Art That Lets You Talk Back to NSA Spies | Mathias Jud | TED Talks

Vertaald door: Robert de Ridder Nagekeken door: Axel Saffran

A year ago, we were invited by the Swiss Embassy in Berlin

Een jaar geleden nodigde de Zwitserse ambassade in Berlijn ons uit

to present our art projects.

om onze kunstprojecten te presenteren.

We are used to invitations, but this invitation really thrilled us.

We krijgen vaker uitnodigingen, maar deze was extra opwindend.

The Swiss Embassy in Berlin is special.

De Zwitserse ambassade in Berlijn is speciaal.

It is the only old building in the government district

Het is het enige oude gebouw in het overheidsdistrict

that was not destroyed during the Second World War,

dat niet kapot gebombardeerd is tijdens de Tweede Wereldoorlog

and it sits right next to the Federal Chancellery.

en staat vlak naast het Bundeskanzleramt.

No one is closer to Chancellor Merkel than the Swiss diplomats.

Niemand staat dichter bij Bondskanselier Merkel dan de Zwitserse diplomaten.

(Laughter)

(Gelach)

The government district in Berlin also contains the Reichstag --

In het overheidsdistrict van Berlijn staat ook de Reichstag --

Germany's parliament -- and the Brandenburg Gate,

het Duitse parlementsgebouw -- en de Brandenburger Tor,

and right next to the gate there are other embassies,

en naast de Tor staan andere ambassades,

in particular the US and the British Embassy.

zoals met name de ambassades van de VS en Groot-Brittannië.

Although Germany is an advanced democracy,

Hoewel Duitsland een vooruitstrevende democratie is,

citizens are limited in their constitutional rights

worden de burgers beperkt in hun grondwettelijke rechten

in its government district.

in het overheidsdistrict.

The right of assembly and the right to demonstrate are restricted there.

Het recht van bijeenkomst en demonstratie zijn hier beperkt.

And this is interesting from an artistic point of view.

Vanuit het perspectief van een kunstenaar is dat interessant.

The opportunities to exercise participation and to express oneself

De mogelijkheden om te participeren en je uit te drukken

are always bound to a certain order

zijn altijd aan een bepaalde orde gebonden

and always subject to a specific regulation.

en altijd onderhevig aan specifieke regels.

With an awareness of the dependencies of these regulations,

Als we ons bewust worden van onze afhankelijkheid van die regels,

we can gain a new perspective.

dan komen we tot een nieuw inzicht.

The given terms and conditions shape our perception, our actions

De opgelegde termen en voorwaarden bepalen onze perceptie, acties

and our lives.

en onze levens.

And this is crucial in another context.

Dit is van groot belang in een andere context.

Over the last couple of years,

De laatste jaren

we learned that from the roofs of the US and the British Embassy,

leerden we dat vanaf de daken van de ambassades van de VS en Groot-Brittannië

the secret services have been listening to the entire district,

de geheime diensten het hele district hebben afgeluisterd,

including the mobile phone of Angela Merkel.

inclusief de mobiele telefoon van Angela Merkel.

The antennas of the British GCHQ are hidden in a white cylindrical radome,

De antennes van het Britse GCHQ zijn verborgen in een ronde radarkoepel,

while the listening post of the American NSA

terwijl de luisterpost van de Amerikaanse NSA

is covered by radio transparent screens.

wordt afgedekt door schermen die radiosignalen doorlaten.

But how to address these hidden and disguised forces?

Maar hoe ga je om met deze verborgen krachten?

With my colleague, Christoph Wachter,

Mijn collega Christoph Wachter en ik

we accepted the invitation of the Swiss Embassy.

accepteerden de uitnodiging van de Zwitserse ambassade.

And we used this opportunity to exploit the specific situation.

We gebruikten deze gelegenheid om deze specifieke situatie uit te buiten.

If people are spying on us, it stands to reason

Als mensen ons bespioneren, dan is het logisch

that they have to listen to what we are saying.

dat ze ook móeten luisteren naar wat we zeggen.

(Laughter)

(Gelach)

On the roof of the Swiss Embassy, we installed a series of antennas.

Op het dak van de Zwitserse ambassade installeerden we antennes.

They weren't as sophisticated as those used by the Americans and the British.

Ze waren niet zo complex als die van de Amerikanen en de Britten.

