Hunting for dinosaurs showed me our place in the universe | Kenneth Lacovara

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Axel Saffran

How do you find a dinosaur?

Hoe vind je een dinosaurus?

Sounds impossible, doesn't it?

Klinkt onmogelijk, niet?

It's not.

Dat is het niet.

And the answer relies on a formula that all paleontologists use.

Het antwoord is gebaseerd op een formule die alle paleontologen gebruiken.

And I'm going to tell you the secret.

Ik vertel je het geheim.

First, find rocks of the right age.

Zoek eerst rotsen van de juiste ouderdom.

Second, those rocks must be sedimentary rocks.

Ten tweede moeten die rotsen sedimentair gesteente zijn.

And third, layers of those rocks must be naturally exposed.

En ten derde moeten de lagen van die rotsen natuurlijk dagzomen.

That's it.

Dat is het.

Find those three things and get yourself on the ground,

Vind die drie dingen en ga er naartoe,

chances are good that you will find fossils.

dan is de kans groot dat je er fossielen vindt.

Now let me break down this formula.

Laat me deze formule wat beter uitleggen.

Organisms exist only during certain geological intervals.

Organismen bestaan ​​alleen in bepaalde geologische intervallen.

So you have to find rocks of the right age,

Dus moet je rotsen van de juiste ouderdom vinden,

depending on what your interests are.

afhankelijk van wat je interesses zijn.

If you want to find trilobites,

Als je trilobieten wil,

you have to find the really, really old rocks of the Paleozoic --

moet je de heel, heel oude rotsen van het Paleozoïcum vinden -

rocks between a half a billion and a quarter-billion years old.

rotsen tussen een half miljard en een kwart miljard jaar oud.

Now, if you want to find dinosaurs,

Wil je dinosauriërs,

zoek dan niet in het Paleozoïcum, daar zal je ze niet vinden.

don't look in the Paleozoic, you won't find them.

They hadn't evolved yet.

Zij waren nog niet geëvolueerd.

You have to find the younger rocks of the Mesozoic,

Je moet dan de jongere rotsen van het Mesozoïcum vinden

and in the case of dinosaurs,

en in het geval van de dinosaurussen

between 235 and 66 million years ago.

tussen 235 en 66 miljoen jaar geleden.

Now, it's fairly easy to find rocks of the right age at this point,

Nu is het vrij gemakkelijk om stenen van de juiste leeftijd te vinden,

because the Earth is, to a coarse degree,

omdat de Aarde, nogal ruwweg,

geologically mapped.

geologisch in kaart is gebracht.

This is hard-won information.

Dit is hard verkregen informatie.

The annals of Earth history are written in rocks,

De geschiedenis van de Aarde ligt beschreven in de rotsen.

one chapter upon the next,

Hoofdstuk na hoofdstuk:

such that the oldest pages are on bottom

de oudste pagina’s onderaan, de jongste bovenaan.

and the youngest on top.

Now, were it quite that easy, geologists would rejoice.

Als het zo makkelijk was, zouden geologen blij zijn.

It's not.

Dat is het niet.

The library of Earth is an old one.

De bibliotheek van de Aarde is oud.

It has no librarian to impose order.

Ze heeft geen bibliothecaris om ze te ordenen.

Operating over vast swaths of time,

Werkend over lange tijdsperioden

myriad geological processes offer every possible insult

gooien talloze geologische processen

die rotsen op alle mogelijke manieren door elkaar.

to the rocks of ages.

De meeste pagina's worden vernietigd kort nadat ze geschreven werden.

Most pages are destroyed soon after being written.

Some pages are overwritten,

Sommige pagina’s werden overschreven

creating difficult-to-decipher palimpsests of long-gone landscapes.

en werden moeilijk te ontcijferen palimpsesten

van lang vervlogen landschappen.

Pages that do find sanctuary under the advancing sands of time

Pagina's opgeborgen onder het oprukkende zand van de tijd

are never truly safe.

zijn nooit echt veilig.

