Maira Kalman: The illustrated woman

Maira Kalman, người phụ nữ được minh họa

Translator: Thach Thao Nguyen Phuc Reviewer: Ha Thu Hai

What I am always thinking about

Điều mà tôi luôn suy nghĩ

is what this session is about, which is called simplicity.

cũng là điều mà bài nói chuyện này hướng đến, đó là sự giản đơn.

And almost, I would almost call it being simple-minded,

Và gần như, tôi gần như gọi đó là sự đơn giản trong suy nghĩ,

but in the best sense of the word.

nhưng với nghĩa tốt đẹp nhất của từ đó.

I'm trying to figure out two very simple things:

Tôi đang cố để hiểu được hai điều rất đơn giản:

how to live and how to die, period.

sống ra sao và chết ra sao, chấm hết.

That's all I'm trying to do, all day long.

Đó là tất cả những những gì tôi đang cố gắng làm, suốt mọi ngày.

And I'm also trying to have some meals, and have some snacks,

Và tôi cũng cố gắng để ăn cơm và ăn vặt,

and, you know, and yell at my children, and do all the normal things

và, bạn biết đấy, và quát tháo bọn trẻ con và làm tất cả những việc bình thường

that keep you grounded.

để khiến bạn bình thường.

So, I was fortunate enough to be born a very dreamy child.

Tôi đủ may mắn để sinh ra đã là một đứa trẻ rất mơ mộng.

My older sister was busy torturing my parents,

Chị gái tôi còn bận hành hạ bố mẹ,

and they were busy torturing her.

và họ còn bận hành hạ chị ấy.

I was lucky enough to be completely ignored,

Tôi đủ may mắn để được bỏ rơi hoàn toàn --

which is a fabulous thing, actually, I want to tell you.

đó là một điều tuyệt vời, thật sự đó, tôi muốn nói các bạn biết thế.

So, I was able to completely daydream my way through my life.

Vậy nên, tôi có thể hoàn toàn sống như nằm mơ giữa ban ngày.

And I finally daydreamed my way into NYU, at a very good time, in 1967,

Và cuối cùng tôi cũng mơ được vào Đại học New York vào một thời điểm rất tốt -- vào năm 1967,

where I met a man who was trying to blow up the math building of NYU.

nơi tôi đã gặp một chàng trai, người mà đang cố gắng làm nổ tung tòa nhà khoa toán của NYU.

And I was writing terrible poetry and knitting sweaters for him.

Và lúc đó tôi viết những bài thơ khủng khiếp và đan áo len cho anh ấy.

And feminists hated us, and the whole thing was wretched

Những nhà đấu tranh cho nữ quyền ghét chúng tôi, và toàn bộ chuyện đó thật kinh khủng

from beginning to end.

từ đầu đến cuối.

But I kept writing bad poetry, and he didn't blow up the math building,

Nhưng tôi tiếp tục viết thơ dở tệ, và anh ấy không làm nổ tòa nhà khoa toán,

but he went to Cuba.

nhưng ấy đi Cuba.

But I gave him the money, because I was from Riverdale

Nhưng tôi đưa tiền cho anh ta vì tôi sinh ra ở Riverdale

so I had more money than he did.

cho nên tôi có nhiều tiền hơn anh ta.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And that was a good thing to help, you know, the cause.

Và đó là một điều tốt để hỗ trợ cho, bạn biết đấy, sự khởi đầu.

But, then he came back, and things happened,

Nhưng, sau đó anh ta quay về, và nhiều việc xảy ra,

and I decided I really hated my writing,

và tôi quyết định rằng tôi ghét những gì mình viết,

that it was awful, awful, purple prose.

rằng nó thật khủng khiếp, những câu chữ ủy mị thảm hại.

And I decided that I wanted to tell --

Và tôi quyết định là mình muốn kể,

but I still wanted to tell a narrative story

nhưng tôi vẫn muốn kể một câu chuyện,

and I still wanted to tell my stories.

và tôi vẫn muốn kể chuyện của mình.

So I decided that I would start to draw. How hard could that be?

Vậy nên tôi quyết định rằng tôi sẽ bắt đầu vẽ. Việc đó có thể khó đến đâu?

And so what happened was that I started

Và vậy là tôi bắt đầu

just becoming an editorial illustrator through, you know,

trở thành một người minh họa báo nhờ vào, bạn biết đấy,

sheer whatever, sheer ignorance.

đơn thuần là sự ngu ngốc.

And we started a studio.

Và chúng tôi mở một studio --

Well, Tibor really started the studio, called M&Co.

Tibor đã thật sự mở một studio, gọi là M & Company.

And the premise of M&Co was, we don't know anything,

Và tiền đề của M & Company là, chúng tôi không biết gì cả

but that's all right, we're going to do it anyway.

nhưng không sao, đằng nào chúng tôi cũng làm.

And as a matter of fact, it's better not to know anything,

Và hiển nhiên, tốt hơn là không biết gì

because if you know too much, you're stymied.

vì nếu anh biết quá nhiều anh sẽ bị cản trở.

