Francis de los Reyes: Sanitation is a basic human right

Tłumaczenie: Mateusz Radziwonowicz Korekta: Rysia Wand

I am an engineering professor,

Jestem profesorem inżynierii,

and for the past 14 years

przez ostatnie 14 lat

I've been teaching crap.

uczyłem o fajdaniu.

(Laughter)

(Śmiech)

Not that I'm a bad teacher,

Nie jestem złym nauczycielem,

but I've been studying and teaching

lecz uczyłem się i nauczałem

about human waste

o ludzkich odchodach

and how waste is conveyed

i o tym, jak przechodzi

through these wastewater treatment plants,

przez oczyszczalnie ścieków,

and how we engineer and design

a także o tym,

jak tworzymy oczyszczalnie,

these treatment plants so that we can protect

by ochronić wody powierzchniowe takie jak rzeki.

surface water like rivers.

I've based my scientific career

Swoją karierę naukową oparłem

on using leading-edge molecular techniques,

na używaniu nowoczesnych technik molekularnych,

DNA- and RNA-based methods

metod na bazie DNA i RNA,

to look at microbial populations in biological reactors,

by obserwować populacje drobnoustrojów w reaktorach biologicznych

and again to optimize these systems.

i optymalizować te systemy.

And over the years,

Z biegiem lat

I have developed an unhealthy obsession with toilets,

rozwinąłem niezdrową obsesję na temat toalet,

and I've been known to sneak into toilets

byłem znany z tego,

and take my camera phone

że ukradkiem filmowałem toalety

all over the world.

na całym świecie.

But along the way, I've learned

Po drodze nauczyłem się,

that it's not just the technical side,

że nie chodzi tylko o stronę techniczną,

but there's also this thing called the culture of crap.

lecz o rzecz zwaną kulturą fajdania.

So for example,

Dla przykładu:

how many of you are washers

ile z was podmywa,

and how many of you are wipers?

a ile wyciera?

(Laughter)

(Śmiech)

If, well, I guess you know what I mean.

Wiecie, o co chodzi,

If you're a washer, then you use water

Przy podmywaniu używa się wody do oczyszczania odbytniczego.

for anal cleansing. That's the technical term.

To termin techniczny.

And if you're a wiper,

Przy wycieraniu

then you use toilet paper

używa się papieru toaletowego

or, in some regions of the world

lub w rejonach świata,

where it's not available, newspaper

gdzie nie jest on dostępny,

or rags or corncobs.

gazet, ścierek lub kolb kukurydzy.

And this is not just a piece of trivia,

To nie jest zwykła ciekawostka.

but it's really important to understand

Trzeba koniecznie zrozumieć

and solve the sanitation problem.

i rozwiązać problem kanalizacji.

And it is a big problem:

A jest to wielki problem:

There are 2.5 billion people in the world

około 2,5 miliarda ludzi na świecie

who don't have access to adequate sanitation.

nie ma dostępu do odpowiedniej kanalizacji.

For them, there's no modern toilet.

Nie ma dla nich nowoczesnych toalet.

And there are 1.1 billion people

Jest też 1,1 miliarda ludzi,

whose toilets are the streets

dla których toalety to ulice,

or river banks or open spaces,

koryta rzek czy otwarte przestrzenie.

and again, the technical term for that is

Ma to techniczny termin:

open defecation,

otwarta defekacja,

but that is really simply

jednak jest to po prostu

shitting in the open.

"sranie na dworze".

And if you're living in fecal material

Jeśli żyjesz w odchodach

and it's surrounding you, you're going to get sick.

i w ich otoczeniu to na pewno zachorujesz.

It's going to get into your drinking water,

Dostaną się do wody pitnej,

into your food, into your immediate surroundings.

do jedzenia, do najbliższego otoczenia.

So the United Nations estimates

ONZ szacuje, że każdego roku

that every year, there are 1.5 million child deaths

1,5 miliona dzieci umiera

because of inadequate sanitation.

z powodu nieodpowiednich warunków sanitarnych.

That's one preventable death every 20 seconds,

Co 20 sekund umiera dziecko, choć można było tego uniknąć.

171 every hour,

171 dzieci na godzinę,

4,100 every day.

4100 każdego dnia.

And so, to avoid open defecation,

By uniknąć otwartej defekacji,

municipalities and cities

miasta i gminy budują infrastrukturę,

build infrastructure, for example, like pit latrines,

na przykład latryny

in peri-urban and rural areas.

na terenach podmiejskich i wiejskich.

For example, in KwaZulu-Natal province in South Africa,

Na przykład w KwaZulu-Natal, prowincji w Afryce Południowej,

they've built tens of thousands of these pit latrines.

zbudowano dziesiątki tysięcy latryn.

