Laws that choke creativity | Larry Lessig

Tłumaczenie: Joanna Pietrulewicz Korekta: Krystian Aparta

(Applause)

(Brawa)

I want to talk to you a little bit about user-generated content.

Chcę powiedzieć parę słów o treściach generowanych przez użytkownika.

I'm going to tell you three stories on the way to one argument

Przedstawię trzy historie, prowadzące do jednego argumentu,

that's going to tell you a little bit

który pomaga zrozumieć,

about how we open user-generated content up for business.

jak można zarobić na takich treściach.

So, here's the first story.

Pierwsza historia:

1906. This man, John Philip Sousa, traveled to this place,

Rok 1906. Ten człowiek, John Philip Sousa

the United States Capitol, to talk about this technology,

przybył do Kapitolu Stanów Zjednoczonych, by mówić o tej technologii,

what he called the, quote, "talking machines."

którą nazwał "gadającymi maszynami".

Sousa was not a fan of the talking machines.

Sousa nie przepadał za gadającymi maszynami.

This is what he had to say.

Oto, co mówił:

"These talking machines are going to ruin artistic development

"Te Gadające Maszyny zniszczą rozwój muzyki w naszym kraju.

of music in this country.

"Te Gadające Maszyny zniszczą rozwój muzyki w naszym kraju.

When I was a boy, in front of every house in the summer evenings,

Kiedyś w letnie wieczory przed każdym domem

you would find young people together

młodzi ludzie śpiewali

singing the songs of the day, or the old songs.

nowe i stare piosenki.

Today, you hear these infernal machines going night and day.

Dziś te diabelskie urządzenia nadają dzień i noc.

We will not have a vocal chord left," Sousa said.

W końcu odbiorą nam głos.

"The vocal chords will be eliminated by a process of evolution

Struny głosowe zanikną w procesie ewolucji,

as was the tail of man when he came from the ape."

tak jak ogon u człowieka, gdy wyewoluował z małpy."

Now, this is the picture I want you to focus on.

Zapamiętajcie ten obraz.

This is a picture of culture.

To obraz kultury.

We could describe it using modern computer terminology

Można ją określić w terminologii komputerowej

as a kind of read-write culture.

jako kulturę odczytu i zapisu.

It's a culture where people participate in the creation

Kulturę tworzoną i przetwarzaną

and the re-creation of their culture. In that sense, it's read-write.

przez zwykłych ludzi. Odczyt i zapis.

Sousa's fear was that we would lose that capacity

Sousa bał się, że stracimy tę zdolność

because of these, quote, "infernal machines." They would take it away.

z powodu tych "diabelskich urządzeń".

And in its place, we'd have the opposite of read-write culture,

Zastąpiłoby ją przeciwieństwo kultury zapisu i odczytu:

what we could call read-only culture.

kultura wyłącznie odczytu,

Culture where creativity was consumed

gdzie konsumuje się twórczość,

but the consumer is not a creator.

ale konsument nie jest twórcą.

A culture which is top-down, owned,

Kultura zarządzana z góry,

where the vocal chords of the millions have been lost.

gdzie miliony ludzi straciły głos.

Now, as you look back at the twentieth century,

Spoglądając na historię XX wieku,

at least in what we think of as the, quote, "developed world" --

przynajmniej w tak zwanych krajach "rozwiniętych",

hard not to conclude that Sousa was right.

trudno nie przyznać Souzie racji.

Never before in the history of human culture

Nigdy przedtem w dziejach ludzkości

had it been as professionalized, never before as concentrated.

kultura nie była tak profesjonalna i skoncentrowana.

Never before has creativity of the millions

Nigdy kreatywność milionów nie była tak sprawnie eliminowana.

been as effectively displaced,

Nigdy kreatywność milionów nie była tak sprawnie eliminowana.

and displaced because of these, quote, "infernal machines."

Eliminowana przez te, cytuję, "diabelskie urządzenia".

The twentieth century was that century

To właśnie w XX wieku,

where, at least for those places we know the best,

przynajmniej w świecie, który znamy najlepiej,

culture moved from this read-write to read-only existence.

straciliśmy kulturę zapisu i odczytu, na rzecz kultury odczytu.

So, second. Land is a kind of property --

Druga historia: ziemia to rodzaj własności.

it is property. It's protected by law.

