Maira Kalman: The illustrated woman

Vertaald door: Axel Saffran Nagekeken door: Els De Keyser

What I am always thinking about

Waar ik altijd aan denk,

is what this session is about, which is called simplicity.

is waar deze sessie over gaat: eenvoud.

And almost, I would almost call it being simple-minded,

Bijna zou ik het een simpele geest noemen,

but in the best sense of the word.

maar dan op de best mogelijke manier.

I'm trying to figure out two very simple things:

Ik probeer achter twee heel simpele dingen te komen:

how to live and how to die, period.

hoe te leven en hoe te sterven, punt.

That's all I'm trying to do, all day long.

Dat is wat ik probeer de hele dag.

And I'm also trying to have some meals, and have some snacks,

Ik probeer ook nog wat te eten, en een tussendoortje...

and, you know, and yell at my children, and do all the normal things

en op mijn kinderen mopperen, en alle normale dingen te doen

that keep you grounded.

die je geaard houden.

So, I was fortunate enough to be born a very dreamy child.

Ik had het geluk om als dromerig kind te worden geboren.

My older sister was busy torturing my parents,

Mijn oudere zus had het druk met het pijnigen van mijn ouders,

and they were busy torturing her.

en zij met het pijnigen van haar.

I was lucky enough to be completely ignored,

Ik had het geluk om volstrekt te worden genegeerd,

which is a fabulous thing, actually, I want to tell you.

wat iets fantastisch is, wil ik je verzekeren.

So, I was able to completely daydream my way through my life.

Ik kon dus dagenlang dagdromen.

And I finally daydreamed my way into NYU, at a very good time, in 1967,

Uiteindelijk dagdroomde ik mezelf naar NYU, op een goed tijdstip, in 1967,

where I met a man who was trying to blow up the math building of NYU.

waar ik een man ontmoette die het wiskundegebouw wilde opblazen.

And I was writing terrible poetry and knitting sweaters for him.

Ikzelf schreef vreselijke poëzie en breide truien voor hem.

And feminists hated us, and the whole thing was wretched

Feministes haatten ons, en het was allemaal verdorven

from beginning to end.

van begin tot eind.

But I kept writing bad poetry, and he didn't blow up the math building,

Ik bleef slechte poëzie schrijven, en hij blies het wiskundegebouw niet op,

but he went to Cuba.

maar ging naar Cuba.

But I gave him the money, because I was from Riverdale

Ik gaf hem het geld, want ik kwam uit Riverdale

so I had more money than he did.

dus ik had meer geld dan hij.

(Laughter)

(Gelach)

And that was a good thing to help, you know, the cause.

Dat was goed, weet je, om de goede zaak te helpen.

But, then he came back, and things happened,

Maar toen kwam hij terug en er gebeurden dingen,

and I decided I really hated my writing,

en ik besloot dat ik mijn schrijfsels haatte.

that it was awful, awful, purple prose.

Dat het afschuwelijk wollig proza was.

And I decided that I wanted to tell --

Ik besloot dat ik nog steeds

but I still wanted to tell a narrative story

een verhaal wilde vertellen,

and I still wanted to tell my stories.

en ik wilde MIJN verhalen vertellen.

So I decided that I would start to draw. How hard could that be?

Dus ik besloot dat ik zou gaan tekenen. Hoe moeilijk kon dat zijn?

And so what happened was that I started

Dus wat er gebeurde, was dat ik min of meer

just becoming an editorial illustrator through, you know,

een redactioneel illustrator werd,

sheer whatever, sheer ignorance.

uit pure... onwetendheid.

And we started a studio.

We begonnen een studio.

Well, Tibor really started the studio, called M&Co.

Tibor begon de studio, genaamd M&Co.

And the premise of M&Co was, we don't know anything,

Het uitgangspunt van M&Co was: we weten niets,

but that's all right, we're going to do it anyway.

maar dat geeft niks, we proberen het toch.

And as a matter of fact, it's better not to know anything,

In feite is het beter om niets te weten,

because if you know too much, you're stymied.

want teveel weten is een belemmering.

So, the premise in the studio was,

Dus het uitgangspunt van de studio was:

there are no boundaries, there is no fear.

er zijn geen grenzen, er is geen angst.