So, the premise in the studio was,

Thế nên, khẩu hiện của studio là,

there are no boundaries, there is no fear.

không có giới hạn, không có sự sợ hãi.

And I -- and my full-time job, I landed the best job on Earth,

Và tôi -- và công việc toàn thời gian của tôi, tôi gặp được công việc tuyệt nhất quả đất,

was to daydream, and to actually come up with absurd ideas

đó là nằm mơ giữa ban ngày, và đưa ra những ý tưởng mơ hồ

that -- fortunately, there were enough people there,

may mắn thay có đủ người ở đó --

and it was a team, it was a collective,

và đó là một đội, một thống nhất,

it was not just me coming up with crazy ideas.

không phải chỉ mình tôi đưa ra những ý tưởng điên rồ.

But the point was that I was there as myself, as a dreamer.

Nhưng vấn đề chính là tôi đã ở đó là chính mình, một người mơ mộng.

And so some of the things -- I mean, it was a long history of M&Co,

Và một vài việc -- ý tôi là M & Company đã có một lịch sử dài,

and clearly we also needed to make some money,

và rõ ràng chúng tôi cần kiếm tiền,

so we decided we would create a series of products.

thế nên chúng tôi quyết định rằng mình có thể tạo ra một chuỗi sản phẩm.

And some of the watches there,

Và một số chiếc đồng hồ ở kia,

attempting to be beautiful and humorous --

cố gắng để được đẹp và hài hước --

maybe not attempting, hopefully succeeding.

có thể không phải là cố gắng, hi vọng chúng thành công --

That to be able to talk about content,

khả năng truyền tải nội dung bên trong,

to break apart what you normally expect, to use humor and surprise,

tháo rời những thứ bạn thường thấy, sử dụng yếu tố hài hước và bất ngờ,

elegance and humanity in your work was really important to us.

sự thanh lịch và tính nhân đạo trong tác phẩm là những điều thật sự quan trọng đối với chúng tôi.

It was a very high, it was a very impersonal time in design

Đã có một thời kì cao trào mà thiết kế không bao hàm tình cảm con người.

and we wanted to say, the content is what's important,

và chúng tôi muốn nói, nội dung là điều quan trọng,

not the package, not the wrapping.

không phải là bao bì, không phải là vỏ bọc.

You really have to be journalists, you have to be inventors,

Bạn thực sự phải là những nhà báo, bạn phải là nhà phát minh,

you have to use your imagination more importantly than anything.

bạn phải sử dụng trí tưởng tượng là chủ yếu.

So, the good news is that I have a dog

Vậy nên, tin tốt là tôi có một con chó

and, though I don't know if I believe in luck --

và, dù tôi không biết mình có tin vào may mắn hay không --

I don't know what I believe in, it's a very complicated question,

tôi không biết mình tin vào gì, đó là một câu hỏi phức tạp --

but I do know that before I go away, I crank his tail seven times.

nhưng tôi biết rằng trước khi tôi đi xa, tôi quay đuôi nó 7 lần.

So, whenever he sees a suitcase in the house,

Vậy nên, khi nào nó trông thấy cái vali trong nhà,

because everybody's always, you know, leaving,

vì bạn biết đấy, mỗi khi ai đó đi xa,

they're always cranking this wonderful dog's tail,

họ lại quay cái đuôi tuyệt vời của chú chó này,

and he runs to the other room.

và nó chạy sang phòng khác.

But I am able to make the transition from working for children and --

Nhưng tôi có khả năng chuyển từ làm việc cho trẻ em và --

from working for adults to children, and back and forth,

từ làm việc cho người lớn sang cho trẻ em và chuyển đi chuyển lại,

because, you know, I can say that I'm immature,

vì, bạn biết đấy, tôi có thể nói tôi chưa trưởng thành,

and in a way, that's true.

và theo một cách nào đấy, điều này đúng.

I don't really -- I mean, I could tell you that I didn't understand,

Tôi không thực sự -- ý tôi là, tôi có thể nói rằng tôi không hiểu --

I'm not proud of it, but I didn't understand

tôi không tự hào về chuyện này, nhưng tôi không hiểu

let's say 95 percent of the talks at this conference.

gần như 95% những bài nói chuyện ở hội thảo này.

But I have been taking beautiful notes of drawings

Nhưng tôi đã ghi lại bằng những hình vẽ tuyệt vời

and I have a gorgeous onion from Murray Gell-Mann's talk.

và tôi có một củ hành tuyệt đẹp từ bài nói của Murray Gell-Mann.

And I have a beautiful page of doodles from Jonathan Woodham's talk.

Và tôi có một trang nguệch ngoạc rất đẹp từ bài của Jonathan Woodham.

So, good things come out of, you know, incomprehension --

Vậy đó, những thứ tốt đẹp bắt đầu từ, bạn biết đấy, sự không thấu hiểu --

(Laughter)

(Tiếng cười)

-- which I will do a painting of, and then it will end up in my work.

-- thứ mà tôi đã vẽ, và nó sẽ xuất hiện trong tác phẩm của tôi.