Każda własność chroniona jest przez prawo.

As Lord Blackstone described it, land is protected by trespass law,

Według Lorda Blackstone'a, teren prywatny jest nienaruszalny.

for most of the history of trespass law,

Dawniej uważano, że prawo własności

by presuming it protects the land all the way down below

obejmuje grunt od powierzchni w dół

and to an indefinite extent upward.

i nieskończenie wysoko w górę.

Now, that was a pretty good system

System ten długo działał sprawnie,

for most of the history of the regulation of land,

System ten długo działał sprawnie,

until this technology came along, and people began to wonder,

aż do pojawienia się tej technologii, która nasunęła pytanie:

were these instruments trespassers

czy te maszyny naruszają własność prywatną

as they flew over land without clearing the rights

przelatując nad polami

of the farms below as they traveled across the country?

i nie pytając o zgodę ich właścicieli?

Well, in 1945, Supreme Court got a chance to address that question.

W roku 1945 Sąd Najwyższy stanął przed tym właśnie problemem.

Two farmers, Thomas Lee and Tinie Causby, who raised chickens,

Dwaj hodowcy kur, Thomas Lee i Tinie Cosby,

had a significant complaint because of these technologies.

złożyli skargę na tę nową technologię.

The complaint was that their

Twierdzili, że kury lecą w ślad za samolotami

chickens followed the pattern of the airplanes

Twierdzili, że kury lecą w ślad za samolotami

and flew themselves into the walls of the barn

i uderzają w ściany stodoły.

when the airplanes flew over the land.

Odwołali się więc do Lorda Blackstone'a,

And so they appealed to Lord Blackstone

Odwołali się więc do Lorda Blackstone'a,

to say these airplanes were trespassing.

mówiąc, że samoloty naruszają ich własność.

Since time immemorial, the law had said,

Odwieczne prawo stanowiło,

you can't fly over the land without permission of the landowner,

że nie wolno przekraczać ziemi bez zgody właściciela,

so this flight must stop.

więc to latanie musiało się skończyć.

Well, the Supreme Court considered this 100-years tradition

Sąd Najwyższy rozważył tę stuletnią tradycję

and said, in an opinion written by Justice Douglas,

i stwierdził, w opinii napisanej przez sędziego Douglassa,

that the Causbys must lose.

że farmerzy muszą przegrać.

The Supreme Court said the doctrine protecting land

Uznano, że doktryna chroniąca grunty

all the way to the sky has no place in the modern world,

wraz z niebem nad nimi nie ma już sensu.

otherwise every transcontinental flight would

Inaczej każdy lot transkontynentalny byłby przedmiotem

subject the operator to countless trespass suits.

niezliczonych pozwów o naruszenie własności prywatnej.

Common sense, a rare idea in the law, but here it was. Common sense --

Zdrowy rozsądek (nieczęsto spotykany w prawie)...

(Laughter) --

(Śmiech)

Revolts at the idea. Common sense.

sprzeciwia się takiemu rozwiązaniu.

Finally. Before the Internet, the last great terror

Trzecia historia: Zanim jeszcze powstał Internet,

to rain down on the content industry

postrach przemysłu praw autorskich

was a terror created by this technology. Broadcasting:

budziła ta technologia: radio.

a new way to spread content,

Nowy sposób dostarczania treści,

and therefore a new battle over the control

a więc nowa wojna o władzę

of the businesses that would spread content.

zainteresowanych firm.

Now, at that time, the entity,

W tych czasach prawa do odtwarzania większości muzyki

the legal cartel, that controlled the performance rights

W tych czasach prawa do odtwarzania większości muzyki

for most of the music that would be broadcast

nadawanej za pomocą tej nowej technologii

using these technologies was ASCAP.

posiadał kartel ASCAP.

They had an exclusive license on the most popular content,

Mieli wyłączną licencję na najpopularniejsze utwory

and they exercised it in a way that tried to demonstrate

i korzystali z niej tak, by pokazać nadawcom, kto tu rządzi.

to the broadcasters who really was in charge.

i korzystali z niej tak, by pokazać nadawcom, kto tu rządzi.