And I -- and my full-time job, I landed the best job on Earth,

Mijn baan was -- ik kreeg de beste baan ter wereld --

was to daydream, and to actually come up with absurd ideas

was dagdromen, en absurde ideeën verzinnen.

that -- fortunately, there were enough people there,

Gelukkig waren er genoeg mensen daar,

and it was a team, it was a collective,

het was een team, een collectief;

it was not just me coming up with crazy ideas.

niet alleen ik die gekke ideeën verzon.

But the point was that I was there as myself, as a dreamer.

Maar het punt was dat ik daar was als mezelf, als dromer.

And so some of the things -- I mean, it was a long history of M&Co,

Het was een lange geschiedenis van M&Co,

and clearly we also needed to make some money,

en we moesten duidelijk ook wat geld verdienen,

so we decided we would create a series of products.

dus besloten we een serie producten te creëren.

And some of the watches there,

Enkele van de horloges hier

attempting to be beautiful and humorous --

trachten mooi en grappig te zijn --

maybe not attempting, hopefully succeeding.

nou ja, hopelijk slagen ze erin.

That to be able to talk about content,

Over inhoud te kunnen praten,

to break apart what you normally expect, to use humor and surprise,

weg te breken wat je normaliter verwacht. Humor en verrassing,

elegance and humanity in your work was really important to us.

elegantie en humaniteit in je werk, waren erg belangrijk voor ons.

It was a very high, it was a very impersonal time in design

Het was een zeer onpersoonlijke tijd in de designwereld

and we wanted to say, the content is what's important,

en we wilden zeggen: de inhoud is wat belangrijk is,

not the package, not the wrapping.

niet de buitenkant, niet de verpakking.

You really have to be journalists, you have to be inventors,

Je moet echt journalisten zijn, je moet uitvinders zijn,

you have to use your imagination more importantly than anything.

je moet je verbeelding gebruiken, meer dan wat ook.

So, the good news is that I have a dog

Het goede nieuws is dat ik een hond heb

and, though I don't know if I believe in luck --

en ofschoon ik niet weet of ik in geluk geloof --

I don't know what I believe in, it's a very complicated question,

ik weet niet wat ik geloof; ingewikkelde vraag...

but I do know that before I go away, I crank his tail seven times.

maar bij het weggaan draai ik 7 maal aan zijn staart.

So, whenever he sees a suitcase in the house,

Dus wanneer hij een koffer ziet in huis --

because everybody's always, you know, leaving,

er gaan voortdurend mensen de deur uit, en die

they're always cranking this wonderful dog's tail,

draaien dan altijd aan de staart van dit fantastische beest --

and he runs to the other room.

dan rent hij naar de andere kamer.

But I am able to make the transition from working for children and --

Maar ik kan de overgang maken

from working for adults to children, and back and forth,

van werken voor volwassenen naar kinderen, en omgekeerd,

because, you know, I can say that I'm immature,

want ik kan zeggen dat ik onvolwassen ben.

and in a way, that's true.

In zekere zin klopt dat.

I don't really -- I mean, I could tell you that I didn't understand,

Ik zou je kunnen vertellen dat ik niet echt begrijp --

I'm not proud of it, but I didn't understand

ik ben er niet trots op, maar ik begrijp

let's say 95 percent of the talks at this conference.

zo'n 95% van de talks op deze conferentie niet.

But I have been taking beautiful notes of drawings

Maar ik heb mooie getekende notities

and I have a gorgeous onion from Murray Gell-Mann's talk.

en een grandioze ui van Murray Gell-Manns talk.

And I have a beautiful page of doodles from Jonathan Woodham's talk.

En ik heb een mooie pagina tekeningetjes van John Woodhams talk.

So, good things come out of, you know, incomprehension --

Dus, er komen goede dingen uit... onbegrip --

(Laughter)

(Gelach)

-- which I will do a painting of, and then it will end up in my work.

-- waarvan ik dan een schilderij maak, en het belandt in mijn werk.

So, I'm open to the possibilities of not knowing

Ik sta dus open voor de mogelijkheden van het niet-weten

and finding out something new.

en het ontdekken van iets nieuws.

So, in writing for children, it seems simple, and it is.

Schrijven voor kinderen lijkt simpel, en dat is het ook.

You have to condense a story into 32 pages, usually.