So, I'm open to the possibilities of not knowing

Vậy nên, tôi mở rộng đối với khả năng mình không hiểu gì

and finding out something new.

và tìm ra điều gì đó mới.

So, in writing for children, it seems simple, and it is.

Trong việc viết cho trẻ em, điều đó có vẻ đơn giản, và thật sự là như thế.

You have to condense a story into 32 pages, usually.

Bạn phải thu ngắn lại một câu chuyện dài 32 trang, thường thường là thế.

And what you have to do is, you really have to edit down to what you want to say.

Và điều bạn cần làm đó là bạn phải thực sự biên tập ngắn lại những điều bạn cần nói,

And hopefully, you're not talking down to kids

và hi vọng rằng bạn không nói với trẻ em như bề trên

and you're not talking in such a way that you,

và bạn không được nói mà

you know, couldn't stand reading it after one time.

sau một thời gian bạn không thể chịu đựng việc đọc lại nó.

So, I hopefully am writing, you know,

Vậy nên, hy vọng tôi đang viết, bạn biết đấy,

books that are good for children and for adults.

những cuốn sách tốt cho trẻ em và cho người lớn.

But the painting reflects --

Nhưng tranh vẽ phản ánh,

I don't think differently for children than I do for adults.

tôi không nghĩ về trẻ em và về người lớn khác nhau.

I try to use the same kind of imagination, the same kind of whimsy,

Tôi cố gắng dùng trí tưởng tượng tương tự, sự hài hước tương tự,

the same kind of love of language.

và tình yêu đối với ngôn ngữ tương tự.

So, you know, and I have lots of wonderful-looking friends.

Bạn biết đấy, tôi có rất nhiều người bạn có bề ngoài tuyệt vời.

This is Andrew Gatz, and he walked in through the door and I said,

Đây là Andrew Gatz, anh ta đi vào từ cửa và tôi nói,

"You! Sit down there." You know, I take lots of photos.

"Anh, ngồi xuống đây," bạn biết đấy, tôi chụp khá nhiều ảnh.

And the Bertoia chair in the background is my favorite chair.

Và chiếc ghế Bertoia đằng sau là chiếc ghế yêu thích của tôi.

So, I get to put in all of the things that I love.

Tôi đặt vào trong tất cả những gì mình yêu quý,

Hopefully, a dialog between adults and children will happen on many different levels,

hy vọng một cuộc đối thoại giữa người lớn và trẻ con sẽ diễn ra trên nhiều tầng lớp,

and hopefully different kinds of humor will evolve.

và hy vọng những sự hài hước khác nhau sẽ thể hiện ra.

And the books are really journals of my life.

Những cuốn sách thực sự là những quyển nhật ký trong cuộc sống của tôi.

I never -- I don't like plots.

Tôi không bao giờ -- tôi không thích cốt truyện.

I don't know what a plot means.

Tôi không biết cốt truyện nghĩa là gì.

I can't stand the idea of anything that starts in the beginning,

Tôi không thể chịu được ý nghĩ về một cái gì đó khởi sự từ ban đầu,

you know, beginning, middle and end. It really scares me,

bạn biết đấy, bắt đầu, giữa và kết thúc, điều đó thực sự làm tôi sợ,

because my life is too random and too confused,

vì cuộc sống của tôi quá ngẫu nhiên và quá lộn xộn,

and I enjoy it that way.

và tôi thích nó như thế.

But anyway, so we were in Venice,

Dù sao thì, lúc đó tôi đang ở, chúng tôi đang ở Venice,

and this is our room. And I had this dream

và đây là phòng của chúng tôi, và tôi mơ

that I was wearing this fantastic green gown,

mình đang mặc bộ váy xanh lục lộng lẫy này,

and I was looking out the window,

và tôi đang nhìn ra cửa sổ,

and it was really a beautiful thing.

và đó thực sự là một việc tuyệt vời.

And so, I was able to put that into this story, which is an alphabet,

Tôi đã đưa việc đó và câu chuyện này, nó là bảng chữ cái

and hopefully go on to something else.

và hy vọng sẽ tiếp tục được phát triển thêm.

The letter C had other things in it.

Chữ cái C có một số thứ khác trong đó.

I was fortunate also, to meet the man who's sitting on the bed,

Tôi cũng đã may mắn được gặp người đàn ông đang ngồi trên giường,

though I gave him hair over here and he doesn't have hair.

dù tôi cho anh ta có tóc ở đó và anh ta không có tóc --

Well, he has some hair but -- well, he used to have hair.

anh ấy có tóc nhưng, thật ra là, anh ấy đã từng có tóc.

And with him, I was able to do a project that was really fantastic.

Và với anh ấy tôi đã có thể thực hiện một dự án thực sự tuyệt vời.

I work for the New Yorker, and I do covers, and 9/11 happened

Tôi làm cho tạp chí New Yorker, và tôi vẽ trang bìa, và sự kiện 11/9 diễn ra

and it was, you know, a complete and utter end of the world as we knew it.

và đó là, bạn biết đấy, sự chấm dứt hoàn toàn và vĩnh viễn của thế giới như chúng ta nghĩ.