(Laughter)

(Gelach)

They were makeshift can antennas,

Gewoon in elkaar geflanste antenneblikjes, zonder camouflage, open en bloot.

not camouflaged but totally obvious and visible.

The Academy of Arts joined the project,

De Akademie der Künste deed ook mee

and so we built another large antenna on their rooftop,

en dus bouwden we op hun dak een andere grote antenne,

exactly between the listening posts of the NSA and the GCHQ.

precies tussen de luisterposten van de NSA en de GCHQ in.

(Laughter)

(Gelach)

Never have we been observed in such detail while building an art installation.

We werden nog nooit zo goed geobserveerd bij het bouwen van een kunstinstallatie.

A helicopter circled over our heads

Een helicopter cirkelde boven ons rond

with a camera registering each and every move we made,

en filmde al onze bewegingen,

and on the roof of the US Embassy, security officers patrolled.

terwijl op het dak van de ambassade van de VS veiligheidsmensen patrouilleerden.

Although the government district is governed by a strict police order,

Hoewel het overheidsdistrict onder een stricte politieverordening staat,

there are no specific laws relating to digital communication.

zijn er geen specifieke wetten met betrekking tot digitale communicatie.

Our installation was therefore perfectly legal,

Onze installatie was dus volkomen legaal

and the Swiss Ambassador informed Chancellor Merkel about it.

en de Zwitserse ambassadeur heeft Angela Merkel erover ingelicht.

We named the project "Can You Hear Me?"

We noemden het project 'Hoor je mijn blik?'

(Laughter)

(Gelach)

The antennas created an open and free Wi-Fi communication network

De antennes genereerden een open en vrij toegankelijk Wifi-netwerk,

in which anyone who wanted to would be able to participate

waar iedereen die dat wilde aan kon bijdragen

using any Wi-Fi-enabled device without any hindrance,

met een wifi-apparaat, zonder beperkingen,

and be able to send messages

en berichten kon sturen

to those listening on the frequencies that were being intercepted.

aan de afluisteraars op de frequenties die werden onderschept.

Text messages, voice chat, file sharing --

SMS, spraakberichten, bestanden delen --

anything could be sent anonymously.

alles kon anoniem verstuurd worden.

And people did communicate.

Mensen begonnen echt te communiceren.

Over 15,000 messages were sent.

Er werden meer dan 15.000 berichten verstuurd,

Here are some examples.

Ik geef wat voorbeelden.

"Hello world, hello Berlin, hello NSA, hello GCHQ."

"Hallo wereld, hallo Berlijn, hallo NSA, hallo GCHQ."

"NSA Agents, Do the Right Thing! Blow the whistle!"

"NSA-agenten doe wat juist is! Word een klokkenluider!"

"This is the NSA. In God we trust. All others we track!!!!!"

"Dit is de NSA. We vertrouwen op God. Alle anderen houden we in de gaten!!!!!"

(Laughter)

(Gelach)

"#@nonymous is watching #NSA #GCHQ - we are part of your organizations.

"#@nonymous is watching #NSA #GSHQ - wij maken deel uit van jullie organisaties.

# expect us. We will #shutdown"

#verwacht ons. We leggen het #plat."

"This is the NSA's Achilles heel. Open Networks."

"Dit is de achilleshiel van de NSA. Open netwerken."

"Agents, what twisted story of yourself will you tell your grandchildren?"

"Agenten, welk gestoord verhaal verzinnen jullie over jezelf voor je kleinkinderen?"

"@NSA My neighbors are noisy. Please send a drone strike."

"@NSA Mijn buren veroorzaken overlast. Stuur er a.u.b. een drone op af."

(Laughter)

(Gelach)

"Make Love, Not cyberwar."

"Geen cyberoorlog, maar liefde."

We invited the embassies and the government departments

We hebben de ambassades en ministeries ook uitgenodigd

to participate in the open network, too,

om mee te werken aan het open netwerk, en tot onze verbazing deden ze dat.

and to our surprise, they did.

Files appeared on the network, including classified documents

Er verschenen dossiers op het netwerk, waaronder geheime documenten

leaked from the parliamentary investigation commission,

die waren gelekt van de parlementaire onderzoekscommissie,

which highlights that the free exchange and discussion of vital information

wat aantoont dat vrije uitwisseling en discussie van vitale informatie

is starting to become difficult, even for members of a parliament.

moeilijk begint te worden, zelfs voor parlementsleden.