Je moet een verhaal terugbrengen tot 32 pagina's, meestal.

And what you have to do is, you really have to edit down to what you want to say.

Daarbij moet je schrappen tot de kern van wat je wilt zeggen.

And hopefully, you're not talking down to kids

Hopelijk praat je niet neerbuigend tegen kinderen

and you're not talking in such a way that you,

en op een manier dat je het

you know, couldn't stand reading it after one time.

na één keer niet meer kunt uitstaan.

So, I hopefully am writing, you know,

Hopelijk schrijf ik boeken

books that are good for children and for adults.

die leuk zijn voor kinderen en volwassenen.

But the painting reflects --

Maar het schilderwerk geeft weer --

I don't think differently for children than I do for adults.

ik denk niet anders voor kinderen dan voor volwassenen.

I try to use the same kind of imagination, the same kind of whimsy,

Ik probeer dezelfde verbeelding te gebruiken, dezelfde soort grillen,

the same kind of love of language.

dezelfde liefde voor de taal.

So, you know, and I have lots of wonderful-looking friends.

Nou, weet je, ik heb veel fantastisch uitziende vrienden.

This is Andrew Gatz, and he walked in through the door and I said,

Dit is Andrew Gatz. Hij kwam binnen en ik zei:

"You! Sit down there." You know, I take lots of photos.

"Jij, ga daar zitten." Weet je, ik neem veel foto's.

And the Bertoia chair in the background is my favorite chair.

De Bertoia-stoel op de achtergrond is mijn favoriete stoel.

So, I get to put in all of the things that I love.

Ik kan dus alle dingen waarvan ik houd, erin verwerken.

Hopefully, a dialog between adults and children will happen on many different levels,

Hopelijk is er een dialoog tussen kinderen en volwassenen

and hopefully different kinds of humor will evolve.

en ontwikkelen zich verschillende vormen van humor.

And the books are really journals of my life.

De boeken zijn verslagen van mijn leven.

I never -- I don't like plots.

Ik houd niet van verhaallijnen.

I don't know what a plot means.

Een verhaallijn zegt me niets.

I can't stand the idea of anything that starts in the beginning,

Ik ben wars van alles met een begin... en

you know, beginning, middle and end. It really scares me,

..begin, midden en eind. Het beangstigt me,

because my life is too random and too confused,

want mijn leven is te willekeurig en verward,

and I enjoy it that way.

en daar houd ik van.

But anyway, so we were in Venice,

Maar hoe dan ook, we waren in Venetië.

and this is our room. And I had this dream

Dit is onze kamer. Ik droomde dat ik een

that I was wearing this fantastic green gown,

fantastische groene japon droeg

and I was looking out the window,

en uit het raam keek.

and it was really a beautiful thing.

Het was iets heel moois.

And so, I was able to put that into this story, which is an alphabet,

Nu kon ik dat in dit verhaal stoppen, dat een alfabet is,

and hopefully go on to something else.

om dan hopelijk op iets anders uit te komen.

The letter C had other things in it.

In de letter C zaten weer andere dingen.

I was fortunate also, to meet the man who's sitting on the bed,

Ik had ook het geluk dat ik de man ontmoette die op het bed zit,

though I gave him hair over here and he doesn't have hair.

hoewel ik hem hier haar gaf en hij heeft geen haar.

Well, he has some hair but -- well, he used to have hair.

Nou ja, hij heeft een beetje haar ... ooit had hij haar.

And with him, I was able to do a project that was really fantastic.

Met hem kon ik een project doen dat echt fantastisch was.

I work for the New Yorker, and I do covers, and 9/11 happened

Ik werk voor de New Yorker, en doe omslagen. Toen gebeurde 9/11

and it was, you know, a complete and utter end of the world as we knew it.

en het was het complete einde van de ons bekende wereld.

And Rick and I were on our way to a party in the Bronx,

Rick en ik waren op weg naar een feest in de Bronx,

and somebody said Bronxistan,

en iemand zei Bronxistan,

and somebody said Ferreristan,

en iemand zei Ferreristan,

and we came up with this New Yorker cover,

en zo bedachten we deze New Yorker-omslag.

which we were able to -- we didn't know what we were doing.

We wisten niet wat we deden.

We weren't trying to be funny, we weren't trying to be --

We probeerden niet grappig te zijn --

well, we were trying to be funny actually, that's not true.