And Rick and I were on our way to a party in the Bronx,

Rick và tôi đang trên đường tới một buổi tiệc ở khu Bronx,

and somebody said Bronxistan,

và một ai đó nói Bronxistan,

and somebody said Ferreristan,

và một ai khác nói Fareerristan,

and we came up with this New Yorker cover,

và chúng tôi nghĩ ra trang bìa cho New Yorker như thế này,

which we were able to -- we didn't know what we were doing.

lúc đó chúng tôi không biết mình làm gì,

We weren't trying to be funny, we weren't trying to be --

chúng tôi không cố tỏ ra hài hước, chúng tôi không cố tỏ ra --

well, we were trying to be funny actually, that's not true.

thực ra là, không phải đâu, chúng tôi cũng cố tỏ ra hài hước.

We hoped we'd be funny, but we didn't know it would be a cover,

Lúc đó chúng tôi hy vọng rằng mình sẽ hài hước, nhưng chúng tôi không nghĩ rằng nó sẽ trở thành trang bìa,

and we didn't know that that image, at the moment that it happened,

và chúng tôi không nghĩ rằng hình ảnh đó, vào thời điểm diễn ra việc đó,

would be something that would be so wonderful for a lot of people.

sẽ trở thành một điều tuyệt vời đến thế đối với rất nhiều người.

And it really became the -- I don't know, you know,

Và nó thực sự trờ thành -- tôi không biết,

it was one of those moments people started laughing at what was going on.

đó là một trong những khoảnh khắc mà mọi người bật cười về chuyện đang diễn ra.

And from, you know, Fattushis, to Taxistan to, you know,

Và từ, bạn biết đấy, Fattushis, tới Taxistan tới, bạn biết đấy,

for the Fashtoonks, Botoxia, Pashmina, Khlintunisia, you know,

Fashtoonks, Botoxia, Pashimina, Khlintunesia,

we were able to take the city

chúng tôi đã lấy thành phố

and make fun of this completely foreign, who are -- what's going on over here?

và pha trò với những nơi hoàn toàn lạ lẫm này, ai là -- chuyện gì đang xảy ra vậy?

Who are these people? What are these tribes?

Những người này là ai? Đây là những bộ tộc nào?

And David Remnick, who was really wonderful about it,

Và David Remnick, người thấy cái này thực sự rất tuyệt,

had one problem. He didn't like Al Zheimers,

có một vấn đề: ông ta không thích Al Zheimer, Al Zheimers,

because he thought it would insult people with Alzheimer's.

vì ông ta nghĩ nó sẽ xúc phạm những người mắc Alzheimer.

But you know, we said, "David, who's going to know?

Nhưng bạn biết đấy, chúng tôi nói, "David, ai mà biết được?

They're not."

Họ không biết đâu."

(Laughter)

(Tiếng cười)

So it stayed in, and it was, and, you know, it was a good thing.

Thế nên nó được ở lại, và điều đó, bạn biết đấy, đó là một điều tốt.

You know, in the course of my life, I never know what's going to happen

Suốt cuộc đời tôi chưa bao giờ biết chuyện gì sẽ xảy ra

and that's kind of the beauty part.

và đó dường như là điều đẹp đẽ về cuộc sống.

And we were on Cape Cod, a place, obviously, of great inspiration,

Chúng tôi đã đến Mũi Cod, một nơi mà hiển nhiên đem lại rất nhiều cảm hứng,

and I picked up this book, "The Elements of Style," at a yard sale.

và tôi tìm được cuốn này "Những yếu tố cho phong cách" tại một buổi giảm giá,

And I didn't -- and I'd never used it in school,

và tôi chưa từng - tôi chưa bao giờ dùng nó khi còn đi học,

because I was too busy writing poems, and flunking out,

vì tôi còn quá bận bụi viết thơ và thi trượt

and I don't know what, sitting in cafes.

và tôi không biết, lê la cà phê.

But I picked it up and I started reading it and I thought, this book is amazing.

Nhưng tôi nhặt nó lên và bắt đầu đọc và nghĩ rằng, cuốn sách này thật tuyệt.

I said, people should know about this book.

Mọi người nên biết về quyển sách này.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So I decided it needed a few -- it needed a lift, it needed a few illustrations.

Tôi quyết định là nó cần một số -- nó cần được nâng cấp, cần một số hình minh họa.

And basically, I called the, you know, I convinced the White Estate,

Và cơ bản là, tôi gọi cho, bạn biết đấy, tôi thuyết phục White Estate,

and what an intersection of like, you know,

và một tập hợp những

Polish Jew, you know, main WASP family. Here I am, saying,

người Do Thái Ba Lan, các gia đình thượng lưu da trắng chủ chốt, tôi nói rằng

I'd like to do something to this book.

tôi muốn cải thiện cuốn sách này.

And they said yes, and they left me completely alone,

Và họ đồng ý, và họ để tôi hoàn toàn tự quyết,

which was a gorgeous, wonderful thing.

một điều vô cùng tuyệt vời.

And I took the examples that they gave,

Tôi lấy những ví dụ họ đưa ra

and just did 56 paintings, basically.

và cơ bản là vẽ 56 bức tranh.