So, between 1931 and 1939, they raised rates by some 448 percent,

W okresie 1931-1939 podnieśli stawki o w sumie 448%.

until the broadcasters finally got together

Wreszcie nadawcy zebrali się i stwierdzili: dość tego.

and said, okay, enough of this.

Wreszcie nadawcy zebrali się i stwierdzili: dość tego.

And in 1939, a lawyer, Sydney Kaye, started something

W 1939 roku prawnik Sydney Kaye

called Broadcast Music Inc. We know it as BMI.

założył organizację Broadcast Music Incorporated.

And BMI was much more democratic in the art

BMI było bardziej demokratyczne.

that it would include within its repertoire,

Jako pierwsze zawarło w swym repertuarze

including African American music for the first time in the repertoire.

muzykę Afroamerykanów.

But most important was that BMI took public domain works

Ale co ważniejsze,

and made arrangements of them, which they gave away for free

BMI oferowało abonentom za darmo

to their subscribers. So that in 1940,

utwory z domeny publicznej.

when ASCAP threatened to double their rates,

Więc w 1940 roku, kiedy ASCAP zagroził podwojeniem stawek,

the majority of broadcasters switched to BMI.

większość rozgłośni przeszła do BMI.

Now, ASCAP said they didn't care.

ASCAP zbagatelizował sprawę.

The people will revolt, they predicted, because the very best music

Przepowiadał, że słuchacze się zbuntują, gdyż stacje nadające

was no longer available, because they had shifted

utwory z domeny publicznej oferowane przez BMI

to the second best public domain provided by BMI.

nie będą mieć dostępu do "najlepszej" muzyki.

Well, they didn't revolt, and in 1941, ASCAP cracked.

Tak się jednak nie stało i w 1941 roku ASCAP poniósł klęskę.

And the important point to recognize

Istotne jest to,

is that even though these broadcasters

że mimo iż stacje te nadawały muzykę rzekomo drugiej kategorii,

were broadcasting something you would call second best,

że mimo iż stacje te nadawały muzykę rzekomo drugiej kategorii,

that competition was enough to break, at that time,

stworzenie konkurencji wystarczyło wtedy,

this legal cartel over access to music.

by złamać ówczesny kartel muzyczny.

Okay. Three stories. Here's the argument.

Oto trzy historie. A teraz mój argument.

In my view, the most significant thing to recognize

Uważam, że najważniejszą cechą Internetu

about what this Internet is doing

Uważam, że najważniejszą cechą Internetu

is its opportunity to revive the read-write culture

jest możliwość wskrzeszenia kultury odczytu i zapisu,

that Sousa romanticized.

za którą tęsknił Sousa.

Digital technology is the opportunity

Technologia cyfrowa to szansa na obudzenie strun głosowych,

for the revival of these vocal chords

Technologia cyfrowa to szansa na obudzenie strun głosowych,

that he spoke so passionately to Congress about.

o których z taką pasją mówił przed Kongresem.

User-generated content, spreading in businesses

Treść generowana przez użytkownika,

in extraordinarily valuable ways like these,

rozpowszechniana w tak wspaniały sposób,

celebrating amateur culture.

celebruje kulturę amatorską.

By which I don't mean amateurish culture,

I nie mam tu na myśli amatorszczyzny.

I mean culture where people produce

Mówię o kulturze, gdzie ludzie tworzą

for the love of what they're doing and not for the money.

z miłości do tworzenia, a nie dla pieniędzy.

I mean the culture that your kids are producing all the time.

Mówię o kulturze, którą wasze dzieci tworzą cały czas.

For when you think of what Sousa romanticized

Sousa tęsknił za czasami, gdy młodzi

in the young people together, singing the songs of the day,

śpiewali razem nowe i stare piosenki.

of the old songs, you should recognize

Coś podobnego robią dziś wasze dzieci.

what your kids are doing right now.

Coś podobnego robią dziś wasze dzieci.

Taking the songs of the day and the old songs

Stare i nowe piosenki remiksują w coś zupełnie innego.

and remixing them to make them something different.

Stare i nowe piosenki remiksują w coś zupełnie innego.

It's how they understand access to this culture.

Tak rozumieją dostęp do tej kultury.

So, let's have some very few examples

Weźmy kilka przykładów.

to get a sense of what I'm talking about here.

Weźmy kilka przykładów.