Unlike the Moon -- our dead, rocky companion --

In tegenstelling tot de Maan -- onze dode, rotsachtige metgezel --

the Earth is alive, pulsing with creative and destructive forces

leeft de Aarde, kloppend met creatieve en destructieve krachten

that power its geological metabolism.

die haar geologische stofwisseling aandrijven.

Lunar rocks brought back by the Apollo astronauts

Maanrotsen meegebracht door de Apollo-astronauten

all date back to about the age of the Solar System.

zijn vrijwel zo oud als het zonnestelsel.

Moon rocks are forever.

Maanrotsen zijn voor altijd.

Earth rocks, on the other hand, face the perils of a living lithosphere.

Aarderotsen zijn daarentegen blootgesteld aan de gevaren van een levende lithosfeer.

All will suffer ruination,

Ze hebben allemaal te lijden

through some combination of mutilation, compression,

aan een combinatie van verminken, samendrukken,

folding, tearing, scorching and baking.

plooien, scheuren, schroeien en bakken.

Thus, the volumes of Earth history are incomplete and disheveled.

Daarom zijn de volumes van de geschiedenis

van de Aarde onvolledig en door elkaar gegooid.

The library is vast and magnificent --

De bibliotheek is enorm en prachtig --

but decrepit.

maar vervallen.

And it was this tattered complexity in the rock record

Het was die uitgerafelde complexiteit in de rotsengeschiedenis

that obscured its meaning until relatively recently.

die de betekenis ervan tot voor kort verborgen hield.

Nature provided no card catalog for geologists --

De natuur hield geen catalogus bij voor geologen --

this would have to be invented.

die moest worden uitgevonden.

Five thousand years after the Sumerians learned to record their thoughts

Vijfduizend jaar nadat de Sumeriërs

hun gedachten leerden vastleggen op kleitabletten,

on clay tablets,

the Earth's volumes remained inscrutable to humans.

bleven de volumes van de Aarde ondoorgrondelijk voor de mens.

We were geologically illiterate,

We waren geologisch analfabeet,

unaware of the antiquity of our own planet

ons niet bewust van de ouderdom van onze eigen planeet

and ignorant of our connection

en onwetend van onze verbinding met de diepe tijd.

to deep time.

It wasn't until the turn of the 19th century

Het was pas in het begin van de 19e eeuw

that our blinders were removed,

dat onze oogkleppen werden verwijderd,

first, with the publication of James Hutton's "Theory of the Earth,"

eerst door de publicatie van James Huttons 'Theorie van de Aarde'

in which he told us that the Earth reveals no vestige of a beginning

waarin hij ons vertelde dat de Aarde geen spoor van een begin

and no prospect of an end;

of een einde laat zien.

and then, with the printing of William Smith's map of Britain,

Daarna, met het drukken van de kaart van Brittannië door William Smith,

the first country-scale geological map,

de eerste geologische kaart voor het hele land,

giving us for the first time

predictive insight into where certain types of rocks might occur.

die ons voor het eerst vertelde

waar je bepaalde gesteenten mocht verwachten.

After that, you could say things like,

Daarna kon je dingen zeggen als:

"If we go over there, we should be in the Jurassic,"

"Daar zitten we in het Juratijdperk",

or, "If we go up over that hill, we should find the Cretaceous."

of: "Over die heuvel zitten we in het Krijt."

So now, if you want to find trilobites,

Als je trilobieten wilt,

get yourself a good geological map

neem dan een goede geologische kaart

and go to the rocks of the Paleozoic.

en ga naar de rotsen van het Paleozoïcum.

If you want to find dinosaurs like I do,

Als je dinosaurussen wilt, zoals ik,

find the rocks of Mesozoic and go there.

moet je naar de rotsen van het Mesozoïcum.

Een fossiel kan zich alleen in sedimentair gesteente vormen,

Now of course, you can only make a fossil in a sedimentary rock,

a rock made by sand and mud.

een rots ontstaan uit zand en modder.

You can't have a fossil

Je gaat geen fossiel vinden

in an igneous rock formed by magma, like a granite,

in door magma gevormd stollingsgesteente, zoals graniet,

or in a metamorphic rock that's been heated and squeezed.

of in een metamorf gesteente dat verhit en geperst werd.