So, this is, I don't know if you can read this.

Đây là, không biết là các bạn có đọc được không.

"Well, Susan, this is a fine mess you are in."

"Susan này, cô đang ở trong một mớ bòng bong."

And when you're dealing with grammar,

Khi bạn đang cân nhắc về ngữ pháp,

which is, you know, incredibly dry,

một thứ vô cùng khô khan,

E.B. White wrote such wonderful, whimsical -- and actually, Strunk --

E.B. White đã viết một cuốn sách tuyệt vời, hóm hỉnh -- và thật ra là, Strunk --

and then you come to the rules and, you know,

và khi bạn đến với những luật lệ, bạn biết đấy,

there are lots of grammar things. "Do you mind me asking a question?

có rất nhiều vấn đề về ngữ pháp -- "Anh có phiền tôi hỏi một câu không?

Do you mind my asking a question?"

Anh có phiền một câu hỏi của tôi không?"

"Would, could, should, or would, should, could."

"Sẽ, có thể, nên, hay sẽ, nên, có thể."

And "would" is Coco Chanel's lover, "should" is Edith Sitwell,

Và "sẽ" là từ của người yêu thích Coca Chanel, "nên" là của Edith Sitwell,

and "could" is an August Sander subject.

và "có thể" là một đề tài của August Sander.

And, "He noticed a large stain in the center of the rug."

Và, "Anh ấy thấy một vết ố lớn ở giữa thảm."

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, there's a kind of British understatement, murder-mystery theme

Có một cách nói úp mở rất Anh quốc, một không khí ám sát - huyền bí

that I really love very much.

mà tôi rất thích.

And then, "Be obscure clearly! Be wild of tongue in a way we can understand."

"Tỏ ra khó hiểu một cách rõ ràng! Múa lưỡi mà chúng tôi vẫn có thể hiểu được."

E.B. White wrote us a number of rules,

E.B. White đã viết lại cho chúng ta một số luật,

which can either paralyze you and make you loathe him

một điều có thể khiến bạn tê liệt hoặc khiến bạn căm thù ông ta

for the rest of time, or you can ignore them, which I do,

mãi mãi, hoặc bạn có thể bỏ qua chúng, tôi làm thế,

or you can, I don't know what, you know, eat a sandwich.

hoặc bạn có thể, tôi không biết, ăn một cái sandwich chăng.

So, what I did when I was painting was I started singing,

Khi tôi vẽ tôi bắt đầu hát

because I really adore singing,

vì tôi thực sự thích hát,

and I think that music is the highest form of all art.

và tôi cho rằng âm nhạc là thứ tối cao trong nghệ thuật.

So, I commissioned a wonderful composer, Nico Muhly,

Thế nên, tôi đặt với một nhà soạn nhạc tuyệt vời, Nico Muhly,

who wrote nine songs using the text,

để viết chín bài hát, sử dụng câu chữ trong sách,

and we performed this fantastic evening of --

và chúng tôi đã biểu diễn một buổi tối tuyệt diệu --

he wrote music for both amateurs and professionals.

anh ấy viết nhạc cho cả những người nghiệp dư và chuyện nghiệp.

I played the clattering teacup and the slinky

Tôi gõ chén và chơi lò xo slinky

in the main reading room of the New York Public Library,

trong phòng đọc chính của Thư viện Công cộng New York,

where you're supposed to be very, very quiet,

nơi mà đáng ra bạn phải rất, rất im lặng,

and it was a phenomenally wonderful event,

đó là một sự kiện tuyệt vời chưa từng thấy

which we hopefully will do some more.

và chúng tôi hy vọng sẽ thực hiện được nhiều hơn.

Who knows? The New York TimesSelect, the op-ed page,

Ai mà biết được? Mục Chọn lọc của Thời báo New York, trang phản hồi

asked me to do a column, and they said, you can do whatever you want.

có yêu cầu tôi phụ trách một mục, và họ nói tôi có thể làm bất cứ điều gì mình muốn.

So, once a month for the last year,

Vậy là, mỗi tháng một lần suốt năm vừa rồi

I've been doing a column called "The Principles of Uncertainty,"

tôi đã làm một mục gọi là Những nguyên lý của sự không chắc chắn,

which, you know, I don't know who Heisenberg is,

bạn biết đấy, tôi không biết Heisenberg là ai,

but I know I can throw that around now. You know,

nhưng tôi biết tôi có thể quảng bá nó, bạn biết mà,

it's the principles of uncertainty, so, you know.

đó là những nguyên lý của sự không chắc chắn.

I'm going to read quickly -- and probably I'm going to edit some,

Tôi sẽ đọc qua nhanh -- và có thể tôi sẽ chỉnh sửa một số,

because I don't have that much time left -- a few of the columns.

vì tôi không còn nhiều thời gian -- một số mục báo.

And basically, I was so, you know, it was so amusing,

Và về cơ bản, thật là buồn cười

because I said, "Well, how much space do I have?"

vì tôi hỏi "Tôi có bao nhiêu diện tích?"

