Ben Katchor's comics of bygone New York

Tłumaczenie: Marcin Czaja Korekta: Marcin Kasiak

I'm going to read a few strips.

Przeczytam kilka krótkich komiksów.

These are, most of these are

Większość z nich jest

from a monthly page I do

z comiesięcznego działu

in and architecture and design magazine

w magazynie poświęconemu architekturze i projektowaniu

called Metropolis.

zatytułowanego Metropolis.

And the first story is called

Pierwsza historia nazywa się

"The Faulty Switch."

Wadliwy przełącznik.

Another beautifully designed new building

Kolejny pięknie zaprojektowany budynek

ruined by the sound of a common wall light switch.

zniszczony przez dźwięk zwykłego przełącznika światła.

It's fine during the day

w ciągu dnia jest w porządku

when the main rooms are flooded with sunlight.

gdy główne pomieszczenia toną w świetle słońca.

But at dusk

Ale podczas zmierzchu

everything changes.

wszystko się zmienia.

The architect spent hundreds of hours

Architekt spędził setki godzin

designing the burnished brass switchplates

projektując polerowane mosiężne osłony dla przełączników

for his new office tower.

dla nowego biurowca.

And then left it to a contractor

I potem zostawił wykonawcy

to install these 79-cent switches behind them.

instalację przełączników za 79 centów za nimi.

We know instinctively where to reach

Instynktownie wiemy gdzie sięgnąć

when we enter a dark room.

gdy wchodzimy do ciemnego pokoju.

We automatically throw the little nub of plastic upward.

Automatycznie przełączamy plastikowy bolec do góy.

But the sound we are greeted with,

Ale dźwięk który nas powitał,

as the room is bathed in the simulated glow

gdy pokój skąpał się w symulowanym żarze

of late-afternoon light,

późno popołudniowego światła,

recalls to mind

przypomina umysłowi

a dirty men's room

brudną męską toaletę

in the rear of a Greek coffee shop.

na tyłach Greckiej kawiarni.

(Laughter)

Śmiech

This sound colors our first impression of any room;

Ten dźwięk zabarwia nasze pierwsze wrażenie w każdym pokoju.

it can't be helped.

nic nie da się na to poradzić.

But where does this sound,

Ale skąd ten głos,

commonly described as a click, come from?

powszechnie opisywany jako pstryk, się wywodzi?

Is it simply the byproduct of a

Czy jest po porstu produktem ubocznym

crude mechanical action?

prostej mechanicznej akcji?

Or is it an imitation

Czy też jest imitacją

of one half the set of sounds we make

połowy zestawu dźwięków jakie wydajemy

to express disappointment?

aby wyrazić rozczarowanie?

The often dental consonant

Często zębowe spółgłoski

of no Indo-European language.

nie Indo-Europejskiego języka.

Or is it the amplified sound

Czy też jest to wzmocniony dźwięk

of a synapse firing

wypalającej synapsy

in the brain of a cockroach?

w mózgu karalucha?

In the 1950s they tried their best

w 1950 próbowano jak najskuteczniej

to muffle this sound

stłumić ten dźwięk

with mercury switches

przełącznikami rtęciowymi

and silent knob controls.

i cichymi pokrętłami.

But today these improvements

ale dziś te ulepszenia

seem somehow inauthentic.

wydają się być nieautentyczne.

The click is the modern

pstryk jest nowoczesną

triumphal clarion

triumfalną trąbą

proceeding us through life,

pchającą nas przez życie,

announcing our entry into every lightless room.

ogłaszającą nasze wejście do każdego nieoświetlonego pokoju.

The sound made flicking a wall switch off

Dźwięk jaki wydaje wyłączanie światła,

is of a completely different nature.

ma kompletnie inną naturę.

It has a deep melancholy ring.

Ma głęboki dźwięk melancholii.

Children don't like it.

Dzieci go nie lubią.

It's why they leave lights on around the house. (Laughter)

To dlatego zostawiają światło w domu.

Adults find it comforting.

Dorośli uważają to za pocieszające.

But wouldn't it be an easy matter

ale czy nie byłoby łatwiejsze

to wire a wall switch

ustawić włącznik na ścianie tak

so that it triggers the muted horn of a steam ship?

aby włączał stłumiony dźwięk statku parowego?

Or the recorded crowing of a rooster?

Lub nagranego piania koguta?

Or the distant peel of thunder?

Lub odległego grzmotu?

Thomas Edison went through

Thomas Edison przeszukał

thousands of unlikely substances

tysiące różnych substancji

before he came upon the right one

zanim doszedł do tej właściewej

for the filament of his electric light bulb.

służącej do wypełnienia żarówki.

Why have we settled so quickly

Dlaczego rozstrzygnęliśmy tak szybko

for the sound of its switch?

dźwięk przełącznika?

That's the end of that.

To już koniec

(Applause)

(Aplauz)

The next story is called

Kolejna historia nazywa się

"In Praise of the Taxpayer."