..dat klopt niet. We probeerden wel grappig te zijn, in feite.

We hoped we'd be funny, but we didn't know it would be a cover,

We hoopten grappig te zijn, maar wisten niet dat het een omslag werd,

and we didn't know that that image, at the moment that it happened,

we wisten niet dat dit beeld iets was

would be something that would be so wonderful for a lot of people.

dat zoveel mensen zo zou aanspreken.

And it really became the -- I don't know, you know,

Het werd echt het -- ik weet niet,

it was one of those moments people started laughing at what was going on.

het was zo'n moment waarop mensen begonnen te lachen met wat er gebeurde.

And from, you know, Fattushis, to Taxistan to, you know,

Van Fattushis tot Taxistan tot de Fashtoonks,

for the Fashtoonks, Botoxia, Pashmina, Khlintunisia, you know,

Botoxia, Pashmina, Khlintunisia, weet je wel,

we were able to take the city

konden we de stad nemen

and make fun of this completely foreign, who are -- what's going on over here?

en de draak steken met dit compleet buitenlandse... wie zijn dit ?

Who are these people? What are these tribes?

Wie zijn deze mensen? Wat voor stammen wonen hier?

And David Remnick, who was really wonderful about it,

David Remnick, die hier fantastisch in meeging,

had one problem. He didn't like Al Zheimers,

had één probleem. Hij vond Al Zheimers niet zo'n goeie,

because he thought it would insult people with Alzheimer's.

omdat hij dacht dat het mensen zou beledigen.

But you know, we said, "David, who's going to know?

Maar wij zeiden: "David, wie zal dit weten?

They're not."

Zij niet."

(Laughter)

(Gelach)

So it stayed in, and it was, and, you know, it was a good thing.

Dus het bleef erin, en dat was een goede zaak.

You know, in the course of my life, I never know what's going to happen

In mijn leven weet ik nooit wat wat er gaat gebeuren

and that's kind of the beauty part.

en dat is deels het mooie ervan.

And we were on Cape Cod, a place, obviously, of great inspiration,

We waren op Cape Cod, een plek boordevol inspiratie,

and I picked up this book, "The Elements of Style," at a yard sale.

en ik vond het boek "De elementen van stijl" op een rommelmarkt.

And I didn't -- and I'd never used it in school,

Ik had het nooit gebruikt op school,

because I was too busy writing poems, and flunking out,

want ik had het te druk met gedichten schrijven, weggestuurd worden,

and I don't know what, sitting in cafes.

in cafés zitten en zo.

But I picked it up and I started reading it and I thought, this book is amazing.

Maar ik begon het te lezen en dacht: wat een fantastisch boek!

I said, people should know about this book.

Ik zei: meer mensen moeten dit leren kennen.

(Laughter)

(Gelach)

So I decided it needed a few -- it needed a lift, it needed a few illustrations.

Dus ik besloot dat het een paar illustraties kon gebruiken.

And basically, I called the, you know, I convinced the White Estate,

Ik overtuigde de erfgenamen van [de auteur] White --

and what an intersection of like, you know,

een kruising van

Polish Jew, you know, main WASP family. Here I am, saying,

Poolse Jood en rijke blanke protestantse familie uit Maine. Ik zeg:

I'd like to do something to this book.

ik wil iets doen met dit boek.

And they said yes, and they left me completely alone,

Ze zeiden ja, en lieten het verder aan mij over,

which was a gorgeous, wonderful thing.

wat een heerlijk, geweldig iets.

And I took the examples that they gave,

Ik nam de voorbeelden die ze gaven,

and just did 56 paintings, basically.

en maakte gewoon 56 schilderijen.

So, this is, I don't know if you can read this.

Dit is, ik weet niet of je dit kunt lezen.

"Well, Susan, this is a fine mess you are in."

"Nou, Susan, je hebt je weer mooi in de nesten gewerkt."

And when you're dealing with grammar,

Als je met grammatica bezig bent,

which is, you know, incredibly dry,

wat natuurlijk ontzettend droog is...

E.B. White wrote such wonderful, whimsical -- and actually, Strunk --

E.B. White schreef zulke fantastische, grillige -- en Strunk ook trouwens --

and then you come to the rules and, you know,

en dan komen de regels

there are lots of grammar things. "Do you mind me asking a question?

en massa's grammaticale dingen. "Bent u gevraagd...?