We also organized guided tours to experience and sound out

We organiseerden ook rondleidingen om het hele krachtenspel

the power constellations on-site.

ter plekke te ervaren en onderzoeken.

The tours visited the restricted zones around the embassies,

De rondleidingen kwamen langs de afgebakende zones rond de ambassades,

and we discussed the potential and the highlights of communication.

en we bespraken het potentieel en de hoogtepunten van communicatie.

If we become aware of the constellation,

Als we ons bewust worden van het krachtenspel,

the terms and conditions of communication,

de voorwaarden waaronder we communiceren,

it not only broadens our horizon,

dan verbreden we niet alleen onze horizon,

it allows us to look behind the regulations that limit our worldview,

maar kijken we voorbij de regelgeving die ons wereldbeeld beperkt,

our specific social, political or aesthetic conventions.

onze specifieke sociale, politieke of esthetische gebruiken.

Let's look at an actual example.

Laten we een praktisch voorbeeld nemen.

The fate of people living in the makeshift settlements

Het lot van mensen in geïmproviseerde woningen

on the outskirts of Paris

in de buitenwijken van Parijs

is hidden and faded from view.

wordt uit het zicht gehouden.

It's a vicious circle.

Het is een vicieuze cirkel.

It's not poverty, not racism, not exclusion that are new.

Het gaat er niet om dat armoede, racisme of uitsluiting iets nieuws is.

What is new is how these realities are hidden

Nieuw is, hoe deze realiteit verborgen is en hoe mensen onzichtbaar worden

and how people are made invisible

in an age of global and overwhelming communication and exchange.

in een tijd van wereldwijde en overweldigende

communicatie en uitwisseling.

Such makeshift settlements are considered illegal,

Zulke geïmproviseerde buurten worden als illegaal beschouwd,

and therefore those living in them don't have a chance

waardoor de mensen die er wonen geen kans hebben

of making their voices heard.

om hun stem te laten horen.

On the contrary, every time they appear, every time they risk becoming visible,

In tegendeel: telkens als ze verschijnen, het riskeren zichtbaar te zijn,

merely gives grounds for further persecution,

wordt het mogelijk om ze te vervolgen,

expulsion and suppression.

te verdrijven en te onderdrukken.

What interested us was how we could come to know this hidden side.

Wat ons interesseerde, was hoe we deze verborgen kant konden vinden.

We were searching for an interface and we found one.

We zochten naar een interface en vonden die ook.

It's not a digital interface, but a physical one: it's a hotel.

Het is geen digitale interface, maar een fysieke: een hotel.

We named the project "Hotel Gelem."

We noemden het project 'Hotel Gelem.'

Together with Roma families, we created several Hotel Gelems in Europe,

Samen met Roma families zetten we verschillende Hotel Gelems op in Europa,

for example, in Freiburg in Germany, in Montreuil near Paris,

bijvoorbeeld in Freiburg in Duitsland, in Montreuil bij Parijs,

and also in the Balkans.

maar ook in de Balkan.

These are real hotels.

Het zijn echte hotels.

People can stay there.

Mensen kunnen er overnachten.

But they aren't a commercial enterprise.

Maar het is geen commerciële onderneming.

They are a symbol.

Het is een symbool.

You can go online and ask for a personal invitation

Je kan online vragen om een persoonlijke uitnodiging

to come and live for a few days in the Hotel Gelem, in their homes,

om een paar dagen te verblijven in het Hotel Gelem, in hun huis.

eating, working and living with the Roma families.

Om te eten, werken en leven met de Roma gezinnen.

Here, the Roma families are not the travelers;

De Roma gezinnen zijn nu niet de reizigers;

the visitors are.

de bezoekers zijn dat.

Here, the Roma families are not a minority;

De Roma gezinnen vormen hier niet de minderheid;

the visitors are.

maar de bezoekers.

The point is not to make judgments,

Het gaat er niet om dat je een oordeel velt,

but rather to find out about the context that determines

maar dat je de context vindt

die deze ongelijkwaardige en schijnbaar onoverbrugbare tegenstellingen bepaalt.

these disparate and seemingly insurmountable contradictions.

In the world of globalization,

In de wereld van globalisering

the continents are drifting closer to each other.

groeien de continenten steeds meer naar elkaar toe.