W Pochwale Podatnika.

That so many of the city's most venerable taxpayers

To że tak wielu najwierniejszych podatników w mieście

have survived yet another commercial building boom,

przetrwało kolejny boom budownictwa komercyjnego,

is cause for celebration.

jest powodem do świętowania.

These one or two story structures,

Te jedno lub dwu piętrowe struktury,

designed to yield only enough income

zaprojektowane aby zapewnić wystarczająco dochodów

to cover the taxes on the land

na pokrycie podatków od ziemi

on which they stand,

na których stoją,

were not meant to be permanent buildings.

nie miały być stałymi budynkami.

Yet for one reason or another

Z tego bądź innego powodu

they have confounded the efforts of developers

zhańbiły wysiłki wykonawców

to be combined into lots

aby być połączone w parcele

suitable for high-rise construction.

pasujące pod wysoko wznoszące się konstrukcje.

Although they make no claim to architectural beauty,

Jednak nie mają roszczeń do architektonicznego piękna,

they are, in their perfect temporariness,

są w ich perfekcyjnej tymczasowości,

a delightful alternative

zachwycającą alternatywą

to the large-scale structures

do struktur w dużej skali

that might someday take their place.

które mogą pewnego dnia zająć ich miejsce.

The most perfect examples

Najlepsze przykłady

occupy corner lots.

zajmują narożne działki.

They offer a pleasant respite

Oferują przyjemne wytchnienie

from the high-density development around them.

od mocno zagęszczonego rozwoju naokoło nich.

A break of light and air,

przestrzeń ze światła i powietrza,

an architectural biding of time.

architektoniczne spojenie czasu.

So buried in signage

Tak pogrzebane w oznakowaniu

are these structures,

są te struktury,

that it often takes a moment

że często zajmuje to chwilkę

to distinguish the modern

aby odróżnić nowoczesny

specially constructed taxpayer

specjalnie skonstruowany budynek podatnika

from its neighbor:

z jego sąsiedztwa.

the small commercial building

Mały komercyjny budynek

from an earlier century,

z wcześniejszego wieku

whose upper floors have been sealed,

którego wyższe piętra były zaplombowane,

and whose groundfloor space

i którego parter

now functions as a taxpayer.

teraz funkcjonuje jako podatnik.

The few surfaces not covered by signs

Kilka powierzchni nie pokrytych przez znaki

are often clad in a distinctive, dark

są często wyłożone charaterystycznym ciemnym

green-gray, striated aluminum siding.

zielono-szarym, prążkowanym aluminiowym sidingiem.

Take-out sandwich shops,

Sklepy z kanapkami na wynos,

film processing drop-offs,

punkty fotograficzne,

peep-shows and necktie stores.

peep-show i sklep z krawatami.

Now these provisional structures have,

Teraz te tymczasowe struktury mają,

in some cases,

w niektórych wypadkach,

remained standing

pozostać na swoim miejscu

for the better part of a human lifetime.

dla lepszej części czasu ludzkiego życia.

The temporary building

Tymczasowe budynki

is a triumph of modern industrial organization,

to triumf nowoczesnej organizacji przemysłu.

a healthy sublimation

Zdrowa sublimacja

of the urge to build,

potrzeby budowania.

and proof that not every

Dowód że nie każda

architectural idea

Idea architektoniczna

need be set in stone.

poterzebuje być wykuta w skale.

That's the end.

To koniec

(Laughter)

(Smiech)

And the next story is called, "On the Human Lap."

Następna historia nosi tytuł "Na Ludzkim Łonie".

For the ancient Egyptians

Dla starożytnych Egipcjan

the lap was a platform

kolana były platformą

upon which to place

na które kładziono

the earthly possessions of the dead --

ziemski dobytek martwych --

30 cubits from foot to knee.

30 cubitów od stopy do kolana.

It was not until the 14th century

Tak było do 14 wieku

that an Italian painter

kiedy Włoski malarz

recognized the lap

rozpoznał kolana

as a Grecian temple,

jako Grecką świątynię,

upholstered in flesh and cloth.

obitą w ciało i sukno.

Over the next 200 years

Przez kolejne 200 lat

we see the infant Christ

widzimy małego Chrystusa

go from a sitting to a standing position

który od siedzenia przechodzi do pozycji stojącej,

on the Virgin's lap,

na kolanach dziewicy.

and then back again.

I z powrotem.

Every child recapitulates this ascension,

Każde dziecko podsumowuje to wnoszenie,

straddling one or both legs,

siedząc okrakiem jedną albo na obu nogach,

sitting sideways,

siedząc na boki,

or leaning against the body.

albo opierając się o ciało.

From there, to the modern ventriloquist's dummy,

Od tamtąd do współczesnej laleczki brzuchomówcy.

is but a brief moment in history.

to krótki moment w historii.

You were late for school again this morning.

Znów spóźniłeś się do szkoły.