And they said, "Well, you know, it's the Internet."

Và họ nói "Chà, cô biết đấy, đó là Internet mà."

And I said, "Yes, but how much space do I have?"

Và tôi nói "Vâng, nhưng tôi có bao nhiêu diện tích?"

And they said, "It's unlimited, it's unlimited."

Và họ nói "Không có giới hạn, không có giới hạn."

OK. So, the first one I was very timid, and I'll begin.

OK. Vậy là, bài đầu tiên tôi còn rất rụt rè, tôi sẽ bắt đầu đây.

"How can I tell you everything that is in my heart?

"Làm sao tôi có thể nói với bạn mọi điều trong tim tôi?

Impossible to begin. Enough. No. Begin with the hapless dodo."

Không thể bắt đầu. Đủ rồi. Không. Bắt đầu với con chim dodo không may.:

And I talk about the dodo, and how the dodo became extinct,

Và tôi nói về con dodo, nó tuyệt chủng như thế nào,

and then I talk about Spinoza.

và sau đó tôi nói về Spinoza.

"As the last dodo was dying, Spinoza was looking for a rational explanation

"Khi con dodo cuối cùng đang chết, Spinoza đang đi tìm lời giải thích hợp lý

for everything, called eudaemonia.

cho mọi thứ, gọi là dòng hạnh phúc.

And then he breathed his last, with loved ones around him,

Và ông ta trút hơi thở cuối cùng với những người thân xung quanh,

and I know that he had chicken soup also, as his last meal."

và tôi cũng biết ông ta có súp gà làm cho bữa ăn cuối của mình."

I happen to know it for a fact.

Tôi tình cờ biết chuyện đó.

And then he died, and there was no more Spinoza. Extinct.

Và ông ta qua đời, và không còn Spinoza nào nữa, tuyệt chủng.

And then, we don't have a stuffed Spinoza,

Và khi đó, chúng ta không có một Spinoza nhồi bông

but we do have a stuffed Pavlov's dog,

nhưng chúng ta có chú chó của Pavlov nhồi bông

and I visited him in the Museum of Hygiene in St. Petersburg, in Russia.

và tôi tới thăm nó tại Bảo tàng Vệ sinh tại St Petersburg ở Nga.

And there he is, with this horrible electrical box on his rump

Và nó ở đó, với cái hộp điện khủng khiếp trên hông

in this fantastic, decrepit palace.

trong cung điện cổ lộng lẫy này.

"And I think it must have been a very, very dark day

"Và tôi nghĩ đó phải là một ngày rất, rất đen tối

when the Bolsheviks arrived.

khi đảng Bolsheviks thành lập.

Maybe amongst themselves they had a few good laughs,

Có thể giữa họ có vài tiếng cười vui vẻ,

but Stalin was a paranoid man, even more than my father."

nhưng Stalin là một người bị hoang tưởng, còn nặng hơn cả bố tôi."

(Laughter)

(Tiếng cười)

You don't even know.

Bạn không biết đâu.

"And decided his top people had to be extinctified."

"Và quyết định là tay chân cấp cao của hắn phải bị tiêu diệt."

Which I think I made up, which is a good thing.

Một điều mà tôi nghĩ mình đã dựng nên, đó là một việc tốt.

And so, this is a chart of, you know, just a small chart,

Và đây là một bảng, bạn biết đấy, chỉ là một cái bảng biểu nhỏ,

because the chart would go on forever of all the people that he killed.

và bảng này sẽ còn dài ra mãi mãi với tất cả những người hắn đã giết.

So, shot dead, smacked over the head, you know, thrown away.

Bắn chết, đập vỡ sọ, bạn biết rồi đấy, ném đi.

"Nabokov's family fled Russia. How could the young Nabokov,

"Gia đình của Nabokov trốn tới Nga. Làm sao mà cậu trẻ nhà Nabokov,

sitting innocently and elegantly in a red chair,

ngây thơ và thanh lịch ngồi trong chiếc ghế đỏ ,

leafing through a book and butterflies,

lật qua một cuốn sách và những cánh bướm,

imagine such displacement, such loss?"

tưởng tượng nổi sự mất mát đến thế."

And then I want to tell you that this is a map.

Và tôi muốn kể với các bạn đây là một bản đồ.

So, "My beautiful mother's family fled Russia as well.

"Gia đình mẹ tôi cũng trốn tới Nga,

Too many pogroms.

quá nhiều cuộc sát hại người Do Thái.

Leaving the shack, the wild blueberry woods, the geese, the River Sluch,

Bỏ lại căn lều, rừng việt quất hoang, những con ngỗng, dòng sông Sluch,

they went to Palestine and then America."

họ tới Palestine và sau đó là nước Mỹ."

And my mother drew this map for me of the United States of America,

Và mẹ tôi vẽ tấm bản đồ Hợp chủng quốc Hoa Kỳ cho tôi,

and that is my DNA over here, because that person who I grew up with

và đó là DNA của tôi, vì người mà tôi đã lớn lên cùng đó

had no use for facts whatsoever.

không sử dụng số liệu thực tế vào việc gì.