Here's something called Anime Music Video, first example,

Oto AMV: obraz z anime zgranych z telewizji

taking anime captured from television

Oto AMV: obraz z anime zgranych z telewizji

re-edited to music tracks.

dopasowany do muzyki.

(Music)

(Muzyka)

This one you should be -- confidence. Jesus survives. Don't worry.

Spokojnie, Jezus przeżyje.

(Music)

(Muzyka: Gloria Gaynor, "I Will Survive")

(Laughter)

(Śmiech)

And this is the best.

To jest najlepsze.

(Music)

(Muzyka: Lionel Ritchie and Diana Ross, "Endless Love")

My love ...

Kochana...

There's only you in my life ...

W moim życiu jesteś tylko ty...

The only thing that's bright ...

Światło w ciemności...

My first love ...

Moja pierwsza miłości...

You're every breath that I take ...

Jesteś każdym moim oddechem...

You're every step I make ...

Każdym krokiem...

And I ....

A ja....

I want to share all my love with you ...

Pragnę dzielić z tobą mą miłość...

No one else will do ...

Tylko z tobą...

And your eyes ...

A oczy twe...

They tell me how much you care ...

Mówią jak kochasz mnie...

(Music)

(Muzyka)

So, this is remix, right?

To właśnie remiks.

(Applause)

(Brawa)

And it's important to emphasize that what this is not

Co ważne, NIE jest to przykład tak zwanego "piractwa".

is not what we call, quote, "piracy."

Co ważne, NIE jest to przykład tak zwanego "piractwa".

I'm not talking about nor justifying

Nie usprawiedliwiam tu wcale

people taking other people's content in wholesale

hurtowego rozprowadzania twórczości innych

and distributing it without the permission of the copyright owner.

bez pozwolenia właścicieli.

I'm talking about people taking and recreating

Mówię o ludziach przetwarzających twórczość innych,

using other people's content, using digital technologies

by za pomocą nowych technologii wyrazić siebie.

to say things differently.

by za pomocą nowych technologii wyrazić siebie.

Now, the importance of this

Techniki, z których korzystają, nie są tu najważniejsze.

is not the technique that you've seen here.

Techniki, z których korzystają, nie są tu najważniejsze.

Because, of course, every technique that you've seen here

Każda z nich

is something that television and film producers

znana jest telewizji i przemysłowi filmowemu od 50 lat.

have been able to do for the last 50 years.

znana jest telewizji i przemysłowi filmowemu od 50 lat.

The importance is that that technique has been democratized.

Istotne jest, że doszło do "demokratyzacji" technologii.

It is now anybody with access to a $1,500 computer

Dziś każdy z dostępem do przeciętnego komputera

who can take sounds and images from the culture around us

może wziąć obrazy i dźwięki z kultury dokoła

and use it to say things differently.

i powiedzieć coś nowego.

These tools of creativity have become tools of speech.

Te narzędzia kreatywności stały się narzędziami wypowiedzi.

It is a literacy for this generation. This is how our kids speak.

Tak młodzi ludzie mówią i piszą,

It is how our kids think. It is what your kids are

tak myślą. W miarę jak poznają technologie cyfrowe

as they increasingly understand digital technologies

i swój stosunek do nich,

and their relationship to themselves.

stają się one częścią ich tożsamości.

Now, in response to this new use of culture using digital technologies,

W odpowiedzi na to zjawisko

the law has not greeted this Sousa revival

prawo nie wykazało się zdrowym rozsądkiem.

with very much common sense.

prawo nie wykazało się zdrowym rozsądkiem.

Instead, the architecture of copyright law

Prawa autorskie i architektura technologii cyfrowych

and the architecture of digital technologies,

są tak skonstruowane,

as they interact, have produced the presumption

że tworzą wrażenie, jakby działalność ta

that these activities are illegal.

była nielegalna.

Because if copyright law at its core regulates something called copies,

Prawa autorskie odnoszą się do czegoś, co nazywamy kopią,

then in the digital world the one fact we can't escape

a w cyfrowym świecie nie uciekniemy przed faktem,

is that every single use of culture produces a copy.

każde użycie kultury tworzy nową kopię.

Every single use therefore requires permission;

Każde użycie kultury wymaga pozwolenia.

without permission, you are a trespasser.

