interface,
314
1199330
3000
Potrzebujemy nowego interfejsu.
20:02
and this new kind of user interface could be done
315
1202330
4000
Taki interfejs można by stworzyć
20:06
with an expenditure of about 100 million dollars.
316
1206330
5000
przy wkładzie ok. 100 milionów dolarów.
20:11
It sounds like a lot, but it is literally 18 minutes of what we're spending in Iraq --
317
1211330
7000
To dużo, ale tyle samo kosztuje 18 minut operacji w Iraku.
20:18
we're spending 8 billion dollars a month; 18 minutes is 100 million dollars --
318
1218330
5000
Wydajemy tam 8 miliardów miesięcznie. 100 milionów
20:23
so this is actually cheap.
319
1223330
2000
to 18 minut. Tanio.
20:25
And Einstein said,
320
1225330
4000
Jak mówił Einstein:
20:29
"Things should be as simple as possible, but not simpler."
321
1229330
3000
"Trzeba upraszczać, jak można, ale nie bardziej".
20:32
Thank you.
322
1232330
1000
Dziękuję.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7