Facts were actually banished from our home.

Dữ liệu thực tế bị cấm trong nhà tôi.

And so, if you see that Texas -- you know, Texas and California

Và nếu bạn thấy Texas -- bạn biết đó, Texas và California

are under Canada, and that South Carolina is on top of North Carolina,

nằm dưới Canada, và Nam Carolina nằm trên Bắc Carolina,

this is the home that I grew up in, OK?

đó là ngôi nhà mà tôi đã lớn lên,thấy không?

So, it's a miracle that I'm here today.

Việc tôi ở đây là một phép màu.

But actually, it's not. It's actually a wonderful thing.

Thực ra là, không phải, đó thực ra là một điều tuyệt vời.

But then she says Tel Aviv and Lenin,

Nhưng khi đó bà nói rằng Tel Aviv và Lenin,

which is the town they came from, and, "Sorry, the rest unknown, thank you."

đó là những thị trấn quê họ, và xin lỗi, còn lại không biết, cảm ơn.

But in her lexicon, "sorry, the rest unknown, thank you" is

Nhưng trong ngôn ngữ của bà, xin lỗi còn lại không biết có nghĩa là

"sorry, the rest unknown, go to hell,"

xin lỗi còn lại không biết, biến đi,

because she couldn't care less.

vì bà không hề quan tâm.

(Laughter)

(Tiếng cười)

"The Impossibility of February"

Điều bất khả thi của tháng Hai,

is that February's a really wretched month in New York

đó là tháng Hai thực sự là tháng tồi tệ nhất ở New York

and the images for me conjure up these really awful things.

và những hình ảnh tôi biến hóa ra cho những điều tồi tệ này --

Well, not so awful.

thì không tệ đến thế.

I received a box in the mail and it was wrapped with newspaper

Tôi nhận được một bưu kiện và nó được gói trong giấy báo

and there was the picture of the man on the newspaper and he was dead.

và có ảnh một người đàn ông trên báo và anh ta đã chết.

And I say, "I hope he's not really dead,

Và tôi nói, "Tôi mong anh ta chưa chết,

just enjoying a refreshing lie-down in the snow,

chỉ đang tận hưởng nằm thư giãn trong tuyết,

but the caption says he is dead."

như dưới bức tranh ghi anh ta đã chết."

And actually, he was. I think he's dead, though I don't know,

Và thật ra, anh ta, tôi nghĩ anh ta chết rồi dù tôi không biết,

maybe he's not dead.

có thể anh ta chưa chết.

"And this woman leans over in anguish, not about that man,

"Và người phụ nữ này đứng dựa vào tường trong đau khổ, không phải vì người đàn ông đó

but about all sad things. It happens quite often in February."

và vì những tất cả những điều đáng buồn, nó xảy ra khá thường xuyên trong tháng Hai."

There's consoling.

Có niềm an ủi.

This man is angry because somebody threw onions all over the staircase,

Người này giận giữ vì ai đó đã rải hành khắp cầu thang,

and basically -- you know, I guess onions are a theme here.

và cơ bản là -- bạn biết đó, tôi đoán hành là chủ đề ở đây --

And he says, "It is impossible not to lie.

và anh ta nói "Không thể không nói dối.

It is February and not lying is impossible."

Đây là tháng Hai và không nói dối là không thể."

And I really spend a lot of time wondering,

Và tôi dành rất nhiều thời gian tự hỏi,

how much truth do we tell?

chúng ta nói thật đến đâu?

What is it that we're actually -- what story are we actually telling?

Chúng ta đang thực sự kể câu chuyện gì?

How do we know when we are ourselves?

Làm thế nào để biết khi nào chúng ta là bản thân mình?

How do we actually know that these sentences coming out of our mouths

Làm thế nào chúng ta thực sự biết những câu nói từ miệng mình

are real stories, you know, are real sentences?

là chuyện thật, bạn biết đấy, những câu nói thật?

Or are they fake sentences that we think we ought to be saying?

Hay những câu nói giả dối mà ta nghĩ mình phải nói?

I'm going to quickly go through this.

Tôi sẽ đi nhanh qua phần này.

A quote by Bertrand Russell,

Một câu trích dẫn bởi Bertrand Russell,

"All the labor of all the ages, all the devotion, all the inspiration,

"Tất cả lao động của mọi thời đại, tất cả cống hiến, tất cả cảm hứng,

all the noonday brightness of human genius

tất cả sự rạng rỡ ban trưa của trí khôn nhân loại

are destined to extinction.

đều sẽ biến mất.

So now, my friends, if that is true,

Vậy thì, bạn của tôi, nếu đúng như vậy,

and it is true, what is the point?"

và điều đó là thật, chuyện này để làm gì?"

A complicated question.

Một câu hỏi phức tạp.

And so, you know, I talk to my friends

Và bạn biết đấy, tôi nói với bạn bè mình

and I go to plays where they're singing Russian songs.

và tôi đi xem những vở kịch có các bài hát Nga --

Oh my God, you know what?

Lạy chúa tôi, bạn biết gì không?

Could we have -- no, we don't have time.