The ventriloquist must first make us believe

Brzuchomówca najpierw zmusza nas do uwierzenia

that a small boy is sitting on his lap.

że mały chłopiec siedzi na jego kolanach.

The illusion of speech follows incidentally.

Iluzja mowy następuje przypadkowo.

What have you got to say for yourself, Jimmy?

Co masz na swoje usprawiedliwienie Jimmy?

As adults we admire the lap

Jako dorośli podziwiamy kolana

from a nostalgic distance.

przez dystans nostalgii.

We have fading memories

Mamy mętne wspomnienia

of that provisional temple,

tej tymczasowej świątyni,

erected each time an adult sat down.

wznoszonej za każdym razem gdy dorosły siada.

On a crowded bus there was always a lap to sit on.

W zatłoczonym autobusie zawsze znajdą się kolana do siadania.

It is children and teenage girls

To dzieci i nastoletnie dziewczęta

who are most keenly aware

są najbardziej świadome

of its architectural beauty.

ich architektonicznego piękna.

They understand the structural integrity

Rozumieją strukturalną integralność

of a deep avuncular lap,

głębokich i dobrodusznych kolan,

as compared to the shaky arrangement

porównany do wątłego układu

of a neurotic niece in high heels.

neurotycznej bratanicy w szpilkach.

The relationship between the lap and its owner

związek pomiędzy kolanami i jego właścicielem

is direct and intimate.

jest bezpośredni i intymny.

I envision a 36-story,

Przewiduję 36 kondygnacji

450-unit residential high-rise --

w 450 wieżowcach mieszkalnych

a reason to consider the mental health

powód aby przemyśleć zdrowie umysłowe

of any architect before granting

każdego architekta przed przyznaniem

an important commission.

ważnego zamówienia.

The bathrooms and kitchens will,

Kuchnie i łazienki będą,

of course, have no windows.

oczywiście bez okien.

The lap of luxury

Kolana luksusu

is an architectural construct of childhood,

to architektoniczny konstrukt dzieciństwa,

which we seek, in vain,

którego szukamy na daremno,

as adults, to employ.

do użycia jako dorośli.

That's the end.

Koniec

(Laughter)

(Śmiech)

The next story is called "The Haverpiece Collection"

Następna historia to "Kolekcja Haverpiece"

A nondescript warehouse,

Nieokreślony magazyn,

visible for a moment

widoczny na moment

from the northbound lanes of the Prykushko Expressway,

od północnych pasów drogi ekspresowej Prykushko,

serves as the temporary resting place

służy jako tymczasowe miejsce przechowywania

for the Haverpiece collection

dla kolekcji Haverpiece

of European dried fruit.

Europejskich suszonych owoców.

The profound convolutions

Głębokie sploty

on the surface of a dried cherry.

na powierzchni suszonej wiśni.

The foreboding sheen of an extra-large date.

Przeczucie blasku ekstra dużego daktyla.

Do you remember wandering as a child

Czy pamiętasz włóczenie się jako dziecko

through those dark wooden

przez te ciemno drewniane

storefront galleries?

wystawy sklepowe?

Where everything was displayed

gdzie wszystko było pokazane

in poorly labeled roach-proof bins.

w słabo oznakowane anty karaluchowe skrzynie.

Pears dried in the form

Gruszki suszyły się w formie

of genital organs.

genitaliów.

Apricot halves

połówki moreli

like the ears of cherubim.

jak uszy cherubina.

In 1962 the unsold stock

w 1962 niesprzedany towar

was purchased by Maurice Haverpiece,

zostałz akupiony przez Maurice Haverpiece,

a wealthy prune juice bottler,

właściciela rozlewni zdrowego soku ze śliwek,

and consolidated to form the core collection.

i połączony aby stworzyć rdzeń kolekcji.

As an art form it lies somewhere between

Jako forma sztuki leży gdzieś pomiędzy

still-life painting and plumbing.

martwą naturą a hydrauliką.

Upon his death in 1967,

Aż do śmierci w 1967,

a quarter of the items were sold off for compote

ćwierć tych przedmiotów zostałą sprzedana na kompot,

to a high-class hotel restaurant.

do hotelowej restauracji wysokiej klasy.

(Laughter)

(Śmiech)

Unsuspecting guests were served

Podany został niczego nie świadomym gościom

stewed turn-of-the-century

duszony przełom wieków

Turkish figs for breakfast.

z tureckich fig na śniadanie.

(Laughter)

(Śmiech)

The rest of the collection remains here,

Reszta kolekcji pozostaje tutaj,

stored in plain brown paper bags

przechowywane w brązowych papierowych torbach

until funds can be raised

dopóki znajdą się fundusze

to build a permanent museum

do wybudowania stałego muzeum

and study center.

i centrum badań.

A shoe made of apricot leather

But zrobiony ze skórki z moreli

for the daughter of a czar.

dla córki cara.

That's the end. Thank you.

To koniec. Dziękuję.

(Applause)

(Aplauz)