Do you mind my asking a question?"

...Is u gevraagd...?"

"Would, could, should, or would, should, could."

"Zou, kon, moest, of... zou, moest, kon."

And "would" is Coco Chanel's lover, "should" is Edith Sitwell,

"Zou" is Coco Chanels geliefde, "moest" is Edith Sitwell,

and "could" is an August Sander subject.

en "kon" is een portret door August Sander.

And, "He noticed a large stain in the center of the rug."

En: "Hij bemerkte een grote vlek in het midden van het tapijt."

(Laughter)

(Gelach)

So, there's a kind of British understatement, murder-mystery theme

Een soort Brits understatement, moordmysterie-thema

that I really love very much.

waar ik erg van houd.

And then, "Be obscure clearly! Be wild of tongue in a way we can understand."

Dan: "Wees helder in je verholenheid! Wees wild van tong op begrijpelijke wijze."

E.B. White wrote us a number of rules,

E.B. White schreef ons regels voor,

which can either paralyze you and make you loathe him

die je ofwel kunnen verlammen

for the rest of time, or you can ignore them, which I do,

en zorgen dat je hem eeuwig haat, óf je kan ze negeren, wat ik doe,

or you can, I don't know what, you know, eat a sandwich.

of je kunt, weet ik veel... een boterham eten.

So, what I did when I was painting was I started singing,

Toen ik aan het schilderen was, begon ik te zingen,

because I really adore singing,

want ik ben gek op zingen,

and I think that music is the highest form of all art.

en denk dat muziek de hoogste vorm van kunst is.

So, I commissioned a wonderful composer, Nico Muhly,

Dus ik gaf een fantastische componist, Nico Muhly

who wrote nine songs using the text,

opdracht om negen liederen te schrijven bij de tekst.

and we performed this fantastic evening of --

We hadden een fantastische avonduitvoering.

he wrote music for both amateurs and professionals.

Hij schreef muziek voor amateurs en beroepsmusici.

I played the clattering teacup and the slinky

Ik speelde het schallende theekopje en de slinky

in the main reading room of the New York Public Library,

in de grote leesruimte van de openbare bibliotheek in New York

where you're supposed to be very, very quiet,

waar je heel stil hoort te zijn.

and it was a phenomenally wonderful event,

Het was een fenomenaal fantastisch evenement,

which we hopefully will do some more.

dat hopelijk nog eens herhaald gaat worden.

Who knows? The New York TimesSelect, the op-ed page,

Wie weet? De New York TimesSelect, de gastcolumn-pagina,

asked me to do a column, and they said, you can do whatever you want.

vroeg me een column te doen: "Wat je maar wil".

So, once a month for the last year,

Dus eenmaal per maand in het afgelopen jaar,

I've been doing a column called "The Principles of Uncertainty,"

schreef ik de column "De principes van onzekerheid".

which, you know, I don't know who Heisenberg is,

Ik weet niet wie Heisenberg is,

but I know I can throw that around now. You know,

maar ik kan dat nu te pas en te onpas gebruiken:

it's the principles of uncertainty, so, you know.

"Het is het onzekerheidsprincipe."

I'm going to read quickly -- and probably I'm going to edit some,

Ik ga even snel -- en waarschijnlijk in verkorte versie

because I don't have that much time left -- a few of the columns.

want ik heb niet meer zo veel tijd -- een paar columns lezen.

And basically, I was so, you know, it was so amusing,

Het was zo grappig.

because I said, "Well, how much space do I have?"

Ik vroeg: "Oké, hoeveel ruimte heb ik?"

And they said, "Well, you know, it's the Internet."

Zij zeiden: "Nou, weet je, het is het internet."

And I said, "Yes, but how much space do I have?"

Ik vroeg: "Ja, maar hoeveel ruimte heb ik?"

And they said, "It's unlimited, it's unlimited."

Ze zeiden: "Het is onbeperkt."

OK. So, the first one I was very timid, and I'll begin.

Bij de eerste was ik heel verlegen. Ik begin:

"How can I tell you everything that is in my heart?

"Hoe kan ik je alles mededelen wat in mijn hart is?