Bez niego łamiemy prawo.

You're a trespasser with about as much sense

Taka zasada ma tyle samo sensu,

as these people were trespassers.

co w przypadku tych ludzi.

Common sense here, though, has not yet revolted

Jednak zdrowy rozsądek nie doszedł jeszcze do głosu

in response to this response that the law has offered

w odpowiedzi na stanowisko prawa

to these forms of creativity.

wobec takich form kreatywności.

Instead, what we've seen

Zamiast tego jesteśmy świadkami czegoś znacznie gorszego:

is something much worse than a revolt.

Zamiast tego jesteśmy świadkami czegoś znacznie gorszego:

There's a growing extremism that comes from both sides

Po obu stronach barykady przybywa ekstremistów

in this debate, in response to this conflict

w odpowiedzi na konflikt

between the law and the use of these technologies.

pomiędzy prawem a użyciem technologii.

One side builds new technologies, such as one recently announced

Jedna strona tworzy nowe technologie, jak ta ogłoszona niedawno

that will enable them

która pozwoli automatycznie usuwać ze stron takich jak YouTube

to automatically take down from sites like YouTube

która pozwoli automatycznie usuwać ze stron takich jak YouTube

any content that has any copyrighted content in it,

wszystko, co zawiera treści chronione prawami autorskimi,

whether or not there's a judgment of fair use

bez względu na to, w jakim celu zostały użyte.

that might be applied to the use of that content.

bez względu na to, w jakim celu zostały użyte.

And on the other side, among our kids,

A z drugiej strony, wśród naszych dzieci

there's a growing copyright abolitionism,

narasta lekceważenie praw autorskich.

a generation that rejects the very notion

Pokolenie, które neguje sensowność praw autorskich

of what copyright is supposed to do, rejects copyright

odrzuca je

and believes that the law is nothing more than an ass

i uważa, że prawo to osioł,

to be ignored and to be fought at every opportunity possible.

którego należy ignorować i zwalczać przy każdej okazji.

The extremism on one side begets extremism on the other,

Ekstremizm z jednej strony prowadzi do ekstremizmu z drugiej -

a fact we should have learned many, many times over,

- już dawno powinniśmy byli się tego nauczyć,

and both extremes in this debate are just wrong.

a żadna ze stron nie ma racji.

Now, the balance that I try to fight for,

Ja domagam się równowagi

I, as any good liberal, try to fight for first

i jak każdy dobry liberał

by looking to the government. Total mistake, right?

zwracam się w tej sprawie do rządu. Pudło, prawda?

(Laughter)

(Śmiech)

Looked first to the courts and the legislatures to try to get them

Należy przekonać sądy i ustawodawców,

to do something to make the system make more sense.

by naprawili ten system,

It failed partly because the courts are too passive,

który zawiódł po części z powodu ich bierności,

partly because the legislatures are corrupted,

a po części z powodu korupcji.

by which I don't mean that there's bribery

Nie mam tu na myśli

operating to stop real change,

hamujących zmiany łapówek;

but more the economy of influence that governs how Congress functions

to raczej siły ekonomiczne wpływające na rząd

means that policymakers here will not understand this

powodują, że prawodawcy nie dostrzegą problemu

until it's too late to fix it.

zanim będzie za późno, by go naprawić.

So, we need something different, we need a different kind of solution.

Potrzebujemy więc innego rozwiązania,

And the solution here, in my view, is a private solution,

rozwiązania prywatnego,

a solution that looks to legalize what it is to be young again,

które zalegalizuje prawo do bycia młodym

and to realize the economic potential of that,

i dostrzeże w tym ekonomiczny potencjał.

and that's where the story of BMI becomes relevant.

Do tego właśnie odnosi się historia BMI.

Because, as BMI demonstrated, competition here

BMI pokazało, że konkurencja

can achieve some form of balance. The same thing can happen now.

może prowadzić do równowagi. Teraz może być podobnie.

We don't have a public domain to draw upon now,

Nie ma dziś domeny publicznej, z której moglibyśmy czerpać,

so instead what we need is two types of changes.

potrzebujemy więc dwóch zmian:

First, that artists and creators embrace the idea,

Po pierwsze, twórcy muszą zaakceptować ten pomysł

choose that their work be made available more freely.

i pozwolić, by ich dzieła były wolnodostępne.