But there's a problem when you scale up

Jednak gdy rośnie ilość latryn

to tens of thousands, and the problem is,

do dziesiątek tysięcy, powstaje problem:

what happens when the pits are full?

co się stanie, gdy zbiorniki będą pełne?

This is what happens.

Wydarzy się to.

People defecate around the toilet.

Ludzie defekują dookoła toalet,

In schools, children defecate on the floors

w szkołach dzieci defekują na podłogę,

and then leave a trail outside the building

po czym zostawiają ślady za budynkiem

and start defecating around the building,

i zaczynają defekować dookoła niego.

and these pits have to be cleaned

Szamba muszą być czyszczone

and manually emptied.

i ręcznie opróżniane.

And who does the emptying?

Kto zajmuje się opróżnianiem?

You've got these workers

Są robotnicy, którzy czasami

who have to sometimes go down into the pits

schodzą do zbiorników

and manually remove the contents.

i ręcznie usuwają zawartość.

It's a dirty and dangerous business.

To brudny i niebezpieczny biznes.

As you can see, there's no protective equipment,

Jak widzicie, nie mają wyposażenia ochronnego,

no protective clothing.

żadnego ubrania ochronnego.

There's one worker down there.

Na dole jest jeden robotnik.

I hope you can see him.

Mam nadzieję, że go widzicie.

He's got a face mask on, but no shirt.

Ma na twarzy maskę, ale nie ma koszulki.

And in some countries, like India,

W niektórych krajach, jak Indie,

the lower castes are condemned

niższe kasty są skazane

to empty the pits,

na opróżnianie szamb,

and they're further condemned by society.

co sprowadza na nich społeczne potępienie.

So you ask yourself, how can we solve this

Pytacie więc: jak rozwiązać ten problem,

dlaczego po prostu nie zbudować spłukiwanych toalet w zachodnim stylu

and why don't we just build Western-style flush toilets

for these two and a half billion?

dla 2,5 miliarda ludzi?

And the answer is, it's just not possible.

Odpowiedź brzmi: to nie jest możliwe.

In some of these areas, there's not enough water,

W niektórych rejonach brakuje wody,

brakuje energii.

there's no energy,

it's going to cost tens of trillions of dollars

Kosztowałoby dziesiątki bilionów dolarów

to lay out the sewer lines

utworzenie kanałów ściekowych,

and to build the facilities

zbudowanie obiektów,

and to operate and maintain these systems,

operowanie i utrzymanie systemów.

and if you don't build it right,

Jeśli nie zbuduje się tego poprawnie,

you're going to have flush toilets

zawartość toalet

that basically go straight into the river,

trafi prosto do rzeki.

just like what's happening in many cities

Tak, jak dzieje się w wielu miastach

in the developing world.

rozwijającego się świata.

And is this really the solution?

Czy to naprawdę jest rozwiązanie?

Because essentially, what you're doing is

Bo tak naprawdę

you're using clean water

używamy do spłukiwania toalet czystej wody

and you're using it to flush your toilet,

convey it to a wastewater treatment plant

która potem trafia do oczyszczalni ścieków

which then discharges to a river,

i stamtąd do rzeki.

and that river, again, is a drinking water source.

Ta rzeka zaś jest źródłem wody pitnej.

So we've got to rethink sanitation,

Trzeba ponownie przemyśleć system sanitarny

and we've got to reinvent the sanitation infrastructure,

i trzeba na nowo opracować jego strukturę.

and I'm going to argue that to do this,

Moim zdaniem trzeba by nawet sprawić,

you have to employ systems thinking.

żeby systemy myślały.

We have to look at the whole sanitation chain.

Musimy spojrzeć na cały łańcuch sanitarny.

We start with a human interface,

Zaczynamy od interfejsu dla ludzi,

and then we have to think about how feces

potem trzeba przemyśleć sposób

are collected and stored,

zbierania i przechowywania odchodów,

transported, treated and reused —

transportu, oczyszczania i ponownego użycia.

and not just disposal but reuse.

Nie tylko pozbyć się, ale ponownie wykorzystać.

So let's start with the human user interface.

Zacznijmy od interfejsu dla ludzi.

I say, it doesn't matter if you're a washer or a wiper,

Nieważne, czy podmywasz, czy wycierasz,

a sitter or a squatter,

siedzisz czy kucasz,

the human user interface should be clean

interfejs dla ludzi powinien być czysty

and easy to use, because after all,

i łatwy w użyciu, bo przede wszystkim

taking a dump should be pleasurable.

stawianie klocka powinno być przyjemne.

(Laughter)

(Śmiech)

And when we open the possibilities

Gdy otwieramy możliwości

to understanding this sanitation chain,

zrozumienia łańcucha sanitarnego,

then the back-end technology,

wtedy technologia końcowa,

the collection to the reuse, should not really matter,

zbieranie w celu ponownego użytku nie powinno mieć znaczenia.

and then we can apply

Będzie wtedy można zastosować

locally adoptable and context-sensitive solutions.

lokalne rozwiązania, z uwzględnieniem kontekstu.