And you have to get yourself in a desert.

En je moet naar een woestijn.

It's not that dinosaurs particularly lived in deserts;

Niet omdat de dinosaurussen vooral in woestijnen leefden.

they lived on every land mass

Zij leefden op elke landmassa

and in every imaginable environment.

en in elke denkbare omgeving.

It's that you need to go to a place that's a desert today,

Je moet naar een plek die vandaag een woestijn is,

a place that doesn't have too many plants covering up the rocks,

een plaats waar de rotsen niet te zeer door planten overgroeid zijn,

and a place where erosion is always exposing new bones at the surface.

en een plek waar de erosie altijd weer

nieuwe beenderen aan de oppervlakte brengt.

So find those three things:

Dus zoek je die drie dingen:

rocks of the right age,

rotsen van de juiste leeftijd,

that are sedimentary rocks, in a desert,

die sedimentaire gesteenten zijn in een woestijn.

and get yourself on the ground,

Eenmaal daar loop je rond

and you literally walk

until you see a bone sticking out of the rock.

totdat je een bot uit een rots ziet steken.

Here's a picture that I took in Southern Patagonia.

Hier is een foto die ik nam in het zuiden van Patagonië.

Every pebble that you see on the ground there

Elk steentje dat je hier ziet

is a piece of dinosaur bone.

is een stukje dinosaurusbot.

So when you're in that right situation,

Eenmaal op de juiste plek,

it's not a question of whether you'll find fossils or not;

is het geen kwestie óf je fossielen zult vinden;

you're going to find fossils.

je zult fossielen vinden.

The question is: Will you find something that is scientifically significant?

De vraag is: zal je iets wetenschappelijk belangrijks vinden?

And to help with that, I'm going to add a fourth part to our formula,

Om je daarbij te helpen, voeg ik een vierde deel toe aan onze formule.

which is this:

Dat is dit:

get as far away from other paleontologists as possible.

blijf zo ver mogelijk van andere paleontologen vandaan.

(Laughter)

(Gelach)

It's not that I don't like other paleontologists.

Het is niet dat ik andere paleontologen haat.

When you go to a place that's relatively unexplored,

Wanneer je gaat naar een relatief onontgonnen plek,

you have a much better chance of not only finding fossils

vind je niet alleen makkelijker fossielen,

but of finding something that's new to science.

maar ook eerder iets nieuws voor de wetenschap.

So that's my formula for finding dinosaurs,

Dat is mijn formule voor het vinden van dinosaurussen,

and I've applied it all around the world.

en die heb ik over de hele wereld toegepast.

In the austral summer of 2004,

In de zuidelijke zomer van 2004

I went to the bottom of South America,

ging ik naar onderaan Zuid-Amerika,

to the bottom of Patagonia, Argentina,

naar Patagonië, Argentinië,

to prospect for dinosaurs:

om te zoeken naar dinosaurussen:

a place that had terrestrial sedimentary rocks of the right age,

een plek die terrestrische sedimentaire rotsen van de juiste leeftijd had,

in a desert,

in een woestijn,

a place that had been barely visited by paleontologists.

op een plaats nauwelijks bezocht door paleontologen.

And we found this.

En we vonden dit.

Dit is een femur, een dijbeen van een gigantische,

This is a femur, a thigh bone,

of a giant, plant-eating dinosaur.

plantenetende dinosaurus.

That bone is 2.2 meters across.

Dat bot is 2,2 meter lang.

That's over seven feet long.

Dat is meer dan zeven voet lang.

Now, unfortunately, that bone was isolated.

Maar het was een geïsoleerd geval.

We dug and dug and dug, and there wasn't another bone around.

We groeven en groeven en groeven, maar er was geen ander bot rondom.

But it made us hungry to go back the next year for more.

Maar het scherpte onze honger om volgend jaar terug te komen.