So, for example, they can say their work is available freely

Na przykład pod warunkiem, że wolno z nich korzystać

for non-commercial, this amateur-type of use,

w celach niekomercyjnych, amatorskich,

but not freely for any commercial use.

ale nie w komercyjnych.

And second, we need the businesses

Po drugie, firmy które już wspierają

that are building out this read-write culture

kulturę odczytu i zapisu,

to embrace this opportunity expressly, to enable it,

muszą wykorzystać tę szansę,

so that this ecology of free content, or freer content,

umożliwić rozwój ekologii wolnych treści

can grow on a neutral platform

na neutralnej platformie,

where they both exist simultaneously,

gdzie mniej i bardziej wolne formy

so that more-free can compete with less-free,

będą mogły konkurować ze sobą.

and the opportunity to develop the creativity in that competition

A dzięki rodzącym się z tej konkurencji pomysłom

can teach one the lessons of the other.

obie strony mogą się wiele od siebie nauczyć.

Now, I would talk about one particular such plan

Mógłbym powiedzieć o jednym takim planie, o którym co nieco wiem,

that I know something about,

Mógłbym powiedzieć o jednym takim planie, o którym co nieco wiem,

but I don't want to violate TED's first commandment of selling,

ale nie chcę łamać pierwszego przykazania TED, zakazującego reklamy.

so I'm not going to talk about this at all.

ale nie chcę łamać pierwszego przykazania TED, zakazującego reklamy.

I'm instead just going to remind you of the point that BMI teaches us.

Zamiast tego przypomnę, czego uczy nas przykład BMI.

That artist choice is the key for new technology

To od artystów zależy, czy nowe technologie

having an opportunity to be open for business,

będą mogły otworzyć się na biznes.

and we need to build artist choice here

Musimy przekonać ich do właściwych wyborów,

if these new technologies are to have that opportunity.

jeśli chcemy dać szansę nowym technologiom.

But let me end with something I think much more important --

Pozwólcie jednak, że zakończę czymś znacznie ważniejszym niż biznes.

much more important than business.

Pozwólcie jednak, że zakończę czymś znacznie ważniejszym niż biznes.

It's the point about how this connects to our kids.

Chodzi mi o nasze dzieci.

We have to recognize they're different from us. This is us, right?

Musimy zdawać sobie sprawę, że są inne od nas. To my.

(Laughter)

(Śmiech)

We made mixed tapes; they remix music.

U nas były składanki, u nich remiksy.

We watched TV; they make TV.

My oglądaliśmy telewizję; one ją tworzą.

It is technology that has made them different,

Ta różnica wynika z technologii.

and as we see what this technology can do,

W obliczu jej dokonań

we need to recognize you can't kill

musimy zrozumieć, że nie można zabić

the instinct the technology produces. We can only criminalize it.

wywołanego nią instynktu - możemy go tylko zdelegalizować.

We can't stop our kids from using it.

Nie powstrzymamy działalności dzieci,

We can only drive it underground.

możemy ją tylko zepchnąć do podziemia.

We can't make our kids passive again.

Nie sprawimy, by nasze dzieci znów były bierne;

We can only make them, quote, "pirates." And is that good?

możemy tylko zrobić z nich "piratów". Czy to dobrze?

We live in this weird time. It's kind of age of prohibitions,

Żyjemy w dziwnych czasach, epoce zakazów.

where in many areas of our life,

W wielu dziedzinach życia zwykli ludzie działają wbrew prawu.

we live life constantly against the law.

W wielu dziedzinach życia zwykli ludzie działają wbrew prawu.

Ordinary people live life against the law,

I to właśnie gotujemy naszym dzieciom.

and that's what I -- we are doing to our kids.

I to właśnie gotujemy naszym dzieciom.

They live life knowing they live it against the law.

Żyją ze świadomością, że łamią prawo,

That realization is extraordinarily corrosive,

co jest niesamowicie deprawujące,

extraordinarily corrupting.

niesamowicie korumpujące.

And in a democracy, we ought to be able to do better.

W demokracji powinno nas być stać na więcej.

Do better, at least for them, if not for opening for business.

Jeśli nie dla ekonomii, to przynajmniej dla nich.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)