Cultures, goods and people are in permanent exchange,

Permanente uitwisseling van cultuur, handelswaar en mensen,

but at the same time, the gap between the world of the privileged

terwijl tegelijkertijd het gat tussen de bevoorrechte

and the world of the excluded is growing.

en de buitengesloten wereld groeit.

We were recently in Australia.

We waren onlangs in Australië.

For us, it was no problem to enter the country.

We konden dat land zonder moeite binnen komen.

We have European passports, visas and air tickets.

Wij hebben Europese paspoorten, visa's en vliegtickets.

But asylum seekers who arrive by boat in Australia

Maar asielzoekers die per boot in Australië aankomen,

are deported or taken to prison.

worden gedeporteerd of vastgezet.

The interception of the boats

Het onderscheppen van boten

and the disappearance of the people into the detention system

en de verdwijning van mensen in het gevangenissysteem

are veiled by the Australian authorities.

wordt door de Australische autoriteiten verborgen gehouden.

These procedures are declared to be secret military operations.

Deze procedures worden aangemerkt als geheime militaire operaties.

After dramatic escapes from crisis zones and war zones,

Na een dramatische ontsnapping uit een crisis- of oorlogsgebied,

men, women and children are detained by Australia without trial,

worden mannen, vrouwen en kinderen zonder proces door Australië vastgezet,

sometimes for years.

soms jarenlang.

During our stay, however,

Echter, tijdens ons verblijf

we managed to reach out and work with asylum seekers who were imprisoned,

kwamen we in contact met asielzoekers die vastgezet waren,

despite strict screening and isolation.

ondanks de strikte screening en isolatie.

From these contexts was born an installation in the art space

Uit deze context ontstond een installatie in de kunstafdeling

of the Queensland University of Technology in Brisbane.

van de Technische Universiteit van Queensland in Brisbane.

On the face of it, it was a very simple installation.

Op het eerste gezicht was het een eenvoudige installatie.

On the floor, a stylized compass gave the direction

Op de vloer gaf een gestileerd kompas de richting aan

to each immigration detention center,

naar ieder immigratie-detentiecentrum,

accompanied by the distance and the name of the immigration facility.

met daarbij de afstand tot en de naam van het centrum.

But the exhibition step came in the form of connectivity.

Maar het tentoonstellingsdeel kwam in de vorm van verbinding.

Above every floor marking, there was a headset.

Boven iedere markering op de vloer hing een headset.

Visitors were offered the opportunity to talk directly to a refugee

Bezoekers kregen de kans om direct met een vluchteling te praten

who was or had been imprisoned

die gedetineerd was of was geweest

in a specific detention facility

in een specifiek detentiecentrum,

and engage in a personal conversation.

en konden zo een persoonlijk gesprek aangaan.

In the protected context of the art exhibition,

In de beschermde context van de kunsttentoonstelling

asylum seekers felt free to talk about themselves,

konden de asielzoekers vrij over zichzelf praten,

their story and their situation, without fear of consequences.

hun verhaal en hun situatie voorleggen, zonder angst voor gevolgen.

Visitors immersed themselves in long conversations

Bezoekers gingen lange gesprekken aan

about families torn apart, about dramatic escapes from war zones,

over uiteengerukte families, over ontsnappingen uit oorlogsgebied,

about suicide attempts,

over zelfmoordpogingen

about the fate of children in detention.

of over het lot van kinderen in gevangenschap.

Emotions ran deep. Many wept.

Er kwamen veel emoties vrij. Velen huilden.

Several revisited the exhibition.

Diverse mensen kwamen terug.

It was a powerful experience.

Het was een krachtige ervaring.

Europe is now facing a stream of migrants.

Europa wordt nu geconfronteerd met een stroom aan immigranten.

The situation for the asylum seekers is made worse by contradictory policies

De situatie voor asielzoekers wordt nog verslechterd door inconsistent beleid

and the temptation of militarized responses.

en de verleiding om militair in te grijpen.

We have also established communication systems

We hebben ook communicatiesystemen opgezet

in remote refugee centers in Switzerland and Greece.

in afgelegen vluchtelingencentra in Zwitserland en Griekenland.

They are all about providing basic information -- weather forecasts,

Het gaat om het verstrekken van fundamentele informatie:

legal information, guidance.

het weerbericht, juridische informatie, begeleiding.

But they are significant.

Maar dit is waardevol.