Impossible to begin. Enough. No. Begin with the hapless dodo."

Onmogelijke opgave. Genoeg. Nee. Begin met de onfortuinlijke dodo."

And I talk about the dodo, and how the dodo became extinct,

Dan praat ik over de dodo, en hoe hij uitstierf,

and then I talk about Spinoza.

en dan praat ik over Spinoza.

"As the last dodo was dying, Spinoza was looking for a rational explanation

"Terwijl de laatste dodo stierf, zocht Spinoza naar een rationele uitleg

for everything, called eudaemonia.

voor alles, genaamd eudemonisme.

And then he breathed his last, with loved ones around him,

Toen blies hij zijn laatste ademtocht uit,

and I know that he had chicken soup also, as his last meal."

en ik weet dat hij als laatste maaltijd kippensoep at."

I happen to know it for a fact.

Dat is iets dat ik zeker weet.

And then he died, and there was no more Spinoza. Extinct.

Toen stierf hij, en er was geen Spinoza meer. Uitgestorven.

And then, we don't have a stuffed Spinoza,

Webben geen opgezette Spinoza,

but we do have a stuffed Pavlov's dog,

maar wel een opgezette hond van Pavlov.

and I visited him in the Museum of Hygiene in St. Petersburg, in Russia.

Ik zocht hem op in het Museum van Hygiëne in St.Petersburg.

And there he is, with this horrible electrical box on his rump

Daar is hij, met dat vreselijke elektrische kastje op zijn romp

in this fantastic, decrepit palace.

in dat fantastische, vervallen paleis.

"And I think it must have been a very, very dark day

"Op een heel erg donkere dag

when the Bolsheviks arrived.

arriveerden de Bolsjewieken.

Maybe amongst themselves they had a few good laughs,

Misschien werd er onder elkaar nog wel gelachen,

but Stalin was a paranoid man, even more than my father."

maar Stalin was een paranoïde man, erger dan mijn vader..."

(Laughter)

(Gelach)

You don't even know.

Je hebt geen idee.

"And decided his top people had to be extinctified."

"... en besloot dat zijn topmensen moesten worden uitgestorven."

Which I think I made up, which is a good thing.

Een verzonnen uitdrukking ... wat iets goeds is.

And so, this is a chart of, you know, just a small chart,

Dit is een grafiek -- een kleine maar,

because the chart would go on forever of all the people that he killed.

want anders kon je eindeloos doorgaan voor alle mensen die hij vermoordde.

So, shot dead, smacked over the head, you know, thrown away.

Doodgeschoten, neergeknuppeld... weggegooid.

"Nabokov's family fled Russia. How could the young Nabokov,

"Nabokovs gezin ontvluchtte Rusland. Hoe kon de jonge Nabokov,

sitting innocently and elegantly in a red chair,

die onschuldig en elegant in een rode stoel zit,

leafing through a book and butterflies,

bladerend door een boek en vlinders,

imagine such displacement, such loss?"

zich zulke ontheemdheid en verlies voorstellen?"

And then I want to tell you that this is a map.

Dan wil ik je vertellen... dit is een landkaart.

So, "My beautiful mother's family fled Russia as well.

"Het gezin van mijn mooie moeder ontvluchtte Rusland eveneens.

Too many pogroms.

Te veel pogroms. De hut achterlatend,

Leaving the shack, the wild blueberry woods, the geese, the River Sluch,

met de bossen, de ganzen en de rivier Sluch,

they went to Palestine and then America."

vertrokken ze naar Palestina en toen Amerika."

And my mother drew this map for me of the United States of America,

Mijn moeder tekende deze kaart voor me van de U.S.A.,

and that is my DNA over here, because that person who I grew up with

en dat is mijn DNA daar, want voor die ... persoon waarbij ik opgroeide

had no use for facts whatsoever.

waren feiten volstrekt irrelevant.

Facts were actually banished from our home.

Feiten kwamen bij ons het huis niet in.

And so, if you see that Texas -- you know, Texas and California

Je ziet dat Texas samen met Californië

are under Canada, and that South Carolina is on top of North Carolina,

onder Canada ligt, en South Carolina ligt bovenop North Carolina...

this is the home that I grew up in, OK?

dit is het huis waarin ik opgroeide.

So, it's a miracle that I'm here today.