And on the first day of that next field season,

En op de eerste dag van het volgende veldseizoen

I found this: another two-meter femur,

vond ik dit: nog dijbeen van twee meter,

only this time not isolated,

alleen dit keer niet geïsoleerd,

this time associated with 145 other bones

maar samen met 145 andere beenderen

of a giant plant eater.

van een gigantische planteneter.

And after three more hard, really brutal field seasons,

En na nog drie harde, echt brute veldseizoenen,

the quarry came to look like this.

zag de vindplaats er zo uit.

And there you see the tail of that great beast wrapping around me.

En daar zie je mij met de staart van dat grote beest om me heen gedrapeerd.

The giant that lay in this grave, the new species of dinosaur,

De reus die in dit graf lag, de nieuwe soort dinosaurus,

we would eventually call "Dreadnoughtus schrani."

noemden we 'Dreadnoughtus schrani'.

Dreadnoughtus was 85 feet from snout to tail.

Dreadnoughtus mat 26 m van snuit tot staart.

It stood two-and-a-half stories at the shoulder,

Zijn schofthoogte was tweeënhalve etage,

and all fleshed out in life, it weighed 65 tons.

en nog levend zou hij 65 ton hebben gewogen.

People ask me sometimes, "Was Dreadnoughtus bigger than a T. rex?"

Mensen vragen me wel eens: "Was Dreadnoughtus groter dan een T-rex?”

That's the mass of eight or nine T. rex.

Antwoord: acht of negen keer een T-rex.

Now, one of the really cool things about being a paleontologist

Een van de echt leuke dingen aan paleontoloog zijn,

is when you find a new species, you get to name it.

is dat je een nieuw gevonden soort zelf een naam mag geven.

And I've always thought it a shame that these giant, plant-eating dinosaurs

Ik vond het altijd al een schande

dat deze enorme, plantenetende dinosaurussen

are too often portrayed as passive, lumbering platters of meat

te vaak werden afgeschilderd

als passieve, logge vleesbergen in het landschap.

on the landscape.

(Laughter)

(Gelach)

They're not.

Dat zijn ze niet.

Big herbivores can be surly, and they can be territorial --

Grote herbivoren kunnen agressief en territoriaal zijn --

you do not want to mess with a hippo or a rhino or a water buffalo.

met een nijlpaard, een neushoorn of een waterbuffel speel je niet.

The bison in Yellowstone injure far more people than do the grizzly bears.

Bizons in Yellowstone verwonden veel meer mensen dan grizzly beren.

So can you imagine a big bull, 65-ton Dreadnoughtus

Kan je je een grote stier, een Dreadnoughtus van 65 ton,

in the breeding season,

voorstellen in het broedseizoen

defending a territory?

terwijl hij zijn territorium verdedigt?

That animal would have been incredibly dangerous,

Dat dier zou ongelooflijk gevaarlijk zijn geweest,

a menace to all around, and itself would have had nothing to fear.

een bedreiging voor alles errond, en zelf niets te vrezen hebben gehad.

And thus the name, "Dreadnoughtus,"

Vandaar de naam: 'Dreadnoughtus'

or, "fears nothing."

of 'vreest niets'.

Now, to grow so large,

Om zo groot te worden,

an animal like Dreadnoughtus would've had to have been

moet een dier als Dreadnoughtus

a model of efficiency.

een toonbeeld van efficiëntie zijn geweest.

That long neck and long tail help it radiate heat into the environment,

Die lange nek en lange staart hielpen warmte kwijtraken aan het milieu,

passively controlling its temperature.

om de temperatuur passief te regelen.

And that long neck also serves as a super-efficient feeding mechanism.

En die lange hals was ook een superefficiënte eetmachine.

Dreadnoughtus could stand in one place and with that neck

Dreadnoughtus kon op één plek staan en met die nek

clear out a huge envelope of vegetation,

een grote hoeveelheid vegetatie bereiken,

taking in tens of thousands of calories while expending very few.

tienduizenden calorieën innemen, en er heel weinig verbruiken.