So we can open ourselves to possibilities like,

Otwieramy więc sobie możliwości,

for example, this urine-diverting toilet,

na przykład taka toaleta zbierająca mocz.

and there's two holes in this toilet.

Posiada dwa otwory,

There's the front and the back,

z przodu i z tyłu,

and the front collects the urine,

przedni zbiera mocz,

and the back collects the fecal material.

zaś tylny odchody.

And so what you're doing is you're separating the urine,

Następuje oddzielenie moczu,

which has 80 percent of the nitrogen

który w 80% składa się z azotu

and 50 percent of the phosphorus,

i w 50% z fosforu.

and then that can then be treated

Po oczyszczeniu i wytrąceniu

and precipitated to form things like struvite,

można z niego robić na przykład struwit,

which is a high-value fertilizer,

wysoce wydajny nawóz.

and then the fecal material can then be disinfected

Odchody można dezynfekować

and again converted to high-value end products.

i również przekształcić w wysoce wartościowe produkty.

Or, for example, in some of our research,

Przykładowo, niektóre nasze badania

you can reuse the water by treating it

obejmowały ponowny użytek wody

in on-site sanitation systems

oczyszczonej w lokalnych systemach sanitarnych,

like planter boxes or constructed wetlands.

jak skrzynie inspektowe czy oczyszczalnie hydrobotaniczne.

So we can open up all these possibilities

Możemy otworzyć wszystkie te możliwości,

if we take away the old paradigm of flush toilets

jeśli pożegnamy się ze starym paradygmatem

spłukiwanych toalet i oczyszczalni ścieków.

and treatment plants.

So you might be asking, who's going to pay?

Możecie zapytać: kto za to zapłaci?

Well, I'm going to argue that governments

Moim zdaniem rządy powinny

should fund sanitation infrastructure.

finansować infrastrukturę sanitarną,

NGOs and donor organizations,

Organizacje pozarządowe i ofiarodawcy,

they can do their best, but it's not going to be enough.

mogą stawać na głowie, ale to nie wystarczy.

Governments should fund sanitation

Rządy powinny finansować sanitariaty

the same way they fund roads

w taki sam sposób, jak finansują drogi,

and schools and hospitals

szkoły, szpitale

and other infrastructure like bridges,

i inne obiekty, jak mosty,

because we know, and the WHO has done this study,

bo wiemy, i WHO to zbadało,

that for every dollar that we invest

że za każdego dolara zainwestowanego

in sanitation infrastructure,

w system sanitarny,

we get something like three to 34 dollars back.

zwróci nam się od 3 do 34 dolarów.

Wróćmy do problemu opróżniania zbiorników.

Let's go back to the problem of pit emptying.

Na Uniwersytecie Stanowym w Północnej Karolinie

So at North Carolina State University,

we challenged our students to come up with a simple solution,

zachęciliśmy studentów do wymyślenia prostego rozwiązania,

and this is what they came up with:

oto co wymyślili:

a simple, modified screw auger

prosty, zmodyfikowany świder,

that can move the waste up

który przemieszcza odpady w górę,

from the pit and into a collecting drum,

z latryny do zbiornika,

and now the pit worker

dzięki czemu pracownik

doesn't have to go down into the pit.

nie musi schodzić do latryny.

Przetestowaliśmy to w Połuniowej Afryce, działało.

We tested it in South Africa, and it works.

We need to make it more robust,

Powinien być solidniejszy,

and we're going to do more testing

zamierzamy przeprowadzić więcej testów

in Malawi and South Africa this coming year.

w Malawi i Afryce Południowej w tym roku.

And our idea is to make this

Chcemy stworzyć

a professionalized pit-emptying service

profesjonalną usługę opróżniania szamb,

so that we can create a small business out of it,

zrobić z tego mały biznes,

create profits and jobs,

stworzyć dochody i miejsca pracy.

and the hope is that,

Mamy nadzieję,

as we are rethinking sanitation,

że przemyślenie systemów sanitarnych

we are extending the life of these pits

wydłuży życie szamb

so that we don't have to resort

i będzie trzeba uciekać się

do szybkich rozwiązań,

to quick solutions

that don't really make sense.

które nie mają sensu.

I believe that access to adequate sanitation

Wierzę, że dostęp do odpowiednich sanitariatów

is a basic human right.

jest podstawowym prawem człowieka.

We need to stop the practice

Musimy zaprzestać praktyk

of lower castes and lower-status people

używania gorszych kast i ludzi o niski statusie społecznym

going down and being condemned to empty pits.

do schodzenia i opróżniania zbiorników.

It is our moral, it is our social

Jest to naszym moralnym, społecznym

and our environmental obligation.

i środowiskowym obowiązkiem.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)