Het is een wonder dat ik hier sta.

But actually, it's not. It's actually a wonderful thing.

Maar eigenlijk is het dat niet, het is geweldig.

But then she says Tel Aviv and Lenin,

Maar dan zegt ze Tel Aviv en Lening,

which is the town they came from, and, "Sorry, the rest unknown, thank you."

de stad waar ze vandaan kwamen, en "Sorry, rest onbekend, dank je."

But in her lexicon, "sorry, the rest unknown, thank you" is

Maar voor haar betekent dat:

"sorry, the rest unknown, go to hell,"

"Sorry, rest onbekend, val dood."

because she couldn't care less.

Het kon haar niks schelen.

(Laughter)

(Gelach)

"The Impossibility of February"

"De onmogelijkheid van februari"

is that February's a really wretched month in New York

is dat februari een dieptrieste maand is in New York

and the images for me conjure up these really awful things.

en de beelden brengen deze trieste dingen naar boven.

Well, not so awful.

Nou ja, niet zo triest.

I received a box in the mail and it was wrapped with newspaper

Ik ontving per post een doos, ingepakt in krantenpapier,

and there was the picture of the man on the newspaper and he was dead.

met de foto van een man op de krant. Hij was dood.

And I say, "I hope he's not really dead,

Ik zeg: "Ik hoop dat hij niet echt dood is,

just enjoying a refreshing lie-down in the snow,

maar enkel even in de sneeuw ligt op te frissen,

but the caption says he is dead."

maar het onderschrift zegt dat hij dood is."

And actually, he was. I think he's dead, though I don't know,

En dat was hij. Ik denk dat hij dood is, maar zeker

maybe he's not dead.

weet ik dat niet.

"And this woman leans over in anguish, not about that man,

Deze vrouw buigt getergd voorover, niet vanwage die man,

but about all sad things. It happens quite often in February."

maar vanwege alle erge dingen. Gebeurt vaak in februari."

There's consoling.

Er is troost.

This man is angry because somebody threw onions all over the staircase,

Deze man is kwaad omdat iemand uien over de trap heeft gekieperd.

and basically -- you know, I guess onions are a theme here.

Ik geloof dat uien hier een thema zijn.

And he says, "It is impossible not to lie.

Hij zegt: "Het is onmogelijk om niet te liegen.

It is February and not lying is impossible."

Het is februari en niet liegen is onmogelijk."

And I really spend a lot of time wondering,

Ik breng een hoop tijd door met de vraag,

how much truth do we tell?

hoeveel waarheid spreken we?

What is it that we're actually -- what story are we actually telling?

Welk verhaal vertellen we eigenlijk?

How do we know when we are ourselves?

Hoe weten we dat we onszelf zijn?

How do we actually know that these sentences coming out of our mouths

Hoe weten we dat deze zinnen die uit onze monden komen

are real stories, you know, are real sentences?

echte verhalen zijn, echte zinnen?

Or are they fake sentences that we think we ought to be saying?

Of zijn het nep-zinnen die we denken te moeten zeggen?

I'm going to quickly go through this.

Ik ga hier snel doorheen.

A quote by Bertrand Russell,

Een citaat van Bertrand Russel,

"All the labor of all the ages, all the devotion, all the inspiration,

"Alle arbeid van alle tijden, alle devotie, alle inspiratie,

all the noonday brightness of human genius

alle middagstralendheid van menselijke vernuft

are destined to extinction.

zijn tot uitsterven gedoemd.

So now, my friends, if that is true,

Welnu, mijn vrienden, als dat waar is,

and it is true, what is the point?"

en het IS waar... wat voor zin heeft het?

A complicated question.

Een gecompliceerde vraag."

And so, you know, I talk to my friends

Dus praat ik met mijn vrienden

and I go to plays where they're singing Russian songs.

en ga naar stukken waar ze Russische liederen zingen.

Oh my God, you know what?

Mijn hemel, weet je wat?

Could we have -- no, we don't have time.

Kunnen we -- nee, geen tijd voor.

I taped my aunt. I taped my aunt singing a song in Russian from the --

Ik heb mijn tante op tape. Ze zingt een Russisch lied van de --

you know, could we have it for a second?

weet je, kunnen we dat heel even horen?

Do you have that?

Heb je dat?