And these animals evolved a bulldog-like wide-gait stance,

Deze dieren evolueerden naar een buldog-achtige wijdbeense houding,

giving them immense stability,

waardoor ze een enorme stabiliteit verkregen,

because when you're 65 tons, when you're literally as big as a house,

want als je 65 ton weegt en letterlijk zo groot bent als een huis,

the penalty for falling over

wordt omvallen bestraft met de dood.

is death.

Yeah, these animals are big and tough,

Ja, deze dieren zijn groot en sterk,

but they won't take a blow like that.

maar zo’n klap komen ze niet te boven.

Dreadnoughtus falls over, ribs break and pierce lungs.

Als D. omvalt, breken zijn ribben en doorboren ze zijn longen.

Organs burst.

Organen barsten.

If you're a big 65-ton Dreadnoughtus,

Als je een grote 65-ton D. bent,

you don't get to fall down in life -- even once.

mag je tijdens je leven niet omvallen -- niet ééns.

Now, after this particular Dreadnoughtus carcass was buried

Toen dit Dreadnoughtuskarkas hier werd begraven

and de-fleshed by a multitude of bacteria, worms and insects,

en ontvleesd door een groot aantal bacteriën, wormen en insecten,

its bones underwent a brief metamorphosis,

ondergingen zijn botten een korte metamorfose,

exchanging molecules with the groundwater

wisselden moleculen uit met grondwater

and becoming more and more like the entombing rock.

en gingen ze steeds meer op het omringende gesteente lijken.

As layer upon layer of sediment accumulated,

Naarmate zich laag na laag sediment opstapelde,

pressure from all sides weighed in like a stony glove

nam de druk van alle kanten toe, als een stenige handschoen

whose firm and enduring grip held each bone in a stabilizing embrace.

wiens stevige en duurzame grip

elk bot omsloot in een stabiliserende omhelzing.

And then came the long ...

En dan kwam het lange ...

nothing.

niets.

Epoch after epoch of sameness,

Tijdperk na het tijdperk van hetzelfde,

een schier oneindig aantal niet-gebeurtenissen.

nonevents without number.

All the while, the skeleton lay everlasting and unchanging

Al die tijd lag het skelet eeuwig en onveranderlijk

in perfect equilibrium

in perfect evenwicht in zijn stenen graf.

within its rocky grave.

Meanwhile, Earth history unfolded above.

Ondertussen ontvouwde zich de geschiedenis van de Aarde.

The dinosaurs would reign for another 12 million years

De dinosaurussen zouden nog eens 12 miljoen jaar regeren

before their hegemony was snuffed out in a fiery apocalypse.

voordat hun hegemonie werd vernietigd in een vurige apocalyps.

The continents drifted. The mammals rose.

De continenten dreven af. De zoogdieren kwamen op.

The Ice Age came.

De IJstijd kwam.

And then, in East Africa,

En dan evolueerde in Oost-Afrika

an unpromising species of ape evolved the odd trick of sentient thought.

een weinig belovende soort apen het rare kunstje van bewust denken.

These brainy primates were not particularly fast or strong.

Deze intelligente primaten waren niet bijzonder snel of sterk.

But they excelled at covering ground,

Maar ze blonken uit in rondtrekken

and in a remarkable diaspora

en in een opmerkelijke diaspora

die zelfs de territoriale verovering van de dinosauriërs overtreft,

surpassing even the dinosaurs' record of territorial conquest,

they dispersed across the planet,

verspreidden ze zich over de hele planeet,

ravishing every ecosystem they encountered,

elk ecosysteem dat ze tegenkwamen onder de voet lopend.

along the way, inventing culture and metalworking and painting

Maar onderweg vonden ze cultuur, metaalbewerking, schilderkunst,

and dance and music

dans, muziek

and science

en wetenschap uit.

and rocket ships that would eventually take 12 particularly excellent apes

Raketten zouden uiteindelijk twaalf bijzonder uitmuntende apen

naar het oppervlak van de Maan brengen.

to the surface of the Moon.