Chúng ta có thể -- không, ta không có thời gian.

I taped my aunt. I taped my aunt singing a song in Russian from the --

Tôi đã ghi âm người dì của mình, tôi ghi âm bà hát một bài hát tiếng Nga từ --

you know, could we have it for a second?

Anh biết đấy, chúng ta có thể bật nó một lúc thôi được không?

Do you have that?

Anh có cái đấy không?

(Music)

(Âm nhạc)

OK. I taped my -- my aunt used to swim in the ocean

OK. Tôi ghi âm dì tôi - bà đã từng đi bơi ở biển

every day of the year until she was about 85.

tất cả hằng ngày trong năm cho tới năm 85 tuổi.

So -- and that's a song about how everybody's miserable

Và đó là một bài hát về mọi người khốn khổ như thế nào,

because, you know, we're from Russia.

vì, bạn biết đấy, chúng tôi đến từ Nga.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I went to visit Kitty Carlisle Hart, and she is 96,

Tôi đến thăm Kitty Carlisle Hart, và bà 96 tuổi,

and when I brought her a copy of "The Elements of Style,"

khi tôi đem đến cho bà một cuốn "Những yếu tố cho phong cách",

she said she would treasure it.

bà nói bà sẽ trân trọng nó.

And then I said -- oh, and she was talking about Moss Hart, and I said,

Và tôi nói, ồ, và khi bà đang nói về Moss Hart, tôi nói

"When you met him, you knew it was him."

bà biết đấy, khi tôi gặp ông ấy tôi đã biết ngay đó là ông ấy,

And she said, "I knew it was he."

và bà ấy nói, tôi biết đó là ông ta.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, I was the one who should have kept the book, but it was a really wonderful moment.

Vậy nên, tôi là người nên giữ quyển sách nhưng đó thực sự là một giây phút tuyệt vời.

And she dated George Gershwin, so, you know, get out.

Và bà ấy đã từng có quan hệ với George Gershwin.

Gershwin died at the age of 38.

Gershwin mất năm 38 tuổi.

He's buried in the same cemetery as my husband.

Ông được chôn cất tại cùng nghĩa trang với chồng tôi.

I don't want to talk about that now.

Giờ tôi không muốn nói về chuyện đó.

I do want to talk -- the absolute icing on this cemetery cake

Tôi muôn nói về -- lớp kem tuyệt vời trên chiếc bánh về nghĩa trang này

is the Barricini family mausoleum nearby.

đó là lăng gia đình Barricini ở gần đó.

I think the Barricini family should open a store there and sell chocolate.

Tôi nghĩ họ Barricini nên mở một cửa hiệu ở đó và bán socola.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And I would like to run it for them.

Và tôi muốn điều hành nó cho họ.

And I went to visit Louise Bourgeoise,

Tôi đến thăm Louise Bourgeoise,

who's also still working, and I looked at her sink,

người vẫn đang làm việc, và tôi nhìn vào bồn rửa của cô ấy,

which is really amazing, and left.

một thứ thật tuyệt vời, và đi về.

And then I photograph and do a painting of a sofa on the street.

Và rồi tôi chụp ảnh và vẽ một chiếc sofa bỏ bên đường.

And a woman who lives on our street, Lolita.

Và một người phụ nữ sống trên phố, Lolita.

And then I go and have some tea.

Và rồi tôi về nhà và uống trà.

And then my Aunt Frances dies, and before she died,

Và rồi dì Frances qua đời, trước khi qua đời

she tried to pay with Sweet'N Low packets for her bagel.

bà muốn trả bánh mỳ bằng những gói đường Sweet 'n Low.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And I wonder what the point is and then I know, and I see

Và tôi tự hỏi để làm gì và giờ tôi biết, và tôi thấy

that Hy Meyerowitz, Rick Meyerowitz's father,

rằng Hy Meyerowitz, cha của Rick Meyerowitz,

a dry-cleaning supply salesman from the Bronx,

một người bán máy giặt khô từ Bronx,

won the Charlie Chaplin look-alike contest in 1931.

đã đạt giải cuộc thi giống Charlie Chaplin nhất năm 1931.

That's actually Hy.

Đó chính là Hy.

And I look at a beautiful bowl of fruit,

Và tôi nhìn vào một bát hoa quả đẹp đẽ,

and I look at a dress that I sewed for friends of mine.

và tôi nhìn vào một chiếc váy tôi khâu cho bạn.

And it says, "Ich habe genug," which is a Bach cantata,

Và nó viết Ich habe genug, một bài nhạc phổ thơ soạn bởi Bach,

which I once thought meant "I've had it, I can't take it anymore,

mà ban đầu tôi tưởng có nghĩa là, "tôi có đủ rồi, tôi không thể chịu thêm nữa,

give me a break," but I was wrong.

cho tôi nghỉ", nhưng tôi đã sai.

It means "I have enough." And that is utterly true.

Nó có nghĩa là "tôi có đủ" -- và điều đó hoàn toàn đúng.

I happen to be alive, end of discussion. Thank you.

Tôi tình cờ được sống, thế thôi. Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)