(Music)

(Muziek)

OK. I taped my -- my aunt used to swim in the ocean

Oké. Mijn tante zwom altijd in de oceaan,

every day of the year until she was about 85.

het hele jaar door, elke dag tot ze ongeveer 85 was.

So -- and that's a song about how everybody's miserable

Dat is een lied over de ellende van iedereen

because, you know, we're from Russia.

want, weet je... we komen uit Rusland.

(Laughter)

(Gelach)

I went to visit Kitty Carlisle Hart, and she is 96,

Ik ging Kitty Carlisle Hart opzoeken, die 96 is.

and when I brought her a copy of "The Elements of Style,"

Toen ik haar een exemplaar bracht van "De elementen van stijl"

she said she would treasure it.

zei ze dat ze het zou koesteren.

And then I said -- oh, and she was talking about Moss Hart, and I said,

Zij had het over Moss Hart, en ik zei:

"When you met him, you knew it was him."

"Wanneer je hem ontmoette, wist je dat het hem was."

And she said, "I knew it was he."

En zij zei: "..wist ik dat HIJ het was."

(Laughter)

(Gelach)

So, I was the one who should have kept the book, but it was a really wonderful moment.

Dus ik had het boek zelf moeten houden, maar het was geweldig moment.

And she dated George Gershwin, so, you know, get out.

Ze had iets met George Gershwin, dus, weet je -- ga weg...

Gershwin died at the age of 38.

Gershwin stierf op 38-jarige leeftijd.

He's buried in the same cemetery as my husband.

Hij ligt begraven op hetzelfde kerkhof als mijn man.

I don't want to talk about that now.

Daar wil ik nu niet over praten.

I do want to talk -- the absolute icing on this cemetery cake

Ik wil wel praten over -- de kers op deze kerkhoftaart

is the Barricini family mausoleum nearby.

is het Barricini familie-mausoleum in de buurt.

I think the Barricini family should open a store there and sell chocolate.

Ik vind dat de Barricini-familie er chocolade moet gaan verkopen.

(Laughter)

(Gelach)

And I would like to run it for them.

Ik wil het wel voor ze runnen.

And I went to visit Louise Bourgeoise,

Ik ging Louise Bourgeois opzoeken,

who's also still working, and I looked at her sink,

die ook nog steeds werkt, en ik keek naar haar wasbak,

which is really amazing, and left.

die echt verbazingwekkend is, en vertrok.

And then I photograph and do a painting of a sofa on the street.

Dan fotografeer ik een bankstel op straat, en schilder het.

And a woman who lives on our street, Lolita.

Een vrouw die in onze straat woont, Lolita.

And then I go and have some tea.

Dan ga ik thee drinken.

And then my Aunt Frances dies, and before she died,

Dan sterft mijn tante Frances. Voor ze stierf,

she tried to pay with Sweet'N Low packets for her bagel.

probeerde ze haar bagel te betalen met pakjes Sweet'N Low.

(Laughter)

(Gelach)

And I wonder what the point is and then I know, and I see

Ik vraag me af wat de zin is, en dan weet ik het, en zie

that Hy Meyerowitz, Rick Meyerowitz's father,

dat Hy Meyerowitz, Rick Meyerowitz' vader,

a dry-cleaning supply salesman from the Bronx,

een stomerijbenodigdhedenvertegenwoordiger uit de Bronx,

won the Charlie Chaplin look-alike contest in 1931.

de Charlie Chaplin-dubbelgangerwedstrijd won in 1931.

That's actually Hy.

Dat is Hy.

And I look at a beautiful bowl of fruit,

En ik kijk naar een prachtige schaal fruit,

and I look at a dress that I sewed for friends of mine.

en naar een jurk die ik naaide voor vrienden van me.

And it says, "Ich habe genug," which is a Bach cantata,

Er staat: "Ich habe genug", een Bach-cantata.

which I once thought meant "I've had it, I can't take it anymore,

Ooit dacht ik dat dit betekende: "Het zit me tot hier,

give me a break," but I was wrong.

ik heb er genoeg van", maar dat klopt niet.

It means "I have enough." And that is utterly true.

Het betekent: "Ik heb genoeg." En dat is zeer waar.

I happen to be alive, end of discussion. Thank you.

Ik leef, einde discussie. Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)