With seven billion peripatetic Homo sapiens on the planet,

Met 7 miljard rondlopende Homo sapiens op de planeet,

was het misschien wel onvermijdelijk

it was perhaps inevitable

that one of them would eventually trod on the grave of the magnificent titan

dat één van hen uiteindelijk terecht zou komen

bij het graf van deze prachtige titaan

buried beneath the badlands of Southern Patagonia.

onder de badlands van Zuid-Patagonië.

I was that ape.

Ik was die aap.

And standing there, alone in the desert,

En daar, alleen in de woestijn,

it was not lost on me

ontging het me niet

that the chance of any one individual entering the fossil record

dat de kans van één individu om te belanden in het fossiele verslag

is vanishingly small.

verwaarloosbaar klein is.

But the Earth is very, very old.

Maar de Aarde is heel erg oud.

And over vast tracts of time, the improbable becomes the probable.

En gegeven genoeg tijd

wordt het onwaarschijnlijke waarschijnlijk.

That's the magic of the geological record.

Dat is de magie van het geologische verslag.

Daarom laten talrijke wezens die leven en sterven op een oude planeet

Thus, multitudinous creatures living and dying on an old planet

leave behind immense numbers of fossils,

een immens aantal fossielen na,

each one a small miracle,

elk een klein wonder,

but collectively, inevitable.

maar collectief, onvermijdelijk.

Sixty-six million years ago, an asteroid hits the Earth

Zesenzestig miljoen jaar geleden trof een asteroïde de aarde

and wipes out the dinosaurs.

en veegde de dinosaurussen weg.

This easily might not have been.

Dit kon evengoed niet gebeurd zijn.

Maar we hebben maar één geschiedenis, en wel degene die we hebben.

But we only get one history, and it's the one that we have.

Maar deze bepaalde werkelijkheid was niet onvermijdelijk.

But this particular reality was not inevitable.

The tiniest perturbation of that asteroid far from Earth

De kleinste verstoring van die asteroïde ver van de Aarde

would have caused it to miss our planet by a wide margin.

zou haar onze planeet met een ruime marge hebben doen missen.

The pivotal, calamitous day during which the dinosaurs were wiped out,

Deze lotsbepalende rampdag waarop de dinosauriërs werden uitgewist

setting the stage for the modern world as we know it

en het podium klaargemaakt voor onze moderne wereld,

didn't have to be.

had niet hoeven plaatsvinden.

It could've just been another day --

Het kon gewoon een andere dag zijn geweest -

a Thursday, perhaps --

een donderdag, misschien -

among the 63 billion days already enjoyed by the dinosaurs.

een van de 63 miljard dagen die de dinosauriërs reeds hadden genoten.

Maar in de loop van de geologische tijd,

But over geological time,

improbable, nearly impossible events

zullen onwaarschijnlijke, bijna onmogelijk evenementen

do occur.

zich zeker voordoen.

Along the path from our wormy, Cambrian ancestors

Langs het pad van onze wormachtige, Cambrische voorouders

to primates dressed in suits,

naar opgetutte primaten,

innumerable forks in the road led us to this very particular reality.

leidden ontelbare splitsingen ons naar deze zeer bijzondere realiteit.

The bones of Dreadnoughtus lay underground for 77 million years.

De botten van Dreadnoughtus lagen 77 miljoen jaar lang onder de grond.

Who could have imagined

Wie had gedacht

that a single species of shrew-like mammal

dat één enkel spitsmuisachtig zoogdier

wonend in de spleten van de dinosauruswereld

living in the cracks of the dinosaur world

would evolve into sentient beings

zou uitgroeien tot levende wezens

capable of characterizing and understanding

in staat tot karakteriseren en begrijpen

the very dinosaurs they must have dreaded?

van de dinosaurussen die ze moeten gevreesd hebben?

I once stood at the head of the Missouri River

Ik stond eens bij de bron van de Missouristroom...

wijdbeens eroverheen.

and bestraddled it.

Daar is ze niets meer dan een kabbelend beekje

There, it's nothing more than a gurgle of water

that issues forth from beneath a rock in a boulder in a pasture,

dat ontspringt uit een rots in een weiland,

hoog in de Bitterroot Mountains.

high in the Bitterroot Mountains.