Information on the Internet

Informatie op het internet

that could ensure survival along dangerous routes

waardoor je op gevaarlijke routes kunt overleven,

is being censored,

wordt gecensureerd,

and the provision of such information is becoming increasingly criminalized.

en het verstrekken van zulke informatie wordt steeds meer gecriminaliseerd.

This brings us back to our network and to the antennas

Dat brengt ons terug bij ons netwerk

en de antennes op het dak van de Zwitserse ambassade in Berlijn

on the roof of the Swiss Embassy in Berlin

and the "Can You Hear Me?" project.

en het 'Hoor je mijn blik?'-project.

We should not take it for granted to be boundlessly connected.

Dat we altijd verbonden zijn, moeten we niet vanzelfsprekend vinden.

We should start making our own connections,

We moeten zelf verbindingen gaan maken

fighting for this idea of an equal and globally interconnected world.

en vechten voor de idee van een gelijke, wereldwijd verbonden wereld.

This is essential to overcome our speechlessness

Dat is essentieel om onze sprakeloosheid te overwinnen,

and the separation provoked by rival political forces.

en de scheiding uitgelokt door rivaliserende politieke krachten.

It is only in truly exposing ourselves

Alleen als we ons volledig blootstellen

to the transformative power of this experience

aan de transformerende kracht van deze ervaring,

that we can overcome prejudice and exclusion.

kunnen we vooroordelen en buitensluiting overwinnen.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)

Bruno Giussani: Thank you, Mathias.

Bruno Giussani: Dankje, Mathias.

The other half of your artistic duo is also here.

De andere helft van je artistieke duo is ook hier. Kom erbij, Christoph Wachter.

Christoph Wachter, come onstage.

(Applause)

(Applaus)

First, tell me just a detail:

Eerst een detail:

the name of the hotel is not a random name.

de naam van het hotel is niet willekeurig.

Gelem means something specific in the Roma language.

Gelem heeft een specifieke betekenis in de taal van de Roma.

Mathias Jud: Yes, "Gelem, Gelem" is the title of the Romani hymn,

Mathias Jud: Ja, 'Gelem, Gelem' is de titel van het volkslied van de Roma,

the official, and it means "I went a long way."

het officiële, en het betekent: 'ik ging een lange weg'.

BG: That's just to add the detail to your talk.

BG: Om even dat detail aan je talk toe te voegen.

But you two traveled to the island of Lesbos

Maar jullie zijn ook naar Lesbos afgereisd,

very recently, you're just back a couple of days ago,

pas geleden nog, en jullie zijn net een paar dagen terug,

in Greece, where thousands of refugees are arriving

in Griekenland, waar duizenden vluchtelingen aankomen,

and have been arriving over the last few months.

en dat al enkele maanden lang.

What did you see there and what did you do there?

Wat hebben jullie daar gezien en gedaan?

Christoph Wachter: Well, Lesbos is one of the Greek islands close to Turkey,

Christoph Wachter: Nou, Lesbos is een van de Griekse eilanden dicht bij Turkije,

and during our stay,

en tijdens ons verblijf

many asylum seekers arrived by boat on overcrowded dinghies,

kwamen veel asielzoekers aan per boot op overbeladen sloepen,

and after landing, they were left completely on their own.

en na hun aankomst werden ze compleet aan hun lot overgelaten.

They are denied many services.

Vele voorzieningen werden ze onthouden.

For example, they are not allowed to buy a bus ticket

Ze mochten bijvoorbeeld geen buskaartje kopen

or to rent a hotel room,

of een hotelkamer boeken,

so many families literally sleep in the streets.

zodat veel gezinnen letterlijk op straat sliepen.

And we installed networks there to allow basic communication,

Dus hebben we daar netwerken opgezet voor eenvoudige communicatie,

because I think, I believe,

want ik denk, nee geloof,

it's not only that we have to speak about the refugees,

dat we niet alleen óver vluchtelingen moeten praten,

I think we need to start talking to them.

maar dat we ook mét ze moeten spreken.

And by doing so, we can realize that it is about human beings,

Als we dat gaan doen, komen we erachter dat het over mensen gaat,

about their lives and their struggle to survive.

over hun levens en hun strijd om te overleven.

BG: And allow them to talk as well.

BG: En het geeft ze een stem.

Christoph, thank you for coming to TED.

Christoph, bedankt voor je komst op TED.

Mathias, thank you for coming to TED and sharing your story.

Mathias, bedankt voor je komst en het delen van je verhaal.

(Applause)

(Applaus)