The stream next to it runs a few hundred yards

De beek ernaast loopt een paar honderd meters

en mondt uit in een kleine vijver.

and ends in a small pond.

Those two streams -- they look identical.

Die twee stromen -- ze zien er identiek uit.

But one is an anonymous trickle of water,

Maar een is een anoniem stroompje water

and the other is the Missouri River.

en de andere is de Missouri.

Daal nu af naar de monding van de Missouri,

Now go down to the mouth of the Missouri, near St. Louis,

in de buurt van St. Louis,

and it's pretty obvious that that river is a big deal.

en het is vrij duidelijk dat die stroom iets betekent.

But go up into the Bitterroots and look at the Missouri,

Maar ga omhoog in de Bitterroots en kijk naar de Missouri.

and human prospection does not allow us to see it as anything special.

Vooruitblikkend zal de mens hier niets bijzonders in zien.

Now go back to the Cretaceous Period

Ga nu terug naar het Krijt

and look at our tiny, fuzzball ancestors.

en kijk naar onze kleine, poezelige voorouders.

You would never guess

Je zou nooit raden

that they would amount to anything special,

dat ze ooit iets speciaals zouden worden,

and they probably wouldn't have,

en waarschijnlijk zouden ze het ook niet zijn geworden

were it not for that pesky asteroid.

zonder die vervelende asteroïde.

Now, make a thousand more worlds and a thousand more solar systems

Maak nu duizend keer meer werelden en zonnestelsels

and let them run.

en laat ze hun gang gaan.

You will never get the same result.

Je zal nooit hetzelfde resultaat krijgen.

No doubt, those worlds would be both amazing and amazingly improbable,

Zonder twijfel zouden die werelden geweldig,

verbazingwekkend onwaarschijnlijk zijn,

but they would not be our world and they would not have our history.

maar zij zouden niet onze wereld en onze geschiedenis zijn.

There are an infinite number of histories that we could've had.

We hadden een oneindig aantal geschiedenissen kunnen hebben.

We only get one, and wow, did we ever get a good one.

We kregen er één, en wow, was dat nu even een goede.

Dinosaurs like Dreadnoughtus were real.

Dinosaurussen zoals Dreadnoughtus bestonden echt.

Sea monsters like the mosasaur were real.

Zeemonsters zoals de Mosasaurus waren er echt.

Libellen met de spanwijdte van een adelaar

Dragonflies with the wingspan of an eagle and pill bugs the length of a car

en pissebedden met de lengte van een auto

really existed.

hebben echt bestaan.

Why study the ancient past?

Waarom de studie van dat oude verleden?

Because it gives us perspective

Want het geeft ons perspectief

en brengt ons nederigheid bij.

and humility.

The dinosaurs died in the world's fifth mass extinction,

De dinosaurussen stierven in 's werelds vijfde massa-extinctie,

snuffed out in a cosmic accident through no fault of their own.

uitgeroeid in een kosmisch ongeluk zonder eigen schuld.

They didn't see it coming, and they didn't have a choice.

Ze zagen het niet aankomen, en ze hadden geen keus.

We, on the other hand, do have a choice.

Wij, aan de andere kant, kunnen kiezen.

And the nature of the fossil record tells us that our place on this planet

En de aard van de fossiele vondsten vertelt ons

dat onze plaats op deze planeet

is both precarious and potentially fleeting.

zowel precair als potentieel vluchtig is.

Right now, our species is propagating an environmental disaster

Op dit moment veroorzaakt onze soort een milieuramp

of geological proportions that is so broad and so severe,

van geologische proporties, die zo breed en ernstig is

it can rightly be called the sixth extinction.

dat we haar met recht het zesde uitsterven noemen.

Only unlike the dinosaurs,

Maar in tegenstelling tot de dinosaurussen,

kunnen wij het zien aankomen.

we can see it coming.

And unlike the dinosaurs,

En in tegenstelling tot de dinosaurussen,

we can do something about it.

kunnen we er iets aan doen.

That choice is ours.

Die keuze is aan ons.

Thank you.

Dank je.

(Applause)

(Applaus)